장음표시 사용
11쪽
preceptis servandis, coci unice colendo agitur , Hebr is roripdictus Tertius dein q; zz non ποῦ qui despons & spons amo
De medio hic sermo est institutus. Cujus argumentum , finis& scopus, est doctrina de vero bono, rerum humanarum Tortians contemptu, Veraq; felicitate consequenda ; v summatim tali syllogismo connexo primo includi potest. Si in hac vita magna est rerum occupationum humanarum vanitas , nullaq; vera felicitas, nisi que hic inchoatur tantum, eisq; solum, Vi Deum timenta,& mandata ejus observant, summopere omnium hominum inter- est,ut felicitatem querant non in rebus presentibus , sed in solo timore Dei,& observatione mandatorum jus: sed verum est prius Er o posterius. XI. Occasio hujus Argumenti gemina fuisse videtur. Una, ut Satalomon hoc solemni scripto imbibitam ab uxoribus idololatriam abjuraret, recipiscentiam publice testaretur, sicq cum Ecclesia in gratia rediret. Altera Sapientum de vera felicitate varie phi losophantium diversitas, quorum omnium sententias errores atq;
incertitudines esset ipse huius v stionis maxime idoneus arbiter
hic palam profitetur . XII. Methodus vero concionis κατ αποφαειν su ἁνα eευα ιοῦς, negative refutando instituitur. Quoniam enim bona pars h minum felicitatis nomine specie circumVenta, felicitatem in ,
alijs atq; alijs rebus querit: primo ostendit in rebus fudijs humanis nullam esse felicitatem, cujus demonstrationis βο ριέσον, contrario sumptum est, cum sic in eis summa sit vanitas. Quod deinceps c illustrium viis partium luculenta inductione proba tu , videlicet, quod nec sit in scientia rerum, nec in voluptate, nec prudentia civili, nec alia virtute, aut quoqVam alio vivendi genere,sive privatarum, sive illustrium personarum. XIII.
12쪽
Deinde per καmφαm a Frmati subjecti indicatur, quid sit
felicitas, nempe EuM TIMERE, veroq; ac minime fucat amore ipsi adherer . XIV. Hisce duobus prinia rijs saluberrime concionis capitibu tertium accedit, de vero ejus usu , in quo explicando perq; omnes vite partes disserendo, magna disputationis pars consumitu , Illius vero usus duplex ε- γ diligenter assigna tu i nempe , ut lanimi adversus rerum vanitatem atq; hinc natam impatientiam&dolorem, commodis remedij muniantur: de vita pie honesteq; agenda, sena cogitatio instituatur. Porro ad usum illum veramq; contextus intelligentiam quod attinet, cum Salomon subinde inculcet, scientiam cunctasque res vanas esses eundemq; hominis iecudis stulti dosapientis eventuma nescire hominem amorem Dei vel odium cnihil melius CL homini, quam stari, edere libere is id genus alia conos ut hinc varie nascentes errorum occassiones declinemus , ex hac doctrina certa axiomata sive principia nobis proponemus, ad quq mbiq; in sententia verborum investiganda totoq; disputationis cursu nosipseramus, XVI. Ρrimo Salomonem, utut res ipsas aperte simpliciterque proponere videaturi sepe tamen non in genere , sed in specie contra , loqui sepe etiam non ex suo judicii, sed rationis sensu, quis tum ex rerum extern eventu concludit, verba faccre . Nimirum haud raro de industria talem instituit orationis formam, Ut tanto manifestius humane rationis imaginem ob oculos sta
XVII. Deinde non ex sermonis parte aliqua, de tota oratione es pronuntiandum sed universam ipsam, facta antecedentium sciequentium collatione, citiis circumstantijsistimandam. Quippe
ἁν-λsso partibus non perspecti ad toto sentcntiam inferr :
13쪽
eum multa saepe di antur μερο verissime quidem, quae per
se dc απλως sumpta minime vera essent .. XVIII. Praeterea Salomonem non res ipsas creaturas Dei bonas, scientiam, artes, aut jucundum rerum Usum improbare , cum artes sint praeclara vitae proesidii, in Vibus grata de Deo fama pars , est, ut Plato loquitur , sed humani ingenii praVitatem alv rere , hominumq; ludia operosas contemplationes creaturis Dei ab utentium incusare, adeoq; Vanitatis culpam non in creat tuam, sed in hominem illius caulam iubjectum ejicere . XIX. Insuper horum praeceptorum, qVae saepe mere civilia esse , videnturi, atq; ad hanc vitana solum pertinere ratio judicaret, uti
damentum notandum esse, ut apoliticis philosophicis praece ptionibus distingvantur, cum quibus alioqui Verbis Tententia
convenire videntu , Ne Salomonem eodem cum Hesiodo, Py
thagora, Socrates caeteris humanae sapientiae magistris numero habeamus cum verbis perspicuis ipsemet assirmet doctrinar suam intelligendam esse , quam ab ipso Mose legis minimo, vel potius Christo aeterno Ecclesiae suae doctore hauserit .
