Hortus sanitatis, quatuor libris haec quae snbsequuntur complectens : De animalibus & reptilibus, de auibus & volatilibus, de piscibus & natatilibus, de gemmis & et in veuis terrae nascentibus

발행: 1536년

분량: 279페이지

출처: archive.org

분류: 약학

151쪽

& eonuertationem iugit,cc commoratur plodest ocialis eluore sinusis.Fimus eant in sylvis, quae etiam hyeme deplumata in cisjustitie, extenuat. Huius alae dextraet Ucis athorum corauis habitare perhibo si iri medietnalis est immissus oculis. tur:Cuius econtrario coluba humana hoγspitia diligit, domorum semper blada ha hitatrix. Ambaurtur est auis pudieaque tibi eoiugalis proprii fuerit amissione ut,

duata, niunctionem iterare recusat,nee iura pudoris,aut coplacati iuri foedera re, soluit et primus amor eam decipiens plus doloris ex morte,* suauitatis ex charita, te dilecti generat. Discite ergo mulieres quata sit uiduitas gratia Aue etiam in auiis hus p dieatur. Turtur enim nescit prima fidem irritam sacere, quia prima conubqsorte amissa, nouit eastimoniam seruare.

Hee auis in nido suo folia squillae superiacet ne pullos suos lupus ineuiset. Novitem huiusmodi folia lupi fugere colae,

aerunt. Exlib. de nai re. Turtur sociU diis luit,eo comortuo uel capto incedes solitati iecis arborum ramis i nsidens gemes aetristismulli autum est insest sed ad ollam infestati 5es patientissima in locis tulisti, mis et delectabilissimi habitat per totam hyeme incorauis arboribus implumis iaceton uere auis ducitur : multae quidemisru terras calidas hyeme petut 8e multae remanent silocti habeant solio positu, ad Utiescedu aptu. Aliqti ita debiles sunt naturaliter,uimanu rapi possunt. Oua sepe

nelli sunt

Plinius Si mphalides NON cat. satis pulchrae, columbiisna magnitudicieri

nato rapit ut pauo,collo quidem color uitidi Sc lucentiaesiqua uero parte corporis uarietate distincta. Hee atiis cum ho minem etiam a lomen idci suo appropi quate senseritaegressa statim cum clamore occurrit, sicin stulta dum hominem an is do suo amouere se credit, ipso clamoris indieio nidu prodit, quem progressus homo spoliare contendit Hoc ide dicit Plianius licet Pu alia uerba.

152쪽

inembra demulis erabrones de equis,&apes de uinulis id est eorio indistinctae,ec si caudam item vespa aerem non recipit, umhabuissent,motum alarum prohiberent,et ipsius re nutrimetum est circa steterire quia n5 sunt diuita instar murium, habet C mra 'test dea alibus u manet eum fin utra in parte madibula dentes: Nui Qt' suis, sicut sormica Napis, habet aut sibi de nocte aequirunt,ut bubones. Amὰ Ιλncea interIus sicut scorpio exterius,sanhro. Vespertilio inanimes uolati Iesimis mine caret. alais m&ranis coopertas ha es di quadrupes,dentibus etiam utitur,et be acciduue is senectute exuere. Apes, nar avibus reperirinon solent: parit ut m nocetur iues Udeo nocet apibus si quadrupedia,non oua,sed pullos uiueres, i R .ppropinquare.E lib.denat .rer.Ve crepusculo uolare cosueuit, uoIalli aere * exequinis cambus aliquando procrensi aliquo pennarum sed membrana suae Rntur,in senilunio magis cre dirui, ulta remigio.Isidorus.Vespertilio dicit 'imi Mum uita circa sterciis est. Coas quiaeo Iucem fugies uespertino erepulaeso dem factur,sed nomebllectionesorumor duciet precipiti motu acta unal mu ob hoc nutiles sunt Arist. Vesparu et 'um si te,non tam uoce resonans Vistri bus est floribus et fructibus, spe quo indor 8c cetera quadrupedia uolatu excel. Miuunt ex cibis animalium .Duma uenat it. In partibus Indiae sunt uespertiliones in sine hyem1 α plumearii uenatur cir columbis maiores, habentes quasi homi, ca lle: uenatur mutita prope aggeres num dentes hae in facie percutiunt homi λ magnOSN altissima loca,omnes uidenaries, nares eis ec aures alia membra apuis T cum cui Smon aut cogregant vespae Eantes. Fertur et, hecauis strepitumqrit,et e re nec cimantur ex eis sicut apes, sed ciae - ἈTri . hus earu in maiori parte est ex eam deo angis erusia reci rea stercora manet,muscas amas

