장음표시 사용
151쪽
ei reuerentia, prae intonat submissa voce Papae antiphonam primi psal mi: & ea prae intonata expectat, stans quouis Papa antiphonam ipsam in/tonauerit. Tunc accedunt duo Epi/scopi assistentes cum libro,& lumine,& prior Episcoporum Cardinalium etiam assistens accipit librum: dc capite suo ipsum tenens, Pontifici appo nit, iuuante eum seniore ex dictis duobus Episcopis assistentibus,& iunio γre candelam ardentem tenente. Pon/tifex incipit antiphonam, quam canotores prosequuntur usq; ad finem. Qua per Pontificem intonata , sub diaconus cu cerimonia rio facit reue/rentiam Papae, &ad sua loea re uer tuntur. Idem seruatur in intonatione aliarum antiphona ru, δἰ etiam in intonatione hymai.Inccepto psalmo Pontifex sedet,& accipit mitram, simili/ter alii omnes. Episcopus Cardinalis assistens sedet in cathedra nuda inter Diaconum a dextris Papae, & sedem Cardinalium sibi parata, versa facie ad altare, si loci dispositio patiatur. sin vero locus no esset capax , ad sinistra loreatur, ut fit in cappella palatii: & si locus esset nimis angustus, ut aliquando euenit in quibusdam Ecclesiis, sedet in suo ordine eum aliis Cardinalibus, siue Episcopus sit,sive praesbyter Cardinalis. Cantato psalmo,& iterata antiphona, subdiaconus surgit, & diacono assistenti a dextris Papae prae intonat secundam antiphonam plane, qua Diae onus ipse surgens deposita mi/tra, intonat alte, M cantores prosequuntur, ut prius dictum est:& du unus ex Cardinalibus ast istentibus Papae surgit, semper etiam alii Cardinales assistentes,& Epi scopi assistetes, similiter faciunt: alii Cardinales, du unus eorum surgit, surgunt δἰ alii omnes, oet etiam omnes praelati, qui sunt in cappella surgunt semper, surgenti/bus Cardinalibus aliis, non autem surgentibus Cardinalibus assistentibus tantum. Tertiam antiphonam similis ter subdiaconus prae intonat priori Episcoporum Cardinalium ibidem assistenti. Quartam priori praesiste/rorum Cardinalium: et quintam Dia/cono Cardinali assistenti a sinistris PGtificis, reiterata a cantoribus infrnem quinti psalmi quinta antipti arsubdiaconus exhibita prius reueren tia altari, et Papae, stans in loco , ubi legitur Epistola, versa facie ad altare
ita tamen quod non vertat renes ad Papam,cantat capitulum. Interim surgit Pontifex, et stat cumitra:alii ve ro omnes stant sine mitra Cantato capitulo unus auditorum rotae modo
praedicto Papae praeintonat hymnur tunc Pontifex mitra deposita ex li/bro sibi oblato, ut supra, alte incipiehymnum, quem cantores prosequvns tur. et Pontifex sic usq; ad finem hymni stat sine mitra. Cantatur deinde acantoribus versiculus:et inde subdi conus stans coram Pontifice praeintonat ei antiphona ad Magnificat:quam Pontifex stans sine mitra, ex libro ala te intonat, et cantores prosequuturi Interim sedet Pontifex, et accipit mitram, et accedit acolythus cum thuris
bulo,& naui cella, quam dat Episcopo Cardinali assisteti, qui eam offert Pontifici dicens. Benedicite Pater sanete:& supposito per acolythum th ribulo, pontifex imponit incensum:
reassumit deinde nauicula acolythus, dc accedit ad cornu sinistrum altaris,& ibidem expectat Pontificem. Interrim duo auditores accedunt ad alta/re,& hincinde eleuant anteriore pars tem superioris iobaleae altaris,& pliscant v scp
152쪽
eant usq; ad medium, vel circa. Cum incipitur. Magnificat, surgit Potifex,& eum mitra descendit ad altarcique sequuntur Cardinales ipsi assistentes, auditor de mitra seruiens, 3c cubicus Iarii secretit alii vero duo auditoreae leuant fimbriam Potifici ante pedes, cum astendit gradus altaris, & idem faciunt quando ad solium reuertitur.
