Ic. Caroli Redi ... Institutiones iuris civilis in quibus latior Romanae iurisprudentiae explicatio, cum patrii iuris tractatione sociatur, usus forensis indicatur, et frequentiore expicantur clausulae

21쪽

.sa da org. διυ . IA' I. cap. I 39. Ιω- terim Lothario bellum gerente adversus gerium, Amalphi, Urbe Salerno proxima, inopinato reperti fuerunt Digestorum libri quos Pisani qui classe Lotharium adiuverant, praemio bene navatae operae sibi exorarunt. Pisis vero expugnatis transi ii sterunt Florentiam, ubi in Rogio Musaeo servantur. Hino promiscua Pisanarum, Et Florentinarum apud Scriptores Pandectarum appellatio ori idem duxit. Eodom fere tempore repertus Raven- nae 'fuit Codex, indoque ceteri libri agniti Potius , quam reperti fuere .

ι) Basilius Macedo a. Chr. 867. ad orient - ' Ie Imperium evectas novam ex Iastinianeis, libris dam. in Graecum translatis collectionem incepit; quod quidem opus ad 4o. libros

perductam absolvere morte Praeventus non

poenit , nares notis. Basil. g. a. Hano v ad dialectionem ad sexaginta libros usquo pro traxit Imp. Leo Basilii filius, totumque opus in sex volumina distinxit, et tBas licum arpellavit, custae. Gserv. Io. 6. cap. 9.

22쪽

INSTITUTIONUM

IURIS CIVILIS

s. r. a Urisprudentia. . eiusquo γ oximia finis, deinda IM, Jarisque praecepta , . specim, et sontes in primis proponendi sunt. cuhidae le

f. a. Ea autem Iarisprudemtia , ' Divitiarum, atque humanarum reruim noti tia , Iusti a que iniusti scientia . g. a. inst. A. v I potiuis Iuris tam Divini quam humani cognitio, di i geε interpretandi . easque q-4svis easibus amPlicandi scientia . Erit hitur Iuris,Consulti te' gum vim ac potestatem in irere, earum Sen tentiam enucleare, cordoscere, atque expono I . et his saetis vel , speciehu. obvenient, bus applicare, atque ad Muti k traducere .

23쪽

16 a. Iurisprudentiae finis est Iustitia, l

qnae' definitur constans ac perpetua voluntas Ius suum unicuique tribuendi fa) pr. inst. h. tit. Jus quod cuique competit vel ad necessitatem Pertinet, Vel ad . Voluntatem et ossicium; sa illud persectum yocatur, hoc impersectum. Unde Iustitia dividitur in expletricem , et adtrib tricem. 4ὶ Grol. O Iur. bel. ac Pac. ιδ. I. cap. I. g. 8. Expletrix est quae cuique tribuit quis

quid Iure persecto debetur , t in Iudicio exigi potest; Adtributrix quae tribuit quod a Juro imperfecto proficiscitur . .vel quod emit se et

ossicii magis est, quam necessitatis. 'g. 4. Iuris Vocabulum; significatione Varium , 5ὶ hic pro Iussu, vel complexa omniam legum unius generis accipitur, mineo. Mement.. r. g. 33. Eius praecepta sunt. honeste' vivo re ; alterum non laedere, suum cnique Ias thm , Mero. a. inst. h. tit. g. 5. 1us vel publicum est vel privatum e aliud ad statum atque Iura Rei publicae prima-xio pertinet, hoc principaliter respicit privata. civium negocia, in singulorum utilit tem. 4. inst. eod. Utrumquo wllect- est . ex naturalibus praeceptis, Gentium , et civilibsis,

si Interpretatio si a Principe exponatur, authentica, si j a Jadice, vel Iure Cunsulto do

24쪽

ctrinalis , si vero consuetudine determinetnrusualis appellatur. Doctrinali locus est ubi verba legis nec in totum obscura, nec adeo clara atque Perspicua sunt, ut do legislato . ris voluntate dubitari minime possit . Quapropter si ex legis verbis aperta sit legislatoris voluntas , non interpretanda lex est, a sed servanda quamlum vis dura et aspera argum. leg. I 2. J. qui et a qrirb. manumis. Ma- nifestam enim legum duritiam aequitate 'tem perare Iurisconsulti non est, sed Principis, . teg. 9. cod. da lemb. Duplex autem 'est eiusmodi interpretatio, quarum altera extensiva

vulgo nuncupatur, altera restrissiva. Exten-: sivae usus est, cum sententia legis latior est legis verbis; restristivae autem , cum senten