OpERA ONES, deprehedunt 8ceaput earum abscindunt, is Avicen.Vesperti Iionis Iae ut dicitur nidos sub terra faciunt,ec ut for cae ter aesturina ipsius nipso aut est abstersio re rae trisui. Preterea iuxta inmu,qusda

uehemens calefactio. Unguentumueis vespa genus araneas, a. angrum apis spercilionis prohibet mamin Ias puella, pel Iatum, perimunt, permittiit Ninnidos s ruma magnitu line. Cerebrum eius eu suos portant deinde iIIamim, rem in melle confert prineipsoaque descendetis cubando ge S suum procreant. ε iri etau. Eius eiciis acuti uisui dicon Ope ATIONE s.

feriungae e re albugini. Osta Vespae reines eis Mosp a sit,

CAPUT. . s. tumore calida ec rubore factui ros reo

153쪽

LIBER SECUNDUS.

. eare remanet ubi tradi. Et siqn morti meee dicta eo Q fiereora humanae sede, sudore patiunt Ecabominatione. Aui. feteti pascitur fimo.Glosa sua Le. ina.ean.Vesparti puncture bona e polita uitieu. upa lugubris in Ecluetu am s. . emplastri more suppositu. Similiter so Vndere in lege comedi prohibet, quia ialia siluestii, maluae, sedant III emplastra euli tristicia morte operat. Phisor. s. m. tem stereus capraru attrahit vesparue, pae pulticu paretes suos senuisse uiderint.. nenum. Ex sale quo eum aceto&mel ita, ut ne uolare ne uidere possint,ue re fit ereptastram ad paetiaram vespae. Et iustissimas parem plumas melltit, re euoleum lauriconseri eius mordieationi. Ios eorum liniunt,fouent eos sub alis su CAPUT. iij. i donec crescat eorum penae,&remumiis et wroti nentur oculi eoru sic mutuam uicem

di,' a V Isid. parentibus Ieddunt. Iorath in lib. de antis viae, in malibus. Vmpar pulli pare ea suos fouetist o I .u habu tes anhelat super Oculos ipsoru , ut uisum L . ride ici. cuperet. Erilib.dena.re. V pa est auis isti tibis, admodum pulchra,sed immadaama tamer P h ta. Da uoce,sicut eccuculus importuna chyeme F l .esis A., latet di nudariuere producitur. Huius pareat aut rentes senescentes inter pulsos iam alui se fi mi, eo invido plumas exuut,et interim i pu est uio. ias pastutur, donec uires plumases reeupemissi. Vn rem. Cum enim senio uisum perdiderior,btid ais, pulli notam naturaliter hetham eolligunt Iie, si la ct eorum c catos oculos inde Iiniunt,ut -- meiet, tri uisum cuperent. sticia,taces ostedere fertur psperitate. Au OPERATIONEs,tor. Ululae ut dieit grosa sua Esaiam) nt Pytagoras in libro Romanorum.sam, aues magnitudinis eoruinae,maeulis resa misupupaeisitus homini dormienti de sae,qrostro in palude fixo horredestridui moniaca gignit fantasmata. Pennaeue , habetes uoee simile ululatui lupor unde ro positae super eaput hominis,sedant se, re nomearemunt, reuocatur gallio huis da id est dolorem capitis. Huius etiam , hori. De hae superius dicti est in eapitulo lingua super illum suspensa,qui multa ob Buthorio:et de onocto talo.qnoia fatide. liuionem patitur,ei confert.

l rus. Vulis

tura uoratu tardo nomina atus putat magnitu dine quippe corpo ris prepe res Mola tus no hahet. Fert

pene uso ad cera avis spureissima, eristis extantibus pareat

e re es morans.

