Pro theoria medica aduersus empiricam sectam prælectio habita Patauij die 2. Maij 1702. A Dominico Guglielmini Bononiensi. Dum a mathematicarum scientiarum cathedra ad primam theoreticæ medicinæ transitum faceret

21쪽

quamobrem exercitatum Μedicum non exercitato praepono, dummodo tamen reapse, non solum no mine tenus, e Xercitatus sit. Neque enim practicus

medicus is censendus est, qui sola invisorum aegrorum multitudine , aut longaevitate Artis eminet, nisi ex utraque occasionem sibi fecerit legitimas morborum causas indagaudi, easque pro casuum diversitate probe distinguendi, auxilia cuilibet appropriandi, eorumque vires , & agendi rationes venandi, eXquibus oritur tandem habitudo in Μedente, &practica, quam a junt, Μedicinae. At haec agentes novaliud mihi efficere videntur,qua phil sophari, & physica theoremata in beneficium aegrotantis convertere. Sicuti ergo qui eX usu praenarrata non noverit Philosophi nomine dignandus non

est, ita nec Μedici, nisi Empirici, nisi Pyrronii.

dc ex eorum numero, quorum famae tutelam, nisi assumeret Natura illa, quae morborum medicatrix

dicitur, quorumque delicta, nisi occultaret aut liv.

Constat igitur eum fore optimum medicum, qui fuerit optimus Theoricus & Artis exercitium, ideo esse in Artifice necessarium, quia Theoricam perficit, quia judicium, & ratiocinium philosophicum dirigit, non quia sicuti ex saltante fit saltator, itχ ex usu medendi, medendi habitus, &praxis acqui

ratur.

At a junt Physicam scientiam omnino incertam existere,& vacillare principia quibus innititur;inge niosas quidem esse Physicorum speculationes, sed tanta opinionum di versitate distractas, ut non possint

22쪽

- snt tam labili sundamento curationum moles inaedificari; firmiter enim stat quod ab experientia confirmatur, nutat quod ab Opinione desumitur; satis esse Μedico si di agnostica, & prognostica signa calleat; illa ut morborum species distinguat; haec ut eorundem exitum in salutem, aut mortem praedicere valeat: si cognita specie morbi plura habeat in promptu remedia ejusdem morbi expugnativa, & ut ajunt specifica: ii noscat Rha barbarum alvum solvere, Raphanum urinas ciere,Lapidem heroar sudores,COrticem peruvianum sebres profligare , I peeuanam expugnare dysenteriam, Gua jacum luem veneream, Opium somnum inducere, & dolores sedare, M sex centa alia, quibus Practicorum libri reserti sunt. Haec omnia veri quidem speciem habent, ideoque incautos fallunt, aut desidiosos, quibus propterea latentem in herba anguem praemonstrare, summa pietatis est. Experientia quidem jure optimo rerum. 55 Artium magistra dicitur, omnibusque votis OP-tandum esset posse illi uni Μedicinam totam con credi ; Verumtamen non ea est ut vidistis, Artis Medicae indoles, quae patiatur, ut ablegato ratiocinio experientiae illi, quam non habent, nec habere possunt Empirici. Artis summam committamus.

Experientia quaeso quid est nisi memoria eorum, quae semper, & eodem modo contingunt: Sic ab experientia habere dicimur ignem calore, glaciem frigore, aquam humiditate donari, quia in igne calorem, in glacie frigus, in aqua humiditatem semper reperiisse meminimus. Iam respondeant Empirici : Estne i a universo remediorum censu ullum, C u'

23쪽

jus esseditas semper Medici indulgeat voluntati Non sane: Testis sit Hippocrates Medicorum omnium experientissimus, qui hiro de Medιcam: ρώrgan: rem prout est sincere fatetur: Idem inquit Merieamentam purgat, ct non purgat; quandoque veris alia pureat, quam quaestu gare solet, aliquando nimium purgat, aliquando ea, qua detit,saei cujus inconstantiae si redarguuntur purgantia pharmaca omnium validissima,& pro.

batioris effectus,quid de alterantibus dicendum erit , quid de specificis quorum longe minor essicacia de praehenditur. Non ergo de ullo remedio 'erta habetur experientia.

