Pauli Aemilii Sanctorii Casertani 12. virgines, et martyres

121쪽

Arbarae genus non ignobile, ac sordis dum, sed inter Bithynos clarissimum exstitit, Graecae licet originis . Nic mediae nascitur in githyma,gutis principis, a Nicomede Rege coditae, in Attaceno sinu, magnae, atque eximiae postmodum gloriae opidi, sedem ibi locante imperisR mani ad orientem Diocletiano,filia Dioscori, genitricis nomine iacente in tenebris ciuis opulentissimi multi nominis, sapientiae dediti, philosophiae amantis p bescens traducitur a patre idolorum ad studia, disciplinas: exstinctaque maere, Dioscorus ipse gemino sungitur parentum omcio: filiam non lanificio, sed philos

phiae addicis, perquisitis undique magistris supra pri

uati hominis condicionem sed Barbara, alma in ea fiam te aura, auditis Christi uirtutibus, signisque, Ethnic rum fabulas, portentosa idola haudquaquam numen redolere intelligens, animum ad maiora attollere, intemdiu mortalium calamitates animo euoluere, lucem utemro occlusam fetido productam semine hinc primo ex adspectu aurae uagitus, dolores, molestias , aeriamnas , uexationem fortunarum, proelia animi,&cupidines diaras,d inexplebiles, trucem Martem, omnia polluta isbeda crudesia, miseri rursus contemplari caelum, cursus, astrorumque uarietatem admirans, alia ignea ui densa

122쪽

sa PAVLLI . AEMIL SANCTOR. dens, alia argen ea, alia tuita, alia omnia, e sdem

mei, naturia, septem eineptis, eundem loctim, ordis nemque seruantia, illa' que septem magnitudinis ximiae, certis inter se discres spatiis uariissimis motibus, certissimisque, diurno motu, diurnoque spatio abortu ad occasum decurrentis Solem praeterea proprio obliquo se motu uoluentem sub Zodiaco, nusquam hac illac deflectentem, sed semper sub medio, peragentem'

que annuo hunc motum interuallo motuque in hoc aequalitates quasdam perennes, stabilesque habentem; mitigantem etiam eo decursu omnia sub Lunae contendit orbe; Lunam porro ipsam citimam terris, menstruo spatio cursum proprium absoluentem uagam hac illac ab Austro , Septemtrioneque uelocitatem , tarditatemque,certissimis uariantem legibus, illustrataeque ad nos partis maiorem, minorem ue portionem conuertent tauariasque exhibentem figuras molem hinc terraium, gurgites aquarum, fulminum iactus, fragores, imbres, tempestatesque hinc postea uersare pectoribus caussas ortus, occasusque rerum, arcana naturae perdiligenti exactione rimari haurire ex philosophorum libris nec tamen post multos labores, di intelligentiae con Has contentum animum, nec expletani cupidinm an telli ere, inter ipsas epulas; lautissimaque Phil phoiarum conuiuia esurire.laudabat nonnullorum acumen in

seni philosophorum ceterum abhorrere pugnas,&di-Lptationes circa exordia, triginem rerum plus su tiliter, atque acriter disputatum, quam cram tradita mywhaud incertam disciplinam riecfustra quidquam aenatura progenitum: esse aliquem moderatorem, atque architectum, nubius egentem adminiculis,laocnInia re pentem nutu, suoque contentum,o felicem numine; I , tuem uero, agmenque illud deorum haud tantae esse uirtutis,maiestatisve,ut talia tamquam diuina eoru an iussi

