Florae Peruviane, et Chilensis prodromus, sive novorum generum plantarum Peruvianarum, et Chilensium descriptiones et icones

11쪽

ADPROBA TIO

JUssu Rihi Patris Sacri Palatii Apostolici Magistri opus legi , cui titulus di

Florae PeruDianae , et Chilensis Prodromus, siDe Ἀουοrum Generum Plantarum PeruDianarum, et Chilensium descriptiones, et Icones, Auctoribus Hippolyto Ruie . et Ioanne Pavon , Regiae Academiae Medicae Matritensis Bolanicis. Hoc quidem Opus mirifice commendant tum Clarissimorum Auctorum ingenii et Scientiae fama , tum undecim annos Um in Americes Meridionalis regionibus in eum finem susceptae peregrinationes, dissicultates devictae , perpessi labores, adita discrimina , quibus factum est ut nonnulla nova Plantarum genera primi in natali earumdem solo ipsi detegerent, alia vero complura, licet antea nota, diligentiori instituto examine, reformarent, propriis characteribuS distinguerent, dilucide describerent, subjectisque iconibus explicarent . Quanta inde Bolanicae facultati facta fuerit accessio , quamque doctissimis lucubrationibus , et laboribus bene Clarissimi Auctores de societate meruerint, nemo non videt , qui , quot innumerae in remotissimis illis regionibus. excrescentes Plantae Medicinae et Artibus emolumenta suppeditent, plane non ignorat . Quamobrem et Auctoribus ipsis acceptissimum , et societati perutile futurum existimo, ut idem Opus duobus jam ab . hinc annis Matriti magnificentissime eXcUSUm , n Unc autem magis correctum et auctum atque a

Cavanille sit animadversionibus vindicatum iterum Romae typis mandetur: Praesertim cum novae hujus editionis curam susceperit Clarissimus Vir D. Caspar Xuareg , qui Hortum Vaticano- Indicum in Urbe excolens , editis jam tribus voluminibus de virtutibus, proprietatibus, viribus , et usibus Plantarum Novi Orbis apud Americanos, maximam sibi in rebus Bolanicis laudem comparat . Datum Romae in S. Maria super Minervam die 13. Augusti, ann. Ι796.

F. Ioannes Baptista Chiesa Ord. Praed. in Uen. Collegio Germanico-Htingarico Theolog. Moralis Professor

12쪽

Iussu Rini Patris S. P. A. Magistri e Colvi opus , cui Titulus: Florae Peruυianae , et Chalensis Prodromus . Auctoribus D. Hippolyto Ruid , et Iosepho Pavon etc. Nemo sane hujus operis praestantiam commendare satis poterit, nisi qui solidum mercium pretium, et quot, quantisque laboribus hae steterint Cli Viris , noverit supputare ; R. A. Matri tensi jampride in addicti, et ad longissimam , dissicillimamque Expeditionem a potentissimo Hispaniarum Rege Ua-TOlo III. artium, veterum monumentorum, Litterarumque omnium, ReiqUeque praesertim naturalis liberalissimo Fautore delecti, turn votis satisfaciundi Augustissimi Mecaenatis, tum augendae Bolanices ardore inflammati dissitarum Regionum laboriosissimum iter , sequuti exempla su in morum in Boianica Virorum HernandeZ, Kempherii, TOLrnes Ol tra, Pit merit , Linnaei, Gmellini, Iacquinii etc. , audacter susceperunt. Quum ego sorbnte aetate, aspera Alpium juga, praerupta horum Montium loca, ina perviosque saltus non sine maximis laboribus, vitaeque periculo pluries transcenderim , Cli. Virorum labores, vitaeque per barbaras gentes discrimina ignorare, tanto minus soci facere , et praeterire minime possum . Mirum vero prae caeteris subit perpendere, incredibilem horum patientiam, animique firmitatem nedum in tot , tantisque conquirendis , colligendisque novarum plantarum speciebus; sed in eorum, qui Bolanico - Peregrinatores nostros praecesserunt horum longum in dies producendum catalogum nobis reliquit famigeratissimus Linnaeus) hallucinationibus, quae in tanta novarum plantarum segete ab accuratioribus evitari vix possunt, scrutandis, Ut species ad sua propria genera redigantur; multoqUe magis eorumdem solertiam non solum in novis generibus accurate describendis, sed in his, quod sane maXmum est, assinia secernendo, tuto, certeque stabili undis, quorum inquam patientiam ,

atque industriam, quanti habendae sint , solis Bolanicis datum est apprime Cognoscere , ac vindicare . Quot igitur grates tam laboriosis, tam industriis , tamque de Republica bene meritis Viris, Ruigio praesertim ob suam Qui nologiam Urbi, atque universae Italiae jamdiu notissimo , non agendae Θ Quot nostro Phylo - Bolanico XuareZ , cujus diligentiam, ardoremque in colendis prope Vaticanum exoticis plantis, iisque evulgandis alias sa) adprobavi, mi-