At respondent, Μedicamentorum effectus, si non semper, saltem plerumque succedere. S hoc satis esse ad salvandam Μedicam experientiam. Igitur,regero ipse, Experientia Μedica particularis est, non ut in caeteris Artibus, universalis , ideoque deterioris omnino conditionis. Unde hoc an quia vis morbi, cui nulli sunt limites superet quandoque virtutem pharmaci r Sit; at qui experientiam se habere jactat novisse debet, improportionatum esse morbo reme dium , sicuti novimus omnes pauX illo aquae magnum incendium non restingui ; Sc si hoc ipsum latet,caece admodum procedit, licet videatur experientia suffultus. Uerumtamen examinemus Parumper , qua ratio ne Experientia medica possit comparari. Certum est successuum memoriam duplici tantum via acquiri posse; videlicet vel per experimenta , vel per ob servationes; per has quidem, si nihil ad essectum prae Paremus, ut contingit, cum casu, aut necessitate. seu

24쪽

seu Natura dirigente ducti, in eorum, quae eveniunt, cognitionem devenimus. Ita ab observatione docemur, aestatem calidam esse , hyemem vero frigidam, corpora ad invicem non penetrari , noctes diebus succedere, dies noctibus. Per eXperimenta vero, quoties his illa applicando arte quadam utimur, vel in modo applicationis, vel in delectu applicando. Tum, vel in proportione eorumdem. SI generalius in exequendis iiS Omnibus, quae ad eflectum certe ha- bendum necessaria sunt. Iam ad rem deveniamus. ΕXperimentum quidem imonente Hippocrate, periculosum est in Arte medica: cur enim averuncandae sebri potius Cichoream adhibeamus quam Cicu.ram cur Corticem per uvianum potius, quam Ta-Numi cur Gentianam potius, quam Aconitum Fas est credere, antiquis temporibus ante Artis constitutionem, non 1 emel remediorum loco usurpata fuisse venena, & nonnullorum malo caeteros cautos evasisse : Idem etiamnum accideret, si absque ullo. antecedentis e X perientiae, aut rationis adminiculo temerarius Empiricus nova pharmaca in lucem pro deret, ut in eorum locum, quorum infirmitas, ne dicam inanitas exprobratur, ea substitueret. Sed liceat nova tentare in ipsis etiam hominibus experimenta; liceat etiam,si libet non nudorum vitas periclitari, ut virtutis pharmaci, quod caeteri S profuturum speratur notitia comparetur. An non eX eo

quod ab exhibita potione aegri sanitas consequatur. Certi erimus, eam valetudinis causam se iste, potiusquam aliam scilicet vel naturam causae morbificae sponte evanescentis, vel aeris constitutionem muta-b 4. t mi

25쪽

2 tam , vel novum alimenti genus. vel mille alia, qui

hus clementia naturae,potius quam a remediis non infrequenter juvamur. Per hujus generis CX perimenta intra materiae medicar claustra irrepsere , &amuleta S sigilla,& morborum transplantationes,&signaturς & sympathica remedia.&Catiunculae. Si

quidquid callidior superstitio ad fallendum ignavum vulgus novit eiungere; iisdemque debemus vim illam portentosam inanium pharmacorum, quibus Dispensatoria,&Pharmaciae usque ad nauseam sis sarcinantur, quorum tamen non major est ad mor hum debes landum potentia, quam sterilis arenae ad fruges proserenda S .

In physicis quidem experimentis,in quibus omnia

in potestate sunt, ad veras caulas alicujus effectus revelandas, ea eXperientium methodus esse consuevit, ut modo unum, modo alterum subtrahant eorum, quae causarum, Vel circumstantiarum vices possunt obtinere. ut tandem eae innotescant, a quibus esse-etus unice dependet. Haec Ars sine qua boni aliquid raro prae statur,in Μedicis experimentis usu venire nunquam potest; Non enim sejungere nobis licet adiris statum ab aegro, quem experimento subiicimus,

non anni constitutionem, non temperamenti Conditiones, non animi pathemata, quae ut inquit Caelius

Aurelianus, mutatione quadam ea oris morsos eXeluindunt . Raro aegri impatientia unico remedio Contenta eli; sepius etiam Medicus vel parum sibi constans, vel ne auxiliis videatur destitui diversa, ne dicam contrariae intentionis, pharmaca, vel in unum propinat, vel invicem succedentia praescribit, ut tan dem

26쪽

dem nescias , uni, an alteri , an omnibus: an nulli ia.

nitas debeatur.

