Hortus sanitatis, quatuor libris haec quae snbsequuntur complectens : De animalibus & reptilibus, de auibus & volatilibus, de piscibus & natatilibus, de gemmis & et in veuis terrae nascentibus

발행: 1536년

분량: 279페이지

출처: archive.org

분류: 약학

161쪽

in locis ubi dulces aquae ineinorosis rem piuntur e2 fluuiis incidentibus. Inde em egredi turpisces ad pastum capita ad modum ranarum magnarum,reliquas partes

eorporis ad modum ragiae habentes: similes piseibus aliis pinnulis gradietes,ec erebro motu caudae. Plini.Beluae in Oriotari mari sunt. Et beluae sunt animalia marina adeo magna Ee importuna, oscellas excitant de profundo,et pericula nauibus inducan ita, naues Alexandri ad peri,cula deduxerunt.

ambesare nouit Nares duas habet spina, inter uentrem &caudam quibus seminae

carent, quae otia in uentre habent ictbus serpentum medetur. Coitus tempore masascedit in dorso super feminam,at is a re tum eius sentiens a tergo coire uolentis in

elinata superlatus ad ipsum se couertitate

et coitus completur: Iarent in hyeme mensibus quinis. eris tepore senectute exutit Delut anguis. Caneer lacte potatus, sine aqua uiuiimultas dictus Cum aute senuerit duo lapides albi eoloris intermixto mihore inueniuntnr in eius capite, quos tam rae uirtutis esse dicunt,ut in potu dati, cordis punctiones sanant. Aristo Cancer habet octo pedes a quas mouetur equali motu;arei sanguine, uru extra,& intus molle:nec est ill ud duru conteribile, immo accipitignem in ripa maris,quod e intra I deam habentur eancri parui, qui dictitur

milites propter uelocitatem cursus, tantuenim currunt, deprehendi non possunt. Et cum aliquis finditur, non inuenitur in eius eorpore Earo uel superfluitas omni no,quia pascua non habent. Isidoruscancri uocati suntquia chae sunt. Crura has hete inimica ostreis animalia, rum Ueuro carnibus uiutit miro ingenio.Duo aut sunt genera cancrorum, fluuiales tamarini. Ambrosius. Cacer ostreis uescitur sedouia ostreum clausum nulla ui aperiri poLele, periculosum inest si inera eius incluseat ad argumenta confugit ec insidias noua iraude molitur. Explorat enim si quando ostreum, remotis in locis ab omni uento,contra solis radios diptieum in illud satim aperiat, ut aereaibero uiscerum suoru uoluptatem quandam capiat, & tunc clanculci calculum immittens ostrei conelusi/onem impedit. sic aperta claustra repetiens tute chelas impendit: viseeram inter tia depascit. Item feminae maiorum membrorum sunt Φmaseuli,5 distantia coo, pertorii maior est Φ in mastulis, di ouant per i eum superfluitatis Cacer paruus genera tus ex terra re limo intra I ea uacua testarum aliorum animalium. Cunipereis

uerit aliquantulum, mutat se ab illo loeci ad testam maiorem. Cancer ec Κarabo in senectute exuunt spolium. Vterm aeeipit pisces in prosundo maris duobus suis sa hii , di diuidat eos in duas partes, εc ducit ad os suum.

dicitur

162쪽

dieitur ala species caneri maris,qui habet clauorum modo sermatos. Hi uenantur, omia inebra dura inlapis. Quod ex eo per mare greges piscium, instar eanum in adustum est,subtilius inre1squis adustis, terra seras uenatium, ex peto Q latrare ne ' Sabstergit dentes, Ecdelet pannum aete queunt sed pro latram affatum horribile, tigines. Meera quo desiccat, recon/ habent. Insequentes ergo pisti greges fert se iei.Item prohibet lachrimas,rere ad loea angusta coartant, ec siem eoarta soluit eum sale ungulam. Fit quom ex eo tos crudeli morte grassantur. Piscatores collirium,& sricatur eum eo scabies palpe uero lora notantes, in quibus abscondita. hrarum. Prohibet etiam quartana. Cas pisces a sum latebant,fhetibus rapiunt cirem fluuialis confert extenuatis ualde.Τes eu elusos.Hae uero beluae difficulter mulam caneri marini btiaior est btesta cliba tis tridentibus consci possunt.Item canis . ni. Exserativa est et abstergit pannum marinus a similludine morum mnia terreae lentigines aestabiem. Cunco fluuialis stris dicitur,eo scilicet mordeat.

