장음표시 사용
11쪽
fe in sinuaret, cautela. Camentum probum o compactum, Recipientias e memorata ferri Laminae possint, non exigui res ea momenti, nos v xii mixturas in usius diversos nec hic recensisu necessirios excogitavimus: cra-ma autem usitati simum, quod in sequentibus Experimentis usurpavimus, O cera apiaria citrina Herebentina, invicem subactis confiebaturi quae compositio sicut in aeris exclusionem plus caeteris conducit it.i peculiari hoc privilegio gaudet haud exigua, quod calefactionem vel nullam , uti remissam tantum dedi Heret, praecipue si largiorem therebentinae copiam h bernali tempestati, quamasiva indui ierimus ; hemante enim caelo, ingredientia ea aequis seri portionibus contemperari possunt, actate vero cerae triplum,iberebentinae duplo commixtum, in crumatis imodiam ceris.
12쪽
DE AER lS E LATERIO ET PONDERE,
Cum in propriis P fico-LMechanicorum de viri e Experiment . vom locis , Dominationi Tuae pridem dicatis , de instituti mei scopo occasioneve te certiorem fecerim . necessum non erit se-A quentia
13쪽
1 Experimentorum P fico- Mechanicorum quenca haec ibi inni enai m Musa praelibare. Nota ergo huma nitate fietus, qua priora mea hoo genus Experimina , a Domin tione Tua atque ac a Re literatu in Publicae fuerint cxcepta , ad ulteriorem spem crigor, ctiam & haec non ingrata Bre. omisso igitur Praeloquii taedio , Continuationem ipsam aggrediar, quam si scrius emissam .polhules negotiorum moli ac requisitorum i digentiae Impulcs vellem.
De Mercurio ad insignem altitudinem in aperto Tubo a pauxili. Eris inclusi Elatere evecto.' Aria dudum exhibita sunt media, quae evincere sategerint con
pressionem Aeris, prout Atmosphaera est corpus Grave, quod Maaer vi externa compressus elaterem habeat ad pressuram tantum suste tandam , obsistendamque, tantae molis Atmosphaerae . quae illi obniti potest contrapressioni aequali; tum etiam quod hic quo vescimur aer nul la humana nec adventitia vi densatus, non modo risistendi lea agendi φό-ram,si ita loqui liceat, quadantenus sortiatur ; veluti cum flaccidam di-sendat, plene aulcm inflatam Vesicam, in exhausto nostro Recipienti
prorumpat, displodatque . . . . . Verum enim vero cum mecum reputaverim qubdoculari αυτεματι α
quodam Experimento opus si, ad eos coarguendos,qui ratiociniis ut ut e Physicis vel Mechanicis Axiomatibus aliisve itidem examinibus debitEac genuine deductitiis non acquiescunt: hoc inquam animadvertenS, E perimentum sequens subtexi, non tam ad amoliendum , obviandum vescrupulum tam male fundatum , quam novam aliquam rationem investi- sandam, determinatae notaeque mensurae adminiculo, vires merae Aeris spirae aestimandi , qua in suo statu naturali, prout audit, cum nec mag4 compressus nec rarefactus , quam ille quo vivimus, qua secundum varios expansionis suae gradus . - . Phialam igitur cepimus, collo haud ita largo , cujus circiter quadrantem Hydrargyro adimplevimus , ejusque collo Tubum Vitreum oblongum & subtenuem utraque extremitate patentem cera dux iuscula obsignatoria impactum, ita erectum statuminavimus , ut extremum ejus i ferum poeiae ad Hydrargyri laudum pertingeret iuperius vero ad uinulaedimensionem supra Phialae summitatem emiuerct. Tum pauxillum acriu
14쪽
Continuatio Pri . 3 dissiculter enim hyaliorum liu uscemodi dissilientiae sumus obviando in oblongo gracilique Recipiente tali usui accommodato immisimus, Aeremque pro viribus deplendo , comperimus demum , quod & prae- conceptae opinioni respondit im Acris in phiala incluti Elallicam: i
