De temporibus et modis recte purgandi in morbis, tractatus... ad Hippocratis, Galeni, Avicennae, et caeterorum medicorum scripta intelligenda necessarius ... nunc primum in lucem editus ... / [Nobile Socio]

131쪽

III.

stbrium libro sed plane delebre sanqui

nis perscrutationem in his nostris haudquaquam attingentes,hanc uicennae es Au , tredo uidem cholerae facit tertia iram,

currunt cursu eius , cpii trecia conclusam. putredo

melancholi P facit quartanam,& arcur

runt cursu eius o putredo phletura smiluer, ut multu facit quini ius m ,

quae currunt cursu eius, sanguinis locus est intra venas,cholera autem,& phlegma melancholia Quandoque putrefi inpintra venas 'Quandoque extra velaas:&quado putrefiunt extra venas, si non est causa alia, nediae est putredo in apostemate intrinseco,ouod det cordi putredinem continuam, faciunt periodos, Quos diximus. Et uuae postmodum proseutiuntur quamplurima.Quatuor igitur iuxta humorum numerum existentibus morborum speci

ibus de uniuersalibus ipsis huiuscemodi subscribantur textus,si nuper pasto cuipia, alui oneribus haudquaQua purgato, febris vel idolore vel sine dolore,itui de ,rit,a sorbatione tantisperest temperandu 'donec cibum ad infernam intestini parte scendasse compertum suerit. Ouod ab intestinas egredi, ut praxipiat censendum

132쪽

N p. r. in

actit . . l.

est, quod alioquin nil dogmaticum sanci

retur. Scitur nanq; quod si eorum, quae ab sumpta sunt,o grauant,excernatur, recta procedet actio: Si vero cibaria plus,quam expediat in ventriculo maneat,& alia lu- perueniant,corpus 6pleretur,venaeq; plenitate resce calorem, laboremq; corpori darent,per aestatem citius,per hyeme tardius. Qiis lenim in corpore est deterius, est nutriens super nutriens, quodio est digestum mittere.Secundum infra scriptam ruitur Caleni seriem illiu Hippocratis contextum intelligi necesse est. Statim si quidem quibus cibus inclusus est, nisi quis prius vacuato eo sorbitionem ita dederit, maximam affert olfensam. Quibus Massentiens Princeps ita subscripsit, Quumq; accidit febris,Mnatura est sicca, non ibes penitus eum, dum non egrediatur perfecte sex. Atq; ita amplius Hippocrates adiecit . At si nuper cibato cibus prior non descenderit,uirtusque valida fuerit, Homeri aetas,subluere oportet. Si vero vi tus imbecilla fuerit glande est utendunt nisi aluus sua sponte probe deiecerit Amplius' de niuersalibus ipsis morbis exHippocrate dicebatur, Per aestate vero hec fiunt,vehemens febris habet,utitq; , qui li

bilem vomui,quida per inferna demittutu quib

133쪽

nies esse videatur, dato Si vero bilis,pitui.

potato, vomit6que: vel mulsium si Stertio demittat, lauatione vel glandula, balan 6-ve, viator. morbus aut hic bile fit, septimam vero, nonamve sere liberantur. Si vero

uuii sebras habet nec supra, nec infra, pur- getur totumque corpus laboret, quum tertianus, vel quartanus erit, medicina leuauscula, vel potione, subter pura ato Di- ue Galenus, Ergo corporibus que sic i

os ventriculi aliquando sua sponte imp tum capiant, etiam per vomitiones:aliter autem non est,quod eam pridie natura ir

cuatrones promoueant,i parua materiae

da ,siccau facultate sit,febrem auget .itaq

i 'igida medico sunt ea quae citra calefa

ctioiam siccationemv:, valente, supra dictas vacuationes prestent, cuiusmodi sunt cremor ptisanar, aqua mulsa, oxymela,&

tui datur cocta. Haec autem ipsa ventri quoq; idonea sunt: qui si nihil reddat, in iicienda per es,stere amia mulsa si oleo est: sane

134쪽

sanetotu corpus prius, quam id vacuaris, rarefacere no expedit. Atq; consonus ita Avie. r. a. dereliquit Princeps, Deinde fac siequi phle et raci, a botomiam solutionem ventris subtilem ς-p 7 proprie si fuerit illic siccitas, cum eis quae sunt sicut aqua hordei cum syrupo aceto so:&si natura non fuerit lenis adde in eis quod est sicut siracost, sic sicut strupus violatus, sit ultimitas lenificatio,non fla xus ventris, non solutio laboriosa Verum quoniam ventris lenitionem per sedem iniectis, per os exhibitis medica- minibus fieri posse praemissum est, qua ' cunque potius ad hoc usualia praestarent, AVi sep ita subinde manifestauit inquiens, Et ma gis dilectu est apud me administratio es steriorum secundum mensurantiquae indigetur tu virtute. Et conmilibus medendo non Hippocratem solummodo sed Ga lenum. Avicenna,frequentius usos fuisse conspicimus dubio procul, his Hippocratis consentientes firmissime, Si venter non demittat subluito, glandulas bala

mora

nosve, supponito in morbis omnibus. Et prosecto laudabilissimum, sanissimaeq; mentis,tale existitii licium,ars' id postulat,uti quoad fieri possit,inferius iniectis auxiliis contenti esse debeant medici, chim leuiora sint, angantque paululum. Sed quon

135쪽

venteritum ubdinsis ad qnu tantum intestinum in M. nitendum est,seis his utendum, quemadmodum priores medici sese in

partacularius de conclusis sic scribsit Miniebris die, nocteque non dimittat, tactu

seperiora calida mi Ventrem audi

imito. Et infra, Si venter non demitrar

e bluito vel glandulam balatibuli se

i it Atque ouarto de victus rationem

conseri, ventrem subluere verum si ad ri ' His iust consimiliter ita Galenus, 13 . G. uod omnino eam,quae in ventre est, lin i m vacuare praecipiat, timeat autem pur gaI. sipra

