Tractatus de magno animali, quod Alcen nonnulli vocant, Germani vero Elend, et de ipsius partium in re medica facultatibus. Item historia cervi rangiferi et gulonis Filfros vocati / ... Accessit Remb. Dodonaei ... de Alce epistola

81쪽

6 APOLL. MENA BENI

grauissima plaustra per rura, campos i

que deducunt. In viti sunt tam apud 1 egem,&aulicos, quam apud plebe provehiculis Slittas vocant trsa dis tempore hyemis per glaciem,&nities mare quippe illud angustum,

lacus Omnes gelu concrescunt ita, ut

sex , aut septem anni mensibus tuto quouis modo superambulare, iurrere possiis. Vnde Ovidius cum inPonto exularet, huius rei non ignarus, ita cecinit lib.3. de Tristibus.

ra: rerant pedibi nunc itur, Frigore concreta ingula pu at equ3. Peri uouos ponte subterlabentibi υndis Ducunt armauci barbara plaustra boure.

Vnus itaque crvus vehiculum trahens, pr 'cedit, qui per habenas ad coranua alligatas, baculo siue flagello dirigitur,oc compellitur alter alligatus vehiculo , ita sequitur alterum praeeuntem vicum hic vehiculum trahendo desestiis fuerit, ille laborem subeat: desessus vehiculo alligatus, sequatur alternatim itaque vehicula trahunt,ixa labore cellant. lasatudinis ipsi dant signum. sistunt. n.gradum,&linguan,

82쪽

A LAE . :nguam cum anhelitu proserunt de festi. ita tandem velociter incedunt, ut facio a horarum equinoctialium ultra centum millia palli uim iter con- id ficiant. Horum animalium multa, Scium erosa armenta solent habere rustici, non solum percipiendi lactis cau- .isa,Vt etiam amrmat Cesar Scaliger, sed etiam ut carnibus istorum cscantur Omnes Qu9d autem ad medicam facultatem attinet, neminem audiui, qui cornibus, aut Unguibus, aut alteri corporis membro virtutem, aut fa-xultatem aliquam assignauerit. Apud tamen via a latim haec legi Carnes animalis optimae, , csalubres sunt sale, vento siccatae, ungulae pasmaticis prosunt Pharmacopaei ipsi dicunt, serusticis vendere horia ceruorum cor

nua pro alijs, qui in frequenti usu sunt

apud Omnes.

Uuantum potuerit veritas apud authorem.

existimaueram esse pro certa cognitio-

CAPUT II.

' quidem satis superque

83쪽

APOLL. MENARE NIgnitioiae huius cerui Rangiseri. Sed quia Iulius Caesar Scaliger multae eruditionis, ac nominis vir, dum Cardanisbbtilitates ceu mendo ias expur3are contendi invigilantissimum Pliniud i. ignauiae accusat, de hoc cerui genere quaedam sibi incerta pro certis ath

anat, non absurdum, neq ab hoc tra- istatu alienum fore duxero, si,veritatis

stabiliendae causa , ac remoto omni ambitionis, S popularis aurae studio,

in quibus hic potius lapsus sit, quam

ille, patefecero. Ac licet inciderim in haec tempora, quibus, si unquam antea,veritas Odium parit, multi reperuuntur homines qui,ut aliquem, in cuius verba iurarunt, quoquo iure, qua que iniuria, tu cantur, ac sustineant, alios vel bene sentientes, simplices veritatis amicos, rabidis dentibus inuadunt, per terrefaciuntque, contradictionem minitando ut consilium utehaud ullius minis deterreri possum. Ad hanccnim re mihi tanqua aculei erant verba Platonis Epistolae . e

multu abest, inquit, ut vir studiosus de ijs,quae re vera digna sunt studio, scribens

84쪽

DE CERVO RANGITERO. 63bens homini biis se simul, dc sua inuidiae, ambiguitatique subi j cere debeat. quare haec me id ipse volueba in animo: quantum, ego lucis attulero huic Rangi seri Historiae, sordes cxpurgan- do tantia illi enc braru offundent co- tradicendo. Vn d c, ut antea res, in tenebris iacebit,d adhuc sub iudicetis exit. quando elucescet veritas, cum res sit eiusmodi, ut inter litigantes nemo csli monita dicere, aut ius certum reddere possit opus. n. csset aliquo quo iudice, qui in rem praesentem, tita dica, venisset, Scoptime omnia histrasset. Ego tamen Vcritatis causa, qua

nihil est sanctius; nihil sortius, Scalig

ri eruditissimi viri pace, intra in Od sti limites permanendo, re animo a concepta aggrediar, atque id sine ulia formidine, admonitus quoq Aristote lis verbis,d ex eplo; qui cum Socratis, Ec Platonis Idaeas esset oppugnaturus, inquit Amici sunt, qui formas introduxerunt. Scit sorsan rectius csse, dc Oportere Videretur, ut pro veritatis salute nusquis a d praesertim philosophi sua quoq; propria refutaret. Nam

licet

85쪽

ε APOLL. MENA BENIlicet amici ambo sitit, sanctum est veritatem ipsis in honore anteponere.