Hydrargyrui, in erectum diabum ad altitudinem ari pollicum exporrc- Fuών. Lxisse: Externo autem Aere in Recipiens reillabi pernuisse, Hydrargyrum in Tubo , nunc aqua demissione cum flagnante in phiala Hydrcii gyro subsedisse simul ad inveni rus. In clariorem hujus E .pcrimenti dilucidationem , strictim licet recensiti, multoties tamen codem cum succeiasia quoad summam iterati, observata notulasque adnectemus. i. Experimentum hoc iteratis vicibus repetivimus , ultima verbGeona tra Domino Doctore V vis Proselibro Saliviano , juxta adstante, qui cum & Ipse uu nsorum unus fuerit, Hydrargyrum in Tubo unque ad a7. digitos impulsum conspexit: Myntumvis autem iturata ope ratione eandem fere altitudinem assecuturn sit se inel tamen paulo altius ascem disse offendimus, quod tarmen inter observata non retulimus , ebquod infortunium quoddam indiculum sustulisset, quod mensurandε altitudini assigebatur. o . a. Cum semel ad periclitandam phialae fidelitatem, talis etiam tantum Aeris inflassemus, absque ullius rei depletione, quod in tali cs su fieri
solet, quantum in cavitate ejus conclusum H drargyrum ciserre,elatumqtie detiuere ad tridigitalem altitudincm iussicereti, cum ad perficiendum Experimentum ex praescripta iam thodo perrexistermis, pro comperto ha- fuimus nos , Acrem c Recipientiencsugentes , Hydrargvrum in Fistula
contentum,' digitos aut paulo amplius sustollore potuit , altius illo in
3. Qnandoque fieri potest Mercurium pravropere in Recipienti χαreptum , ad primam utique demissionem , intercedente aliqua temporis intercapedine, lania subsigere: quod neutiquam submirandum, cum in Recipienti pauxi 'um auris continente, Caementi serrique calor, in ejus liaquefactione circum circa dilatatus , hibteporis aliquid acri in phiala occuso imperti qui postmodum in pristinam temtariem re labetur: sed
hoc nec jugiter accedit, nec experimento necessarium.
q. Notatu vero dignissitinum , si Recipiens satis gracile probeqile sit turatum, exuctione prim , versato ad emittendum acrem spiliomii verticillo , Mercurium per Aeris in phiala spiram sursum impelli, qua avolatione , qua expansso ne si ibitanea, adeo ut serra illum quo postea lassistet situm, siquot pollicibus subveheretur , variasque perageret δε su D. deorsimq te vibrationes antequam ad stacidam a nascentana su sideret, adinstar Mercurii in Tor iceria is Experimento : cidem hic mera pauxilli adiris pressione priestanteqiuod illic Atmosphaerae gravitas 'cra-git J talesque Mercurii agitationes de choreae quaternis aut quiuix lubsercularis Exactio albus tauu exantiato e Recipienti aere. Sicut autem 'i- A a bratioue
15쪽
4 Experimentorum Physic Mechanicorum- bratione hae sensit comminiuintur ac labascunt, stibi angue icente Aeris inclusi l pira,lataeartim nulla cum ea quae prima exuctione fiebat est aequu
s. Huic conssinaliter observatum habui per Exuctionem prima cum validior adhuc foret iu clusi Auris impetus , Mercurium computo nostro supra dimidiam sorte an l- totius altietudinis partem at surrexiste, . ad quam tandem pertinget; quanquam Phaenomenon illud e Recipie tis magnitudine aliarumque circumstantiarum varietate pendeat Exuctiones vero sequentes minores addunt Cylindro Merculi ali altitudinis. gradus, idque bina praecipue ratione , prima , quod quo plusculum Me curii in Tubum subvehitur , eo majus illius pondus incluso auri supcr- incumbat, cumque comprimat: secunda quod aer spatium habeat, ad se amplius ac cxtentius dilatandum ., unde proportionatam subit Uateri xi sui dilatationem. . 6. Postremo cum horum Experimentorum pleraque praestita sunt, Mercurii altitudinem Sarometro optimo curiose observare sategi, cujus ministerio Aera tum plane leviusculum extitisse comperi , cum alti ludo ejus amma non ultra 29. digitos ta b ab exacto autem Experimcn
in f ciri etiam D. D. N Esem pridem memoratus interfuit 2 ad. 29. di
sitos tantum exporrecta cilci.
