Tractatus de finibus regendis ciuitatum, castrorum, ac praediorum, tam vrbanorum, quàm rusticorum, & pro dirimendis, iureque iudicandis eorum litibus, atque controuersijs fertilissimus, vtilis, & pernecessarius. D. Hieronymo de Monte ... auctore. Nun

2쪽

R AI MUNDO

FICII ARDO

I. V. Doctori eximio.

s. P. D.

Iordanus Zilenus.

nes debeant , non ignoro: immo etiam pro eo, quod ei debeo , conor, quantum in me eLIs quodan

praestare posmnesio; sed conor

certe ii Fummam meam in eum obseruantiam ,sing laremq. beneuolentiam , si eximia eius in me beneficia,

ω AEqui,t, iniqui cognosiant. 6um igitur in te filio πιυμ ra ilia patris tui cernatur e bes, non miniis corporis , quam animi: quod rei asium expertu nimirum benefi

ci ornatus tuis,ex eo tempore , quo primum e Germa

nia te in palium mecum duxi , radit auderes Patavii , Iuris suili iuxta, ac Fontificio operam dares, bi initis doctis miri baroli Seorij confiuetudise s quo, me

3쪽

auctore, es praeceptore et sus 3 conui q. mirifice delectabare , quamdiu cuni eo mixMi. quo quidem in loco cum ., tuo sane aliquid, doctorum autom mirorum

iudicio , Plurimam profecisses , deindeq. doctoratus insignibus esses decoratus , summa cum laude in patriam tuam reuersus fiam: insiex eo te non et iderim, miro autem tui desiderio semper fuerim inflammatus clicet enim temporum , locorum q interuallis unctisimus , beneuolentia tamen i a litteris ali, conciliari factissime potest. 9 in colgoqui tecum per litteras, O tui etiam ornandi , cum oblatura se facultas est aliqua ,singulare meum studium tibi declarare , animum induxi. Volo , igitur , habeas munus a me es, de quid tua causa melim , conjcias , existimesq id quod

res est , ω' quia tanti miri, in quia eo dignus es filius, quia semper a te matri me diligi siensi, amorem a me tibi deberi quendamsingularem . cium itaque superioribus diebus patri tuo librum dices em de finibus regendis, ac in ea m materia celeberrimorum iurisconsa

torum, scobi de Tuteo , Luchini de burte , quas

iocant, algegationes quaedam nondum editae,ad me tan

dem aliquando peruenissent , maximo cum labore perquisits , doctorumq- mirorum in luseria , summa fis , correctae , decressemque meo Agas ypograpbrio committere , optimum mihi facere missum in , si ea ub tuo quam primum nomine apparere me Eem, quo tibi Pecimen quoddam , atque argumentum praeberem prolixae

meae erga mirarique moluntatis neminem alteri in amo-

4쪽

re praeferentis . 4Accipe igitur munus , quod a te destinaui , maiora , atque ampliora a me ostia , studiap. ex pectaturus , proximis etiam nundinis Fransuriens ibus , eruditissimi praeceptoris tui Droli Seonij , qui te salutat plurimum ι luculentissimum hi Horiam de Qegno Italiae a me recens excusem,perlecturus. vale.

5쪽

sVM MARIVM.

I Actione finium regundorum multipliciter agi potest . 2 Finium regundorum quaestio quo casu proprie cohaeret proprietat L 3 Agens in actione finium quando debeat probare se dominum. ε Probationum plures species in materia confinium H I iunguntur ad faciendum vnum effectum. s Testes deponentes super aliquo vniuersali , licti deponant super

diuersis actibus , censintur contestes, non autem singulares, ct infertur exemplum. 6 Scripturarum, seu librorum antiquorum tres videtur esse species. 7 Tabellio fecundum consuetudinem alicuius loci creatus licὰt e tra illum locum instrumenta conficere non possit, tamen se com fecerit in loco in quo creatus est, talia instrumenta ubique fidem faciunt.

8 Libri scripti ab Qeiulibus ad id ex publico deputatis probant

etiam extra territorium.

si Instrumento confecto de antiquo, non es necesseprobare quod i bellio qui illud dicitur rogasse uerit tabellio. io Locus publicus dat publicam auctoritatem scripturae, quando bone O diligenter est custoditus, O quando illa scriptura habet i simonium incialis ibi praesidentis archiuio, II Censiorum operaequatorum deputatorum ad conficiendum aestiam νniuscuiusque personae oscium quale sit. ra Liber registri non probat neque dominium aequepossessonem registrantis, in praeiudicium tertiI. 13 Subiectionis sena qua sint. rq Actus iurisdictionales arguentes iurisdictionem qui sint. a I Iudex per processum factum contra criminoseum non dicitur acquisuisse quas posse nem tuu isdictionis, O adducitur ratio.

is Bona de damnis datis cadunt in accusationcm criminalim , cum poena Neniat applicanda fisco. I7 Capere malefactorem cuiliset licitum est, dummodo postea illam ad iudicem ducat. i 8 Iurisdictioin criminosium ex quibus competat.19 Monumenta ct termini in finalibus quamonibus maximam asse

runt probatIonem.

io L mei superior probatur per libros antiqvos.

