Belisarii Aquiuiui Aragonei ... De instituendis liberis principum

21쪽

De Insti. Lib. Princi . . Qum se ad claros di sapientes uiros conferunt. Si quide opI nionem afferent populo eorum fore se similest Quos sibi ip sis adimitandum delegerunt. Quam ob rem a sapientibus uiris non de conuiuiis nisi Qum liberalitate utendii fuerit non de iis quae principi notam aliq afferre possuntl ratio ha/benda erit:Sed quid honestum quid turpe : Quid equumsQuidue iniustumi Quid deniq; principe dignum siti cousta tissime consultent. Nihil est enim cut ait Cicero) quod tam

deceat q in omni re gerenda consilioq; capiendo seruare con stantiam.Quippe si maiorum imagines ad uirtutem princi pes incitant Q uanto magis sapientum dicta principem commovebunt Et quamuis uetus sit sententia alienam semper uir tutem principibus formidolosam esset Q um tamen ad sui ipsius principis decorem utilitatemq; conuertitur plurimi ab ipsis fieri debere existimo. uo circa sapientium consilia noa Iuuenibus solum sequenda uerum etiam Nasenibus prin cipibus sunt:tum quia multum ad rerum administrandarus curam faciuntlTum etiam quialsi forte non aliquid laude dignum principes egerint aliorum quandoq; culpa consultan tium no principis id factum esse homines existimabunt .lis tamen qui sapientes uidebuntur facultas praestada est a principe ut de rebus Interpide de quibus ambigi quados solet

sententiam proferre possint.

FIDEM OMNIBUS,SEMPER ESSE SERVANDAM.

minisse pricipem decet ut quod sibilat subditis praestari cupitl etiam ec ipse subditis

praestandum censeat.Sicut enim Iureiuranin do populi adacti sunt fidem principibus

seruare ne quid iniurium ne quidue inutile

in principes molianturi Sic etiam ne intu iii

22쪽

stum aliquod neq; Indecorum In eos ipsi principes faciant audendum est.Ab Antiquis enim legibus definitur I fidem

dictorum esse conuentorumve constantiam. Igitur no minu Sprincipi fidemqsubditis conuenire dicemus.Nam si semel in uerbal ubditi iurarunt Q uia propter fide principem colere adiguntur Ita etiam Eum diebus singulis euangeliorum liber deosculandus principi offeratur Iurisiurandi exeinploquodam ueni queritatem excolendam fidemq;lal principe es sel seruandam. ua propter omnia quae promictat princessita seruanda suntl ut subditorum animi omnino allici ad amorem possint.Nam sicut nihil turpius in principe .qla fide ueritateq; alienum esse onspicitur Mendacii namq; consuetu dine fiet ut iam aliquid suis persuadendum putauerit semper decipi ab ipso subditi existiment Ita etiam silai principe promissa seruenturi subditorum animos ad omnia quae ferri possunt ferenda princeps incitabit.Mericorum quippe pres mium proculdubio a subditis expectaturi si bene taciendo principes ea quae dixerint seruare consueuerint. Nas omni in re Omnil tempore sic ueritati alprincipe audendum est ut magis ipsius uerbis Q aliorum Iuri Iurado fides adhibeatur. Eritq; beniuolentiae di amoris principium si benefica saltem uoluntate subditi quavis etiam effectus resq; non suppetent

capiuntur.Vehementer enim amor multitudinis conmovet

eriam ipsa opinione liberalitatisi beneficentiael fideli omni uuearum uirtutum quae ad mansuetudinem pertinent ac morufacilitatem:Subiiciunt* sese homines a iterius I mperio aut beniu dentiat aut beneficiorum magnitudine cui Cicero ait aut dignitatis praestantiat aut spe largitioisi aut postremo mercede coducti. Fide igitur ea opus esti qua fraudis suspitio omnino tollatur. δ uo fiet ut fidis hominibus fortunas liberos salutem deni comictere prudentes soleant: utQ fides melius adhiberi cuia possiti tollendum est In contrahendis rebus omne mendatium ne ullo pacto principum premissa labefarctari uideantur: um praecipue ratio postulet ne quid insi/