Si autem duo tantum auditores intesressent, eleuata iobalea altaris veni ut
ad Pontificem de ei fimbrias eleuant. Cum Pontifex peruenit ad altare,extrahitur ei mitrat osculatur altare in
medio & acolythus thuribulum Epi scopo Cardinali assistenti offerte Episcopus vero Cardinalis Pontifici, tu Pontifex incensat altare more solito. Post incensationem altaria Pontifex recepta mitra, facit reuerentiam altas ri,& reuertitur ad solium duobus ausditoribus smbrias , ut prius tenentis bustalii duo auditores iobaleam altas ris, ut prius erat, explicant: vel si tan/tum duo sint auditores,explicent to/baleam,antequam fimbrias Pontifici, teneant. Pontificem deinde cum mistra in solio stantem, Episcopus Cardinalis assistens stans ante infimum gradum solii, recepto ex manibus acolysthi thuribulo incensat, ter thuribuluducendo: qui incensatus deponit mi/tram,& detecto capite stat usq; ad fi/nem Magnificat. Inde subdiaconus aescepto thuribulo incensat ipsum Epi scopum assistentem stantem ante ea thedra suam,& successive alios duos assistentes: deinde reliquos Cardinas
Ies, postea praelatos omnes paratos,
postmodum omnes ordine suo, ut inmissa.Cantato Magnificat sedet Pa/pa, imponitur ei mitra, et cantatur Ant phona. Aecedui deinde duo aeos
Iytbi cum duobus candeIabris, et Iumi
naribus ad gradus solis, inter quos
stat medius cerimoniarius: et Ponti sex stans detracta mitra dicit. Domisnus vobiscum. Et cantoribus respondentibus. Et cum spiritu tuor offerγtur ei liber, ut supra. Pontifex dicit orationem,et eo demum replicante. Dominus vobiscum. duci acolythi cardelabris, et cerimoniario factis reuerrentiis redeunt ad altare. Inde dicto Benedicamus a canto ribus, ipse Pontifex dat benedictionem, uno protos notario auri phrygium tenente more
solito: qua data descendit de solio, genuflectit in sal distorio ante altare cumitra, orat, deinde surgens redit ad
De pubbca compotationesve collationer tus in aula a priscis uocitatus.
SI Solenis collatio, prout aliquando
Pontifices consueuerunt facere,fieri debet: In prima aula palatii parabuntur omnia ad instar publici consisto/rii .Paretur credentia magna, emincs,
duodecim, vel circiter gradus habens pro vasis aureis,chrystallinis,& argete is desuper ponendis ad magnificenstiam tantum. Credentia huiusmodierit altitudinis a terra usip ad eius planum,sue mensam, palmorum septem, vel eireaementi eius erit longitudinis palmorum. xxii.et latitudinis septe, vel circa:et desuper gradus, ut dixi mus,qui satis sint pro vasis supradi/ctis, quae suo ordine locentur. In socunda vero aula parentur duae credentiaeetuna parua pro Sanctissimo Do mino nostro, et alia longior pro Res uerendissimis Dominis Cardinalibus:
ubi constituantur vina, confectiones, aqua,consecteriae, mantilia ; mappae,
Scyphi, phialae, et alia pocula, vasa paurea ,sive argctea Opportuna; in co/
153쪽
petenti numero, d quantitate. Magi
ster domus Apostolici palatis proubdebit in tempore de vino diuersi ge/neris,de eo sectionum diuersarum specierum vexillulis longitudinis unius palmi cum insignibus lyapae,3c Cardi natium in confecteriis ponendis, εἰ decentum intorticiis pro collatione, de
matutinis. In vigilia igitur Natiuitatis Christi: Si vesperae in cappella pa/latii celebratae sunt: Pontifex finitia vesperis in sede solii sui deponit m iatram, de pluuiale, S imponitur ei cappa decremulino. interimetia omnes Cardinales intus:praelati veto, dc alii omnes extra cancellos cappellae paramenta, dc superpellicia deponunt, dccappas accipiunt. Pontifex venit ad aulam, ubi collatione est facturus. Cruce praecedete. Si vero vesperae huiusmodi in basilica Sancti Petri sunt ee lebratae: illis finitis, Pontifex reuertetur ordine consueto ad 'cameram parpagal li ubi depositis pluuiali, & mitra
accipit cappam, ut supra. Cardinales vero, praelati, dc alii omnes, qui sua paramenta, & ornamenta in Gasilica praedicta post vesperas deposuisse debent 8 cappas accepisse,ponuntur indicta camera Papagalli. dc expectant: qui, cum Papa venit ad aulam praediactam Cardinalibus subsequentibus sisne Cruce tame cum Sanctissimus. D. N. erit in solio Cardinales duo assis