123쪽

bulis quoque celebi es, inter ludibria, ignorationem mortalium , inter infanda stupra, adulteria, casus am rum, atquepbscena mulierii donatos sideribus perpendere igitur tentanda sibi Christianorum vi cana construtuit, accersitisque quam occultissime Sacerdotibus, ab his Christiana religione imbuitur, scribente non raro ad uirginem ut sertur per Valentinum presbyterum ill strem hominem,assuetum Dioscori frequentare penates, notumque propter grauitatem, sanctitatemque morum Virgini,intortunato Adamantio Origine, qui persa tempestate Asiae magister,per crudelitatem SeptimisSeueri Leonide patre orbatus, terraru orbi claritudine disciplianarum, concursuq uirtutum ilhicescebat, prorsus omni

aetςrnitate dignissimus, supra reliquos Christianae disciplinae prose res eminentiIsimus nisi, haereseos facibus adustus jubsequentibusque saeculis infamis, diuinitatis mysteria, interiectis philosophorum insomniis,

fabulim defoedasset, ad piarum mentium perturbati nem cocursuro funestis postmodum inter se cladibus o be, nec contaminasset clarissimum nomen, cum exitio

sui, tripudio inferorum , hostiumque adeo ut qui plurimos ad martyrii gloriam decusque accendisset, in se postea inglorius uix tentato certamine abiret, priastini oblitus ardoris, quando pater Romanam securim in

uulnera, caedemque lacessebat, materque subreptis uestibus, eum nondum XVI. annos agentem, ruentemque

in occasum astute in penatibus inhibebat, ad sex fratrum solatium,multorumque salutem inuruntd aliam infeliaci notam, ne pateretur infanda, ad Aethiopis stuprat iis c6spectum iniecisse tura igni,diisq. libasse igitur,su dis haudquaquam Barbarae auribus ad tantam prodigiorum excellentiam, gloriamque, satis docta de origine orbis,d fine, Christo animum, castitatem uouet ibi miro

124쪽

miro illi ardore inseruit excubat diu noctuque in sacris perlegendis historiis, aut precibus imple opere mandata incredibili splendet pietate nec forma dignutione corporis obscurior laeto patre inter filiae decora,&gloriam sed suspiciosus senis animus iit pleriunque sert ea aetas, expcrta iuuentae lasciuias, s pruriginem, o casus , simulq. suae non ignara imbecillitatis ne pue

la omnium oculis pateret,& ideo succumberet,inter ac bros amantium ictus Iacerata fama, id quod hau l raro c6tingere solet in summa pulchritudine rara cum litin state concoralia, mortalium ingenio haud tibii aspe bante, pulsari interrisum, taeita gaudia, angi et lain, A torqueri quippe si assinium, cognatorumque animis silaspicio inhaeserit, lentior, Sc diuturnior, amant inmro crudior, uehementior, acerbiorque quam et DI scorus excelsam turrim aedificat ea pro gynecaeo filiae attribuit honesto saepit comitatu, dimotis iam a late emagistris, ne, specie doctrinae, disputationisque, lib rent natae pudicitiam id genus hominum audax,prola ctum in Venerem, , ut sordidunt, spretum m ideo imter commoditatem, & derisum in amoribus non insori natum: omnique non improvide consilio occurrit. et rem puellae nomen, dignitatemque uulgi sermonesi,nia clariore, maioreque uero fietis admixto Toras trahere, cXcitata, uex taque multorum mente, plerique in taedas, faces exarsere ad pulchritudinis famam Virgianis, accolarum ingenio obnoxio Veneri in magna rerum ubertate, caeloque haud mitigante pruriginem, inter

comoda pacis Bithynia per plures annos in altissimo otio poli'a,procul omni armorum strepitu, interque delicias, resiaculi luxum, multarum expugnata uirginum castitate aere modico, pollutis ue thalamis, stratoque uiduarum pudore, & modestia inter uiuentium gaudia imp dicorumque risum, tristibiis deiunetorum animis maerent,