XX. Hisce substratis fundamentis, non ambigua erit totius con cionis sententia , Cujus propositio generalis versu a C. i. expli catur, primum negative argumento a contrarij sumpto, nempe is vitae humanae vanitate, quae selicitati e diametro repugnat . Ac plana est hunc in modum tota demonstrati oti ασκευαQκ 1 felicitati nil tam repugnat quam vanitas,Atqvi in omnibus viis hum
nae partibus longe lateq; dominatur vanitas Ergo in hisce partibus omnibus non est felicitas. XXI. Assumptum longo inductionis ambitu probatur, per enumerationem partium, e quibus Vanum coalescit . Quarunae, sinitim facta subductiones, generalis haec enuntiatio remanet :
an dari 'Niti ianitas vanitatum omnia vanitas.
14쪽
Hoc enim dixit p, non unus aliquis e media plebe philos phus, sed Ecclesiastes, nempe Is, qui rerum omnium causis singulis perspectis , veram solidam de rebus a Deo peculiari munere scientiam tuli .
X XII. Sed vocabulum generis an omni generalem sententiam pro speciali late tamen patente proponit, per Synech dochen hyperbolicam scriptur familiareri . Quali est . Ioli S. V. 9.ολς ο Ἀσμ Θ εν πιν se κειτα . Pro , magna pars mundi, seu ho
XXIII. Non igitur haec sententia impliciter intelligenda venit , ex fundamento primo' sed speciatim ex parte, comparate. Nam primum ab omni vanitate excipitur Deus, ejusque verbum Psal. 9. Deinde res creatae, quatenus ordine suo ferUntUr, Deique gloriam lominum usum respiciunt. Hinc hominum actiones ossicia, quae verbo Dei reguntu , inocirca appellatione Omnium manitatu , tantum intelliguntur res humanae ,hoc est, negotia, studia,consilia, actiones Moccupationes hominum Vanpe Nil de humana felicitate disputatio hic est instituta a qua cum demonstrandum sit hominem longissime abesse, dum eam suo ingenio metitur, quaeritq; in rebus praesentibus illius tantum,hoc est, hominis
vanitas est ostendenda, non rertim creatarum 3.
XXIV. Interim non dissimulandum, Res duplici ratione vanas dici. . enim res alioqui bonae, si cum Creatore conferantur 'vid firmum&stabile in ijs depraehenditura Non enim habent subsistentiam a seipsis, sed a Deo , cujus solius esse est a seipso, incommutabile a
XXV. Deinde respectu hominis, qui per praevaricationem subjecit cas 'initati, Rom. 8. I9. Homo enim Omnia secum traxit in ruinam. Q it, ut postquam is ordinem violavit, exinde donis Dei multi pliciter abutatur, ejus lue respectu res vanae dicantur lana est igi-
15쪽
igitur, ex mente salomonis sententia nostra vana esse omnia sci de Quibus inuatenus Salomon hic loquitur. I XXVI.
