장음표시 사용
1쪽
BELLIS ARIO A VIVI VO NERIT ONORVM DUCI P. SUM MONTIVS S.
Peruetusta quidem querela est atet utinam non nimis Iusta geneipse Dux litterarum di bonarum Attium studia praeter maiorum instituta Ita esse a Regibus ac pricipibus uitis derelicta ut quae liberales olim attes dicta Inunc a senatoria tua sublimitate In uulgus lamatet in plehem defluxisse: Ibieti quasi in coeno a tui In fece quadam sordere uide antur. Quodq; longe etiam peius est i ubi potissimum illarum usus oportunus erat ac necessarius illiine eas deiectas esse procul et exter minatas. Nam quales plato populorum rectores uelit omnes sere norunt. Felices tandem Ille ut nosti populos putat sibus a philosophia praecipue profecta gubernandi ratio contingatio uod cum ita siti dilficile dictu est quantum tibi quantileti Andreae Matheo Hadrientium Duci Fratri tuo nostra haec omnino debeat eras qua uos duo praecla ra tum in re militati tum ueto in litteris exempla videmus quae nobi iesioptimatela excitare alladiam honestam impellere Imitatione 3 possint. Atet ut de fratre taceamiquidi maior te natu est di assiduus magis Iitteras exercuit In quibus ut ommittam bellica tei gloriam quae Aquiuiuae familiae peculiaris iam pridem est habita, quatum illa prosecetit non nostri tantum homines i Sed extetnae quoqν nationes norunt. Tu profecto ipse postil per uarios fortunae iillius iniuriam licuit Ita nuper te Ii uerri iam itudiis qu's Ieultet oIi, puer attieeras reddidistillantat In illas auiditata tis P in et D in cubuisti ut ui x credibile iit tam exiguo temporis spatio ratde scire de mox citaexcpotuisse. Quae quidem non tiro
te sapitat. Sed exercitatissimum di ut ille ait donatum latnum. Accedit ad doctrinam per acre luditium tuumqemis ex eo laudauerim lmate iam tibi inscribendo te digna effetiquael proceribus ac sumo loco natis conueniret. ria.
bent iam per te quod lectitare illi possint. Nam primum de illorum tibetis instituendis scribens nihil deinde quod ad ipsorum dignitate3 spectet om nisisti dum de re militari lde singulari certamineide Oeconomica Ide Venatione de Aucupio ita omnino docte exacteet dispuItas ut id plato cupiebat aut moderantem populis philosophum laut philosophantem principem in scriptis tuis liceat uidere. Quae tam leti tua cause legi libenter quia aeque Int toga a tir in armis meritam tibi gloriam surgere uideam Legi uel ex hoe libentius . di temporibus gratulari nolitis Iute posti m quae in pristinum reuocari molem coeperint: di nostram quo p uideo professonem ab humili loco ac sorde iuueterem dignitatem ac solitum decus uindicatuVale,
2쪽
IIBELISARII A VIVI VI ARAGONE IN ERIT INORVM DUCIS DE PRINCIPUM LIBERIS EDU CANDIS .