154쪽

DE A

acleent 1 annos proeedere ultures autescules aquila ultra maria cadauera sentiunt. Altius cippe uolantes,quae multa morium obseuritatecelantur ex alio illi conis spicium. Ambrosius. Vultures dirantur sineeoncubitu concipere Θc generare. Solent etiam mortem hominis quibusdam signis annunetare,cu enim lachrimabile helium acies inter se instruunt multo uult. res sequuntur agmine,& eo significant,mmulta hominti multitudo bella casurast

situra preda uulturibus. Glosa super Leis Ditic. Lex uulturem comedi prohibet qui hellis 8c mortuis gaudet. Phino. Sedet

autem uultur in altissimo loco quia retar. datur in ascensu ar terra rascedit et tantumni altissima ut uideat loca remota : ideo dicitur o solus uultur est auis dei. Hie etiam maiores aues rapaces,ut accipitrem insequitur. Aristot. Vultur grauis est, & mali moris Emelleus ec clamosus. Venatur in locis es nido remotis ualde astendit ad Iocum altissimum,ibio sedetquia dimet is est ei eleuatio a terra: de stetit autem leporein paruos Gruos & eapras aeuuI pesM aniaria estera, quae retinere potest. Idem Vultur nidistat in locis estissimis,

re multotiens super arbores. Inuidet putatis suis cum impinguantur, nec pastit eos, nisi de eibi sui reliquiis, ex illos antee uo are possint,eiicit. Est autem auis alia quae proiectos illos cum pullis suis nutrit, unuper uulturum occupat magnum locum, Sideo secum alios nidificare n5 permittit. Est aute longa uitae quod ex eo cognoscitur, nidus eius semper idem manet. CG enim senescit, elongatur rostrum eius su perius δε areuatur, c in fine,fame mori OPERATIONES.. Esculapius. Vulturis pennae eombusse, fugant serpentes a domo. Iecur eius tritum eum sanguine per decem dies hibitti, a eaducos liberat. sanguis eius eum sue eo mar si caliginem Oeta rum sanat. . Adeps eius dolorem oculoru sanat ξύ, dolores neruorum euacuat. Diose. Fi, mus uulturis medicinalis elinam fumigia um eius secundina expella. Plin.libas.

nato eurorum. Penna uulturia si scalpa . tur dente acidum faciunt halitum.

da secundum lea sa

no nota

Est autes ut legi istuc de genere uulturum, sed minor i uultur. Hee enim est mens Afferti in lihro de naturis animalium. Et similito in libro de natu

ris rerum. CAPUT. Ex .

debi

lis, quae

uoce ea.

Et quana

lans eadem stuposaeit ipsum fugere coagit.Aristoteles. Ybos ideo cum equo puis gnatquonia ipsum a pascuis incitra herisbas comedit ideo stupetieiens eum fuge re emi forte interscit. Est autem auis pulchri colori uita eius bona manet apud fluuios re margines eorum. Id .Hydros est animal uolatile In Nilo flumine,satis inimieti crocodilo Na de

155쪽

l natura Ee consuetudine ,eum uiderit σοι eoditum in littore fluminis ore aperto dormietem, nuoluit se Iimo,quo facilius posis sit eius fauestus illabi, si eo saucibus illiam irripens inom erocodili uisceribus, i dem inde uiuus exilit. Ex libro de naturis remm .Iuda a sono uocis dicta est,auis quidem parua, sed ponarum uenustate clarissima in dorso eolorem habet inter uiridem S eeruisti:in poctore uero profert imaginem earbonum ardentium.Duos tantum habet m pede digito ungues aduncos, sed rostrum paruuac directum. Cirea aquas assidua est piscisculis usuit, terram rostro cauat,ibio niducongerit, ae scelus facit.

CpERATIONES . . De hae opinatur uulgus, sipellem cum plumis mortuae detrahas, 8c parieti insi pa omni anno plumasiac si esset in eo o

Zelinti ades sum aura ut dieit Plianius)quarum sus. fragium

a Ioue cleo petuntineolae motis Casini,cum a locustis fruges illi Mastantur. Ita adeo missario stas depopulantur.Vnde autem ueniant, quoue abeant aut qu uadant ignoratur, hocide clieit Albertus in libro suo de naturis animalium in tractatu de auabus.

Heeigitur dina de Aulum natura suffieiant. Da

156쪽

DE se IS CIBUS

ET NATATILIBUS.

Liber Tertius.