23쪽

De insti. Lib. Princi .diose ne quid simulate, ne quid fallaciteria principibus promictatur:Nam Simulatum qdciimq; sit minime diuturnum esse potest Quare princeps simplicitatem ac ueritatem regium

quoddam temperame um putet. Fraudem uero rem seruilem ei Ie.di m maxime feras eas fallaces ac frauduletas uideamus

quae timidissimae atq; ignauissimae sunt. Neq; enim cofiden dum est promissa si etiam secretiora fuerino occultari aliis posset cum si omnibus ignota sinit promictetis saltem animo conscientia ψ mani festiora esse necesse sit. Quare Hostibus dicemus etiam fidem seruandam esset ut Marci Actilii reguli magnitudo animi fortitudo* testatur.Qui Qum ab Ham milcare iuratus Roma 3 micteretur ut nisi nobiles paeni Qui romae captiui detinebantur liberi carthaginem micterent Iad supplicium reddiret nec patriae caritas suorumq; omniuι nec liberose uxorisve Lachrimae Regulum retinuerutI Quinconsulari dignitate homini si romani fide seruatat nihil exti mescens Carthaginem intrepidus ad supplicium ferendum

redierit.Ad hostem0 crudelissimum potius proficisci q In patriam periurus uiolata fide remanere maluerit. Nullum enim

uinculum ad astringendam fidem cui Cicero scribit iureiu/rando antiquius esse maiores uoluerunt. Nam quid esset In/ter homines sanctum si lusiurandumis diuinitas quoquo/modo despecta esse uideretur uare audedum omnino est non facille Iurare:Qum qui temere Iuranti eosdem etia cre bro deierare necesse sit.

DANDAM ESSE OPERAM UT' A svBDITIS POPULIS PRINCIPES AC FAMILIARIBUS AMENTUR.

24쪽

LIB.

XIII

Lurimum ad animos subditorum concili andos facilitas adeundi principem facit.

P Quippe Quum nihil sit qd magis hominuanimos alliciat q Comitas: Contra uero nihilqd odium tantopere in principem con citetq asperitas inuenitur . Et licet Natura ad libertatem natos homines perspiciamustea tamen arte uti principes debenti ab ipsisq; omnia quae aequo animo ferenda sunt eo modo toleranda ut licet inter dominum &seruu nul la amicitia inesse natura possiti comitate tamen subigi hcmi nes aperte uideamus. Aristoteli quis placeat s similitudinem quandam esse:amicitiami aequalitatem et quae Inter subditos

principest neq; considerari quidem potest. Si uero non inhumani principes sunt eos plurimumsal subditis amari necesse erit.Nam nihil qd magis principum beniuolentiae securita/tis conducat q humanitas inuenietur. Qua ex re tantum in dies beniuolentiae amori'; inde principes assequenturi ut seruimus onera subditi aequius parientiusq ferane. Si praecipue secundis subditorum rebus laetarii dolere pIutimum aduerssprincipem Iudicabunt. Si eorum egritudine angit si honore delectarit si deniq omnia quae ipsis euenerint propria esse pri ceps existimabit.Vetus enim sententia esti ut si quis ab aliis amari cupitlis N alios amare inideat.Nec id quidem simula/te fieri debet:Sed seruiuorum meritis ita gratitudine respon dendum est ut neq laborum neq periculorum subditos ullo modo paenitere possit.

DE PULCHRITUDINE Q VE PRINCIPIBUS CONVENIRE VIDEATUR:

Vo esse pulchritudinis genera unum qui a dem in uenustate alterum uero in dignita te consistere Ciceroni placet. Quare illud

25쪽

De Insti. Lib. tan . mulieribus hoc autem hominibus principibus maximo couenit.Igitur de hoc genere dicendu est qd non natura solum uerum etiam arte disciplinat acquiri potest.Nam cuc Ponta nus ait ad pulchritudinis dignitate. incessust motu si gestus placidus sermol uestimetorum ornatus Sc similia huiusmodi conueniunt.Quibus omnibus decorum principisi Maiestas ue admirari etiam & repraehendi ab hominibus solet. Quip. pe si tarditate utantur ingressu principes nimiaue festinatione celeritateq; aut similes erunt pomparum ferculis ut Cicero ait aut anhelitus movebuntur uultusq; mutabuntur. Ex quibus magna significatio fiet non adesse constantiam. Sit ergo incessus non mollisi nec concitatust Sed mediocritatem principe dignam teneat: ut pro tempore grauitas ab omnibus co praehendi possit.Sit totius corporis motus non iculsi non rusticus petulansq non palestricus.Sit gestus sermoni conueniensi aptus simplex.Sit sermo iucundus qui & plurimu grauitatis lenociniit audaciael simplicitatis: plurimu &salis di fel sis habeatuta ut repugnantes quandoq; ducat di impellat. Vestitus corpori scpornatust almuli e usu consuetudinet om nino alienus st: Qum ab omnibus quibus pricipis animus estaminari uideatur cauere princeps debeat. Sitq; pro loco pro aetate pro temporei pro causis ita uestibus utendul ut noe excessui nec defectu principes repraehendi possint. Quam ob rem & si natura id solum fieri nequeat: doctrina tamen arte id principes assequi ctudeant.Quo facile laudem non mediocrem inde assequantur:

Impressum Neapoli in Bibliotheca Ioan . Pasquet . de Sallo. Anno Gi . Μ. D. XIX. VII. Maii.