Ad aestimandam Aeris. Quantitatem qui Hydrargyrum ad 27. digitos,
evexistet, phialam cepi uius ad hoc Experimentum adhibitam, quam V cuam adhuc & bi lance aequilibratam aqua postmodum adimplevimus, . quem quidem Liquorem comperimus,pondus Unciarum f. Drachmarum . a. Granorum praeter proprer a . pondere exhibuisse. Eetia tunc aqua zdonec ad indiculum subsedisset quod in exteriore Vitri regione affgebatur , cujus ope Hydrargbri iussili altitudo commode diplos*i phair, .
residuam denique aquam collibrantes, aquae cum Hydrargaro quantit ii invenimus Unciam r. Drachmas a. Grana Iq. appendi me , adeo ut ace
qui Mercurium sublevasset, ante ejus expansionem ) locum in phiala
tantu n unciarum cum granorum aliquot mantis Ia i. e. ited - aquae: Piniae locum ioccupavit. Tubi autem quo usi sumus cavitatem , circa
P digiti partem Do ad. Diametrum attigisse simul Oisendimus. Experimentiam hoc binis nominibus fructuosum mihi fisus sum: primo quod facta inter varios aeris in phiala constricti Expansionis gradus, &respectivas succrescentes Mercurii in.Tubum elati altitudines compar tione; judicium aliquod serri.possit de Vi Aeris Elastica , prout variis . Dilatationis gradibus infirmati , sed observationibus tam curiosis supersedi, cam quod desiderentur. nonnulla ad experimeutum requisita, . tum vel maxime quod Pressio aeris dilatati in Recipienti delitescentis. rapituitque habentis cum aere in plitata occluso commercium,in rationem
16쪽
Continuatio Prinis: VAater hujusce Experimenti seuetus sic se habet: quod Argumentum satis nervosum in Viroς aliquos Doctissimos suppeditando iit, qui Hydra
gyri sus entionem in diibo Torruelliano faciam, rares eis cuidam materici , quam aliqui Funicutam appellant; alii vero aliis nominibus illam inligniunt acceptam rcferunt ; quam Hydrargyrina' esterri A sustent
re augurantur, inobssequium Naturae Vacuum abomitiantis. . In praesentaneo cnim cxperimcnto si quaerat quispiam, cur Hydrargyrum non si sientctur solum ad viginti septem digitorum in d libo altitudinem, sed de in candem Hevctur Z ex eorum oti e sdic russpondebitur ;l quod aer in Recipienti contentus cum siti ei in Phiala oectulo extraneus, ab exodii
nem aniliacam quarundam ejus particularum, magis rarestat,quam ac
in phiala comprchensus , hinc itat quod Hydrargyrum in Itibo sibi a
tranat , quodque magis rarefit , eo altius e vchatur : Eo casu rogero unde fiat quod etiam cum jugiter antliae incumbamus , minutui, acris aut Aereae substantiae in Recipienti residuum magis magisque rarefiat, eo in phiala aere nullam lociae rarefactioim speciem praebente, acr t d men in Recipienti remanens superadditae rare lactionis adminiculo. qua excedit rarefactionem aeris in phiala inclusi, Hydrargyrum ad in jorem in Tubo altitudinem quam 27. digitorum protrahere haud potis sit e haud enim non esse summam. altitudinem, cujus Hydrargy una raro factae hujus subitantiae adjutorio capax sit,adversarii noliri diffiteri non sint: subinde enim asserunt quod in experimento Tomicelliatis Mercurialem Cylindrurn 29. digitorum cum semidigitali sustinere possit, atque etiam cylindrum et'. digitorum utque ad 29. cum aut altius clevando. sit lato quod Cylindrus ultro citroque in Iubo vibraretur. - 'Quod ad eos spectat qui in talibus casibus quales Experimentinia no liciam suggcrit, aci Fuga cui quod aiunt 2 recurrulit ; perpendant ctiamnum velim, quod cum nydrargyrum idem perstet, ascensionem ejus in I ubum, illi instituto, quod Naturae affing m, neutiquam condiu cere: sive enim det ius sive altius in tubum exporrigatur, uno eodem- oue situ figuraque, latiorem non occupabit locum quam in alto, 'viocunque Recipientis cavi p*rte collocatur. -
17쪽
- Experimentorum P fico Mechanicorum
Commonstrans quid plurimum aeris inclis si nihilo altius Mercurium in aperto Iuba sublevarit quam Atmosphaerae gravita, in Baroscopo po