Um malivolorum hominiam inuidia aerocius Malignitate arma relinquere Nocia' quaerere cogercmur. quu* nos in maxima regni perturbatio te ut erga principe fidem servaremus jn non paruo uitae discrimine
paulo ante fuerimus Qua ex re ab homi inum spectu saepius abdere dc quali in lolitudine nos esse impelleremur:Tame.a quia a prudentioribus accepimus Gmalis minima eligi debere ex illi'; excerpenda esse si qua inesse bona uiderentur litterarum ocium eligimus. Et quo securiores a malignorum insectarione nos redderemus I armis
relictis quando fatis ita placuit)ra scribere instituimus quae mea etate digna esse uiderentur. de quoniam malignorum hominum ea est natura ut quos semel persequi consueuerintlsi uel publicis uel militaribus negociis periecutum quando hominem interesse uiderint ab ipsorum malignitate maledi cendo nunquam discedanti Aliorum nos moti exemplo ad . scribendum ea quae principibus conuenirent seudium nc stru curam couercimus. Qum maxie Ista moralis philosophiae pars quae ad principem attinet non inculca sit. Et quamuisl ab aliis qui non ex principum ducumine genere orci Licem De oriundi sunt eo ordine non scribatur, ipse etiam de illa scribendum esse censui. Africanus scipio toti romanorum alii qui etiam in belli exercitio clarissimi habiti sunt tandem sese octo dediderunt. Nos uero non ii sumus qui filicis amore uxorisve blanditiis lach mis patria deserere impeditamur
uel maiorum nostrorum mores uestigial non imitaremur
armaq; foris exerceda a nobis non inuenirentur Sed quada
3쪽
i De Insti. Lib. Princi . Regni nostri consuetudo lege i eae sunt ut sine principis uoluntate Iussu ue quiuis sit inde discedere no possit famil amnostram hac de causa discedendo omnino perturbadam esse non censuimus. Itaq; ne ab ocii solitudiniscplangore detineri uideremur de principum liberis educandis. eorum postea officio aliqua scribere decrevimus. Et licet Antiquorum per multi utilissim o hoc scribendi genere.quod etiam ad beneui uendi Institutionem pertinere uidetur usi sint nec illorum Iudicia ueriti dixerint non de morum Institutione ab illis scribi debere a quibus prius proprii mores non cognoscerentur. Tamen eorum exemplo motus allectusq; qui posteritati tanteum consuluere. Non enim hominum fortasse inuidia emu latios eis adeo curae fuit ut quae ad beneuiuendum attineret.
relinqui ab ipsis uideretur pauca haec scribere uolui quae tam di si ab aliis elegantius copiosiusq; scripta suntl nos tamen aliuscribendi ordine sequi decrevimus scribimus igitur haec nol ceri quamuis ex principum progenie non sint his prece Ptis non indigeant Nam ex plebe multi sunt qui bonis mo ribus imbuti ad principatus magnasq; dignitates alias perue nere . Sed de principibus maxime eorumq; Officio qum in medio positi sint omniaψ moderentur breuiusq res ipsa po stulat ac beneuiuendi praecepta exigunt in lucem proauxi.ut illi quos uel maxime amandos censuerim principatus res puplicas perfectius administrarent.R ebush necessariis omnibus oportunus prouiderene Pueri nam bene instituti facti . iam uiri modestius rectius prudentiu1ψ uiuent. Sin ueroa male morati fuerint. In uitia prolabi necesse erit ipsi'; impri/mis ac caeteris pernitiem totiusq; regni rei publicae eversionem ' exciduum interitum afferent: opusculum igitur hoc cum paraphrasi In Aristotelis occonomica qualecunq; sit si no pro materiae dignitate bene dispositum erit tempori tribuatur.
Aliis enim negociis impeditus illud perficere haud potui. Si quis autem scripta haec mea legere non dedignabitur scriben iis tame animu percensebit qui potius aliquid laude dignum aSere 4 ocio torpere semper existimauit.
4쪽
IIIo EROS A MULIERUM CONTUBERNIO CONSUETUDINE VE REMOVENDOS ET RELIGIONE INSTITUENDOS ESSE
Gitur a parentibus imprimis audendum est ut generosae pudicaeq; mulieris lactei filii nutriatur.Etenim nutricis lac primum filiis alimentum praestat:Idq; in carne con uertit adeo ut boae malaeue habitudinis uel