tia est angustior . Utrum vero latior sit le--i gis sententia, an angustior verbis, ex ipsa L. -legis ratione dignosci potest. Itaque si ratio legis latius pateat quam verba , . usque eo lex extendenda est, quo usque ratio pro-: currit. l . Io. et II. F. de lemb. et contra-- henda, si verba latius pateant, quam ratio. a 'Verbum illud voluntas designat non ex eventa ipsaque tributione eius , quod cusque debitum, sed ex voluntate aci tonaci propo- . ' sito, Iugtitiae actus iudicari, Iustosque aut - injustos dici convenire. Non enim 'quicum- que Jus suum cuique reddit , Iustus est et

aliud est Iustp agere, aliud agere id, quod

25쪽

t 8 iJustum Per se ost . Notandum tamen quod

hae i interna Iustitia oktatur liotrus ad vi- trum Justum, quam bonum civem forman- dum. Nam legislator omnia resert ad tute l. nam Reipublicae tranquillitatem , et albi sa- ltisfactum profecto credit , si civest externas ltantum actiones ad legem componant, Unde illud, cogitatiouis poenam in poma Pa titur, lay. I 8. Τ. de Poen. a) Ita IG. in leg. In commodato Iz. g. sicut 3. f. commod. ab iis quae sunt obligationis , et nucessitatis, distinguit - , quae 'oluntatis et ossicii sunt .

ψ) Doctores sere omnes Institiam dividant in

universalem, et particulare' cum Aristotele ad Nichomach. lib. s. cap. I. et 2. Univer- isalis, ut ajunt, in exercitio omnium vinutum . particularis in suo cuique Iure tribuendo versatur , Sed quantum , id minus recto fiat, nemo non videt . cum res in totum iet partem dividatur, et prima divisionis pars o totum, quod dividendum .proponitur penitus exhauriaue . Solent etiam particularem diseris ibuere in Commu*ativam et Distribulidam. Commutativa in pommutationibus, et Commerciis versatur , in quibus rei it cuique suum, secund*M Proponiopem Arithmeticam, snulla habita rationo personarum: Distributi- Va autem est, quae praemis et poenas distris vult servata Geometrisa Proportione Pro eoa

26쪽

ditione ac dienζtate personarum. Fatendum tamen, quod in hac vestigia potius Geometricae proportionis apparent, quam ipsa proportio , et in illa non semper Eo omnimo dis Arithmetica proportio servatur, Averam interpret. Iur. lib. 3. cap. 6. n. 4. et Seq.

s) Nam vel pro eo quod cuiusque est Iure, ut in definitione Iustitiab, vel pro ea facultate, Eo poteriale quam Ius tribuit , vel proloeo ubi Ius redditur si quentissime sumitur,tet in alias etiam significationes passim transsertur.

De Iure Naturali, Gentiam , et Civili s. s. ΡRout legislator eit vel Deus, . vel homo, itia ius in Divinum, et humanum dividi tur. Illud vero 'el naturale est, et Gentium,

vel positivum. a I. u. Ias naturae definiendam est res ob auctore Naturae Deo per ' rectam rationem generi humano promulgatum . . Hoc autem integrarum gentium negotiis applicatum merito Jus Geutturi vocari potest, s I .minec. diemeat. Iur. g. 4 .

f. a. Positivum vero est sis quod a Deo eonSthurtur, Divinisque oraculis promiagatur. Hinc naturale Per rectam' ratioaem. qt positivum sec

27쪽

Divina oracula innotescit. Illud semper firmum atque immutabile permanet, et omnes. hominestam imperantes quam subditos tenet, atque Obstringit ; hoc vero interdum a Divina Sapicntia pro temporum opportunitate , hominumque conditione mutari potest.

g. 4. humanum est quod civilis potestas subditis sibi populis constituit. Vocatur otiam Jus pivile quasi proprium alicujus Civitatis , ad disserentiam Juris Gentium, quo sero omnes Gentes utuntur, g. I. inst h. tit. Quapropter Lycurgi leges Ius civile Lacedaemoniorum recte appellari possunt; sed quoties dicimus Ius Civile , nec addimus cuius sit Civitatis, ob ejus excellentiam Ius Civile

gnificamus, ε. a. inst. eod. 2 g. s. Hoc autem, de quo a nobis est agendam, Ius Civile Romanorum, in Scriptum, et non scriptum dividitur, g. 3. inst. eod. Scriptu in non illud dicitur, quod licteris mandatura est , sed quod espressim sancitum atque promulgatum fuit

g. 6. Scriptum populi Romani Ius varium

fuit pro status varietate. Eiusdem species sunt, Lex, Plebiscita , senatus Consulta, Principum Placita, Magistratuum Edicta, Responsa Prudentum, d. g. 3. -

g. r. Legis nomen, quod alioquin generale est, hoc loco significat illud quod Populu3 Romanus , denatorio Magistratu interros a