136쪽

ris Nos so . . TEMPOR. gantia medicamenta,quod Lacria,' calida prorsus cxistant ob id ad lac asinae liuertit utpote quod nullam ut non aliud ullum liabeat acrimoniam:sed prae Omm-bus unum humiditate exuperat, atque bid solum vetrem subit.itidem Princeps

Axiie-y- - de febris sanguinis curatione, Et portet trast Vt continuetur lenificationatura cum 'lis quae sciutur de illis, qui sunt sicut duo-xum ranatorum aqua, scilicet dulcis, mugi ad eminam siraco clamarindi, coliri leuia, te quibus di xx us. De febre etiam biliosa in primo de pal-sionibus libro sic ex Hippocrate scribitur Tertiana vero febris quum habet si noli pur ratus esse videatur, quarta die medicamentum dato quo sit egere non videatur, potiones medicas dato,quibus febris veImutetur, vel deserat quemadmodumque in medicamentario scriptum est dato die

vero accessionis sorbitione potucru nutricato,diebus autem intermediis cib1 lubracis.Atq; in arte curativa de tertiane: febris Ges.7.are cura sic exarauit Galenus, Hunc igitu ir fria dirum ad ventriculum repit , per Om π L tum educere oportet quum vero stygiua inferiora,per inferiorem excretionem J

hoc quidem sponte fieri solet, in terQrianis exquisiuis. Et de tertianae notha u

137쪽

quadrao inta ἡ ἡ ' 'di Quantitate

xx Daec pro ariis vacuationum fraediis de

138쪽

delenienti ac minuenti, saltem accipi non ambigendum. a pari Caleni primi arti

o: at compendiosissima haec, His etia

gal rt, uae pituitam subducunt, v Idum. Veluti cur 7 si eo sensu clariora, iussiora , suis re- 3 η se ibit reddidit Princeps, atque quarxo canonis de cura phlegmaticae interpreta- est.Sed exteris obmissis nunc, ut postmodum in minuendi modo optime dest ibantur,intento leniendi modo deserviantista. Et omnes species communIcant in hora principi in tribus rebus an

mitus, in administratione subt1liatium incidentium & diu reticorum. Et deIn- ceps tum eodem capite,tum sequentibus, de phlegmaticarum febrium modis , consimilia intueri licet. De quartana quoque secundo de mor-Hip deii, sieis Hippocrate scribitur,auu quar dQr lana febris habet,quae quidem a io Qx' bo non purgatum corripiat medicamen itumini potato postea caput purgato, deinde etiam per inferna purgato. Hac

autem primo artis curatauae sic Interpretatus est Galenus,de cura quartana: DeIng i eb, de quartanis dicemus quas etiam ab cur 7 Ia o lite in leniter tractare opor estet,nullum sorte medicamentum, aut va-

139쪽

orationem,exhibentes, nisi serte sanguis vehementer Ruperabundans appareat Et a iura,Optimum ventrem quantum posit-bila re mollem facientes his,qua usitata sunt. Quibu: β subscriptum de quartanaemnibus speciebus suis sunt indicia in iiD N. .c. bus communicant Millud est, quoniam in omnibus earum fit euacuatio in principio. Et deinceps,oportet ergo ut non laboretur in principio, de principiis dia stionis vi ea aduentum complempnti digestionis:&fiat evacuatio superfluitatum cum eo, quod calefacit cum serti,tudine neque cum eo quod exsiccat cum fortitudine, ex evicina,& dimissione cibory, neq cum eo,quod debilitat ex solutione ventris, neq; cum eo, quod debilitat in principio ex subtiliatione regiminis.

Sed de hac re in eodem capite, b e qui

buslibet quartanis ab humorumvnoquoq'

ira illibus agitur iusius videre laet

cosimiliterq; de his quaecunq; ad diminuentis pharmaci modulattinent, quemadmodum inferius a nobis plurima tractabuntur. Caeterum, quod in partialibus

morbis prisci illi medici optimi ea leniendi methodii, ut dictu est, exercuerint,quibuscunque intueri licebit exHippocrate Iabrip

140쪽

libris de morbis,ac passionibus atque sere

in omnibus locorum a Galeno, Principe-que,ubi de particularium morborum medelis documentum exprompsere. Sed ut his lenientibus finem imponamus, ne iusto longior protrahatur oratio, potissimum quando de eis no admodum distentitur,haec ex Hippocratis sensu a Galeno quarto de victus ratione in acutis conscripta aluc deferantur, videlicet, Quam ci-Gale 4 inclissime clysterem exhibere, Quomitum M v et ςiη prohibere, praecepta sunt communia --ἡ 'ri milium,quae in ventre praeter naturam cQ-tinentur,in quae ut excernantur, apprime

contendimus. Et infra, Oleum quae acria sunt lenit, placatque, siccitatem emendat, ventremque moderate subducat qui-

cal. tari bus Omnibus et,qui curatur,est opus solet cur decu autem saepius oleum non solum ad vom cox-7 ci tum irritare, sed etiam ventrem mollio' 'η rem facere:est auten hoc non paruum bonum praesentibus rebus, quare nisi sponte accidat, arte procurandum es praecipue vero in appontis hoc tentandum cst face-- re.Igitur, Si feceris quod dicium cst,& do- lor non soluatur, contristantis causae ma-. 6. A. ciorem esse acrimoniam exanimandam,atque ob d corpus purgare oportet. Laste acinae tendum praecipit, quod iurgantia

inter