125쪽

rentibusque cineritas igitur in uxorem multorum pro eibus uirgo expetitur facilis fuit ad uoluntatem amantium genitor, liberorum uoto,di filiae caritate, quam, in flore aetatis constitutam, atque immodicis aestuat mardoribus, credebat haud remoturam oscula, amplexus' que mariti, optatum plerumq puellarum uotum, peren nemque cupidinem sed antequam certum in consiliu condicionemque descenderet, ad exploranda consilia. mentemque, nac super re alloquendam filiam ratus, in turrim adscendit, complexusque accedentcm ad Oscula, natam ita affatur Tantam erga nos familiamque nostram, praecipue erga te immortalium deorum benis gnitatem experior, ut iam uberiora, magnificentior que, quam pro spe assecutum me cernam, planeque intelligam eii itandum dehinc ingrati erga superos animi scelus 4 religios uoto, piaque supplicatione, uolunt, teque his satisfaciundum, ut gratiores se nobis posthac non impie eorum uictibus seuore exhiberat ego, amantissima filia, talem te, qualem a diis immortalibus appro

catus sum, cerno nunc oculis: obuersantur iam ante ocu

los suturae insignia gloriae, dignitatis splendor: inteliligo generis famam nostri per decora tua Asiae no ignitam foret aetas tua nubilis est, mihique ad sustentanda senectae incommoda felicem prolem auguratur, plane que promittit prudentis , castaeque uirginis est,icto, luctari parentibus, nec maritalem proterue ignem pernere, atque deprimere, hac praesenti tempestate, inter sestes, iura Romana multorum circa me ora coli

erymantur, multorumque pectora assiduo maerore, cu

piditateque tunduntur, qui te, propter egregia pulchri tudinem, dignationem nominis, fimamque pudoris, uenustatemque, felicia parentum pignora, Ic decora cinxorem expos)unt itaque, certis antequam consiliis ad dicerem animum, suasit caritas, insatiatusque erga te amor

126쪽

amor auribus non subtrahere tuis, ut cognitam luntate tua, feliciori omine, certiorique desiderio, se uente superum benignitate, taedas auspicarere nec tibi Asiaticus ciuis, aut aduena Latinus denegabitur habe a me consilium filia imple tu vota. Tunc Virgo, susesiissis rubore genis, demissa uoce, blanda, uultu hil ri, ita respondit Magna mihi res, carissime pater, donoua obiicitur, magniunque onus impar puellaribus annis imponitur aliarum sit festiua Venus, accelerata proles quoniam sic inter hanc temporum licentiam in o scena lubet cupiditates deiicere mihi uero dispar animus, cupido satis dignas auspicaturam nuptias interuligo, si ipsa, dumtaxat de me edomitis cupiditatibus, e stinitoque illecebrarum ardore, triumphem . hac in palaestra mihi desudandum res certe difficilis at in arduo uirtus conspicitur Venerem, cupiditatum refugium, corruentium solatium, non ignoro ceterum in caelibatuaeternum decus,& quies id milii in uoto,uel cum discrimine lucis posthac omnis coram me sermo de nuptiis conticescat id pro mercedes mi genitor accipiam ana ris erga me tui, quod assecuta, satis superque me abs te amari dixerim.Quo sermone uehementer Dioscorus o turbatus, deiectus spe sua, cum minime animo reputas set filiam usque adeo addictam castitati, ut, spretis uoluptatibus , quas adeo flagranter, rabideque puellaris a helat aetas, reluctaturam mandatis, imperioque, ipsi blandienti Veneri,statuit,relictis patria, socisque,eXte γna, longinquaque lustrare, ut uidendis exterarum gemitum moribus, ritibusque, leniret angorem animi ex filiae repulis,obstinatoque pectori ex absentia sua incut rei deIiderium sed antequam abscederet, seque itin ri committeret, nobile balneum prope turrim aedifica dum curat, cum ad ornatum palatii, gynecae , tum adcommoditatem filiae , ancillarumque , sectatrice talium