Abiemo alas Aha

renon,in

pistis ut dicit Arissol. multum feeundus ouis,nee aliorum more c5 tactu maris parit,sed naturaliquodam imstinctu uentrem suum ad arenam fricatiqeo tacta assa est,ec gustu salsa:siem oua e5cepta parit,ec post tempus debitum scelus

educit.Iorath in ii.de animalibus. Piseis ahremo ,hora tempestatis maris,natos suos in uentre saluatire post tempestate euomit eos. Idem Achades piscis solicitus de pullis suis nauibus maris adheret,sico propter ipsum omnino fitit immobiles naues. Ex lib.de na.rer. Accipenser est ut dieit Plinius ) piscis apud antiquos nobi lissimus, hic solus cotra morem omnium pisciu habet squamas toto corpore ad os Mersas. Pliniam . v. Apud antiquos piseis nobilissimus habitus accipenser,unus cmniti squamis ad os uersis: contra aqua nando meat. Nullo nune in honore est, quod quidem miror,cum sit rarus inuen tu . Quidam eum elopem uocant. Inti. ot supra. Albirem est piscis marinus,hasbens eutem adeo spissam reduram ae sit mam,ut ea milites utantur pro galeis. In eodem libro. Alphoram est piscis , qui non ognitur,sed in loeo lutosa tibi no esttiqua, ex ipsius luti putredine in modum uermiculi creatur. Postea cum ascenderit aquam ierestit in pistem. Durat auremo dico tempore,cito dissoluitur. CAPUT. a

Anguilla

dieiturabamuis seis militudi

de ec quado capit Olenis est,ut quado sortisus presseris,tanto citius labatur. Ferat autem Crientis fluuium Gangen anguillas terrenis pedibus gignere. Plin.sib.s. An, putilae octonis uiuunt annis. Durant resine aquis diebus senis aquilone spirante, austro paucioribus. At hy Mem i exigua aqua non tollerant,nem in turbida: ide mcirca vemilias maxime capiuntur,ssuma timus tui reei et bidis. Ascuntur noctibus. Exanimes piscium,solae n5fluitant. Porro uice pedum pinnae date sunt binae piscibus omnino Ionsitudo ut an millis ec congris. Item anguillae seopulisse atterunt,ea strigmenta uiuescunt nec alia est earum prooeatio. Diutius aute ceteris uiuunt anguillae aquis exemptae. Ideii. mo. In anguillis omnibus nee in mascuis linu nem femineu genusque nec alia, nee Uura se genetat sicut neutru inre ostreis is genu ceterism uaso uel saxo adhereti hus Ex Ii.de ria re. Anguilla ex aetor si pistiti limo nascit dissimat excoria duri si ima habet morte Retia excoriata uiuit ad Do te tonitrui Comouet. Aqs claris fluuialibus gaudereti abscoside Piltiadu madila

157쪽

LIBER

eapitur quia tunc ex uetis oppositis aqua turbatur. At pilaurorum inferioris pote statis rapax est,maxime tamen cum in se mine reperiuntur.

op ERATIONES.

eurados esse cum tyriacis,quibus curatur oenenum frigidum,& eum medicinis tuis telarum re tyriaca eorum. CAP v T. 44. Ex lib. denat rex. Exanimis sola pikiγDm nonsultat, nisi eum aquis putrefacta dissoluitur.plus alio cibo decoquatur,aliter noetuus est cibus eius:ad ignem assata plus eo petit,quia malicia eius illie e pos ratur. Pinguedo eius auribus medetur. , Item anguilis uino necantur:qui ex eo hibetin reuium uini habent.

Aries ecArint. Aui. Aranea marina, uidet

Q disposi

tiones es.

Us propinquae sint dispositionibus seorpio nis. Isidorus. Aranea genus est piscis,die um,eo maure seriat habet enim in ea stimulos quiis hus pereulit pr rimantes. Plini.lib. s. Aculeo spinae in dorsu noxius est aeuenenosus.Psinius in eodem. Aries est piciis, qui grassatur ut latro, nunc grandi nauiuin salo stantium occultatus umbra ,si quenandi uoluptas invitet expectat: nune elato extra aquam capite piscatium cymbas speetilatur,occultatu si ad natansmergit. Eseulapius inli de animalibus. Arinisue harini piscis eum homo quid uiderit, eum inebriat 5 moueteum ad rixas A eo tentiones posti uero comederi placatur

ira eius.

