장음표시 사용
11쪽
De Insti. Lib . Princi . At uero si principum plures instituendi simul sint Iiberi ma/ximala pizeceptoribus morumq; magistris cura adhibenda est ne alterum alter contumelia afficiat quare odia inter ipsos postea concitentur. atura siquidem magni animi uiri cotta contumeliosos Infesti suntl fratres praesertim in fratres:Qum prouerbio dicatur fratrum iras contemptionesq acerbissimas esse.Nam si quis alterum nimium amat eos etiam euentu ali
quo sese odio prosequi solere necesse est. Qum sila quibus beneficium expectaturi sedi quispia arbitretur paci nullo mo do posse existimemus.
Psam autem naturam diximus principibus maxime opitulari :Quum a paretibus orcii snt Quibus uirtutes inesse solent.Nam si cuta ficubus non nisi ficus at piris no nisi
pira gigni possunt i Sic se a principe bene
educato instituto ac uirtutibus praedito non nisi uirtuti deditum principem nasci consentaneum est.
Neque enim cogitari aliquod turpius posset q si pinorem uideremus quo magis fieri poterit ad naturae instar alicuius animantis imaginem pingeret filium autem patris uirtutem non imitari .Quippe quae sola est quae rebus omnibus prae est.Eo lsi Iuventutem i psam consideramust uel morbo ali quo egritudinemuel uel senectute deturpari eam necesse est. Si diuitiis comparandam quis uirtutem censeat eo prestanti or uirtus Invenietur quo solertissimus qui'; desidi quo pla' cidus iracundoiquo fortis Timido praefere .Si externis aliis bonis comparemus malignitatis desidiaes plurimum In eis
repperiri continget. Si uero corporis uiribus uirtutem postponemus:Temeritatem saepius uiressi uirtutis modum ex
cesserinQTribuere hominibus solere percipimus. Quare uir utem ipsam his omnibus praeferri debere necessarium est
12쪽
qua Imprimis adnitendu est principum filios erudiri I cum
uirtutem postea cum ipsis simul senescere necesse sit. Nam ut uentorum Impetu fumust flanteue borea nubes aliqua Impellituri Tandeq; ab hominum oculis fugiens evanescit: ita euadiuitiarum imperiiψ gloria sine uirtute fluxa ac fragilis est:
sola uirtus clara eternat habetur. Ulixe et naufragio eiectu in litcoret nudum uestibus uircute tamen ornatumi pheacum multitudo conspiciens caeteris fortunacis pheacibus uenera biliorem admirata est.Quale re poetarum princeps Homerstitio Homines uobis sit Cura uirtutis: Sed quoniam de usquae ad puerorum mores educandorum spinant pauca dicia
sunt restat de principis offitio dicere qd rationi subest. Nihil enim i.ut Aristoteli placet leges prosuntiquae a gubernatoriebus decernuntur de principibus enim Intelligi debet iii qleges ctatuunt bonis moribus Institutii rationiq; obedientes fuerint. Quo circa omni audio conandu est caeteros prude tia Principem antecellere:quoniam In promptu est talia fore imperia quales eorum sunt mentes quibus Imperia guberna, tur.Erit igitur primum regiae disciplinae documentumlut omnem uitae limulationem a se princeps alienam putet . Integri tatem ei cubiculo in aulam at* in puplicum efferat. 1sq; om
nino sit quem haberi ab omnibus cupit: Qui uirtutemi Inte nitatem uiuendi colat:Non qui deposito diademate nihil habeat q d admirari quisq praeter fortunam possit.Simulatio
omniste uita principum tollenda est nisi quae prudeatia consilio togaeati otio conducibilis sit.Nam adeo in eminen tissimo loco principes degunt ut eorum nihil latere diu pos sit.Existiment propterea se no omnino mortales esse:ad eamsperueniendum esse sedem in qua beati aeuo sempiterno seu antur.Mortalem enim internam uim hominis nemo asseruit qui non terrae inmersus uoluptau uitaeq; huius delinimentis sese obdideritaPrincipem non luxu atq; intemperantiat super Nauel acceleris uiciis refertum esset Non irai metu tristicialaesi 1ptaret uariiss cupiditatibus i animu perturbari debere.