J Xperimento praecedaneo ob phialae qua utebamur exiguitatem tantillum Acris. 1i lusum detinebatur, ut Expansito ejus ad impellei .dum in 'ubiam Mercurium ad praecitatam 27. digitorum altitudinem, risimiliter conjici pote it Elaterium ejus ut plurimum comminuisse, idque propter suspiceretur non nemo, quod concello quod Eriperime torum plurima praegrandi incarcerati aeris spirae iidem faciant si ub ,rior acris Copia valculo constringatur, adeo ut Expansio ad evehendum ad praedictam usque altitudinem Mercurium non eiu et admodum notabilis . quia cum .eadem siit Tubi c pacitas quo plusculum concludatur acris, eo minori expansione opus habeat exinde credibile videri,quod Aeris spira tenuiter admodum tam exigua dilatatione infirmata, procerioris Mercurii in Tubum Cylindri elationi, quidni & Liquoris in Rectu Piens cxaestuationi abunde suilectura sit. Q iae quidem suggestio , etsi veri admodum similis sit , eum tam inpensitaverim, quod Atmosphaerae gravitas Cylindro Mercuriali a tan xum pollicos aut praeter propter longo, sui tentando par sit, I altitudine scilicet peri cudiculari.) ideoque Merculialis Cylindri, talis proinionem Atmosphaeri et Cyllindri consimilis quidem molis prelsuram adaequar nulla subiit inferendi diei cultas quin quod cum Aec tu phiala , nondum Qbturato ejus orificio, Elaterium hibeat , aequi tantum roboris cum A nio baeticae Columnae cui Libjacet pondere, si euim spira superincumbens gravansque pondus e redat . aliquid aeris e phiala evola et ) ca pacior phiala ac proinde maiuscuda inclusi aeris portio per Vim suam E lastica iri prcilixiorem Culindrum Mercurialem elevando & sustin Endo Moncitet, quam Alpa 3 plaaerae gravitas,quidni R huic Mrsan viribus cedet ob minutulam spirae suae subductionem, ab aliqua exigua licet ' ex- ni de oriundam , quam inclusus Aer impulso Mercurio subire d
Quod ut Experimen o vindice luculentius i lustretur , ampullam prae- 'alidam , Liquoris sextarii capacem copimus, quo post inditam sufficienteis Hydrar: ri quantitatem, praelongum ac perexilem Tubum vitreum
miroque cxtremo paten em ercet imita statuminavimus , ut pars ejus
inserior ad insta staguantis Mercurii superficiem pertingeret ; Tubum
18쪽
Conti ratio Prima ne ampullae collo a sximus , accurate illum caemento probatiore suffarcinando , ut ne hilum quidem inclusi aeris cluctari pollet, quo iacto, omnia in Recipiens immisimus , Hrmae quidem cjus dum cum eo nuperiore experimcnto usurpato , sed dimentionis Iargioris, ut vasis tanti eapax esse potici. Tum vero Machinae minilurio: i lydrargyi iam ad majorem quam antea altitudinem nullo negotio eveximus , cumque consistentiam quandam adeptus ellet, indiculorum quorundam beneficio, in
Tubo prius signatorum, ac a mustis praelongae ope, & cxquisite distinctae, Mercurialis Cylindri altitudinem ea qua per valoruin figuram licuit cura ac talicitudine mensuravimus. , quam 29. pollicum ti circiter 2 con Pcrimus : cui semipollicem subducendo, qiii antequam antliam exercuis mus elatus fuit per Aerem in ampullam , ad explorandam cius firmit tem immi ilum : hunc itaque iniquum semipollicina Hydrargyri in Tubo 'post immitium externum aera malu tatis f aeque ac ibi consitit incxhausto nondum Recipicnta J ntimero haud ita pridem recensito subduce do , restabant pollices et9. ω prope L. in Mercurii altitudinc in , per spiram Aeris in ampulla conclus subvecti : uni vero supra dictum Iar laopum consulens in alia domus parte juxta senestram p0stum,comperi plane Atmosphaerae g ravitatem, Cylindrum Mercuriai m 29. circiter pollices cum semidigito sustulisse , quae quidem altitudo 'eam ex cca ad quam spira. Hydrargyrum in Recipianti exhausto sublevasset: in o latior sorsan apparuisset Discrepantia, cum si loci tepissitas ubi praestitumisit c crimentum nonnihil Aeris Elateri non superaddidit ut,tiim etiam . s Mercurium eo elevationis situ per tot temporis momentula detinere, potuit Jc mus , quod se a minutulis istis bullulis repurgare potuisset, a quibus in hujuscemodi Experimcntis Hydrargyrum prorsuvliberare tantum non impossibile, nisi connitenti aliqua temporis intcrcapcdine.
