Spiritus principalis sive Dotes boni principis, aphorismis, historiis, & dissertationibus politicis declaratæ authore Joanne Adamo Weber ..

81쪽

quodam ordine dispositae, alienimmo tempore ammittunt viriditatem, di nigrescunt, aut decolorantur, crebr6que ventorum impetu quatiuntur & impelluntur ad casum, ibi subesse venam existima dum est. His alijsque in astrijs de-tettie Venae metallicae, si uberes S. opulentae sint, paucorum annorum spasio aerarium Principis consider bili accessione thesauri locupleta

At sunt nounulli, qui sibi persu

dent, rei metallicae tractationem mianus decere Principis dignitatem,pr Pterea, quod Ars metallica videatur esse serdida, vel saltem minus hone sa. Ex multis enim privilegiis,quibus merito fruuntur milites,illud non est postremum', quod in metallum damnari non possint, nec in opus mctalli, L moris sedenim,dfGp nis,sti. desertore f. de re militat , qua si Vero ua pinna usque adeo probrosa - sit,

82쪽

fit, ut in hunc praeclariss1mum Rei' publicae gradum , militiam inquam, Cadere nequeat 3 quis ergo Artem metallicam reserat in chorum honesiarum Artium P Adhaec Camp TeS, quos Vulgo appellamus, id est, Trapezitas, Collybistas. Nunamul 'Tios , Mensarios , aut ut alij vocant, Argentarios, inter viles personas reponit Jus Civile, I. si cohortatu, C de hortatibus. lib. I a. Idem statuit de Monetari;s, qui cudunt nummos Iita ut etiam mulieres nubiles his nubentes , sibi, Liber1sque suis decus mobilitatis amittant Ic e L-m, C.de murilegum Monetari suis. II. Si ergo viles, qui tractant metaula pura, & defaecata, quomodo non

viliores, qui fodiunt illa impura, se da S seculenta ξHis respondendum est, Arti metallicae competere plures iunctiones alias quidem primarias , ut contemis piari naturam ct affectiones metalis

83쪽

lorum , marmorum, gemmarum ,

dapillorum &e . illisque uti velut mysticis signis , ad symbolicam s Iientiam capessendam, dc intelligema veterum Heroum θmbola ., Per certa metalla & gemmas designata, iisque incisa; . alias secundariae anationis, ut simplus saceret in meis itallicas sessiones, praeesse per rati nes architectonicas fodiendis venis, denique succidere nemora ., agere cuniculos , ducere foveas ., inolles inontesque estotara ad scrutandari erudendaque metalla. Ilis.pessp

ctis . omnia adversariorum tela posisunt unico infringi lini, quia na facillime, si nimirum dicatur, Artem metallicam spectatam . Gundum quatuor Priores, quas .r tuli ; sunctiones , nihil contino absurditatis, vel indecentiae. Si v ro consideretur iuxta postremam functionem, posse eam hic quoque, adhibita distinctione idonea , ignis imi, no e sotam agn

scindo

84쪽

lis , qui per alios id praestant, vel mtiam per se ipses,sed mente herili,ad. modicunt tenFus , di quidem non .quaestus, sed animi gratia,. praesertim iubi id iqgenuit permittitconsuetudα Porro rius ,sententiae , quae Artis metallicae honestatem propugaatis acerrimum habeo patronum Agriamiam , qui Lib. I. de re Metali Iic ratiocinatur et Cujus Artis qua fous a n aestanjustus, sordidus, illam possumus reputare honestam ct metallica non minus quam ricultu ra. , quam . honestam esse, α

tentur sapientes exclassi quaestu sordido S injusto, auget rem honestas rationibus : jure igitur intest

honestas .rςputatur artes. Dein qui dant operam rei metallicae tria plicis sunt generis Vel .enim summytus faciundin)metalla.; δ interii

avi rari Possunt a uex, I rincipes

85쪽

Respublicae, di honestissimi quique

cives' vel sunt Artis metallicae Periti , seu metallorum Pnesedii ; atque hos ingenuos esse,liberos di honestos, testantur tum Thucydides, nobilis ille historiarum scriptor, quem Athenienses prsposuerunt Thasiorum metallis tum alii cives, quos haC a te locupletatos in album Nobilium retulerunt Maximilianus Caesar,

di Uladislaus Rex ; vel sunt ipsi operarij sodiendo dicati s ne hi quidem viles & abjecti sent existimandi; quippe qui no cturnis aequὸ

ac diurnis vigilijs & operibus exerciti, asuetaque tra Rapo ferramenta, fossas ducere, agere cuniculos,machinas fabricare, onera ferre,&C. labores ac munera militiae strenuὸ sustinent ; Ideoque a rei militaris eritis non modo Urbanae sed eistiam Rusticae Plebi praeseruntur Haithenus Agricola. Ab alijs principibus ac Rebus- Publicis nonnullis usurpatur Pisca

86쪽

, tanquam honesta & idonea retistio , ingentcs divitias comparandi. Testes hujus pronuntiati, praeter

lios habeo , potissimum Anglos &Hollandos, quibus ibia piscatio ha.