Porro HIumptum mor Hebraeorum, interrogatione figuratum confirmatur. v o. Primum orerali testimonio experientiae apud omnes laut si mavis, e duplici hommis adjuncto communi, labores e morse quae tanquam duae species genericae omnes alias vitae humanae vanitates ac miserias sub se compraehen
XXVII. Non enim in labore honunis felicitas ejus Laborem intellistimus sime fide gratia Dei tu inanem hominis cum anim1
conjuncta solicitudine occupationem, qua homo se excruciat lubsoles, ut ille ἐαυ--Nam illa emphasis est vocabuli', at quod non laborem simpliciter, sed laborem cum molestia . Mi et ei defatigatione con junctum significat quasi laborando se assiictarein torquere, quo in genere saepe lunt sagacillimi quique maxime industrii. XXVI M.
Altera communis vitaediuinam vanitas,quae spectatur ratione mortis,instituitur . . . 6. I. per antithesin cum rebus aliis,exuvarum firmiore statu , hominis vanitas incnditur. Nam sunt in hac natura universitate rerum certa quaedam' constituta genera, uvae definite conservantur. Terra in medio mundi, immota permanet, sal.Io3.D. Sol, venti fumina Perpetua Quadam conversione, cirrequieta vicisutudine abeunt redeunt At homo postquam semel obijt, non amplius in mundanam scenam progre itur uvam antithesin Catullus eleganti versu expressit .
I XXIX. Hic vero seorsim consideratione digna est Salomqnis Physica, de stabilitate uviet terrae, quae confirmatu Psal: I9. 9o. alibi,de motu ac revolutione Solis .syderum, item de generatione fontium fuminum ex Mari, conserenda cum ijs,quae disputat Aristoteles i. Metcorolog C.I3.
16쪽
XXX. Haec autem humani generis incertitudo , quod ita singuli homines quotidie intereant,motuque instabili commutentur, ut aetas aetatem varijs vicissitudinib. excipiat fiantq; insignes distractiones, hominum, familiarum, Civitatum, acgnorum c. expressis,
cabulis 'Pa's PQ i, abeundi veniendi indigitatur. Quibus opponitur verbum standi quo immota terrae firmitas humanae mutabilitati opposita exprimitur . XXXI. Post duas generales laboris .moriis miserias, aliae speciales sese offerunt, ac praecipue Vanitatem in iis rebus animadvertere licet, in quibus ratio summam felicitatem statuit, cujusmodi sunt res supra enumeratae, sapientia, Oluptas, Virtus civilis , honores, opes c.& harum rerum parandarum studium. Et quidem ut de supientia humana speciatim in sequentibus agamus , operaeprecium est intelligere , quemadmodum vanam eam esse Ecclesiastes ostendit, a v 8.ad finem usq; c. I.
Sapientiam intelligimus ex mente Salomonis, eodem sensu, quo Apostolus attribuit ijs, qui crucis simplicitatem ne vant.Haec aute primum ab humani ingeni infirmitate vana esse adimitur, facta se comparatione cum rebus ipsis, in quibus percipiemvis summa difficultas atq; obscuritas inest. Et haud scio, an possit
argumentum hoc ipse ad humanae sapientiae vanitatem accommodatius demonstrandam adduci. Cum enim ingenium sit potior pars hominis, hoc autem rebus compraehendendis non sufficiat ;quomodo vanum non fuerit, de illis pro arbitrio constituere , XXXIII. Forma hujus ratiocinistalis estis Res ita sunt cognitu dissiciles, ut nemo eas ingua explicare VaIeat, quippe Creatoris sapientia in rebus ipsis conditis humano eloquio metiri nequit Ergo neque possunt ingenio compraehendi. Nam quae sermone explia cantur,prius mente intelligi necesse est. Quo pertinet illiad Aristotelis 1.Metaph. i. Argumentum scientiae & cognitionis est docendi facultas. Ful-
17쪽