Postrent', etsi jugiter Auzliam cxercucrimus, ut periculum faceremus, , an accuratiore Recipientis cxuctione Hydrargvum ei cri e potus cmus, 'supra illius altitudinem quam Atmo phaera in Paroscopo ostentavit, huc tamen recessit labor, nempe, ut luculentires innotescat Acris E aterium' non potuit ac Mcrcurium altius subvehere . quam Atmosehaeraegraetitii , quod secundae observationis patrocinio haud parum confert. Probe autem advertendum, hoc non Histe singulare , nec primarium
hoc genus Experimentum, sed quoniam abique inmrtuniorum sodalia' tio D quae caeteris famulabantur 4 di solicitudine summa peractum fuit,
idcirco instar omnium subtexui, do caeteris tantum innucias, quod huic maximum probe consenseri possint, ut unicum tamen ad caetera spectans 'notabilius est, quam Fod silentio consepiatur, nempe, quod cum E perimenta fiebant in. vasis praelargam Acris quantitatena continciaribus
etsi a recipienti exhaustione, inclusi Aeris spira Hydrargirum non p0'mit usquc adsummitatam Tubi promovere, aliis tamen aliquoties Leectibus,
19쪽
Experimentorum N gro. Mechanicorum imbus, vigoris sui specimen exhibuit, cum suber caementumque Iussai do , caereraque ad vitrum cui inerat obstruenduin affixa prorumpe do , tum vice uuica , Eventu quodam memorabili di nequaquam rei
Invitaram pridem Dominum a Miani, ut tali quale iam jam memoravi Experimento interesset , non phiala sed ampulla e vitro viridante .conflata D qualis in hodiernum vini excipiendi usum cedit J N quatuor -aut quinque libris Mercurii praestito ,quod cum Doctissimus ille lina mecum diutius pro libitu sumus intuiti, in conclave aliud seceduntes , ad ignem assedi mus, ubi inopinato statim strcpitu excipiebamur , de cujus occasione ut certiores nos faceret anhelusii stinabat nuntius ita aut cluse res habuit, Ingeniosus ille Iuvenis , .s cujus ministerio circa Examina Piacumatica saepius utor, quemque idcirco memoro quod I. e t. in f, norem cedat, quodque ibi innotueriti absentibiis nobis , summopereicupiens curiositati tuae satisfactum iri., an se: licet Hydrargyrum ad maiorem in tubuin altitudinem quam ipse praedixeram clavari potui et,cju .que indaginis ergo , tam contiuenter antliae incubuisici, ut demum an pulla non aequae circumcirca firmitudinis existentri incarceratus aer m joris habuit negotii Hydrargyrum ad sumntitatem tubi ut inde profluati pellendum, quam ampullam parte ejus infirmiore perrumpendam ; p steriori igitur incumbens penso , ampullae fi agment una tanto impetu in largu n longum 'ae Recipiens collisit, ut& socia illud si actum itum d . derit,& usui incptum reddiderit. Nos autem I ubum compingentes , qui sorte fortuna in pauciora fri sitita dissiluerat, ex annotatione loci ad quem Mercurius t ut serebant I pertigi set cum casus ille evenerit, sic binde coaesulimus , illum altitudia nem cana ad quam Atmosphaerae pondus evexisse potuit, ad O non excetiatile, ut ue aequa te quidem vidcrctur.