a menti,&ipium quidem rectiscat. De coetio cum melleextrahit spinas,&acu Auiee. FH canis marini uel eanis aquarae las res infixas rami. Isaac lib.3.Cacros dixerunt esse uenenum,de quo si quis coisre omnes pisces eo as habentes testatur mederit quantitatem lentis ius,intersit Galenus esse solubiles propter salsitatem post hebdomodam. Sedeura eius est,ut eorum A acumen, proinde stomacho no bibatur hutyrum e clum Uaecinum cum ci sunt,maxime neruositati suae. tiana romana di cynamomo,&stersi coas

163쪽

LIBER

mota semergit, ec homines eum nauibus in profundum trahit. Ceius poticbetatem annorum trium excedit, eum halena coit, de in ipso mox eoitu uirtute uirgae genitaetis emutilatur ita ἐν ultra e ire nequit, sed intrans arti maris pelagus intantum ediereses ut masa hormum arte capi possit. Infra tres igitur annos statis suae capi potest piarum autem se: piscatores locum ubi cetus est notantes Ille congregantur cum nauibus multis,facto citra eum fistula. rumae tubarum eonerem,alliciunt insesquente quia gaudethuiusmocli sonis reti in iuxta naues herentem sono modulationis attonitum cernari instrumentu quoadam ad initar rastri dentibus ferreis aeuis minatum in eius dorsum Ham prodesunt,ato diffugiunt. Nec mora si certum uesanerix locum dederit, fundum maris cetus petit, o ad terram dorso Dicans uia neri serrum uiolenter intrudit,quou 3 persossa pinguedine uiuam carnem interius pesnetrauerit,siel ferru subserata salsama ris aqua uulnus intrat ac uulnerata peri mit. Mortuum ergo super mare refluitanae piscatores eum funibus adeunt,& ad litaus eum magno tripudio trahunt.

OpERATIONEs . . Autor. intus ut fertuo quando ludit in mari,signum est tempestatis.Idem et de halena dieitur. Huius generis estaspido chelone,de quo dictum est supra.

, Isid.Cetus aute ut legitur non comedit ut alii pssees masticando, cibum 3 dentis hus eomminuendo, sed tantummodo glutiendo. ec intra eo us retinendo. , Item habet oris meatus ut dictu est, strictos. Vnde non nisi paruos pises los de glutit, quos odorifero anhel itu suo attrahens ad se, ae deuorans in Uentrem suum mittit.Habet enim in gutture quandapes lem membranae similem, quae multis meatibus perforata non sinit quiet magni in. gredi uentrem. Ioram. Cum autem etirus sperma proiicit in eoitu suo eum femina,quod superfluit ex ipso spemate super natat aquae colligitur ambra. Platearius. Ambra dicitur emsperma, ceti. Avicenna. Ambra ut in mem

natio sortis in mari: melior est milia seriti deinde uaria post citrama Et aetate . ratur eum gipso,&eera,ecraudano. Niis gra specie mala est. De uirine ambrae etias etlua satis dietivm fuit.

sty et

ceruleus.

Ex lib. de

Celethysecundu Aristor.

marinu,

quod pro

pter mo rem alios rum oua in matri

ee magenerat,quibus Ille debito tempo,

re fortes exeuntuermes ex stis:quos cum pepererint, incredibili celeritate fiunt an malia persecta,parentibus similla. Cor hahet magnti et tamen est ualde timorosum, grauiter dormi ita uimanu capi possit. Aristoteles. Cesethyest exanimalibus carnem comedentibus.Celethy quidelia hetoua unum completum intra, quod ecparit extra.Ceteri uero pisces ouant extra oua incoraeta,excepta rana marina. Cua hec post paruitatem cito crescunt sicut e mes,quae generatur exanimali paruo uas de deinde erescunt per se.Celethynon hahet alasse habet similem radicibus in terra crescentibus Generat autem multoclesse ilicet sex mensibus .Exit a profundo maris 5 pullificat prope terram, quod sicit propter calorem,& ut a pullis suis auferat

timorem

Ex libro de naturis rerum.Cerulea est. monstrum in flumine Gange, instar canisci habens brachia Iopitudine septem euhitorum quibus elephatem eorripit,& undia submergit.