Fulcitur hoc ab insuffcientia oculorum is aurium . quae tamen sunt priccipua comparandae scientiae cognitionis instrumenta. Nam etsi insit homini videndi audiendi appetitus , in eo
tamen acquiescere animus non potest, neq; enim oculus videndo. aut auris audiendo satiatur. Id quod una cum Salomone, exemplo
suo testatum faciunt Philosophi, Pytagoras, Plato, Aristoteles, iij qui increstibili discendi desiderio inflammati, suasq; laudes amplificandi causa ducti, orbem peragrarunt, hauriendae sapientiae studio nunquam defatigati. XXXV. Manet igitur complexum ci Vanam esse scientiam, quae de rebus pro arbitrio constituit, Ut enim nemo sua doctrina id praestat, ut discentium oculis tauritas satisfaciat, quo enim plus diΩcendo hauriunt, eo bis hydropicorum instar appetunt ita neq; ipse ingenio sic abundat, ut res satis intelligat, deq; illis pro arbitrio constituat. Hoc tali syllogismo in nostrum usum convertimus: Proprium verae felicitatis est appetitum satiare mellterius appetat alia finem ultimum non consequeretur At scientia humanitus acquisita appetitum non tranquillat quin imo ad sciendum magis excitat,ut patet Ergo in scientia humana felicitas non est,
Alterum argumentum notatur ab effectis v 9. Io. quod nihil novi humane sapientiae opera fat,Vel dicatur, quod ab alijs non ante diebim factii nave sit. Ut enim solis, ventorum &aquarum de quibus supra , perpetua est revoluti, haud aliter dicta hominum
&facta occurrunt eadem, 'et silmilia .
XXXVII. Quid rides inquit Horatius lib. I .serm: sit. I. Mutato nomine de te,fabula narratur. Et Terent in prolog Eunuchi nihil jam est dictum , quod non sit dictum prius. Quod ab Hieronymo hoc ipso loco adductum est.Et addit Hieronymus, praeceptore suo Donato dictum este,cum versiculum istum exponeret .Pereant qui a
18쪽
x XXVIII. Sola igitur humanae cupiditatis insana λεονεξία est, quae rein
praesentib. non contenta, easdem subinde veluti novas fingit,cum tan tummodo eae dcm rechirrant. Transeunt omnia, inquit Seneca Epist 2 . ut revertantur, quippe in Orbem nexa fiant omnia. In eo cdem culpas quotidie offensamus , arundemque rerum cupiditates identidem recrudescunt. Sic quod in verbis olim placcbat, longoq; post attritu fastidio obsoleverat, rursiis antiqua recuperata Authoritate,placere incipit. Cujus rei exempla communis vitae usus nimis multa suppeditat . XXXIX. Maxime vero in Regnorum Imperiorum reiteratis vicissilludinib. haec rerum fabula agitur, in quib. nihil aliud fit, quam quo liliit Aliin: ex alijs nascuntur politiarum serinae , ex Monarchia Dimocratia,&viceverse,quemadmodum una cum experientia prudentes politici demonstrant, itat: lib. 8. de repub. ostendi
XL. Tertio eandem humanae Sapientiae vanitatem litterius constra
mare nobis licebit,exi: H. ab adjuncta rerum oblivione, quod pleraq; humanae sapientiae opera monumenta vetustate oblivione deleantur, q: cum hominib. ipsis emoriantur. Nam quemadmodum anteactorum memoria perijt, quoad nos; ita recordatio eorum quae praesenti tempore geruntur, peribit ratione successorii
ita ut ad quoscunq; temporis articulos animum convertamus, praesentis,prςteriti tuturi, rexit inq; in hisce tempCrlam momenta gestarum, memoria pereat de qVa morte rerum rursus.ait Horatius: Debemur nos morti nostraq;. XLI. Hinc talis illatio sequitum inmnia transeunt, adeo ut mem ria eorum non remaneat: E. etiam sapientia cessabit,omnes bartes di scientiae temporum Oblivioni subijcienturi, nec perpetuo manc hunt in anima,ut conducant immortalitati.