sten. penes eum manebunt usquequo eollationem perlicerit. Pontifice agi, tur sedente nobilissmus totius euriae etiam si Rex, aut Imperator sit, duce tur ad eredentia Papae ad dada aqua ad manus hoc ordine. Duo seruientes armorum praecedet, magister cerimoniaru in suo habitu, magister domus baculum ferens mantello indutus, au/ditor sine mimili, Auditor mantile portans cum sua cappa Ianea, deinde aquam ferens medius inter magistrufacti hospitii. dc scalcum secretum Papa manus lauante Diaconi assistentes adiuuat, dc omnes Cardinales liargut. Praelati,qui in gradibus solii circumssedent, cum surgere como de non possint, caput detegunt alii omnes genus
flectunt. Dum Papa lauat, Cerimoniarius acceptis aliis duobus serulent, bus armorum, vocat alium post prae dictum nobiliorem qui portabit primum ferculum. quem ducit ad credentiam Papae, deinde cu ferculo ad Pontificem hoe ordine. duo seruientes ar/m Orum,cerimoniarius, magister dos
mus,qui expectat ad gradus solii,au/ditor sine mantili,auditor cum mantile, scalcus secret , deinde ferens ser/culum solus, smiliter ibit solus post ea qui potu portat. Omnes hi, excepto magistro domus, ascendunt ad Po/tificem, & Cardinales assistentes exies dunt ante Potificem iobaleam, quam auditores hine, et inde genuflexi te'nen tr deinde alsistens a dextris dat ad praegustandum eκ ferculo lat ri. dc ambo assistentes detectis e pitibus stantes, apponunt manum ad consecteriam,ex qua Pontifex cibum sumit: dc exinde descendunt omnes, qui venerant,dc ascendunt alii cu primo potu, quem deducit magister ho/spitii: Sc Cardinales assistentes similia ter aliam iobaleam de manibus audiγtoris secundo venientis accipientes. illlam extendunt ante Pontificem: qua auditores tenent,ut supra. Deinde fa/cta per portantem vinum credentia in vase quod ad partem portat, dc per alium scuti serum Papae aquam poratantem, simpliciter de aqua: Cardina/les assistentes iuuant miscentem aqua vino Papae. Recepto potu per Ponti
154쪽
ficem descendunt isti,& ascendu tali idc hie ordo us 3 ad finem collationis serimur, scalcus secretus, & magis stet hospitii vicissim comitantur ci bos, N pocula , quae portantur per
nobiliores proceres, siue oratores praesentes,clerico cerimoniarum ordinante,& secrete deducente,& inci piente a nobiliori etiam si esset Rex aut imperator. Solent quatuor spes consectionu haberi, Se quater vinuad potum ministrari. Descendente a Pontifice illo,qui vitimum potu deindit de stendunt etiam Cardinales assistentes,&ad sua loca vadunt. Tune unus ex cubiculariis Papae praecedente alio cubiculario & cerimoniari Oportat mappam longam mundam ante priorem Cardinalem cuius unum
eaput ipe ibidem tenet, aliud capit secundus cubicularius, Sc illud ex tedit usq; ad ultimum Cardinale, ubi illud tenet. od si sorte una mappa tam Ionga non sit portent aliae,quae suffficiant. ita tamen quod pro qualibet sint duo cubicularii qui eam per capita, ut supra, teneant, tum praeceden te
scalco Papae cubicularii in suo habiγtu singuli habentes mappulas breues in humeris ipsum sequuntur portanates unusquiis unam confecteriam discopertam eonfectionibus plenam, Nin qualibet confecteria sit unum, vesxillulum ab una parte habes insignia Potificis,& ab alia illius Cardinalis. eui defert. primus cubicularius porstet consecteriam priori Cardinalium Secundus alteri seniori Cardinaltu, & sie de aliis. Primum cubicularium sequuntur duo scuti seri prioris Cardinalium, primus mappulam habens in humeris,& poculu vini in dextra
manu, secundus vas cu aqua sine mappula, Secundum. cubiculariu sequa
tur duo scutiferi secundi Cardinali,
similiter vinum, de aquam portantes, ut primi de se de singulis, quatuor etiam vicibus quatuor species confectionum,& vinum prout Potifici, de Cardinalibus portant. Finita colla tione Cardinalium scutiferi cum mappulis ad collum aliis seruiunt videli,cet oratoribus, praelatis, de aliis ominnibus ad stabellum Papae sedentibus. Erunt de quolibet ferculo octo bacilia, de multo plura cum vino, Se vasa aqua plena, residuum, quod in bacili, bus remanet, inter scamna Cardina, lium sedentibus, dc aliis circunstantiabus spargi solet. Finita collatione ieducitur Papa ad cameram suam, Momnes discedunt. De maluanis noctu ratiuitatis Chriserata praesente.