Plinius lib. s. In Gange India statius . Sebos

164쪽

Sebosus haud modico miraculo affer γmes branctiis binis C. bitorum certaeo qui nomen a faeie traxerunt. His ratas esse uires ut elephantos ad potum uenientes mordicus comprehensa manu eorum abstrahant in profundum. CAPUT. a z

chos. Ex 1ih.de Da. rou. Chilon inter omnium animaliu ra non pascitur,

sed tantu humidi istate uiseosa, qUs exit ab eo,eshatur ec nutritu unde fit ut hoe aiat semis per sitieiunum, ita tame corpore viaida. Nact in feminis videmus plus posse diffferri ieiunium per multos dies, i in uiris propter superfluitates humidas&Disco, sis,quae magis abundant in eis,id est seminis.

OPERATIONES., In eodem libro ut supra.Circho alias Crichos, habet cutem testeam aenerariis gram: ec in aliqua parte rubeam fissuras duas in pede quae tres digitos faciunt, peisdem dextrum habet paruum,sinistrum ue

xo magnum.

a Et ideo eum ambulat, Itu corpus sere super sinistrum,aere claro absolutus incesdit,commotis autem uentis, applicatur Iapidibus ec immotus quiescit., Cuicunq; rei adheret, sorti applicatioe adheret.. Et hoc mirum, Q claro quidem temp are sui potestatem habeat, tempestuosa autiem debilitatur re infirmatur Caput ha het humanum, reliquum uero eo us sere

Cons

Plinius

libro.s. Conchas rum gesnera fit, oris sunt tesstae,in a hus maugna uarietas apparet luden

tis natu

rae Tot eolorum differentiar,tot figurae inter quas principatum tenent margaritae. Isidorus.Conchae re Cochleae inde uoeatae sunt, quia defieiente luna eauantur, id est euaeuantur. Omnium enim clausorum maris animalium at concharum incrementa iunae membra turgescunt,de γctu evacuantur. Nam luna cum in augmeto sueri auget humorem, ec cum in desoctum ueneri humores minuuntur. Con chae autem primat positionis nomen est, Cochleae uero per diminutionem, quas conchulae Concharum multa genera sutrinter quas ξc margaritae, quae celee eme dicuntur. Fulgentius in libro mimoIoglais rum. Concha marina toto corpore simu aperto miscetur in coitum,sicut Iubare

seri in Phisologis. Haly. sadephum id est concha marina melius est album. op ERATIONES.

Rasi in Almansore. Conchaematinae . adustae abradendo purgant dentes Ex non adustis aut attritis emplastrum s actum adustionem ignis sanat.

165쪽

i Och infestias habet, A intantum robustus est, idea. ut polypum sortitudine dentium laceret. --πὴ Plin.lib. Plin.lih s. Conger est pistis longus ut an 's . Coch milia uel murena sevuoso impulsu cora leae aqua poris,ita mari utens natando,ut se Estotiles teris rarepeto. Cograec murena mutuo odio restreso flagrant caudam inter se prerodentes Co sunt, exe mi mensibus hyemisiacent in spelucis corentes se diti,nee capiuntur,nisi diebus estatis. Pindomicili neqiuiee pedum datae sunt piscibus hinar o, binam sunt omnino Jomis ut anguillis eccogris ceu cors Polypum sua rodore brachia salsa opinionua proin est,id enim a congris euenit ei. Nam polyten detes pum lacerant congri. Polypum Uerolocu i co trahea stapauet, locustam conger in siccu repunt corniculis earu etiam congri. OPERATIONEs, E s. Eseulapius Coreet piscise,qui tempo arum cibus stos te pluuiae in cauernis occultat se. Nam dua oportet eas in pluuia cadit super eum ec haurit eam, exs metieri moxi ceeatur repostea moritur. Isidor.Coruro sumi : laus uus marinus a cordis uoce dictus est, quia uec ex insulis Ca phctore grunniti sua suoce proditus capi. Ictibus scorpi itit. Iorath. Pisces qui dictitur corviqia ochlearum resi pulliseant uoce sua produntur, quia se mQuidam ob id per gemitus uel grunnitus proferui, di sic imponunt ipsis capiuntur.

colore di ractus est.