Iecum tam est lucrosa, ut aerario implendo sufficiat. Porro haleces nus. quam inventae sunt, nisi in mari septentrionali. Earum piscatio quo dam fiebat in mari Balthico ad Rigam Livoniae; hinc, sive ohacco larum scelera, sive ob quam aliam Caesaira, certe D E I nutu , in Pon eran am pisces illi commigrarunt, inde in Gothiam circa vicunt Falsterbij; ubi, testo Saxone Gram

matico, tanta eorum erat copia, ut

manU caperentur: imo sic ijs opple-bntiar sinus ille,'ut aegre a nautis sulcaretur , ex eo loco in Nor .egiam transnatarunt,ad insulam Mal- strand , demum in Oceanum influx runt ad Scotiae parteS Boreales, quo

am a saeculis aliquot, Galli, Angli, Belgae, Dani ad 4oo. plerumq; navi .gias

87쪽

na,piscationis gratia adducunt. Imo Theodorus μαυ-rael in Irindiciis naris liberi adverses Burgum, bis mil.

Id naves ad piscationem a Belgis expediri seribiti Prima instituitur ad Orcades Insulas a sesto S: Ioan nis Baptistae usque ad tuebsem ώgustumi Altera circa Germu a medio Septembri. Tertia demum a Festo S. Lucae usque ad Christi nata-'lem Ca tam anter, & portum, aem Gratiae dicunt. Turmatim haleces afiluunt; ea serie, ut decem, et duodeeim in longitudine , duas tresve in latitudine leucas occupente tametsi 3o: aut 4o orgyas longae sint. Sola haleeum plicatio in annos .. singulos, supra sesqui millio. nem' auri e cabillavorum haud multo secus ; Salmonum binos milliones aerario , Holandido insere: Nam, e loco, in quo peragitur puseatio. , non modo per , Europam Universiam verum etiam in

remotissimas, Orientis & occi . dentis

88쪽

centis regiones, imo & in ipsas dispeiguntur; quae militibus

in castris :qua navigantibus in marivqua cisibus in oppidis mamonam praebentes salitast desicias recentes. Est autem tanti lucri , quod ex captura haleeum percipitur , causae duplex : copia & bonitas: De coώPia Paulus Neucrantetius Roslochia ensis Medicus in Exercit. me a farrago c. sic scribit :- fidem teis,stor nostrorum piscatorum , hale-ces interdum tanta copia subirestium lassim fluminis , orasquΘris, ut extra retia quae alia post alia i tenduntur, quo totum agmen pis

aliquando implet , concludant) ma nu atque urceis a pauperibus extra hi possint. Ne dicam quod omnem fidem superat;& tame verum est; Berogas Normegieis, greges haleeum , cumula tissimos se aliquando 4n portum di vieina littora ac 1 copulos recipem, ut remus immissus stet,maneatq; im- , mobilis t

89쪽

circa Nor Megiam evenire memΟ-rant, si gravi tempestati se subdu- lcant, aut Balaena eas persequatur. lquae ingentem acerv um piscium hiatu absorhet. Et paulo sis perius in principio capitis, halex, inquit, est piscis gregalis, sequiturque maximo

numero Ducem suum. prae caeteris corpore decorum. Neque enim ullus grex caret duce, teste Aristotelei kb. 8. histor. animal. capi . . Ducem

vero illum ii bona sortuna interce- perint piscatores , plerumque tau- lh tam retibus concludunt halecum l multitudinem, ut retia ingentia non j sint illis capiendis, A funes eorum a-l liquando incidi oportuerit, cum obj inclusam multitudinem extrahi non l' possent. Ita Neucranzius, qui e- in tiam ex Sc chio tib 8.l derat. cap. a. asserit, prus quam Vi-l ginti millia hominum in s Ia Holandia ac Selandia harum pecul damm arinarum captura cael rarumque

90쪽

rarumque rerum ad piscationem dc salsuram pertinentium, ministerio occupari, qui eo labore selo, se suasque familias sustentant. Atque ut copia halecum est permagna, ita bonitas earundem est admota dum exquisita. Illud ausim assi are

inquit Neuerantius eiratus cap. halecem recens captam, siaeculentana

ac laetam qualis apud nos Decembri ac Januario observatur ad generosum truttarum saporem, quae in gelidissimis alpium torrentibus degunt,de caeteris omnibu s piscibus ab Athenaeo praeseruntur , proxime accedere. Concoctu quoque facilis est ob carnem tenerrimam , quae vel a modico calore digeratur. Idem Auctoreap. 7. ait halecem electissimae bonitatis om nes Sc singulas notas, a medicis, alii que rerum naturalium peritia ne dicam deliciat uiri culinarium arbitris a requisitas , exacte referret, tum quδd carnem habeat extra controversiam xMeram, mollem & friabilem , tum