naturae uel si a doctis uiris dici pmustit Icomplexionis principium omnino sit. Pricipium enim plusc rerum dimidium esse Aristoteles ait. Quare adnitendum est
ut laeta plurimum nutrix non temulenta non garrula qua
nutriri liberi possinQhabeatur.Nam prima illa nutricis edu
Cario multum etiam ad puerorum institutionem facit.Et licet
principum liberi a praeceptoribus morum magistris postea doceri possint facilius tamen ad eruditionem bonis antea moribus imbuti progrediuntur. Bonorum ital morum placi diq; sermonis infantium nutrix esse debet ut primae liberoruinstitutioni prouideatura itq; postea omni cura Hudendum ut quo citius fieri poterit at mulierum contubernio liberi re moueantur: ne ego inati adoleant ne blando di delitioso foeminarum luxu quo uiris multum liberalitatis fortitudi nisi auferri solet corrumpantur ne illiberalibus ossiciis assueti difficilius uirtutum maximarum uestigia sequi uideantur:
Sed pedagogo optimorum uirorum institutioni tradendi sunt:Quorum praeceptis uirtutibus principe dignis instrui possint. Alexandrum regem in incessu Leonidis pedagogi: sui di in moribus non potuisse carere uitiis legimus i quibus paruulus fuerat infectus religione ita* primum qua: quis . . in omnibus precipua tamen in principibus esse debet eos in struanteXemptat moueant. Principem enim oportes cui in
5쪽
Aristotele legimus religioni imprimis ita animum intende re ut minus a populis timeatur ne quid iniuste ipsi patiatur: Si quidem in illum cospirare non audebunti Cui dea opti
mum maximum fautorem ac uindicem fore existimabunt. Nam eam religionis esse uim dicimus ut eciam a uera disiun
gi sapicnria nequeat quae quidem si quandoq; lal religione diuellituri extra fines suos audiose a principibus quaerenda est. Qcippe Qum tanti apud omnes semper relegionem ualuisse comperatum sci ut priscis illis temsoribus multo ante christi aduentum deorum numina pontificum scientia. augurum obseruatio prodigiorum procuratio, uatum libri in preetio haberentur. tantumq antiquis audium tanta religionis obseruantia fuit ut a mundi principio ante urbium constiturionem ante gentium populorum0 diuisionem religio apud homineS maxime excoleretur. quamuis nullum sacrifitium
nullus Q maior cultus a princi pe offerri deo possit q si se optimum populis iustissimumcp praebuerit. tia propter adnue
dum est ut pedagogus religionis obseruantiissimus habeacia qui tum antiquorum tum recentiorum exemplis puerorum animos ad religionis obseruantiam incitet. Delectantur enim pueri quum Se romanorum graccorum externarurnu gentili exempla recitantur. Exemplo enim magis ci uoce hominum animos moueri certum est um tot annis opulentissimarum
florentissimarumq; Ciuitatum populos ad praeclara facinora facienda religione compulsos audient. Quo factum est: ut etiam Imperia sacris inseruire non dubitarim. omniat po*religioem ponenda uiderentur.Quibus auditis Iactencis semper auribus pueri religiosissimi euandent. Omnia* quum adulti fuerint ad deum referet:cuius nunime nutuq ciuita teSi urbes regna ac exercitus regilgubernari duciq pspicim9. Multorum ad hoc ducum exempla accederent:regu* quos nostris praesertim temporibus uidimus quorum gcsta di si felicissima fuerunti religione tamen praecipue mulca eOS asse cuto; fuisse scimus: quae nisi ipsa multorum animos traMOc
6쪽
hau certe essent affectui. Aragoniae Regis exemplum cinter Maera)nostros ante oculos ac iiii Nam alia cne longioressimus praetermittimus .Quippe qui christiano nomini tantuse debere semper existimauit ut christo deditos nunq be lo lacessiverit. Votot se ipsum devinxerit se tantum propulsatu rum nulli uero iniuria illaturum: Quo factum est ut omnia Ilum uoto successerintlac parua etiam manu multos a fricae populos christiano nomini Infensissimos hostes suae ditioni sub uera christi religione subegerit. Omnes enim principes religioni dediti felicissimum exitum ecocrario uero qui in religiosi sunt Infelicissimum habuere.