6쪽

ai Pol dere rem aliquam dicitur,qui illam custodit,vel mias nomi

ne cuRoditur.

et 3 Collectandi actus est iurisdictionis. 24 Scripturis factis in marmoribus an O quado credatur circa probanda confinia, νel aliqua priuilegia ecclesiae, vel bisoriam at

cuius sancti.

a s Confinia probatur ex verbis enuntiatiuis in instrumeto prolatis. 2 6 confinia probantur ex communi fama. 27 Factis antiquis multum, opinio generalis o communis fama b bentur pro νeritate. 18 Factis antiquis magis creditur scripturae,quam testibus. seo. 29 Factis antiquis admittitur dictum testis de auditu auditus. 3 o Verbis enuntiatiuis i strumenti quando credatur, Nel non.

si Testibus de νniuersitate in factis νniuersitatis quando credendum sit.

33 Inimicitia qualis repeRat testem a testificando. 3 Arbitrorum plurium diuersae sententiae nihil valent. 33 Agrimensioris oscium tu actione finium regundorum, quale sit. 3 6 Mercatores homines notabiles non est verisimile deierare, praesertim cum de nulla eorum particulari comodo agitur.3 Personis vitibus ct abiectis no solet credi nisi mediante tortura. 3 8 Actum unum iurisdictionalem exercens in aliquo territorio , retinet omnem iurisdictionem circa omnes alios actus iurisdiction tes illius territoris. 3 9 Seruitus disconlisua non praescribitur, nisi tanto tempore,cuius initii non sit memoria in contrarium.

o Vectigal vi exigi po sit equiritur scientia illius qui ius illud exigendi vectigal concedere potest . qi Praescriptio confinium non sequitur ex eo quod quis allegetpossedi se intra cotones longo longissimo tempore, O adducitur

ratio.

2 Princeps Montis ferrari habet regalia in territoriosis, O potest ea qμspoto Imperator tu νniuerso. 3 Libertas non soluendi ex quibus praescribatur, remissue. Relatum in in referente.

1 Possesso sine titulo an quando sussciat in actione finium re-

rundorum.

7쪽

q6 Fines territorium, siue curia an probentur per instrumentum in quo continctor, in tali loco, vel tali domo. 7 Confines antiqui ex quibus actibus iurisdictionalibus probentur. 68 Probatio in factis antiquis nulla melior quam instrumentorum. q9 Fama coniuncta cum consuetudinefacit ius. si Confines probantur per testes, etiam se essent in Mare decrepita, nisi languor corporis auferret concilium mentis.

8쪽

ALLEGATIO

IACOBI DE PUTEO

DOCTO R IS CELEBERRIMI,

PRO COMMUNITATE

TERRAE VALENTI AE, Contra Communitatem Sancti Saluatoris.

AGNIFICI Patres,ac Doctores praestanti simi: Quia iactum quaestionis uertentis inter Communitatem & homines torrae Ualentiae ex una parte, & communitatem& homines sancti Saluatoris ex alia : uobis , qui in rc ipsa examinanda p aesuistis, notissimum est; Ideo om illa casus, politione, ad iuris allegationes deueniam, ostendendo pluribus rationibus,Communitatem & homines Valentiae apertissime iustitiam seuere. Et ordo praesentis meae allegationis talis erit. Quia primum aliquam praemittam. Demum cx ijs praemissis & aliis intentionem Communitatis & hominum terraeValentiae fundabo. Tertio, argumentis factis pro parte hominum Sancti Saluatoris rospondebo. I Praemitto itaque, quia praesens quaestio esti de finibus rQuod actione finium regundorum multipliciter agi potest. Aliter enim potuli agi propicr fructus & damna data. l. q. . post litem. m. sini. regund. Aliter agitur, eo quia sines alias positi auxilli,seu turbati sunt,scii occupati .ut. l. pen. l. si constiterit. C. sint.regund. Ly. f. si dicantur. U.eo.& Instit. le oss.ludi. f. sin. Et contra illas sunt institutae accusationes etiam criminales. l. I .& 2.&.l.lege a gratia .isde term .aino. Aliqua do aut cin agitur,ut sines de nouo ponantur, uel ut positi, &eiecti ui fluminum, uel alio modo eponantur. l. I.&. 2.ff. sint .regund.& .sin. instit.de osti. iudi c. Aliquando,& quarto agi potcst actione finium rcgundorum, eo quia quis dicat aduersarium suum progressum esse ultra sines. Et hic aduer- Λ tendum