AP UT III. IVlius Caesar Scaliger in suo libro,

quem de subtilitate ad Cardanum inscribit Exercitat CCVIII dum de

hoc cerui genere verba facit, eo consilio, ut Cardani scripta castiget, duos nominat Alces. Vnum, quem C. Iulius Caesar in Comment de bello Gallico describit alterum , quem nos antea Rehen, Rangi serum appellari diximus. Sed hunc non rect e. Nam apud Suecos, ubi tantum reperitur hoc animal, nemo unquam vocavit Alcem; neque apud aliquem, qui de hoc aliquid scripserit, Alces nomine appellari hactenus legi.Cardanus de C. Caesaris Alcestantum meminit. Prutheni vero,&Lithua ui Medici, ix recentioribus scriptoribus quidam multae lectio-

86쪽

DE CERVO RANGIFERO electionis Hirti ditionis vir, praeter Cesaris Alcem, non hoc cerui genus aliuAlcem ducunt, sed illud, quod Card nus Magnum nuncupauit animal.SO- ius itaque caliger Alces nomine ii

corat hoc cerui genus quod non recte etiam clienti vocat. Nam apud Pru-tlaenos, Pomeranos , d omnes fere Germanos hoc nomen Hellendini seriam signi sicat E propterea ipsa apposite hoc nomen Hellen d indiderunt illi Magno animali quod ipse callo ercum Plinio describens Vocat Bisonte,

pata dicit nec immerito hoc miseriae nonaen inditum est illi miserrimunt n. st an maal proptereas causas, quas in ipsius Historia diximus hoc veronometa ceruo angifero conuenire, nulla subest ratio, quae dictet neque hactenus sciui ab aliquo sic appellari cum tamen immo studio multos ibissim percunctatus de nominibus, ac conditionibus ipsius animalis, ut inde Veram, a Germanam Historiam ex portarem, quam mihi iam diu scribe-dam essepropoli aeram. Haec igiturno F men-

87쪽

εD APOLL. MEN ARENI menclatura soli caliger acceptare , feratur. Is etiam non recte sensit, dum scribit cornua angiscri lanugine quadam esse obducta. ego .n Wm non ita se habere comperi. Nam non semper lanugine illa sunt obducta, sed an 'tisper dum pullulant,&crescunt.postquam autem ad congruam ' statu. tam longitudinem, crastitiem xcreuerunt lanuginem illam , veluti corticemii ccatam, quae tenella comnua vestiuit, alicubi fricando cponunt idque statuto tempore, sicut in alijs ceruis obseruatum est quod in

xime ipsis contingit mense Aprilis, ut inquit Aristoteles quando hircire,

in venerem ferri incipiunt. Nequem cessitas est aliqua, quae cogat cornua ipsa perpetuo lanugine tegi, ac vestiri. Nam clam natura, quae Omnia alicuius gratia facit, hanc sensu praeditam, ac sanguine imbutam dederitissis, ut linsa tegendo foueret, fouendo augeret adtcrminatam longitudinem, crassitiem, ac duritiem; quod certo tempo

88쪽

um,quod tunc temporis ipsa obivit quando cornua metam illam atticte'

runt.Natura n.Vt inquit Averroes nocessat mouererem, donec peruen ata sitan ultimam perfectionem . tunc cessat Non est igitur aliquid de aliquo simpliciter assirmadum, quod non semper adest illi quod si adesi et plerumque esset frustra natura autet

nihil agit frustra, nihil supersite.

quis praeterea considerauerit, curnatura huic animali, alijs quibusdam i',non poterit, non fate

ri, si hac lanugine perpetuo tegantur

nullius prorsus esse usus Nati Vii:

Dacicuribus ceruis animaduerti lavenatoribus audiui cerui non utuntur cornuum seruitio, non ferunt ascperum tactum,non petunt homines: sed fugiunt, quandiu cornua lanugine tegi intur nudis vero cornibus quomodo tantur quo impetu Grum periculos , aut exitialis expGrienti exitus docet. - n- multum itineris conficere inoffen-

a so

89쪽

εν APOLL. MENA BENIso tenore, nota bene sentire videtur. Non enua alta multum itineris coniiciunt incessanter, sed alterna requie,Vt antea a nobis dictum est. Quare, quod duorum Opere dc labore perficitur, uni attribuendum non est. Falso quoque Cardanum accusat quia scripsit, hoc animal carnea pro muscide munitum csse. Nam Cardanus hanc pro- muscidem non C. Caesaris Alci, non alteri aceruo caliger inuento, qui proprie Rangiser appellatur sed Magno animali attribuit. Ille vero hallucinatur dum intellexit, eam attributa esses angi fero. Nec Plinius ignauia crat accusandus; quod Alces posito nomine nullum vel de natura vel de figura verbumsecisse videatur. is .n. satis ad viuum Alcc figuram expressitis videtur cum similem dixit iumento animalium notissimo, ni proceritas aurium,& ceruicis distinguat.sed mea sententia dicendum potius erat, Plinio penitus ignotum fuisse Rangis rum animal, quam Alces nomine Vocatum quandoquide per Alcen hoc, quod Magnum dicimus animal, non Rangi-

90쪽

DE CERVO ANGI FERO. VI angi serum intellexisse videtur ut ea testantur verba timcnto a malem

quippe quod non hoc, sed illud ani

maliumento simile est. At de Rara i ter ne somniaste quidem videtur. cum nusquam vel nominis, vel si ru , vel naturae meminerit unquam Haec sunt, quae ad hanc Historiam a cientia Obseruauic subtilitatibus celeberrimi viri quae Omnes in bonam partem accipere debent; cum hoc non idcoiecerim, Ut illius dignitati, exim mali Omque aliquid detraherem sed veritatis tuendae causa. Cur hoc fac rem, cum ego illi neque doctrina ne que cruditione sim comparandus c

plurimi illi tribuat doctissimus quis que Atlapsus est, dicet aliquis quid

tum .homo erat,dcomnium hab re memoriam,in nullo I peccare,potius diuinum est, quam humanum.