Tatus sum ac merito commendavi, operis hujus correcti, et criticis animadversionibus aucti Matriti a biennio elegantissime impressi novam modo Romanis Typis una cum gravi, patriumque amorem spirante Praefatione novisque Notis illustrati Editionem curanti non erunt reserendae Quot nostri

Editoris sociis: in colendis, alendisque exoticis plantis diligentissimo Fhilippo

13쪽

Gilio , atque Caria o Fea , L U. D. , multigenae eruditionis viro, reique naturalis aeque bene merenti non tribuendae fgo interim Clarissimis Viris de tam praeclari operis suscepta editione summopere gratulor ac gaudeo ; et quum opus nihil habeat, quod Fidei, bonisque moribus adversetur, plurima Vero in artes, commercium, Physicen universam ac Medicinam commoda parere possit, ac debeat ; idcirco Medicis praesertim, atque Bolanicis, totiusque rei naturalis cultoribus gratum, acceptumque fore, meritoque Typis denuo

committendum esse censeo .

Dat. Romae Kal. Sept. 1796. Georcius Bone Ili e Coll. Urbis, et iu

Romana UniSersitate Antecessor , atque Med. Decantis et .

14쪽

IMPRIMATUR

Si videbitur Reverendiss. Patri Magistro S. P. A. F. A. Passeri Arch. Larissen. Viceg.

IMPRIMATUR

Fr. Thomas Vincentius Pani O. P. Sac. Pal. A post

Magister,

15쪽

GAS PAR XIJ A RELLECTURIS.

I LI si Prodromus Florae Peruvianae , et Chilensis in anno I79 .

typis Matri tensibus excusus fuerit, nondum tamen ejus exempla legitime publicata esse constat. Causas hujus dilationis nihil mea refert scire , aut in eas inquirere. Illud equidem exploratum habeo, opus maxime dignum esse, quod recudatur, et ubique in publicam lucem prodeat. Duo potissimum sunt, ex quibus illud commendari debet: alterum operi extraneum, alterum ex rei ipsius natura , et merito petitum . Νam primum auctorizare Regum Catholicorum opus se tuetur. Carolus Rex III. iter, sive excursum in Novum orbem rei botanicae promo Vendae causa, peragi jussit: Regii fisci sumptibus viri clarissimi, Prodromi hujus auctores, Bolanices cum primis experientissimi, in remotis illis regionibus diu versati sunt, ut cognitionibus tanto molimini perficiendo necessariis instruerentur. CARO Lus IV., qui feliciter regnat, eosdem Boianicos, ex America jam regressos, Regii quoque fisci expensis Matriti de gere jussit, ut in eumdem laborem incumberent : quem denique absolutum, et approbatum , auctoritate Regia typis committi voluit , ut in editionis Matri tensis prima libri fronte conspicitur. Haec omnia facile arguunt, eximium opus id esse; pro quo sci licet duo tam Augusti Principes tam aperte patrocinium suum

exhibuerunt

Quid , quod labor hic cedit in honorem nationis Hispanae ,

16쪽

tum Europeae, tum Americanael Utraque enim auxilium operi praestitit in ortu, in progressu , denique in editione: atque adeo

opus auctoritate quodammodo universae nationis Hispanae roboratum est, quacum proinde quantocius communicari debet. Hispano Europei cognitionum lumen , rerumque notitias, Virosque Bota-nices studiosos qui ad laborarent , subministrarunt. Hispano -Αmericani , cum haec omnia , tum quod caput est magnam vim pecuniae ad expensas, editionemque operis, ut in Praefatione Prodromi enarratur , praebuerunt. Deinde verum operis pretium, et proprium meritum est, quod ad omnes facultatis bolanthae regulas exactum est: in suo genere quodammodo unicum , quippe ab auctoribus e fundamentis erectum, fructus peregrinationum, et ObserVationum physicarum eo

rumdem , ac literarius foetus perpetui studii, et sublimium cogi

tationum .

Sane opus classicum hoc est , non solum quia princeps inter alia hujus generis, quibus Hispania gaudet, et quia in prima classe reponi debet inter similia alia ubivis publicata; sed etiam quia scientiae ritu distributum, digestumque est per Classes , Ordines,

Genera etc. juxta doctam methodum, et admirabile systema ab equite Linnaeo, Bolanices Principe, constitutum. Praeterea generi humano utilissimum opus: nam plura nova Genera, et Species plantarum , quae hactenus ignorata latuerant, in lucem , et notitiam hominum profert . Agit etiam de multis Vegetabilibus, quae progressui artium, commercii, ac Medicinae , aliisque oeconomicis usibus utilia esse posSunt.