Similium casuum observatio posset quidem in tanta caligine lucem aliquam promere, sed oporteret ut nulla interesset diversitas nec ratione Caul in morbo, nec ratione partis in corpore affecto, nec ratio ne temperamenti in aegroto , nec ratione morbi i p. sus, cujus, licet intra eandem, ut vulgo censetur speciem constituti, tot esse possunt essentiales disse. rentiae, ut raro admodum morbus morbo, affectus affectui ita similis occurrat, ut det locum repetitioni experimenti alias habiti, quin potius semper quod

instituitur novum sit. Constat igitur,& periculosum esse per eXperimenta tentare , dc impossibile in aegris rectum experiendi ordinem obtervare, quin imo rarissimam occurrere casuum similitudinem , a qua una emerge'/ re potest plurium experimentorum in effectu coli.

cordia, sine qua nulla experienda; Aesque igitur im possibile est , ut Μedicus ab experimentis artifici insis memoriam constantium successuum, ideoque eX- perientiam adipiscatur. Quare remanet, ut si quam habere potest, eam a sola deducat observatione. At effectus , qui exobservatione Colliguntur, vel tales sunt, ut nullis, aut paucis alligentur circumstantiis, quales ut plurimum a causis validissimis, vel se solis operantibus proficiscuntur; aut ex eorum cen su, qui certas re quirunt Conditiones, ut exerantur. Primi ordinis effectus rari admodum habentur in humano corpo

re a remediis, nisi haec ex illorum numero sint, quae

27쪽

corpora vehementer Ledant, Si corrumpunt. quorum adtiones per evidentem incursionem, ut Sexti Empirici phrasi utar, percipiuntur. Qui vero in secundo ordine locantur si j nimirum, quorum causae statas conditiones, vel aliarum causarum concursum requirunt, ut Operentur in recte nequeunt aequocunque observari, at solum ab eo, qui causarum Sc circumstantiarum omnium vires noverit, ut sal iem in iuspicionem deveniat possibilis dependentiae essectus a sua causa , & circumstantiis, quam ubi permultiplices observationes determina volt, jam via adcxperientiam complanata apparebit.UireS aute causarum &conditionum nemo ex aeth unquam perci.

piet, qui Theoricae medicinae jejunus extiterit; Nemo igitur obiervationibus recte instituendis , de

experientiae e X iis nanciscendae idoneus siet , nisi per Theoricas contemplationes . Hinc Soranus. experientiam sine ratione exercentes , ct inhonestam intem risii dare, ct alieniam Medicina opus adhibere asterit; ρla quippe ratio ireviter ad utilitatem perdueit, o tanqMameaeam imperit tam dest experientiam ducit. Hi nc observa. tiones sine discursu fortuitae, casuales, accidental ex censentur; ubi vero acri judicio sulciant ur &Observator rigidum circa observata e Xamen instituerit, desinunt esse sortuitae, adeo ut sit verum illud Aristotel is, tibi piarimam de intellectu . iόι minimum de fortuna. Hinc tandem quae ratiociuata observatione nou firmatur experientia, merito imperitia, merito non Artium , non rerum, sed stultorum magistra nuncupa,

Noverit Empiricus a Colocynthide alvu sollicita.

28쪽

ri. sed in arripienda occasione Colocynthide utendi.& certo, & tute, & oportune, omnino caecutiet: Respondebit quandoque essedinis, scd casu; aliquando autem non respondebit; saepius in Oportune ; semper cum aegri periculo, aut detrimento Huc tandem redit jactata, & tam late venundata illorum experientia, qui studium Medicum a Physico diversiimsaciunt, quique a praXi, Omne de morbo, ejulque causis ratio. inium e Xcludunt Observatio quidem eorum,quae in exercitio Artis contingunt non modo utilis eii, sed& necessaria;imbita, ut nemo eorum, qui Empiricam vehementius odere,absque observatione, aut Artem constitui, aut quenquam Medicum fieri posse arbitratus sit. Semper ab omni quo remediorum morborum eventus oh- servati sunt: Innumeri prostant libri, quibus me dicationes veluti in fastos recensentur, quibusq; re med iorum vires describuntur; ita ut non eo nomine. videatur infeliXΜedicina,quod observationibus careat. sed quod observatoribus caruerit qui rectE Scutiliter observandi artificium callerent. Quod ergo tot si ulorum coniunctus labor non potuit, sortea unobis i pondebimus a paucis Observatoribus . iisque sortuito agentibus, S absque lege, absque methodo observationes instituentibus,3 potiusquam ab illis.quirationabili in observando solertia potiti , novere Observata phς nomena in suas causa S resolvere, quiq; ut ait Hippocrates lib. de Arte praesentia , consideranι ,