N matutinis noctis natiuitatis Do
Imini nostri Iesu Christi Pontifex
indutus amictu, alba, cingulo.& stola si placet benedicet ensem , ut in prMma parte supra posuimus. Deinde asssumpta cappa de carmis no praecedente Cruce,& subsequenti, Papa Cardinalibus, quia non habet mitram, vadit ad cappellam : unus ex Clericis Camerae elim tu Galero de beuaro, cum pertia praefert ante Crucem. Et facta oratione in saldistorio ante alatare Pontifex vadit ad sedem suam a duobui Cardinalibus Diaeonia assiis stentibus deductus. 3c cum sederit, ipsi Cardinales recedunt, sedenti in locis luis inter alios Cardinales. Cum vero Papa fuerit in ecclesia,Clericus Camerae ensem cum Galero praedicto super altare ad cornu Epistolae reponit;& non fit reuerentia per Cardinales. Pontifex autem accepto a cerimoniario ate ipsum genu flexo sgno lurgit,& detecto, vel semide tecto capi/te stans
155쪽
te stans versus ad altare secrete dicit. Pater noster. deinde cantado,& sibios eum pollice signando dicit. Domine labia mea aperies os meum
Deinde signas se a note ante pectus dicit. Deus in adiutorium meu intende &e Et stat quousq; copleant inui tat ortu, hymnus, Sc antiphona primipialmi, primo psalmo incepto sedet, ii militer primus Episcoporum assit, stetium aptat Papae cappa. ante ipsum ex tedit fimbrias Et nota quod semper i omnib' ossiciis. qii l'apa surgit. oes surgut 'si aute sedet, omnea sedent, nisi in quibus da reueret iis, vis i u loco dicemus. Cum dicit tertius platinus primi nocturni cerimoniariaus capit librum lectionum , & cleri. cus cappellae pulpitum nudu, S' prae/cedente cerimo mario ad medium cappellae inter cornua amborum scamnorum Cardinalium versus ad altare
ponit dictum pulpitum,& cerimoniarius librum desuper, redeunt ad locum suum. Cum dicitur versiculus νrimi nocturni,cerimoniarius accepta parua candela cerea accensa facti, reuerentiis altari.& Papae vadit ante
pulpitum,& sinito verticulo Papae facit lignum, ut surgat , qui surgit , Acapite semidetecto dicit. Pater noster quod secrete prosequitur deinde didicit alte Et ne nos. Et a gistente, Epist opi apportant librum. 8c candelam ex quo Papa dicit absolutione Exaudi Ne Interim cerimoniarius illum,
qui dicturus est lectionem, ad pulpitu
ducens ibidem expectat finem abso lutionis. qua finita lectionem dictu γrus genu flexus versa facie ad Ponti suem cantat. Iube Domne benediceγre. Et Papa stans, ut supra ei benediγcit dicens. Benedictione perpetua bernedicat nos Pater aeternus. . Amen
non tamen signum Crucis su per eum faciens, sed tantum verba benedis ctionis proferens. Finita lectione cudicit. Tu autem Domine miserere nostri, genuflectit versa facie ad altas re, deinde surgit,& factis reuerentiis altari, & Papae vadit ad osculum pes di, PontificiscerimoniarIo praecedete . N pedem Pontificis discoperiendite, & demu coperiente, quod semper
obseruatur nili Cardinalibus, deinde ad locum suum, qui reuertitur. Si autem dicturus lectionem Cardinalia sit, cum peruenerit ad pulpitum sarcit reuerentiam altari,& Papae more
consueto, Sc dicendo. Iube Domine caput inclinat versus Pontificem, Neum dicit. Tu autem Domine caput inclinat versus altare , quo dicto sarctis reuerentiis ad locum suu reuertitur,& cerimoniarius redit ad altare ad locum suum ibi expectans, quous pincipiatur versus aut citius, vel tardius, fecundum quod longum erit rosponsorium,& versus, deinde factu reuerentiis, ut supra, redit ad pulpitu& aliam lectionem secundam dicturrum ducit. & facis, ut supra, Potifex ad secundam lectione sedens bene discit dicens. Unigenitus Dei fili ut 8ce.& similiter ad tertiam eum dicit. Spis ritus Sancti gratia &c. Deinde ea latur tres psalmi secudi nocturni, de post versiculum surgit Potifex, & couersus ad altare detecto capite alte dicit. Pater noster, secrete prosequit,& alte pro nuciat. Et ne nos. Deinde