13쪽
De Insti. Lib. Princi . Homerus scripsit: Sed eum qui sibi de subditis tanq uerus
custos ac populorum pastor aduertactaudibus extollenduputauit. Preclareq; idem cum alia permulta tum hoc etiam Διxisse uidetur . Rex unus cui sceptra dedit uenerandat Iura Iuppiter:utq; recta forent di Iusta uideret. Quasi non omnes
diceret sceptrum atq imperium Sed soli bonis Non intemeperantesiNon improbi l Non auari qum nec sibi nec aliis unq recte dominentur habere debeant.Ital princeps bonus qui reputari uulti Subditorum curam post deum habeat. Qua ex causa fiet ut maximolat suis amore prosequar.Nam Si ovium grexi Si Iument e armenta curatorem qui ea pascit, ferui in rationalia quis snt di raciois expertia diligutq; quanto magis subditi qui rationis participes sunt si de eis curam haberi intelligenti principem obseruabunt Et qm ani ma & corpus duo suti ita quoq; duas esse animae partes existimamus. In rationalem cui delicet una alteram uero quaerati
nem habet .Item earum habitus duos esse Aristoteles in poli Uca referti Quorus alter est appetitioIalter uero mens: Quamobrem de iis dicendum est quae ad mentem pertinent: Ecqum a mente electio proficiscatur. mente pollere princeps degbet di prudentia qua sine urbes regna populi* regi nequali
possunt.Quippe qum prudentiae finis sit praeciperequid Medumi Q id etiam non agendum sit.Prudenti'; offitium esse
Aristoteles ait cum circa ea bene consulitur quae bona esse cognoscimus: essecp agendi habitum uera cum ratione circa ea
quae bona sunt homini aut mala. Siquidem principi conue niti Ut ea quae sibi ac caeteris bona malaue sunt peripiciat. Quare ad rem puplicam gubernandam is aptus est qui pru
dens ab omnibus existimatur. Temperatisip ossicio fungit Temperantiam enimi Aristoteles prudentiae conservatricem appellauit.Qua quidem omnia quae ad principem attinent)assequi princeps existimet.Quid enim magis esset contra maiestatem et qui aliis imperet eum intemperanuae inseruirecta
bi enim ac Pouonis somnis desiderio caeterarumq; desidaru
14쪽
quibus effeminantur homines temperamento uti decet. Quare considerandum est: ncipem in umbra di plumis cra Puli 3 assidue agentem lungentorumq; generibus assuetum multa uitia necesse est circumsistere.Qum itaq; uirtutum omnium princeps prudentia sit Quacum uirtutes aliae sun ulco currnntinet ab ipsa seiungunturi sineψ prudentia electio
fieri haud quaci possiti principi quidem ipsi prudentia imprimis necessariam esse censemus. Quippe quae expetendarum rerum fugiendarumve scientia esse dicitur. Cuius quide prudentiae tres esse partes legimus. Vnam enim memoriam n minamus Alteram uero qua id qd est Intelligimusi siue men tam dicimus:Tertia autem ea est qua futura contemplamur Prouidentiamq; appellamus. Quo circa considerandum est Principi unamqQ ipsius partem necessariam esse. Siquidcm Praeteritarum rerum memoria gestarumq; fit ut omnia a qui bus cauere quisq debeti princeps metiatur: Amplexeturq; ea quae Imitanda sunt quae etiam fugienda Turpiaue sint fu giat:atq; ne quid euenire possic quod a principe non prouisum excogitatumue si percipiat de moderes.Nec minus pii cipem decet Imprimis Iusticia pollere:cum maxime non ad se
solum sed ad alium extendi Iustitia uideatur.Quare pertastissima uirtus est. Coplures enim homines In his quae ad seipsos pertinent uci uirtute possunt. In illis uero quibus alius considerandus est sine iustitia qua a prauitate abest omni no nequeunt.Quare boni principis osticium est at prauitate longissime abesse opumi uero uirtuu adherere. Errores tameomnes at* hominum peccata dignis semper pamis punien dos esse princeps non putet: Quia mitis ab omnibus facilis' non crudelis existimabitur.Dandat est opera ut sapientia ab
eo potius uirtutet Ciuium facta q nimio terrore uincatur. Virtutis enim ea uis est eaq; natura ut abicun* sit latere non
possit. d dum ita si si Iustitia princeps pollebit i omnes
eius imperium equo patientur animo Illiusq; moderationi sese onte subiicienti uippe Qum Iustitiae partes sint libel
15쪽