127쪽

s. BARBARA. IV balnearum antiquitate, nec parca, unde luxus, intemperantia,illecebrae,lautitia,atque inhonesta,apud iuuenes praesertim,puellasque oriebantur. Quare uidetur mihi summis non immerito laudibus celebrandus in omnem iaeternitate Philippus Austrianus, Caroli Augusti filius , Regum clementissimus, opulentissimusque ob balnearum usum in uitiuersa prohibitum Hispania ad extermisenanda incitamenta libidinum, ac malorum. At Diosc rus, accersitis operis, distributa mercede partitus opus Cprius magnitudinem, structuramq. architectatus, per gre abiit. Ceterum Barbara,haud tristis paterno discessit, libera ab omni cura, urgere se ipsam,nimis se segnem, ignauam compellans, quoniam nihil adhuc memor bile pro Christo gessisset abstinentia euincere seipsam, nimio castitatis studio inardescere ex geminato odio thalami assiduis se precibus Deo demississime commenda re sibi non ignoscere nec molliter interclusus, risumq. traducere tempus sed tenellos annos inter uigilias, pr ces, silentium, qacrymas firmare, chlamyde exornata, cilicio interna affligens deinde Christianos allocutura flamines, relaxandi animi specie e turre descendens, mitata ancillis, diuertit ad balneum, cuius a haud spemqnenda attollebatur moles animaduersoque uitiob gemimna dumtaxat ad Septemtrione designata fenestra, qua siuit ab Architecto, cuiusnam id consilium esset,cur non tertia senestra adiiceretura Responsum, proficiscentis id Dioscori imperio iniunctum. Tunc Virgo Addite vos aliam. Tunc operae ostentare mandata patris, i Iuntatem, simul uereri se illius indignationem asserere Et Barbara Mihi, n6 uobis,si quid peccatum erit, adscriabatur culpa nocentem urget pro uobis hoc caput haud trepide stabit sed nullum timedum erroris dubium ipsa iubeo. Paruere tunc ministri, moti costantia uerborsim,

uultusque maiestate attonit, Scindituris pariete tertia

128쪽

senestra, nascentique aperitur prospectius Soli Ambiensi

inde aedificium uirgo, structuram cum uoluptate cotem platur Versam deinde adortum digito in marmorea cem duxisse perhibent tanta agilitate, mollitie,ac in Iulo fixisset inde, ingressa balneu caturietem ad aquam alte uestigium impressit mox, allocuta Christianos, ut nae in hypostasis nomine salutari se aqua abluedam curauit, ripis Origene sacro mysterio religiose famulante ireueriaque in gynecaeum, conspectis in larario idolora statuis,multa ab his sciscitariar ultaque perquirie. Qui bus mutis, silentibusque,indignata uirgo grauiter inste mere caritate genitoris, quem indignissime his insepuulantem uidebat mox sputum in ora iacit cum cachinno, miseros illos, atque infelicissimos uocitans, qui ipsis oblato thure fidem haberent, nullo lucro, certisque suyipliciis. Inde. Angelicos saepe hauriens aflatus, incro dibili pietate seruere large in pauperes effusis fortunis. Reverso postmodum gemtori, post salutation 3, 42 la,4 ex contesnplatione aedificii animaduersa fenestra, indignanti, sciscitantiq. ficti auctorem, detecta a labris Virgo, constantissime respondit, multisque rationibus tergeminam excipiundum ad lumen necessariam essem rnestram asserit, o gemino lumine illustrante mortalem tiactae ambages: incust cresciundi cupidine patri instan .ltique, ut patefacerct arcanum, Tecum de philosophia.dilciplinisq. cotenderet Virgo, almo impleta spiritu, cugrauissime esset exorsa, trini Dei aperit notionem, Te creta, nec id apud Platonicos quorum ingenium inter philosophiae pix Dubres magis ad caelestia accessit ignotum asserens, infirma licci oculorum acie ad tanti claritatem mysterii hebescente, probestianen intellectu apud Christianos, quorum in religione uerissima sententia Laset,in certissimae fidei sacra haudquaquam adstructa fabulis,d mendaciis. Quibus dictis, inflammatus ira Dio.