DE LUDIS Q UI PUEROS DECEANT AC LITTERARUM STUDIIS MAXIME
Nimaduertendum est ut principum Iiberi Qum pueri sunt ludi s aliquando exerci a tentur Quibus non eneruarii Sed potius . ad futuram pugnam accendi eorum animi N. uideantur Nam semper modestiae graui
tali pueros incumbere haud quaq fieri potest .Nee uero adeo alpaedagogo continendi sun e adeoq arcendit ut uel effrangi puerorum animi uideantur: Sed quan dou palestrat quando p uariis armorum generibus proludis
utantur.Rarius tamen musicae oblectamentis animum demu
eranti ne iis gaudere assuescant quibus demum e minari Possint:Sed equitando uenando omniat agendo i caloribus frigoribusquci consuescant.Confert enim pueris v Hsto teli placetia pueritia frigoribus assuescere: hoc siquidem ad sanitatem di res bellicas utile est. Ad cuncta enim quae fieri possuntlabiniuo melius assuescendum est.Ludi itaq; puero
7쪽
De Insti. Lib. Princirum nequiliberales neu remissis ni Nam paranda iniuum eure sui solatia quae honestam senectutem possint oblectare Ut ex eorum imitation quae postea serio eueniunt facilius alcy aequiori animo ferant .Qum autem litterarum capaces in e uidebuntur praeceptoribus traddendi suntlaIquibus nominus litterarum audia q boni mores hauriri possint.Mul eum enim pro regendis Ciuitatibus rebusq; publicis faciunt litterae.Niciphoro uisum est regni philosophiaeq; eande esse racionem ita ut affinitatis aliquid cum regno habeat philo sophia. Nam scientiarum scientiam artemq artium: philoso Phiam nominamus: egnum uero aliis regni prouinciis ac regem caeteris regni pricipibus dicimus Imperare. Nev enim
aliud qui sciens est dum imperat Diei potest q philosophantium usum exercercidum maxime leges qui ctatuet e moralis filosophiae expers esse non debeat.Quale re Plutarcho etiam uisum est sicut puero non comictendas esse diuitias I Ita nec indocto uiro imperium: Qum solus Sapiens ut Aristoteli Placet deorum amicissimus esse uideatur. Quid enim est magnitudo imperii Quid urbes remale terarumq; rerum am Plitudo in principe si non idem sapiens sit . qui tum sibi su i a rebus tum eorum qui regno subsuntl possit ac sciat incolumitati consuleres Aut qd se dignum munus exhibere po
test ini nec per se sapit nec audiendis uitis audio sapientiae
praeditis operam dandam curauerit nec memoriae antiquita
tis ratione incumbit Qui totos dies inanibus sermotiunculis conuiuiis scurrilitate atψ explendis libidinibus terit: Si quidem Nerones Sardanapallii aliiq; eiusdem generis ii fue runt qui viciacis corrum i moribus nihil principum fasti gio dignum praestare de se potuerunt:quos non solum foedo exitu interisse conuenit Sed ne aeditos quidem fuisse: Qui disciplina sapientiae neglectas praeceptis beneuiuendi con temptui habitistrenam dignitatem obscenis facinoribus at omni genere dedecoris foedauerunt. Contra autem propter opinionem uirtuus summi eruditioisi fama adhuc ad inmor
8쪽
talitatem extulit Octauium Antoninum i Nervam Tra1 a numi alios φ summos principes quorum multa de dicta prue
denteria facta constan teri de administrata sapienter regna at Q imperia memo rantur. Et quis parem non omnes ingenii bonitatem a natura sortiti sunt principes I ut quae subditis conducant satis perspicereposimili gendo tamen interdum quae praeclare doctissimi uiri scripsere aut percunctando i ma . rimam Laudem assequentur. Dum administrandarum re rum curis animus subtrahendus est lad libros conlcmplan dos tamqlel fluctibus tempestatum in pertranquillum por tum animum traducant. Socrates iam erate prouectus fidi bus operam dediti magistroq; digitos suos componendos comisit. Cato etiam ille romanus putans turpius esse nescire qdisceret latinas litteras senex grecasue didicit:existimans bea ros fore quibus dei optimi maximi munere datum esset aut facere scribenda aut legenda scriberet beatissimos uero quibus
Dim uv-Qua de re conadum est omni etate discendum esse: Qum nobis omnia e litterarum scientia notiora snt: saltcm ne quid imitari Quidue euitari conueniati exemplorum Ie
ctione intelligi magis potest. Nam si senum sen tentias admi randas putamus ipso'; prudentiores Iudicamus, eo ut mul ta eos uidisse necesse est qua e re illorum dicta libentcr audimas quanto magis antiquorum libri In quibus recta uiuendi ratio contineturi In quibus multorum seculorum res con memorantur legendi sunt Quam ob rem optime Isocrates ait ' ab athletis non tanto sudio corpora curanda sunt quato a principibus animus mcolendus .
OVEMADMODUM A DOLOSCENTUM INSTITU ENDI SUNT.