ralitast Innocentia pietas amicitiai concordia i religio humanitas fortitudol temperantia:quae quidem ad recinendum Im Perium augendumq; plurimi apud omnes estim atur. Nam teperatus nec adulterium comictendum nec modo aliquo tibi dine uti debere quema censet.At uero si Inter subdicos conte tio exorta fuerit nullius gratia Induci princeps uideatur:bedis In Iudicando existimetur uictabilis ii aleius sendentia apparere possit.Nam si eam Inmutari quandoq; contingereti ab errasse fortitan princeps existimaretur. Animaduertendus tamen Imprimis est ne quos columelia afficiat: bed optimos quos p amplissimis honoribus t Alios uero Iniuria minime Prosequatur.Fortitudinem etiam Iustitiae partem ei se uel ex hoc maxime patet:Siquidem lege praecipi cur locum non de
seri ab alie fugiendum non esse: Arma abiici non deberet hostes pro hostibus esse habendos: di similia his. Et licet plures
etiam uirtutes Iustitia contineat cupidinibus* careati i Otam tamen ipsam uirtutem continere Ipsam Iustitiam Aristotelescensuit. Proprium tamen Iustitiae et se unicuiqi quod tuus est Tribuere. um omnes leges ad Comunem hominum utili eatem coniectare idem etiam scri pserisivi Guce uel aliquo alio Tali modo ad utilitatem maxime optimorum aut principias.
uamobrem Iustitia potissime principes uti debent eas
pollere vivitiis prorsus omnibus carere existimentur: Sciae
necesse e Pricipes tam apud Necosq barbaros appetatione
regum dignos existimatos esset quos iovis discipulos de emu latores homer cus sermo declarauit.bolus nam p Iuppiter re rex dc pater deorum nominatus est.Idcmq; Ciuitatis de amicieiae praefectust&socialis et congenuuslec hospitalis εἰ mille aliis vocabulis poete usi sunt.Nam propi r imperii in ac po
testatem rex appellatur. Pater auit m propicr cutam ac mane
suetudinem. Civitatis praefectus proptar legem & cc munimomnium valitatem cogenuus propterea quae diis est ci mhominibus societatem. Socialis quia lic mines congregat re omnes amicos esse uult.Supplicius quia supplicantes exaudia
16쪽
Hospitalis:quia hospitem non negligere&hominem alienu3 duceret amiticiar Inicium est. ucti fer uero quia fructuu di uitiarumq; non autem paupe tis & Inopie dator est. Que
uirtutes omnes principi conuenire uidentur.
CLEMENTIAM LIBERALITATEM AC CONTINENTIAM P UNCIPIBUS CONVENIRE.
Mnium autem primum sementia liberaliγtast ad phincipes attinere uidentur. Quaru quidem uirtutum una est delinquentibuso parceres Altera uero Omnibus benefacere. Quare utral ad hominum subditorum maxime beniuolentiam acquirendam concitandami Compellendam praecipua esse videmus. Nam plurimis maximisq; Imperatoribus clementia non minus q for titudo profuit. Ea enim adeo hominum animi allitiuntur trahunturψ ut quid magis principibus conueniati excogitari non possit:Quem uero tam esse humanum decet q qui hominibus Imperat s Principem mitem & humanum non ab homiuibus solum diligi uerum etiam amari necesse est. amsi omnes sibi & amicos di benevolos arbitratur mitem eum ae
omnibus propicium homines existimabunt. Quippe nulla uirtus est quae magis Inmortali deo similesq clementia prinicipes efficiat.Ipsa enim romanorum Senatus plurimum Iau dari meruit Ipsa Carthaginensium Iegatos In ammirationem conuertit:cum tot penis Iniuriis accepsis uenia a romais daretuet diis.Inmortalibus Romanos aequandos hostium lega γti arbitrati fuerint. Alexandro ut Infinitam gloriam bellica uirtus peperit: ita di Incredibilem amorem clementia liberali rasq; comparauit.Quale re milites sub ipso Duce Iucundius militabant quia ipsi etiam greSariorum militum incolumi γ
tas proprio fastigio Carior exacta si aliquando deliquisse mi
17쪽
lites uiderenturi non hominem Insectari sed crimen punient dum esse censebat. ecp liberalitate minus principem uti de ceti Quum ea praecipue subaltos familiares Q ita deustiati gratitudini* comuncia fidos faciat ut Ipsis principibus nihil
curae magis hoc esse dc re existimemus E contrario uero nullum tetrius uitium auaritia Iudicari.Cuius quidem suspitio a principe scenitus fugienda est. Populo romano inmortalem gloriam peperit lactatum regem asia capta donauit. Necy .