166쪽

na taees seruant hune quidam pisces serratam habentes cristam tenera uentrium desecantes interimunt Solus ex animalibus superiorem marisam mouere dicitur. Eκ lib.de natu .rer. Crocodilus lingua caret,os patulum 5c apertum habet, echiatum usq; ad aures, per diem in terra quies scit adeo immobiliter, ut nisi consuetudinem eius precognoscas, mortuum illu credas Oculis clausis dormire similataues hiatu suo papuli gratia inuitat, quasi ad escam deseenderes perimit ec transglatit. Quidam hoc animal sicut ursam semper crescere crediderunt Circa Nili ripas habitat in insua arges hominum parua quid , sed animosa his beluis inimica. Soli

enim innatare flumen audent,in quo cro/codili habitant, falluntqi supra dorsa eos tum re illos inquietant. Aristoteles. Cro

codilus in aqua conuersatur,non tame rescipit aquam intra se sed aerem, e c parit extra:habet sanguinem duos pedes malo res,& caudam lomnia 3 talia sunt fissi podis multorum in digitorum, et participant

instrumentum sensus in lingua preter erocodilum. Hoc etiam animal non habet aures,sed foramina tantum quae sunt uiae auditus nee habet mammillas nec testiculos nec uirgam apparetem extra,sed intra,nec

habet pilos, sed per totum corpus est coriisquamosi. Habet dentes magnos ec acutos & distinctos, habet etiam oculos similes porcorum ei habet culmos .in aqua quidem debiliter uidet.quia spissior est aere. Maior est eius masio in die super terram, ec nocte i aqua quoniam aqua calidior est de nocte laer extra. Trochilos auisos eius apertum intrat, & eius dentes muliti eat illoruntis sordibus eibat. Crocodi

Ius autem in hoe sentiens iuvamen no nocet eis sed cum uult eas extrah ere, mouet collum,nec eas comedit.

. Pli libas. Crocodilum generi cuius uita est in aqua ec in terra communis detese maxilla dextra dextro lacerto ad alliga , ti coitus stimulare dicatur. Lapillos etiam in uene illius exemptos, aduersus horrores febrium uenientes expellere tradui

Et ob hoc Aegyptii suos emos ipsius sadipe perungunt. Dioscor. Fimus cro eocliti terreni eollelltus,& sue s adhibiis tus, ratum uultum ac niueum facit, max me si albus ac lenis fuerit,ec in aquam missis,cito soluerit. Avice. n.2.li. Stere ιcus crocodili ualet albugini oculi.

dirae extenditur,am earet.Caudam habet tortuosam,capulsecundum magnitudine corporis paruum, sed hiatrim oris horriis dura,sq; iamas e e cutem duras, pinnam autem habet pro alis quibus utitur innatan do,uno impetu magna maris sparia transcurrit, 8 hoc potius robore uirium uire.

migiis pinnarum. Pestifer est hominibu θc etiam piscibus morsus eius,mortem emi fert. Isido.Draco marinus est in branchns aculeos habet ad caudam spectantes. Quidum percusserit quc o ferit ueneanum fundit, unde & uocatus est. Dracol est monstru crus delitate

horridu stat draopERATIONES

Plinius libro . . aco marINUs captus .& immisius in arenam, cauernam sibi rbis

stro mira celeritate excauat.

Idem libro.Σ . Absinthium aduersiis , tur diaconi marino. Idem libro tricesimo secundo . Carnes ietiam stellae maxime Dalet contra marini elaeonis ictus impositae. Imponuntur quo contra eum salsa. .

menta ex aceto.

167쪽

. Item draeo marinus ad spinae suae quaserit,ummum ipse prodest impositus.s Avicenain. .ean ne.Morsus draco nis marini,si liuomagni corporis ser γpentium curatur in quantum est ulcus t tum,non inquantum est uenenum de quo sit eurandum.