Honorificum quoque id opus est Regibus Hispanis, qui quum

illud promoverint, aperte demonstrarunt, quantopere subditorum sibi populorum utilitati consuluerint, et profectui scientiarum, liberaliumque artium prospexerint. Illud etiam commodi redundabit, quod nota Hispano nomini ab exteris inusta, dispungetur,

17쪽

qui vulgo jactant, Hispanos in scientiis naturalibus, et experi mentalibus minime versatos esse ; a labore et studio utili abhorrere , veras divitias, quas in Orbe N ovo possident, neque perspectas habere, neque scire illis uti, aut eas in publicam lucem recto ordine, ac syStemate committere . Haec enim omnia falsa esse, satis vel ex hac sola lucubratione eVincitur. Quod si universae genti Hispanae foetus hic literarius magnam gloriam afferet; quantum inde decus accessurum arbitramur ipsis auctoribus, qui tam utilem laborem susceperunt,ac singulari modo eorum magistro, qui eisdem prima scientiarum naturalium elementa tradidit, et Regis jussu sapientissima monita pro bolanico in Americam excursu exhibuit Z Nempe hic est D. Casina trus Go meg Or- tega , clarum in orbe literario nomen, cui laudi verti debet, quod tum eruditos discipulos instruxerit, ut nihil nunc dicam de doctis ejus scriptis, quibus sempiternam famam consecutus eSt. Re vera tam praeclarum hujus operis meritum est, ut eo res naturales Americanae multo melius illustrentur, et explicentur, quam ceteris omnibus libris, qui in hoc genere adhuc prodierunt. Atque ausim dicere, auctores nostros suis inventis, et Scriptis notiorem nobis Novum orbem, quam veteres ejusdem inVentores, et expugnatores suis armis , reddidisse . Libri , quos hactenus editos scimus, aut obiter de his rebus agunt, aut nullo ordine, seu methodo scientiae congruenti. Veteres Americae conquisitores non tantam utilitatem hoc quidem in genere nam religionis causam excipio) illis regionibus attulerunt, quantam nostri recentes in vestigatores philosophi, et humanissimi Bolanici, qui praeterquam quod insigni comitate cum Hispano-Αmericanis , imo etiam cum Indis conversati sunt, naturae thesauros eis aperuerunt, et erudi'ta Scripta eVulgarunt, quae utilia maxime sunt cum Americae ipsi, tum universo orbi. 'ina a

Quod attinet ad singularem hu- ga Hispano-Americanos, et ipsos etiam manitatem nostrorum Boianicorum er. Indos, doctrinamque in rebus nλtura

18쪽

Haec rationum momenta satis superque esse deberent , ut Flora Petti P. et Chil. ab homine Americano, qualem me esse profiteor, rursus typis committeretur; sed; praeter has causas. illi ad me maxime in ut it ad hanc secundam editionem procurandam, quod Bolanici, et literati in Italia, et extra Italiarn magno desiderio tenebantur tam insigne opus acquirendi. Statim ac Romae exemplum

editionis Matri tensis comparuit , et in Ephemeridibus litterariis Romanis anni proxime elapsi 1791. die T. Febr. Νum. VL ratio Pro

dromi accurate exposita fuit, multos ingens cupido incessit sibi Volumen comparandi. Verum plurimae obstabant dissicultates. I. Raro ex Hispania huc merceS Commeant, praesertim ob belli praesentis incommoda. 2. Ingens pretium pro eo tomo pendendum esse credebatur , quum editio sit magnificentissima . 3. Quod nondum perspectum erat,

an editio Matri tensis publici juris facta fuisset; quamvis ejusmodi publicationem non diu differendam credi poterat: nam opus jussu

Regis typis excusum erat , et expensis Hispano- Americanorum,

qui quodammodo jure suo illud e vulgari, eoque frui desiderant. Quum hae dissicultates vix superabiles multos incertos tenerent,

libus investigandis cum eisdem ccmmunicatam , in rei hujus confirmationem proferre possumus epistolas familiares eorumdem Americanorum ex illo Novo Orbe ad nos. miSSas anno F 93. Seqq. Descriptis Vero, quae

jam publicarunt, testis est Hispania. Mihi videre contigit nonnulla D. Hippolyti Ruiet , scilicet: 1. quinologiam hispanice Matriti 1792. . deinde Romae

in linguam italicam converSam, et editam eodem anno : ubi auctor mira eruditione historice, medice, et

botanice agit de Quina , seu Cinchona cinali Linia. , aliasque praeter hanCSpecies vel a se noviter detectas , vel obiervatas , quales sunt C. tenuis , glabra , purpurea , lutescens , et fusca , me thodice describit . a. QVatuor Di Ssertationes eXhibitas R. Academiae Medicae Matri tensi hispanice Matriti hoc anno IT96. ; in quarum I. eodem modo ac de Quina scientifice tractat de Ratanhia , seu Rra meria triandra. NO-va Sp Flor. PeruD edendae . In II. de Calaguaia , seu de Pol ypodio Linia. In III. de radice Chinae , seu Smilacis Chinae Lirin. In IV. denique de Canchalagua , seu Gentiana Canchalagua . Flor. Peruv. seu Cachantahuen Molinae . 3. Responsionem ad Impugnationem D. Iosephi Antonii Cavan illes adversus Prodromum Florae Peruzianae, et Chalensis hispanice praesenti anno 1796.