ex libro dicit absolutione. Ipsius pietas &e. & benedictione ad quartam
lectionem Deus pater omnipotens&c. de sedet, quintam legit nobilis cui dat ensis, si est praesens ; & stat ac velit illam ligere hoc ordine, incepeta quarta lectione Cerimoniarius no/
156쪽
bilem missum ad angulum post sedem Diaconorum Cardinalium, ducit llum, ubi cappestus sit, vel ad alium locum conuenientem: dc illie Clericus Camerae ensem cum cappello de alta
ri capiens portat. Idem nobilis indui/tur superpellicio, S de sua ense praescingitur ad latus sinisi rum,S pluuiali albo induitur, cuius apertura sup bra chio eius dextio sit:& cappillus prae dictus ei in capite ponitur: quo lic induto, Clericus Camerae ad loeum su/um reuertitur,dc nobilis finita quar ta lectione, dum cantatur responsos rium, ante Pontificem per cerimosnsarium ducetur r& ibi ante gradus solii, deposito ad manus cerimonia rit galero, facit reuerentiam altari, deinde Papae ad quem conuersus stans, evaginat gladium: de tertio cum eius
mucrone terram tangit, vibrati des
inde ter x ladem tergit eu supo brachium sinistrum, & reponit in vagi nam, te accedit ad pulpitum: ubi finito responsorio versus ad Pontificem genu flexus dicit. Iube de e. Et Ponti sex sedens benedicit ei dicens. Chri/stus perpetuae dee. Tum ille stans cantat lectionem, de cerimonia riua tra
dit galerum praedictum uni ex familiaribui dicti nobilis qui sedeat ad pedes
loci in quo dictus nobilis sedere seselebat finita lectione idem nobilis dulcitur ad osculum pedis Papae, indu
tus ut eantauit: & deinde reducitur
ad locum, ubi indutus fuit: ubi exui γtur pluuiali, 3c superpellicio, de ense
discingitur, quem cerimoniarius tra/dat dicto similiari galerum tenenti:
quem super ensem reponit, ut prius erat:qui ensem erectum cum galero desuper teneat sedes, ut supra, usq; ad
finem officii: 8c nobilis ille per ceris
moniarium ad suum locum reducitur.
Quando vero non est praesens cui ensis datur,Clericus Camerae indutus superpellicio, catat quintam lectionem. Et quando Papa vadit ad cappellam, Sc inde reuertit, ta in matutinis, qua in missa maiori, semper Clericus ipse
portat ensem cum galero. Si vero nobilis cui ensis datur, praesens sit, nesciat legere: ipse nobilis nihilominus in tempore induitur super pellicio &pluuiali:accingitur gladio, de galerus ei imponitur, ut supra: deinde duciatur ad Pontificem , de omnia facit praecise , quae supra dicta sunt: nisi quod non petit benedictionem, nec legit lectionem quae loco suo Clericus Camerae indutus super pellicio facitr& in fine osculantur ambo Pontificis pedes. nobilis primum, deinde Cieri
cus Camerae. Et nota quod satis competenter Pontifex daret ensem nobili, si esset praesens,in loco isto, anteqille accingeretur ense: dc tue dum cantatur responsorium quartae lectionis
nobilis induitur superpellicio,& plu/uiali, ut diximus: Et ductus ante Pon/tificem, finito resposorio genu flexus accipit a Pontifice ensem, qui dicit illam orationem . Solent Romani Pontifices. dee. Et tunc descendens cum habitu, extrahit ensem, quo pri usa ministris accimus fuerat, & fa/cit,ut supradictum est. Sextam lectio γnem legenti Pontifex benedicit discens. Ignem sui amoris. Deinde can/tantur tres psalmi tertii nocturni, Zeversiculi. Tum Pontifeκ surgens caspite detecto tonuersus ad altare dicit. Pater noster, ut supra. 8c ex libro absolutionem. A uinculis dec. Diaco, nus Cardinalis assistens a sinist i is canitat septimam lectionem cum euan/gelio et homilia. qui apud pulpitum inclinatus ante Pontificem dicit. Iu -
157쪽