- Draconis quide marini morsus ut di xerunt liniatur eum sulphure re aceto. . Conserunt ei adipes ero eocliti emplas stratus re plumbum fricatu super ipsum.' Idem in seculo Draeo marinus, ut ait Galenus, inditur Ec ponitur super morsu

suum re confert. o Succus etiam absinthη eo sera eius mor sui. Stanni quom cerusa, conseri super puncturam eius confricata. CAPUT i. tor. Delγ

citur, samoribus humanis

quodammodo assimilatur

Fes libro

de natur.

rem.Delphinis pro uoce gemitus est,huis inano similis, re hoc quia pulmonem ha bent ficu enam asperam, re eorum lingua non est absoluta,nee eorum labia proueniunt uel prominent ad distinguendam uocem . Aures non habent,sed aurium loco foramen.Horum autem olfactus ne uestigia quidem habet, cum tame sagacissime olfaciutindormitit super aquas,ut possint audiri fieriere, uiuunt D scp ad annos. 4 C. Nulcentur musca unde Arionem cytharistam in mari nautis intersicere parant Dhus inbtinuit ab illis ut prius cythara caneret,ad cuius cantum delphinorum gregis hus congregati uis in mare se proiecisisset ab uno exemtus est, ec ad littus prole eius.Solus delphinus ut dieit Aristotes. inter pisces felle earet. Aristoteles. Delphinus ualde diligit filiossuos,&ideo 15go tempore pascit eos. Solus inter pisces animal completum generat, Ac habet maγmillas lactato scelus.Idem. Mortuo deni delphino, ceteri delphini concurrunt, ipsum qi circumdantes in profunda de istunt atet sepeliunt,ne a piscibus comedat. Idem Delphini parui semper simul stittan*greges, ec habent duos magnos delaphinos custodes: si quis eorum mortuatis fuerit,ald super scapulas eum efferunt,

ipsum eustocliti ture ab aliis piscihus coismedatur,donee tempestate maris ad littus eiiciatur. Inuicem enim semito modo di

rigunt. Vnde PIinio testanto narraturo Delphino capto a rege Catie: conuenit ingens multitudo reaiquorum ad portu, tibi Delphinus ligatus tenebatur, quibus plangentibus:&quasi miserationem pos cenim,rex eum dimitti scepit.

Phiso1ogus. Delphini oculos habent

in dorso,& ora in parte opposita,unde nohene predam suam capiunt propter distortionem oris a parte oculorum. Hine est ora sua conuertunt ad celum,ct dorsum oculos ad terram,ut presam suam cose, quantur. Imminente tempestate ludulapis

parentes in undarum superflete. subsidium uero nauseagantibus exhibuisse dieritur. Feruntur etiam plorare quando capi

untur.

cerationem sequi debet curatio quae adu/ei ad eicatricem. Quidam uero delphi/ num in fictili donee pinguedo smilis oleo fluat ponunt, uel coquunt ac perungui. Circumitus autem febrium tollit Delis, phim ieeur ante accessionem statum.

Adeps Delphini liquatusAE cum uino .

potus,hydropicis medetur. Gingiuis autem at denticionibus pru ,rimum confer dentium delphini cinis ea mellem si dente ipso tangantur gingiuae Idem Ad alligatus pavores tollit repen istinos.

168쪽

ad sieram nec uiuere potest sine somno. In eodem libro ut supra Ericius est pisicis marisciabes caputhos inferius ec eae tum superfluitatum superius,contra alio

tum dispositi5em animalium, suis spinis utiturio eo ped5 5c eeteris pisetius est horrori. Et sit dicit Plini.habet eames ruisheas,seut minium. ae duros,quibus crassatur in ostreas ξc pisces innocuos. Autor. Nota ergo dentis idem inquod pavus,de quo etiam Ioaco suo dicetur inserius.

Ex libro ut supra. Diesest pilisamarianus,ut dieit Aristot.se dictussula post afectionem suam non uiuit, nisi per unam estem Habet tamen alas duas Ec duos pedes 3c sanguine caret.Hoe idem dicit Atibertus inlicito suo de naturas animalium.

CAPUT. a ades, Exoehinus et Elicius.

Albertus

in lib. de

natu . animalium.

des ut di est Theophrast apiscessui

in ponto eirca Eracta morates. Hic piscis multum sequitur aquam dulcem, ita v terram incidens de aqua transit ad aquam .Et aliquando in cauernis latitat tibi amnes sub terraconiturae inuenerit.