28쪽

tuit, g. 4. inst. eod. g. 8. Plebiscitum est, quod a Plebe Ro- . manu . Plelaeio Magistratu rogante in Comitiis Tributiis sancitum fuit, d. g. g. 53 Sonatus Consultum vero definit Imperator quod Senatus Jubet, atque constituit, g. s. eod. 6). g. 9. Principum placita mitiori vocabulo appellantur Romanorum Principum Iussa, quae vim legis habent ex lege Regia. qua Populus

omne suum imperium et potestatem in eos coΠtulit , Gravin. de ort. et progres. Iur. c T. cap.

II 4. Haec autem vel generalia sunt , vel spemcialia ; illa ad cives universos, haec ad singulos pertinent, β. 6. inst. eod. ig. Io. Generalia sunt vel Regcripta , vel Decreta , vel Edicta. Rescripta vocantur Responsa Principis ad preces supplicantium s7 .

Decreta dicuntur quaecumque Princep8 causa inter litigantes cognita pronuntiat . atque de cernit . Edicta quibus Princeps proprio motu aliquid constituit ad communem Civium utilita

I. II. Specialia Principum Iussa , quae et privilegia appellantur , ε unt Constitutiones quihus Princeps extra ordinem vol aliquid alicui ob meritum indulgct, vel penam irrogat, vel sine exemplo subvenit . d. g. 6. 9 . Personesia autem, vel realia sunt privilegia; illa personae ves rei tribuuntur: illa personam non transgrediun

29쪽

tur, et cum ea expirant, haec rei coli acrent, et ad omnes ejusdem possessores transmittuntur, DE. 68. st de regul. Rir. Io) . g. I u. Magistratuum Edicta definire poteris, Iura quae Praetores , ae Ediles edictis suis intro duxerunt, adiuvandi, vel corr.en i Iuris civilis gratia . Hoc ctiam Jus honorarium solemus appellare, eo quod ab iis profectum suerit , qui honoribus fungerentur, ρ. z. inst. h. tit. g. I a. Responsa denique Prudentum sunt Sententiae , si Opiniones eorum quibus permissum erat de Iure raspondere g. 8. eod. vel potius Ius interpretatione atque responsis Prudentum intro. ductum . si 1 g. I 4. Haec de tur6 scripto . Non scriptum, quod alio nomine Consuetudo appellatur, est Ius druturno usu, ac moribus i troductum. g. 9. cod. f. Is . Ad consuetudinem rite inducendam quatuor copulative requiruntur ; I Qnod sit rationalis si a) Q. Principis codsensuε 33 a. Dinturnitas temporis, 4. frequentia actuum s I 4ὶ et uniformitas Is . Si haec concurrant con suetudo eamdein vim habet, quam Ias scriptum. Unde non modo leges antiquiores interpretatur, sed etiam abrogat, novasque constitnit, IN. de quibus u 2. et seq. F. de legib. et hinc in consuetudinem secundum ius, contra ius, et praeti T jus

recte dividitur . I S

30쪽

NOTAE

cI, Ex mento Romanorum Prudentum Ius naturale est, quod Natura ornnia animalia docuis, et Jua Gentium definitur jus quod omni humano generi, commune est, ad bruta Ne .ro animantia tion pertinet, pr. et ' f. I. inst. h. tit. Ηoo interpretes distinguunt in primaevum , et recindarium . Primevum eήt quod naturalis ratio inter amnes hominea constituit. - ua O s. Gentes peraeque custo litur,. d. g. cuius exempla sunt erga Deum Religio, in parentes obsequium, pietas in patriam, leg. F. de Iust. et Iur. Secunda-- mm quod utiam Dpotheticum a nonnullis dicit*r, illud est . quod usu exigente, et hu- manis neresa tatibus est introdiatum I. u. inst. d. Huiusce Iuris sunt ea omnia, quac ad vitae communis commoda, coniungendasque inter se unitate quadam morali RespublicasM Nationes iescogitata in usum Gentium. Perveneruut, Uin. eommanitar. lib. I. tit. a.

I. n. 4. Relatae Iuris Naturalis, os Gen- . qu idefinitiones a Stoicorum . placitis ma- naverunt, qui naturam aliam communem ho- . mini onae brutis , aliam propriam hominis esse putabaut, et ex illa ius ' naturale, exta ista Ius Gentium derivabant. Quamvis vero IMMI ex utentium qualitate, sed potius ex Lacto dici posse videatur, quod ira naturale ceteris auis nubus cum homiue commune