9쪽

ALLEGATIO

tendum, Quod aliquando uterque contendit se possidcre, a & proprietatem terminorum habere, ' & hoc caui ista quaestio finium regundorum proprie cohaerct proprietati, quo casu iudex inquirit & dc proprietate,& de possessione,& moa dus procedendi in hoc iudicio a ponitur in l. 3. C. fini. r gula d.& istud proprie est iudicium finium regundorum, quia quilibet est actor & rcus, ct quilibet probat de sua posscssione, & proprietate, ut. d.l. 3 .C. fini. regund. N iste proprie est casus uoster .Quia communitas & homines Valentiae praetendunt se tenore, & possidete, & iurisditionem habere per totum territorium terrae Ualentiae,secundum confines & limites per cos designatos: Sit & contra,homines Santi Saluat

ris praetendunt se esse in posscssione uel quasi,territorij Sancti Saluatoris usque a d limites per eos designatos, & iurisditionem illius torritorij usque ad limites illos extendi. Vnde hoc casu quilibet debct probare de pollessione&iure suo, sicut in casu nostro factum est. Aliquando,& quinto loco unus tantum postidet, & alter dicit illum egressum limites ,&3 plus possidere quam debeat,& hoc casu i si posiidens negat

simpliciter,agentem esse dominum, oportet quod agens probet se dominum.Si autem conuentus negat se turba sic fines, tunc statim agi poterit iudicio finium rcgundorum, max, me quando conuentus etiam instat ut termini antiqui posti observentur,nam tunc etiam uterque probabit de proprietate,& uterque erit actor & reus,& ita potest intelligi. c. ex literis, extra de probat. & haec omnia uidentur esse cic mente scribentium, si quis ad eos bene aduertat. Rosee. in libet. suis in tit. de ciuit .action. si per libello in actione finium rcgundorum Specul. in tit.de iudici .in . sequitur. Bal .in. l. y.&. l.

exi.de probat. Aduertcndum tamen circa praemissa est in casu nostro, Quod licet reperiatur aliquos de Sancto Saluatore intra confinia per homines de Valentia designata possiderc aliqua,praedia, non tamen habet locum casus iste ultimus

de quo supra dixi, Quia stat simul, quod limites confiniorufirmi maneant, & tamcn unus de uno territorio acquirat uel

aliquid habeat in limite alterius,& ccontra .c.quia indicante, R ibi in glo. & per doct. ext. de praescrip. illud enim ultimumembrum proprie in agris priuatorum locum sibi uendicat. Secundo

10쪽

Secundo ad euidentia in praemitto, Quod licet aliquan- do in iure dubitetur, utrum i plures diuersae specics probationum simul iungi debeant ad faciendum unam plena pro

bationem, te qua dubitatur in .l. I.C.qui num .iulain. l. r. postprint in. l. spadonem. f. qui multa. ff. de excusat. tui.& in iis duobus ultimis, egregie per Bal. Tamen inina erra nostra simum rcgundorum illud expeditum cst, plures species probasionum simul ad unum offectum iungi,tcx.cstin. c. cu causam ext. te probat. ubi libri antiqui, telics, fama,& alia adminicula simul iunguntur omnia ad probandum sines, & ibi e- rcgic perdoct. maxime per Bal. ubi dicit, quod sicut ad perlicienda in quandam singularem armoniam cantus requiritur icnor, contra cantus,& contraten ar, quae tria producunt

armoniam in esse, ita in istis plures species pi obationum admittuntur ad unam persectam probationem faciendam: Et si pur res egeat aliqua probationc,tollat exemplum optimum. Nam i testes deponentes super aliquo uniuersal ,sicut superiurisditione, ut in casu nostro, licet deponant super diuersia actibus,censentur contestes, no autem singulares, Ut puta si ad probandum iurisditionem alicuius castri, unus testis de ponat, quod uidit ius dicentem collectare talem , alius dicit quod uidit exi it uectigal a tali, alius dicit quod uidit decapitari talem, Licet isti testes deponant de actibus dist. ctibus, tamen omnes isti simul iunguntur ad probandam iurisditi

& ibi per Alb.de Bart. per Innocen. in. c. qualitcr & quando ext. dc accusat. Bal.ultra alios, in .l.de quibus, prope finem sui apparatus.ffdc legi. Ioan .de Ιm. & plene ultra alios in. I. inter pares. is dercludic.& in .l. i. f. si stipulanti. E de uerb. obligat. 6 Tertio praemitto,quod scripturarum,scia librorum antiquorum tres uide tur esse species. Nam quaedam sunt scripturae,seu libri consecti ab ossicialibus publicis ad hoc d puta isin illi pro publicis & solemnibu s habentur,l. in fi

dem. l. quatenus. ff. de iure fis Ruthen. ad haec.C. de s .instrv. Aliqui liint libri, seu scripturae antiquar, non consccts ab o sciatibus publicis,& tυnc si iudices & ossiciales & aliae personae indiserentes illis utuntur,habcntur pro publicis, nam talis usus communi consuetudine approbatus, & communis A a error