In ii ut supra. Lxoch inus piscis est Arisehadidi ut dicit Plini. uel potius aquatia cura, ec ιν propter somnum de aqua exuitus tui tutus ma

rinus , de quo inprehahitis ii

bris mur talixim'. Habet autem perle

euris distinctam. Hoc animal parit in terrare iactando mammis must uitulos, nee an. 2 .dies ducit eos ad mare, redissi lis ter interficitur, nisi ictus in caput in loca cerebri uibretur: In somno ita alte steriit, , stertio mugitus es euidetur. Crauissi,

reo enim somno inter via deprimitur ani malia, tande pinnae eius deditrae quibus adnatandum utitur, dicuntur esse somnise, raeti temporibus hominis iupra ponatur. Huius antalis pili in corio excoriato ubi, eum fuerint, compositione ec et Milone indieant fluxum ec refluxum maris. Et hoc faciunt eoria etiam aliorum marinorum,

quae pilosa sunt. In libro ut supra. Exposita ut dieit Plinius hestia est in muris illa parte, qua Iu deam re Ioppen attinetit.aliquando inutata, quae multos di latiismos habet dentes ecpinguedinem,ri est de genere ceterum. CAPUT.

169쪽

LIBER

citur concha maris

garitisera in cuius carne peiosus calaculus solidatur .Dehisem tradunt hi,ade anima

tiu natu a

ris serIpserunt, nocturno tepore littora appetunt, re ex ecelesti rore margarita eo cipiunt,unde ec eceolat nomiantur. Soli nus.Conchae certo tempore anni luxuriis ante e ceptu faciunt rorem uelut maritu.

Cuius desederio hyant, & cti maxime linquitur imber lunaris:oscitatione quidam

hauriunt humorem curtum.

ODERATIONES.sse ergo cocipititigauidi s Ut, re de

saginaequalitate redit habitus uniois. Nasi clarum fuerit qd acceperut,candicat Ora hiculi. Si uero turbiclum, aut pallore lamet aut ruso innubilatur. Ita de coelo magis cli de mari partus habent. Ite grega/tim natat, ec q magis inter illas exata est, gregem ducit, quae si eapta suerit csterae diffagiunt.

Exli. dena ressimus marinus est mois istium sortissimct nihil extra aqua potest: ut dicit Arist. sed statim ut aquarum ea ruerit natura carebit et vita. Aliora pini iam omihus uiuiti Inpugna erudelis risedh ominem timet,ec contra eum pati thesia

formidat. Idem.Equonssus ut dicit Mi. chaes,Monstrum est ingena ac fortissimUin Nilo habitas. Crura pedes 8cumus .es habe uterocodilus,sed multo maiora. Humanarum mortium cupidissimum est, nam cum ei nauis in portu occurreri una pedem in terra figens, altero nauem in ariteriori arripiens faellime scindit,uel ineli, natam aliquando mergit. Vnde in Io, seis in quibus habitat immanis multitudo hominum perditur per eum,sed hoc matra rarissime inuenitur. Nullis capi potest . instrumentis, nisi retiti serreo,excathenis apud Damaseenos in hoc opus fabricatis captum quo malleis tantum serreis occiditur.Pellis eius unius euhiti spissitudine habere dicitur,tanteo esse duricies,ut nul , Io laeulo Be armatura penetrari possit. Idem.Equus fluuiaris ut dieit Arist. est , monstrum in Oriente,sorma mirabili,sub

imis faciei, erines habet ut equus,pedes fissos re soturares ut vacca,caudam ut poreus. Corium eius ualde grossum est, ii, , teriora ut equi agnitudo asini,hinnit ut equus,in terraWin aquis squaliter mane re dicitur. CAPUT. ara

170쪽

DA PISCI RV s. N

disseminauit quinquennio sere curae ad hibita,utrapti redderentur mari. Postea frequentes inueniuntur in littoribus Itaseliae non ante ibi rapti. Ide in lib. n.Om,nibus piscibus sunt dentes serrati, prster scarum, cui scilicet uni aquatilium pleni: hie initur prioribus pedibus, ut manibus cibos ori admouentibus.

SEARCH

MENU NAVIGATION