be, & Ponti sex stans benedicit di/cens. Euangelica lectio, & perseue/rat, stans quo usi incipiatur homilia: tum omnes sedent. Octaua lectionem cum euangelio cantat Diaconus assi/stens a dextris iisdem cerimoniis: cui Inclinato capite benedictionem pe/tenti, Pontifex sedens benedicit disecens. Per euangelica dicta: tum sur/git Pontifex ad euangelium . Ultis mam lectionem cantat ipse Ponti sex, qui stans versus ad altare capite detecto dicit: Iube domine benedice/re sed nullus benedicit: cantores res spondent. Amen. Assistentes praes by/ter Cardinalis, de duo Episcopi ac/cedunt eum libro,& lumine: duo ac o/lythicum suis cappis, cum candelas bris, & luminaribus, stant ad gradus more solito, vs p in .finem. Et Ponti sex perficit lectionem,&in fine ver/sus ad altare dicit.Tu autem domine, dce. Interim eum Papa lectionem cantat ponuntur pluuiale album preciossum super altare pro Pontifice,& paramenta super credentia pro Cardinali missam celebraturo si ante illic po sita non fuerunt. Et diaconus,ac sub diaconus eappellae In sacristia,aut alio conuenienti loco , se induunt more
solito :cappellans etiam Cardinalis eelebraturi ad credentiam suis coctis induuntur. Finita lectione subdiaconus apostolicus In sua cappa submissa voce prae intonat Pontifici. Te Deum laudamus: qui ex libro, si placet, illud
intonat, & cantores prosequuntur:
quo incoepto Cardinalis missam dicturus accedit ad altare, Se in faldistorio consueto accipit sandalia,& dicit psalmos. Quam dilecta &e. Deinde indui tur omnibus paramentis consuetis per subdiaconum, de diaconum cap pellae, ut moris est.Cum dicitur verasus: Te ergo quae sumus: ad verbarinos precioso sanguine redemistic Papa in sede sua, 8c omnes alii genu fie/ctunt,&in fine Potifex sine mitra dircit. Dominus vobiscum r& oratio/nem, Concede quae sumus rex libro cum assistentibus,& cero serariis more solito,& in fine Pontifex replicat. Dominus vobiscum: de cantores di. cunt. Benedicamus.&c. Et Ponti seκ ante sedem solii sui exuitur cappa, de pluuiali albo,& mitra induitur, de aecedit ante altare, ubi cum celebratus ro&c. illuc veniente dicit consessio snem more solito,& incipitur introistus,& missa,& non fit revetentia Paspae per Cardinales, quia fiet in missa maiori: sed finita consessione ascendit ad solium: & praesbytero Cardinali
assistente ministrante, Papa imponieincensum, celebraturus incensat aistare, incensatur de ipse, Sc deinde Pa/pa, qui surgit sine mitra,& dieit introitum. Interim Cardinales veniunt ad circulum, cum quibus dicit. Xyrieeleison:deinde:& in terra, 6 c. Quo dicto praesbyter Cardinalis venit ad scabellum suum, ad assistentiam Pontifici.
Pax vobis dicitur,& una tantum ora tio:post offertorium omnes incensantur,& pax datur more consueto. Fi
nita mi sta Papa dat benedictionem, Mnon indulgentias: deinde recedit Papa eum omnibus Cardinalibus, praelatis, εἰ officialibus:ensis etiam cum galearo, si ille,cui datus est, praesens sit, per ipsius familiarem ante eum in suo loco procedentem portatur. Alioquin si absens sit; per Clericum Camerae
ante Crucem ad cameram Pontificis reportatur,ubi manet usque ad mi sam maiorem.
158쪽
. De ordine cantantium leoliones.
LEctiones in hac nocte triplici or/
dine cantari consueuerunt nostrIs diebus. Omnes explicabimus. Poti seκ pro tempore,ut magis sibi placebit, seruari mandabit. Ante tempora Pauli Secundi seruatum vidimus, & legismus hunc modum. Primam lectionem clericus cerimoniarum , Secundam acolythus, Tertiam auditor, Qua ratam iunior praesbyter Cardinalis, Quintam nobilis, cui datur ensis , vel eius loco Clericus Camerae, Sextam subdiaconus apostolicus, Septimam diaconus a ssistes a sinistris, Octava diaconus a dextris, Non a vero Pontifex. Cardinale dicunt cum suis eappis larneis, alii homnes cum superpelliciis. Hune modu hactenus seruauit Inno/eetius Octauus. Alius modus sub Paulo Secundo. Primam acolythus, Secu γdam auditor, Tertiam subdiaconus catabat, Quarta iunior praesbyter Carindinalis, Quintam nobilis ab ense, &si nesciret literas eius loco Clericus Camerae. In absentia vero illius, se. cundus iunior praesbyter Cardinalis. Sextam alius iunior praesbyter Car/dinalis. ita ut duo, vel tres iuniores praesbyteri dicerent in secudo nocturno duo in praesentia nobilis, tres in eius absentia: a Iuniori tamen incipiendo. Ultimae tres lectiones, ut prius,