129쪽

seoru ., cum nonni rigliam te istumaciter sua erer elantem imperii uerilinetiam impie rebellantem a ueteri, gentilique religione uideret, arrepto gladio, minacissime in Virginem ruds, mactaturus in penatibus erat, adsperiuriisque sacrato cruore fimesti, simulacra da monum, ni puella saltu celeri, citisque gressibus cubici lo se proripuisset, ac proxirrium in nrotem secessisset Fugietem persequitur pater attente uestigia premit iam que apprehcturo patefacta repente petra aufertur dirius ni itanti, indignantique itaque haesitans omnia circumlustrare, 'erlegere oculis, sudore oppletus, anhe Iansque factum duobus dumtaxat pastoribus cum gregibus per acclivia gradietibus uisum oborta admiratio. unius stiga, alterius cursus, uultus unius pauentis, sed in patiore gratissimus, alterius ferocientis, saeuientisque trahere in curam noscendae rei causi te haud seu stratur Dioscori insania magis, iam non ira modo frementis, sed pauidi dedecore sui ne filia aduentantibus tenebris latronis praeda foret, atque in Iudibrium raperetur eorum cupidinem igitur de filiae fuga ipsos interrogat pa . stores, quo intendisset cursum, quas quaesisset latebras . ira quippe in fractura saxi distulerat a prodigio oculos

uerticem num montis, an ima tenuisset,quibusve occlu

deretur uirgultis antrisque Mota uni ex his pietas ex indignitate fortunae, Virginisque poenariam, si serenti praeda patri concederetur, grauiter ingemiscenti, allii mantique nequidquam sibi uisum at alter,montana se .ritate usus, ingenio belluino, ex habitu, vultuque Dio scori, Principem ciuitatis secile iIluui esse Giectans, at eupaturus hominis gratiam, digito puella ostentat Sub secuta cum prodigio ingeti ultione ex imprecatione Virginis horribili, uersana namque in lapidem ouem ferunt gramina carpentem tulit imbelle, innoxiumque pecus procacitatis, impietatisq. herilis poenas auaron ussunt

130쪽

grauius malum, testis, quam sortunarum dissipatio,&iactura.At Dioscorus deprehensae os Virginis pugnis, detergum calcibus contundit nec, ut in filia caritatem, aut

in Virgine pudorem, aut in semina fiagilitatem , uel in puella simpliciutem, uel in pulchra indulgentiam respiciens, trahitur ueluti lymphata perduinos, saxa, uepres, de praecipitia Virgo,discuss caesarie laxataque perci meros praebente itinium usum uox nulla excepta paventis, sed tantum Christum celebrantis constantia filiae acerbior paterno in pectore rabies exsuscitata, altiorique hausta uulnere anima, dum spumat, assultat, furit, uerberat maiores ipse ex desperatione, iraque perfert poenas liniit inexpiabilem dolore, uehementissimum

que cruciatum, rorantem cruore Virginem, laniatis genis, cruribusque, tumente papilla,livido tergo, cruenta

tis oculis domum perducit, cellaque perangusta concludit, obductis foribus, interiecta ctiam catena, oppositO-que custode arcet ab aditu famulas, quae in calamitate dominae muliebriter fiebant, lamentabanturque, ac si occidisset excludit consanguineos ipse nullis amicorumitigatur alloquiis, nulliusque excepta consolatione, aut consilio, dirae pectoribus insidere, piaculum, spretorumque fauor numinum, avitaeque conculcatae retiagionis iniuria rapere in caedem, Tanguinem, simul ostentari rescripta, cdictaque Caesarum, queis Christi norum ritibus orumque fautoribus atrocissima supplicia infligebantur par famulantia Caesaribus pectorat bies inuaserat, nihil Augustis gratius fore putatia,quam si gentili cruore immania, taeterrimaque corii iusta sat cirent. Enimuero Maximinus, huius nominis primus, Thrax, uilissimae homo condicionis, pudendorum n talium, summae, inauditaeque crudelitatis, efferatique prorsus ingenij, ceterum roboris exim ij, audaciae terribilis, uastae corporis molis, insormisque proceritatis,