enim gloria se adepturus quis putet qui rebus quas mali adipisci cupiunt audet. Sed qui pluris faciendam esse prae
claram di honestam gloriam potius putauerit ci Ingentes diuitias filiis reliquendas Illum laudibus extollendum esse censemus. Quippe Qum fluxe at mortales diuitiae sintlgloria autem solida ais imortalis semper habeatur.Etenim diui tire gloria parari possunt pecuniis autem gloria non paratur: Quam ob rem gloriae imprimis princeps animu intendat Qum graue& indignum putari debeat fi priuatos gloriae honorums cupidos esse: Principes uero degeneres Intelliga tnu . Flaminius consul maximis a senatu lauditus prosecullus esti l omnes grectae urbes quu sub philippi ditione sue rant liberas inmune'; esse tui erit. Philippo Mariae mediola/nensum Duci paucis ante temporibus multum gloriae Ii beralitas actulit: Qui dum Alfansus Rax cum multis proce
rum Neapolitani regni principibus a subditis philippo ligu
ribus piratis caperetur non solum regem libertate donauit Sel cum muneribus in regno remissum amicissimum sibi scedere Confirmauit.Quamuis simper di cum omnibus uti liberalitate non placet.Cum si postea assueti non acceperint cui
Pontanus ait J Quando manum retrahere necessitas coget tam i fi iniuriam acceperintlanimum omnino tr. u.endum re existiment.Cii us qui liberalitate ob inopiam uti non poterat be riuolentiam suoru humanitate assequebatur. borum
etenim socius suis se offerens dum liberalitate non poterata adiutor in faciundis operibus suis ostendebatur . At uero si
18쪽
contra faciundu; princeps censuerit:alieniq; appetens fuerit di rapacem existimari necesse milia Tiranni sibi nomen faci leuindicabiti ab humanitate se iungi omnino putabit .Op timi ital principis erit humanitatet prudentiat liberalitate eti am & continentia ure. Non enim minus scipionis continentiaci in gerendis bellis fortitudo laudatur. Nam semper se ipsus continentia uicitatarcitudine autem bis uel ter hostem supe
ANIMORUM PER URBATION FS VAM MAXIME COHIBENDAS ESSE:
Ohibendos esse ab assectibus principum
animos omnino putamus.Si quides animi e comotiones quae ad agendum nos impel luntlsi feruentiores sint ad iniqua flagitio sal nos rapiant necesse est.Si uero ungui dae remissael etiam actiones languenteS erus.