cantabantur. Sixtus autem quartus voluit, ut omnes lectiones cantaren
tur per Cardinales& sex primae inci/piendo a iuniori diacono, siue praesbytero in absentia diaconi. per ordinem cantarentur,ia per Episcopos Cardi/nales; si desceret: aliae tres vltimae, ut prius, per diaconos assistentes, de Parpam. Si vero in his matutinis inteγresset Imperator, ipse cantaret septir
mam lectionem sub euangelio. Exiit
edictum a Coenre Augusto. His certemoniis, cum cantatur vltimus plat/mus in tertio nocturno,clerico ceri moniarum ordinante, diaconi assilientes Papae accedunt ad Imperatorem:
quem a sua sede ad planum descedere monet,&illic eum induunt superpellicio:deinde accingui ense benedicto: demum induitur pluuiali albo, no euapertura super humerum dextru . sed ante pectus, ut Episcopi: ut in sigilli, imperialibus sculptus apparet. Galerus eius armigero traditur: nam
Cresar illud in capite non portat quia est insigne ducalis dignitatis, quae longe ea inferior Imperiali. impera/tor sie ornatus ducitur medius a Caredinalibus diaconis ante Pontificem, qui facta reuerentia nudat ensem, inclinat, vibrat, tergit. 8c recondit, ut
de nobili diximus. Tum accedit in tempore ad pulpitum , & profunde
inclinatus ad Pontificem , versus direst. Iube Domine Benedicere. Et poγtifex. Euangeliea lectio. 3 e. Tum Imperator legit euangelii partem . vssad homiliam latum si placet.& homiliam prosequitur diacous, qui assistita sinistris. Quod si Imperator vult to tam lectionem legere, laudabile erit, de diaeonus ipse nihil dicit. In fine te,ctionis Imperator cum suo habitu si,ue totam, siue partem lectionis dixerit,ascendit ad osculum pedis Pontificis, deducentibus,& ministratibus i pisi, diaconi, Cardinalib': postremo reducitur ante suam sedem, ubi exuitur sacris vest ibus, de ensis cum galero detur armigero Coesaris, qui illos deinde tenet, M portat ante Casarem: qui reuertitur ad sedem suam. Sc Dia aeoni ad assistentiam Papae Hunc moin dum seruari vidimus, cum Fridetiγ
159쪽
eua tertius Imperator sub Paulo se/eundo, Romae his celebritati inter fuit, Anno Salutis Millesimo quadringentesimo sexagesimo octavo. De laudibus,tr missa in aurora.
CAntores post reeessum Papae diγ
cunt laudes, cantado,vel legendo prout eis magis placebit.Interim Sa/erista induitur pro secuda missa dicenda omnibus paramentis potificalib', ut in aliis missis fieri solet. Accedit ad altare dicens. Introibo,& Confiteor. 8c ut alias: cantores Incipiunt Introistu , de prosequuntur,ut alias Papa absente, in eappella fieri solet. Finita missa stans cum mitra ante medium altaris,dat benedictionem,uimoris est, de non pronuntiantur indulgentiae. Demissa maiori, Papa per anas
IN missa maiori Natiuitatis Domi
ni nostri, summus Pontinae celebraturus capit i camera papagalli, aut
alia conuenienti, paramenta consue
ta, videlicet amictum,albam, cingulu, stolam pluuiale album,& mitram preciosam:&omnes Diaconi Cardinales in camera paramenti, non tamen ubi Papa parari debet : antequam Papa exeat capiant paramenta sua, videliγeet amictum,dalmaticam, εἰ mitram.
Ille, qui dicturus est euangelium, ultra praemissa accipit albam, cingulum, dc stolam:manipulum vero capiet in ecrclesa,eum Papa secerit confessionem apud altare.Et sic induti intrantes ad Pontificem ipsum paramentis supra nominatis induunt. Omnes alii prete sbyteri de Episcopi Cardinales in camera,vbi Diaeoni induti sunt, para menta accipiunt, videlicet amictum.