t de praesentibus mxta strat erit a rat rocmantur.

Sed videamus pro coronide, an haberi possint medicamenta specifica, quae Empii icorum ultima votR

sunt.

29쪽

sunt Specifica vocant illa remedia quς sui innata po testate certς morborum speciei opponuntur; idci rco toti in signis sunt, nam per eam specie morbi deter. minata , satis esse putant si exhibeatur specificum ad illum eradicandum. Hinc inquirenda esse clamitanthv jusce ordinis pha rmaca, ut pote a quibus solis valetudo possit expectari. Oh quam belle sibi,& nobis assentantur hujusmod i Syrenes; sibi quidem operis facilitate, nobis curationis felicitate; Veruntamen opinis verba sunt Μagni Verulam ii lib. .de augmento Scientiarum fuerit magis blanda, quam vera, si quis existimet, medicamen. tum aliquod, tam potens, aut felix Ieri poste, ut usi in ejus simplex, curationi abest grandiori sufficiat. Et inferius subdit. Seian re certo Medici, posse tria fontaine , aut

quatuor medie amenta,ad morbum aliquem graviorem einanis

dum rectepraescribi, quae debito ordine, o debito interviago assumpta earationem praestent, quorumsingula re se tantum

Iumerentur. aut intervallum non servaretur,fuerintprorsus nocitara. Haec Verulam ius, qui adeo rem acu tetigit, ut non magis exercitatissimus quisque; quippe quid quaeso sunt istae morborum speciest An credendum etiam in accidentalibus aberrationibus, quales& vel aliud sunt morbi, suas species constituisse Deum Optimum Μaximum , sicuti in plantis, Scanimalibus 3 A mente nostra, non a Natura species morborum derivant , utinam in iis distinguendis normam laesionum, aut causarum secuti essemus cum Francisco de te Boe Silvio, potius quam cum

caeteris sere omnibus, symptomatum, quorum cougeries raro, ut nunquam repetita observatur. Hinc

30쪽

est quod Apoplexiae, Letargi, Anginae, Pleuriti-

deS&c. tam diversae occurrant in praxi, ut iisdem remediis in omnibus uti, idem sit, ac magnam par tem aegrorum in Certum vitae discritnen coniicere .

Si igitur non sunt aNatura distinctae morborum specieS, quomodo erunt remedia praedictis speciebus oppositat Sane morborum curatio tota artificiosa est.&sicut Pictoria Ars non tot di versis utitur penicillis, aut coloribus quot sunt imagines essingendae , & Scriptoria non tot habet caracteres quot di

ctiones; sed iisdem penicillis & coloribus. paucis que literis, & quidquid pingitur, & quidquid scribitur, ita etiam in Arte medica non specificorum in Uentio, non remediorum pharagos sed pauca , intentionum tamen, quas casus suggerit, oportunitati accomodata, suo ordine, suo tempore, sui S Circumstantiis, eaque, qua decet, de Xteritate Prae scripta totum implent curandi Artificium.

Valeant igitur cum suis specificis Empirici, de tandem agnoscant, se& iniuria increpare Theori- cum Μedicinae studium, & falli, si extra Physicae

Pomeria, solum vero intra irrationalis experientiae cancellos, Artis quaerunt felicitatem. Languet siquidem adhuc Μedicina praetica, ut adhuc probatum est, quia verae morborum causae in lucem Proditae non sunt; quia legitimi p1rtium humani comporis usus; quia earum actiones ad vitam, aut vale. tudinem ordinatae; quia humorum naturalis consti tutio; quia remediorum natura. activitas, agendi ratio, dc ad agendum requisitae conditiones adhuc integre perspecti non sunt; uno verbo quia Scientiae