Q uare mediocritas ea tenenda est. ut affectus ipsi temperene modusq; di mensura inagendis rebus adhibeatur.Nam superbia efferri insolesceret sui ipsius principem obliuisci non prudentis est .Q uippe qui se hominem eisse meminerit nunqὶ perbia essere ur:nunq insolescet: humaniscvrebus deum prae esse semper existimabit. Non amicitia iraq; non odio ab ossi Eo discedetrat ita omnia moderabituri ut ante oculos saepe ultorem deum optimum maximu3 habere existimet. Q uam ob rem sicut humanitati pronumlita etiam superbiae inmani , latisq inimicum principem esse decet. Humani si quidem ge/neris Inimica crudelitas esti nihil magis qd feris conueniat qipsa crudelitas sinuenitur. Hanibale legimus qui roman Oiuercorporibus pro ponte in gelo flumine usus esti inde exercitus traduxisse eundemq; captiuos romanos itinere fessos pedus
19쪽
De Insti. Iib. IMnes. parte succisa semianimes in itinere reliquisse. od quid
uitium quantum principibus conueniati facile iudicari pol. um his maxime duobus crudelitate Oaideliceo auaritialsi notati principes sint ab eis uel imprimis fugiendum esse putemus. um uno plamm tedii altero uero malefici principes effici uideantur.Hinc etenim proscriptidest hinc exilia cede is ut Pontani uerbis utar hinc alieni appetitio hinc diripiendarum urbium cupidos hinc subdicorum expilatio saepius
in dominos coniuratio hinc seditiones eueniunt.Non enim magis est contra naturam morbus aut egestas aut eiusmodi
q detractio aut appetitio alieni. uare itala principe auaritia fugienda est Tantum imfamiae atq odii ex ipsa acquirere principes scianti uantum laudis immortalitatis beniuolentiaeqlal liberalitate ipsos assecuturos esse diximus. Igitur qui aliis praeesti uacuus ut idem ait debete e aflectibus. Ira nattactum qd sit cernere minime paritur odium ad iniqua impellitullud magni Alexandri exemplo nunc uenit:qui usq adeo in talistenem philosophum Iratus ferturi ut perturbata eius animi ut solitaq; clementialeum abscissis auribus di naso la biiss deforme ac miserandum spectaculum omnibus reddi
derit:atq; in cauea cum cane clausum ad coeterorum moetum
circumferri uoluerit.Quem lis cus audire solitust misera, tus tanti uiri penas uenenum ei in calamitatis remediu dedit.
uod quidem egreferens Alexanderllisimacus ferocissimo obiici leoni Iussit. Ad cuius conspectum leo impetum facies manu in os leonisi allisimam Immissa amictulo Inuolutabarrepta lingua Dera exanimata est. uam ob rem ut meritam sortitudinis laudem usimacol Ita etiam Alexandro Inmanitatis ex ea re famam tribuenda esse putamus. aare affectibus ita carere principes debent ulla recto nunq discedere existi
mentur: Sed aequus di bonum semp sequendu esse putamus. Quod Aristoteli pstabilius Iusto uidet c Et si no simpliciter Iustoleo tamen quod peccare solet.Nam Quum ut idem ait lex uniuersaliter loquaturi aliquid a legis latore ominicti eo
20쪽
tuit ut absolute peccasse uideretur.Quare boni erit di aequi ex ea parte legem emendaret qua ob uniuersale fortasse defecerit. Qum impossibile sit in omnibus legem ponere. Pessimum tamen erit ut quibusdam in locis fieri soleo si pecuniarii aliarumve rerum cupiditate uel affectu aliquo I interpretatione legum quispiam uti uoleti sicutimurorum edificatione lesbis utebantur. Norma enim plumbea ad lapides figuram muta. batur.Quam ob rem semper memoria tenere princeps debetine si bonus 5c aequus reputari uoluerit exacte Iustum Indeteriorem partem exequatur:Sed si fortasse aliqua ex causa imminuendum putaueriti maxima dignum laude reputari eum debere Censebimus.
SENIORES VIROS SEPISSIME FREPENTANDOS.
Voniam autem prima sors Ingenii non 8 . pluribus a natura Tributa est. ut ipsi con sulant Quid in re siti ab adoloscentibus iuq uenibus0 a senum latere discedendum non est. Qui dum Imperare didicerit. bene mo nentibus obedianti um praecipue adoloscentibus insit ut Ciceronis utar uerbis9 maxima imbeccillitas consilii Q uippe Qum sine rerum experientia iis quae eueniunt consulere huad quaqpossint Q uam quidem nisi temporis logitudine minime homines assequntur.Quare si pientes primum colere principes debent: illoruψ dictis aures libenter adhibere:Ne propriis fideles ingeniista recto guber nandi ordine discedant.Nam si cum Sapientibus adolescens perseuerauerit optima pro administrandis rebus fundamen ea ad sapientiam assequendam se iecisse existimet.Abiis enim omnem disciplinam omnems sapientiam iamci et fontibus
haurient. mendadiq; adolestates erui si modesti on paretes maxime pietate utant lin suo'; beluolentia .Facillime.n. Otait Cicero9 in optimam parcem cognoscuntur adolescentes.