δἰ planetas, Episcopi Cardinales pluuialia amictum,& superpellicium, Scalbas mitras xinduti intrant ad Pontificem. Patriarchae vero, Archiepiscopi, Episcopi, de abbates pluuiale capiunt: ex Cardinalibus autem, qui sunt religiosi,loco rocheti capiunt superinpellicium,& omnes cum albis mitrinpoenitentiarii planetas tantum. Sub diaconus,qui epistolam latinam est dicturus amictum, albam, cingulum, tuinni cellam,& manipulum: alii vero Subdiaconi apostolici,auditores, Clerici Camerae , & acolythi supra rochetucoctas. Omnes, praeter Cardinales, in aula ante cameram paramenti accipisant sacras vestes, tali tempore, quod omnes suis paramentis sint induti, anatequam Papa eameram suam exeat. Induto Pontifice,Thuriferarius accedit
ad Pontificem: & ministrante priore praesbyterorum Cardinalium, Pontia sex incensum imponit in thuribulo dicens. Ab illo benedicaris.&e. Deinde septem Aeolythi capiunt septem cadelabra eum luminaribus, de vadueante Crucem, Thuriferario praecedete,quem antecedat unus Clericus Casmerae, ensem cum galero desuper po
sito portans. Et hoc, si Papa illos ad/hue non dedit. Si vero Papa alicui praesenti dedit, unus de eiusdem familia dictum ensem cum suo cappello in praedicto loco portabit. Et cum in ecclesia fuerit ad pedes illius, cui da/tus est, sedebit,& se per totum ossicium tenebiti processionaliter igie proincedet ad ecclesiam hoc ordine. Muibseri Papae cum minoribus nobilibus. procuratores ordinum , dc princispum , Secretarii, de aduoeati mix/tim , Cubicularii extra cameram, oratores laici,& non praelati Imperastoris,
160쪽
toris, Regum,principum , et cum eis Senator urbis,et coseruatores, et Ba rones, ac maiores nobiles, Acolythi Papae, Clerici Camerae, Auditores Rotaecu Auditore causaru Camerae api 'icae, de Subdiaconi api ici omnes in superpelliciis supra rochetum. Magio ner sacri palatii in habitu,& loco suo acolythus,Thuriferarius,&ad minus duo cero se raris cum luminibus accensis. Deberent tamen in huiusmodi, Nomnibus aliis similibus processionibus septem candelabra cum totidem luminaribus de se rii per acolythos: sed quia aliquando acolythi non adsunt
tot numero, hoc omittitur. Cerontarios aute immediate sequitur Subdiaconus epistolam lecturus, indutus, ut supra dictum est, C rucem baiulans, ad ilatera habens duos magistros o stiarios eum virgis r quem sequuntur praelati omnes parati hoc ordi/ne. Poenitentiarii sine mittis, Abba
tes, Episcopi, Archiepiscopi, praela
ti, oratores,assistentes Papae, omnes
cum paramentis, Sc mitris, ut supra dictum est: successive Diaconi, prae/sbyteri, oc Episcopi Cardinales, as sistentes hine, & inde. Deinde Papa,cuius pluuialis auriphrygium duo Dias eo ni Cardinales assistentes hinc, dc inde, iuxta eum incedentes deferent: fimbrias vero posteriores id est caudam pluuialis, nobilior laicus in urbe exirstem,etiam si sit Imperator, vel ReX, de hoc si Papa pedibus incedat. Si ve ro portatur in sede, duo Cardinales praedicti assistentes ipsum immediate
praecedant , &qui lecturus est euan/gelium inter eos medius, qui alioquiniret ante Papam solus: super Papam portatur baldachinum per octo prin/cipes Sc oratores laicos principalio/res, de magnos barones, conseruatia
res urbis, et tali , aut omnibus des λcientibus, per scuti seros Papae. Nobilioribus portantibus detur semper primus locus hoc est anterior, ita qd illi continuo praecedant Papam Si vero huiusmodi processionibus intere runt Imperator , Reges, Duces , aut maximi principes: incedent in loco, in quo solent sedere: Imperator ad sinistram papae, Rex cum primo Episcopo Cardinali, primogenitus Regis cum praesbytero, maximus Dux, sue princeps, seu Dux, inter ipsos diaco nos iuniores, de Episcopos assisten tes Ponti scit sequuntur cubiculari lde camera, qui secreti appellantur: auditor seruiens de mitra, Medici secreti, dc primus secretarius, si no est praelatus. Demum protonotarii, & prae lati non parati in suis cappis, hoc or dine perueniunt ad ecclesiam. Pontia sex postquam ad ecclesiam peruenerit super faldistorio ante altare sibi praeparato genuflectit, Diaconus a siniγstris mitram Papae tollit de capite, quam dat Auditori ad mitram serui enti. 8c alius assistens Cardinalis Bir
retum amoueat. Facta oratione, dc
surgente Papa, Diaconus a dextris birretum primo, deinde mitram, alio Cardinale a sinistris vitas tenente im ponit: qui deinde vadit ad sedem pasratam , ubi sacris vestibus indui deγbet. Quo sedente Cardinales primo, deinde omnes alii praelati ordine suo
accedant ad reuerentiam. Cardinales omnes factis consuetis reuerentiis, osculatur auri phrygium per manum dexteram Papae protensum , praelati vero euntes ter genuflectunt, Sc eius genu dextrum osculantur: electi vesro, qui non sunt consecrati, pedem tantum osculantur. Diaconus , iasubdiaconus epistolam, & euanges