XLII. Sed enim cum experientia quam voce longave rationum deductione docentes plus saepe proficiant: hac ratione,post argumenta generalia&specialia, tandem ad singulari Ecclesiastes descen
dit,v:n.ubi notata quaestio de humanae sapientiae vanitate, e sing lati
19쪽
lati experientia salomonis evidentlias nobis demonstranda veni Primum vero hujus classis argumentum sumimus ab adjunctis Personae Salomonis,quatenus se rursus Ecclesiasten appellat, .d Lapt. entissimum, praeterea Regem Ieruschalaim. Ex qui conficimus hanc ipsos asertionem vera esse, in qua omnes acquiescere deceat; cum c .summa sapientia praeditus extiterit. Rex ditissimus fuerit, qui ad arbitrium omnia experiri potuerit ,.
Et quod ad cogitationes attinet Varios sibi distursin in mentem veniste assirmat, pro vario carnis spiritus judicii, dum tria rerum usu laxamine versatur. Ac in sua persona maginem exprimit hominis, descerta atq; optima vivendi ratione anxie cogitan-ris,omnemq; in partem sese versantic ut in quo vera felicitas constitutant tandem reperiat. X LI V. Primo autem omnium v:i 3. ea in re se deluium elle altirmat,de
qua animus,studio videlicet sapientie Ea enim emphasis vocis HGbraeae quae aflictionem denotat, sive anXlam&molestam o cupationem , cum sic:qvis animum rei cuipiam ita addixit, ut post. quam in ea se multum fatigavit, nihil ex eaden fructus reportet; quale cum sit studium sapientiae, in eo felicitas este non potest. Ratio ab Tectu contrario notatur, quia hominem potius affigit, quam beat,4 proinde non minus quam labor ἁυ εια repugnat, ovae verae felicitatis comes est individua .
Atq; ut demonstrationem asseramus omni exceptione majorem dicimus rationem pretecedentem evidentissimo oculorum en si verificari Vc iε dum ait se vidisse h: e certo certius se compedime Dolentiam illam vanam esse,& molestiae plenam.
Sed ulteriu idem confrinare pergimus ex V IJ e comparatis minoribus,per vulgatam Dialecticorum regulam Quod minus imest nullo modo conceditur,ut magis inesse possit At sapientia limmana,rerum i operosa pervestigatio, adeo frigida est, ut tape vix minimam rem contortam corrigere valeat: re multo minus coelestem Limmortalem felicitatem subministrare uincit
20쪽
De humana autem sapientia disserens Salomon, porro ait versu 16. 6 17. doctrinarum studium eousque se ursisse, ut ne quidem ab ijs artibus abstinuerit, quibus homines non tantiim inscitiam , verum etiam summam stultitiam produnt .. Talem vero πιλυπροηγριοσυνην aperte nomina .rri, in insaniam de
nem spiritus. Quod scientia humanitus acquisita animum conterat' quasi depascat, dum in re inani lardua pervestiganda L stra se fatigat . XLVIII. Tandem ut anchoram in portu figamus, rem totam concludimus ex ultimo versu ab adjuncta molestia, cujus argumenti semina supra sparsa fueri: Quoniam in multitudine sapientiae est multa indignatio vivo absq; fuco intinive re licet, sapientiam humanam sine fide Spiritu non modo vanam esse, verum etiam infiniti sumbitationibus divexari, donec tandem hominem ira &.confusione repletum,in extremam desperationem praecipitet. Nota est Ciceronis miserrima exclamati, O me nunquam saepientem. Et versus ultimus operis Virgiliani:
Vitaq; cum gemitu fugit indignata sub umbras. Sed de querelis Philosophorum satis muliebriter lamentantium nimis longum foret singula persequi.
XLIX. Merito igitur Deo gratias agimus , qui se nobis in verbo suo paterecito' non tantum in universali illa agnitione sui, quae omnium est communis , sed lubrica admodum tenuisq; verum e iam in peculiari certaq; sui notitia solide nos erudiri dignatus est, certaq; remedia adrersus carnis rationis desperationem in filio proposuit . Ipsi gloria in omnia secu