Araneae ita morsus, ceterum et reptiolium marinorum uenenosorum,daxerunt

ehelone, ee aurata.

pidoche isione meaee dicitur

belua quς dam i maaspido testudo : est

autem cea

tus magnus, habens super corium suum,tano sabulum,quod est iuxta littus maris. Vnde pleruo eleuato dorso suo super utidas,i nauigantibus nihil aliud creditui esse linsularitam applicantes dentes super eam alligant naues, accendunt focos acicoquendos eibos. Ille uero ubi sentit odorem ec calorem ignis, mouet se a loco, reste mergit naues in profundum: Alia quo huius beluae natura est, quando esurit, aperit os suum, di quasi quedam odorem bene oletem exhalat de ore suo,quem sentientes minores pisces confluunt in os ei isus,quod ut impletum suetit,claudit et eos transglis

tit.

Idem Aurata dicitur ex eo, Pin eapite suo aut colorem habet.

Caput

158쪽

CAPvT. s. Λ Vitam sellus. AIbertus in libro de A Moram.Alberan lib.de natu anima a naturis animalium .Aureum uellus elium. Assoram piscis est qui ex putre animal marinum sietit spongia, di de spodine Iuti generatur,re in luto sine aqua p/ giarum generesed rarius est ec mollius ad creatur ad modum fermiculi, qui uermia modum lana δε lanugo eius in auri splea tendente crescit in pise m De hoc doIem conuertitur di dilatatur, α prolo γ gatur sicut uerlux: didum est in mari mo sis ad eaput ec ad oeulo .aduenia uetur motu contractionis, & dilatationis

r o inuenitur. Tame hoc

ante huiusmodi suam regenerati inuenium in Frimaas extitit bellum 1 rosupra dictum in fanum inter Grecos di Frigios sicut dieit res priuius in historia Troiana.

hus pene multis os ratur, ec uis oeundux. sed non eiicit oua,nisi Uensercoribus trem confricet ad harenam metia asperam

o ec in illa pullos educit &complet. is solis su in eodem libro ut supra. Amnis piscis; an :'uas est,ut dicunt,saxatilis, qui lapidem gestatunt x has interis, Est autem ualdespeciosus in labent, de teribus uirgultas habes puniceas, toto au pro suo tem corpore reliquo diuersas cororibus edo ad ri/ distinctu, ae depictus. In lib. ut Q. Ahapam n niger pistis est,ut dicunt, qui Amno*pestant, tems modum similis est dilongus 8crotundus retico qui Cei manice. gruich, uocatur, eces alitatis non hus, bonarum eamium,hreuior anguilla abundat, rostram auis habens pro or subtile &l5 sed quan mis S i eum .ec uiride interius habet do multae spinam, Alberius in libro ut sipra AD sunt plus sertis piscis e q. ter exiguitate ham ea,

uiae ec ca pinopolin. In eode Ii. ratus pisciulidarabus est et aquarti landas ore sese ipsi, &oriinti

danz. pleiades occidui,eo ui tune tempus est plauiarum. CAPUT. s. pisce nautae dicunt, si consumatur putres factustis ad eaput Ec ad oecios aduenia Lle aqua iterum renascitur, Ec tune diu uia sicut Jogia, ex raro

159쪽

LIBERT E R T I V S

r abscederebestiam quae in insidiis latei nequaqi eaput solus extrahit, quod intia eo us saltim abfeodit: sed eum affligitis hsame carnes suas devorat, magis eligens iparte absumi. Φmeda facta beluis in tota

consumi.

CAPUT. 8e Mestur terrestidi re egreditur de aqqueres uictum in terra:& cum fgura muistatur,mutatur etiam nomen eius, ec uocaturatam. CAPUT.ne eo oris sus uertitur ei quiequid eomedit: dequia stomacho caret uenter eius quando comedit multum extenditur, inflatur supra modum ec eum amplius extendi nequit,pistes per os eiicit, ec hoe de aesi quis eum eollocareat sicut ceteri pisces,os eius contiguum est uentri. Est auteadeo erasum animai. quando periculutimet pellem et earnes suase Intrahens replieat,ct extremitates sui eorpo in intra seseut herinaeeus abscondit ita ut non apis pareant, quod tamen aliquando sine sui detrimento non ficit. Mortem enim adeo timet, 1 cum periculum senserit non laxacte lapide

si in os suum acceperit frangit. Hscquadom ad ripas exit,&herbas depascit,& qua, do oportet in avuam reuertitur, ibim sub μmergitur ne eulis dorsi eius a sele elasiecetur, re ad nutum debitum defleetve se nopossit . Pisciculos num paruos uiuos silo consutos quos comedit, 3c per illos dep. henditur)pisc iores in mare proiiciunt, udum effugere non ualent, sed in simul suitant,animalis predicti mortisus patet. Atipum alal dti unti post alium transplutire labora interim oecupatu deprehelitur.