Indicans inclusi Aeris Elaserem Mercuriam ad aequae piae alii Ἀ-dines in Tubis v alde inaequalibus elevare pos . C Um in binis prioribus Experimentis ostenderim , Altum Aereae spirae Impetum valde notabilem sore ; subinde excutere vi Tum est, num caeter inter liberi Aeris pondus , & inclusi preis urani operandi analogiis haec&insuper addi possit , quod sicut Atmosphaerae gravitati s ut postmodum probabitur ) Mercurium in eodem.altitudinis grada .cam minoribus, tum majoribus Tubis in summitate sigillatis sustinendo potis sit : ita etiam coueluti Aeris Pressiuam Mercurium , eadem utique
20쪽
- continuatio Primὰ ν utique altitudine & gracilioribus & largioribus Tubis itidem sit suspeη-
sum tenendo, in potierioribus hisce majus Mercurii pondus subicrserat ac sustentet, factas licet ob imminutum constricti a iis elaterium subductione, eo quod cum Cylindro largo Mercuriali in majorem Tubum advecti succedaneus sit, necessiim est ut expandat se se,spiramque proii de languidiorcin sortiatur, quam si gracilior esset Tubus. Ad hoc Experimetitum examinandum pecuIiaris fabricae vasa excogitaveram, quae si ossicina vi triaria ellat in proximo, & suffari curallem incommodius duorum Tuborum divertae Di ametri uno eodemque tempore ictatameia : hoc vero adminiculo destitutus, tubos duos magnitudine plurimum discrepantes successue adhibitos , instituto meo lat con
modum inservituros arbitrabar,posito quod vas includendoAeri destin tum unum idemque siti Sumpta igitur Ampulla Vitrea , qua in priori Experimento usi tanus, eaque Tubum Vitreum Cylindricum praedicta ratione erigentes, priori poetae duplo largiorem, i xperimentum jam factum tubo gracili praecitato ulterius prosecuti sumus, lacileque invenimus nos, per Aeris in ampulla Elatorem Hydrargyrum ad insignem altitudinem .estcrre posse, quae notabilem, .ut .per vaseulum licuit, mensurata minini sui. comput tione , quae mei ipsus 'sitit, ira. pollices cum attigerat; unde confiitit,
plus quam pollicarem Cylindri Mercurialis altitudinem desiderasse , coquod Atmosphaere pondus sustentare potuit let, ut per Barometrum potuit quo eadem tempestate Hydrargyrus ad pollices cum 'di subvectus stit. Qiti discrepantia non mihi praeter opinionem accidit, animadvertenti quod cum Atmosphaerae gravitas Mercurio in plena usque altitudine , sigillato tubo sive major sive minor is sit existente una e denaque perstet; quo amplior sit Tubus, altiorque in illo metalli liquidi bvectici , eo debilius incarcerati Acris Elaterium feri necessum ibret: adeo ut insigne visum est Phanomenon tantilli Acris Elaterem Mercurium ad eandem usque crinionem pollicari circiter excepta ) in latiorem Tubum ac in magis gracilem extulit te posse; cum Cavitatis Diametro, inrriore calculo nostro,duplo postcrioris Di ametrum supergressa in quam ceu ih eam gracilior Tubus recondi potuisset J lindrus major Mercurialis meiae quadruplo minoris pondus transcendisse putaretur. Poetis dixerim, unus enim interfuit suae ad invicem altitudini pollex: haec veros aequalis suisset, tunc Cylindroru soliditates ceu Bases sibimet invicciri extitissent, hae vero Circulares cum sint, duplam proportionem Di ame- ris sitis gerant,e. ut Diametrorum Quadraturae; liquido constat quod -s Di ametri ement ceu monas dyadi, quadraturas earum monadis tetradi proportionem serre; quumque inlindri hi eodem Mercurio compacti sui, similes sortirentur , cum soliditatibus suis analogias i. e. monadis tetradi, facta quam supra innuimus subductione pro plusquamsollicari. z. v Ne