Uoniam autem diximus quo ordine circa princiq-pum educationem puerorum procedi debeat pauca etiam quae adoloscentibus ipsis conuenire ui dentur dicenda sunt. Tales Itaq; morum magistri inueniendi
eligendit a principibus sunt qui turpibus careantiqui uitiis
9쪽
in honestisq; rebus deditos homines horrescantiqui ament non adulentur.Nam cum gloriae honorum* cupidi iuuenes sint:& ut facile decipiatur idonei . ut Aristoteli placet ab adulatione poenitus omni principes fugiendum esse censeant.Ip sa nami saepius Ciuitates Regna principes t pessumisse uidemuS.Quam ob rem adulatione quis gaudere non debet: qui mentem habeat libero homine dignam. Et quis naturale ho minibus sit principibus maxime cum magni animi sim, laudibus desectari s Quae quidem ut vere non tacende sunt I sic etiam a falsis ne periculum pariant Nam adulationibus de opi plerumq; principes solent fugiendu esse putamus Qum
maxime imprimis uitiorum omnium perniciosissimu uitium
dici adulatio possit.Aqua cauedum adeo est cum pestis ani mi sit uenon minus ab adulatoribus q a peste di quacuq aliare nefaria fugiendu esse censeamus.Aures enim ut Pontanus noster ait adulantibus qui prebellis omnino suus esse desi niti ex aliorum namq assentationibus omnia potiusti ex se suaq; conseientia metitur.Nullum enim animantium genus assentatoribus est pnitiosius i nulluq dcitii in tricia iuuetute deducat.Qui pre Qiis uoluptate assentatores uirtute boimagnificat: hi tepacia Illi lasciuia hi labores appetedos illi secordia sequeda eepsuadet.Quo circa scelestissimu holu3gens Iudicadu elq amicitia simulates prauis costiis prici pu dignitati ossicisit.Pictura Intuta Alexadro A regis prius imagine de ide uero Iustitiae pseferebat philosophos p q secu aderan interrogati qd significare pictura uellet: Anaxarcu rndisse legimus. A regis uolutate Iustitia esse .pcessura. Alexadro.n.as sentiri credideraQ. Quod egreferes philosophus Alter rudit Minime eo id mo Interptadu esset Rege.n. at Iustitia secedete priuari potiusq pricipis offitio fungi existimadu ee putabat. Quo factu est ut amicus deinde semper is ab Alexadro appellaret .Qua ob re fidi putadi nolatq laudatqdcu dixerit priceps feceritve.Sed q eis errorib9 repugnat hunc fidii huc amo
10쪽
denda suntlomesu audio a praeceptore curandum est ut qd agendum quid non agendumla quo etiam cauendum fugi uare:At uero siquis eos qui multitudini dominantur uirtutibus Instruendos putaueriti non eis solum qui ad urbium Imperia constituti sunt, uerum etiam rebus puplicis omnin utilitatem afferre uidetur.
A QUIBUS REBUS CAVEREA DOLOSCENTES DEBEANT.
Voniam autem in Aristotele legimus ho minem natura morib9 & ratione Indigererq Natural principum liberos antecellere: His moribus instruendi sunt ne aliorum quandocp puerorum adoloscentiumue cogsuetudine mala corrumpantur: Improbis te Ipsi essiuantur.Quare uerborum Imprimis obscenitate uti . non assuescant. Qum ex Turpiter loquendi licenciat Turpe aliquid quandoq; ab ipsis fieri uideamus.Prauae enim conta bulationes uia quaeda sunt ad facinora.Quam obrem a prae reptoribus morumq; magistris monendi Imprimis adolostores suntlne sermois turpitudine ad libidinem quoquomodo Prouocetur: qua illecti postea iis aliquando Iniuria Inferas qui praecipue honorem magni semper faciendum esse existi/mant. Sibi principes persuadendum putent I Quantum ipsis Praestandum honorista caeteris putauerint Tatum aliis prae . . stare omnino audeant.Censuit Aristoteles ab omni contu melia abstinendum esset di a duobus praesertim ne priceps in subiectorum corpus flagris neue in suos libidine insultaret. His enim praecipue rebus hominum animos adeo offendi putam lut aliud nihil magis offendere homines uideatur
endumve sit instruendus intelligat.Quando praesertim cui Apud Isocratem legimus qui priuatos eruditi solos illos Iu