160쪽

res,lubrice na 4 sunt re excora antur scutanguillae. Corium habet nigru,esum duliscem dc epar prae omnlaus piscibus metius5c emeaeius. Caput magnu respectu cor, poris,os amplum 5clatum ualde.CGautectate duodecim anos excesserit, in corpus

magnum crescit et tunc nomen eius mutatur ec solaris uocatur de quo inserius dicetur. Idem . Romae sunt piscis fluuiales, qui non natant nisi per amplitudinem sorporis. Tenuissimi nam sunt ec lati valde. Pinnas habet in elicuitu lati corporis,impinguantur uento meridionali sate. Cuneo uenatur hie piscis a piscatoribus, unda aquae petens, aquam supra se turbat,ut in deri nequeat. Maxime in eo ore strato cum terrae adhere supra dorsum terrae si, misimus est.Maeulas autem in dorso rus heast habet. Alexander. Brennae piscis fluuialis, quieu uidet sibi Lucium immianere declinat ad emotiaquarum limpiditatem ad tergo perturbans. CAPUT. m

rus. Baleis na/essimis metam

mituli,nis hestia,

ab emitte

dendo a quas uocata.Ceteris

maris altius iacit undas. Resin autem nece dieitur emittere. Plinius lib. 0 Balenas in Gaditano oceano non ante brumam conspici tradunt, condi autem estatis temporibus in quodas placido ec rapaci emiri gaudentes ibi Parere Hoc scire oreas, infestam his holum re cuius imago nulla representati5e alia possit exprimi, b carnis immensa de libus truculenta .Irrumpti tergo in secresta uitulos illarum referta uel etiam nimi grauidas morsu lacerat, incursuq; ceu

liburniearum rostris seditit. Ill ae uero ad

flexum immobiles ad repugnandum inexIeac dere suo oneratae, tunc quidem in utem graues,pariendiue poenis inualidae solum auxilium nouelut in altum profuisger sel toto oceano defendere. Contra Orcae laborant occurrere se sein opponerere ea utium anguit is trucidare, in uada Urgere saxis illidere. Spectantur huiusmodi prstia ceu ipso mari sibi irato, nullis in si isnu uetis fluctibus uero ad anhelitus, ii tussin quantos nulli turbines uoluant Cra balenae habent in frontihus, ideo o summa aqua adnatantes in sublime nimbos emat Balenis branchiae noti sunt stetit nee Delphinis: Hec duo genera fistulis spirant, ad pulmonem pertinent. Balenis a fronte Delphinas a dorso.Idem Quae pilouesti, Untur, animalia pariuncut pristes, balena,

uitulus.

Idem in im .io. Balenae ac delphini dormiunimam etiam stertentes audiuntur.

Solin. Indiea maria halenas ultra spa cia quattuor iugerum habent. Sed quos fascituras nuncupatis enormes supra molem ingentium columnartim ultra nauiuantennas se editoli tit,haustosis sistulis suctus ita eructant,ut nimbosa alluvie, pleruo nauigantium alueos deprimant. Ex libro de naturis rerum. Balenae bras ehias non habetes fistula spirant ,quod raro in marinis animalibus inuenitur. Fc tus suos gestant, eum infirmantur inuali

di sunt,di si parui sunt,eos in ore suscipiut hoc idem imminente tempestate faciunt, re post tempestatem illos euomunt: Quoniam propter desectum aquae scelus impediuntur ne matrem sequatur.Mater aqua in ore receptam instar fluuii adeo eiicit, ut sic inh entes terrae liberet adultos eri am diu comitatur Adolescunt autem celeriter,ec decem annis crescunt.

SEARCH

MENU NAVIGATION