19쪽

nonnulli me convenerunt, hortatique sunt, ut novam editionem ego Romae aggrederer: quod, ut ajebant, nemo melius id exequi posset, quod ego in America , atque adeo in Regno Peruviano na' tus cognitionem haberem quarumdam plantarum ex iis saltem , quae in hoc volumine explicantur, et in aliis sequentibus explicabuntur : et quod hoc opus eodem fere argumento versatur , atque aliud,

quod ego una cum socio meo Philippo Gilij in publicam lucem

emisi, et emittere pergam , inscriptum italice: Osse Vationi Fit log iche Sopra alatine piante efoti e introdotte in Roma. Quarum

pleraeque sunt Americanae, neque Romae adhuc satis cognitae. Etsi autem hae rationes justae, ac efficaces mihi videbantur, ne tamen amicis suadentibus illico morem gererem , duo me in δ'

xime impediebant . Alterum , quod ex Cu riae Hispanae peculiari quodam respectu pendebat, audito oraculo Ministri Pleni potentiarii Regis Catholici ad Romanum Pontificem, evanuit. Alterum, quod sumptus non sane modicos editionis , et figurarum aeri incidendarum respiciebat, de medio quoque sublatum fuit, quum ex

pensas mecum pro rata portione se subituros sponte promiserunt

nuper laudatus socius meus D. Philippus Gilii, et Advocatus D. Carolus Fea , uterque in Republica literaria celeberrimus ob multa,

ac Varia scripta , maxime vero in Historia naturali. His difficultatibus ita superatis, denique ad novam hanc editionem me accinxi, edito die II. septembris anni proxime elapsi ΙT9J. ConSpectu noVae editionis etc., ut, quid Flora Perui . et Chil contineret, notum palam omnibus in genere facerem, et rationem etiam indicarem, qua ego hanc editionem exequi decreveram , adhibito tantum contextu latino , et in charta minoris formae ut facilius exemplaria distrahi, et attrectari possint. I9istinctius privatis litte ris D. Hippolytum Ruia praecipuum expeditionis botanicae , et operiS auctorem, nOVae editionis , quam moliebar, monui, ut aequum erat, et ut ejus consensum obtinerem.

20쪽

VI Interea quum omnia jam praelo parata essent, ad meas manus

advenit opusculum hispanum laudati Ruirit, quod in Νota supra, Ne PoΠSἰs , scillicet , ad impugnationes viri A. D. Josephi Antonii Cavanilles contra Prodromum . Quoniam vero in hac Responaione plura nova Genera plantarum Prodromi vindicantur, opportunum duxi, explicationi plantarum Notas subjicere, quibus suis locis impugnationem Cavanillesii, responsionemque Rui Zii, hoc est, plantae supra descriptae defensionem, breviter propone

rem .

Profiteor, me exemplum aliquod impugnationum Cavanillesii

videre vehementer expetivisse . Quod quum nancisci non potuerim, verbis ejus, ut a Ruigio lingua hispana proferuntur, usus sum . Ea dum latina facio, Vereor, ne omnem illam Vim, robur, et senSum aSSecutus fuerim, quem auctor expressit; quod ipsum de verbis hispanis Ruigii debeo animadvertere.

Quoniam vero magna Veneratione , et honore utrumque au

ctorem habeo : uterque enim egregium decus sibi non minus quam genti Hispanae comparant: cum utroque non solum nationis, et patriae communione quodammodo conjunctus sum , sed etiam amicitia et familiaritate epistolari, quantum scilicet distantia locorum, ratioque temporum patitur; nolim meas Notas vel minimae offensioni alterutri eorum esse : et utrumque rogatum Volo, uti etiam alios omnes , qui meas Notas fortasse legent, ut secum reputent, me narratoris partes agere, non judicis .

Ceterum quum Prodromus, ad quem illustrandum aggredior, auctorem habeat Ruigium, cujus Responsionem , et refutationem contra Cavanillesium prae oculis habeo; facile sane est, ut Ruietii rationes validiori forma exhibeam : sed certe multo pauciora dico, et multo minori cum effcacia, quam ipse Ruietius in sua Respon

sione .

Dissimulare tamen nequeo, aeri me dolore affectum, quippe