장음표시 사용
2쪽
Battis Thomae de Vi Caietani artium,sacrae theo
in aere ordinis p itatorum professoris acinis ordinis Generalis Magitain libros Aristotelis de
4쪽
CINCIPIT QUAESTIO ENGULARIS DE INFINITATE PRIMI MOTORIA
EDITA A REVERENDISSIMO PATRE FRATRE THOMA DEvIO CAIETANO ARTIVM SACRAE THEOLOGIAE ET ORDINIS PRAEDICATORUM PROFESSORIS, AC EIUSDEM ORDINIS GENERALIS MAGISTRI.
Quaeritur umim deus glori sus sit infi/nitae uirtutis. Et arguitur st non. r ratio. Rimo, quia aut deus mouet coelum effective G immediateraut no effiniue tp sed ut finis rureis ecti ue& mediate. Si primo modo &esrinfinitae uirtutisa' ergo motus coeli esset in non tempor.
Quod est eontra sensum/ eonsenuentia patet ea s phisicorum textu. 7s' Δ p' coeli textu. 2'.&.2φ. ccellaeo. sq.& alibi mini a modo aut 3φ&est infinitae uirtutis aergo habetur inre' natura una uiri luxi quae si moueret effiniue & immediater motus fieret in no tD tunc ultra;d possibile est uirtute illam infinita; mouere effective &immediateaergo possibile est ex ea sequi more 3 in non tempore i est impossibile simpu. Prima contia ex antedictis e euidens t affirmatio uero ultimi antecedentis patet ex eo st uirtus infinita nee est alligata carialitati fi/riali motus nec mediatae eausalitati essestiuae eiusdequin possibile sitssam ab iis absolui talioquin insi inita uirtus non esset. Si dicatur P haec ratio supponit Deum agere naturaliter.i.non quantum uultis quantum potest i & m hoc non est necentarium et stainus e naturae intellectualis/ cuius yprium e agerem intellectus sui desinitio 3 ut artifices facere uidemus. Et conter Deus tanta uelocitate mouet i noquin plus possiti sed quia sic explieandae suae arti expedire uidet. C Contra hoe est: primo quia saltem habetur in /tentum sm Arilam α Auerroim eaeterest philoso ιphos tenentes Deum ti intellectualemi naturali in necessitate agere t demonstratio siquidem posita in γ' eli tex . m. ad ostendendam unitatem mundi manifeste supponit hoc ι ut patet ex dubio ibidem moto ab Alexandro 6e Auertoi & sancto Thomaide
caeteris i Venatio etiam numerus intelligentiarum iuxta numerum motuum coelestium in.ia'. methaphisicae textu . 3'. hoc idem ponit. Numerus enirmotorum non adaequatorum non potest ex motuunumero efficaciter cocludi aeu posset facile quispia dicere plures motus ab eode excedese motore fieri. Iliconueniens quoq; reputatur ab Aridi s ' pilicorutextu 7sq.s uirtus finita dc infinita possent aequalitemri mouere. RH in ex hac rnsione sequeretur:
Averrois quin3 sephisic aeo. ιε'.& primo coelico.2l '. & Avicenna 6'methaphisicae lim idem sentire uidentur .2'quia ι ut dicitur pφ priorumiae pφcoeli tex .iis 'ad ad quini sequitur falsum impossibile est simpli impossibileis 3 ad uirtut ei infinitam positam in rerum natura il3 agentem ii te i sequitur falsum impossibile L possie fieri ab ea motum in notempore tergo ipsam esse in reru3 natura est simpla impostibile: probat ut minor. Tu quia no est imp ssibile Deum uelle uti tota uirtute sua i ut industiue patet in omnibus agentibus ι α ut dicit ut in primo e i textu.ior. ab uniuersali manifestata per indu ictionem in omnibus sensibilibus non est resiliendii. Tum quia considerata tria uirtute diuina infinitat&non considerato minio agendi qui est posterior. s. agere per libertatem ι sequitur motum fieri in nimtempore ι quis non cla facto:stuis quantum ex r6nepotentiae motiuae. Constat autem non solumes
impossibile illud ad quod sequitur a facto poni ali/quod impossibile in rem; natura: sed etia iliud ad 0r sequitur aliquod impossibile simpla iunde hoe posset explanari sic. c madmodum positio tua diis dicit. s. oe est uirtus infinita i & s agit libere:sic eontet ego deduco duo.Ex p'quidem 1 oe fieret motus in non tempore i ex 2'autem ν de facto hoc falsum est. Ex quibus simul insertur stad uirtutem infinitam liuet agentem libere i segret falla, aliquodn inibileta conter ipsa3 inueniri est impossinite. C Secundo arguitur sic. ni potentiae activae in natura respondet aliquoes possibile ex potentia passiva & econuerso i ut dicitur in p' coeli. .i24'. ursat ' respondet aliquod possibile manifestativus totius illius uirtutis activae ut sie.Aliter stra essetuum potentia sit propter opus .a'. coeli tex . 7 .ed uirtus diuina motiva est infinita P se i ergo sibi respondet saltem rissibilitet aliquis motus manifestativus infinitatis illius. Hoe aute3 est impossibile illa motus esset corporis infinitiria imposuhi .fima irixi ut corporis finiti in non tempe tin in impossibilius ι aut esset corporis finiti in me aeterno ι ut est motus coeli ide hoe non rectat infinitam uirtutem motoris i h immutabilem re immaterialem. Alioquin omnes motores coelo 3 essent infinitae uirtutis. Ρ-firmaturi quia quantitas uirtutis activae ex effectus quantitate cognoscitur ι ut dicitur in pucoeli rex.tio. Unde quu Deus non possit producere essistim infinitu i ut eomuniter tenetur i do a phis ρ a theologis cons esti m uirtus diuina infinita non it. Et confirmatur 2' ex 'phisicorum tex. 3 .sic. bi impossibile est esse mobile:impossibile est ee motivum εἰ econuerso. Et similiteri Si impossibile est esse mobile uelocitate infinita: imp 4bile est essem tuum uelocitate infinita i sed impossibile est tale mobile inueniriaergo de motivum iii sinitae uit/
CTertio arguitura credentibus se arsuere exta . . mento. S R. secundi de coelo i ubi Auertois dicit m Τsi motor non haberet potentiam terminatam 1 ergonei naturam terminatam.Et sic antelligerentur ex sua natura motores infiniti i εἰ non intelligerent ex suo esse res propriae ei & e.Ex illo enim comi arguunt st intinita uirtus'ens impossibile inuenirim reptordine ι quia si ponatur ι sequeretur innuntquidam i P totu3 G emet maius sua parte.Accepta enim uirtute illa infinita & diuisa si intellectu; in diras quasi partes ex mis quam ct uirtualiter:quu
5쪽
quaelibet pars infiniti sit infinita & nnum Infinitu
non sit maius alio. Coos est m tota uirtus infinita est aequalis cuilibet sua' partium ι quod est imposelibile. Et ad hoc deducti ibi Auerrois quum dieit si si esset motor infinitus intelligeretur ex sua natura motores infiniti t Alii ueto eandem inde deducere uolentes conclusione :dicunt ideo esse imp ssibileens hiis uirtute infinitam i quia infinitipptium est occupare totum. Et ideo u daretur infinitum smuirtutem 1 occuparet omnem uirtutemi nec compateretur secum aliquam aliam uirtute. Et sic periret ordo uniuersi i & quia infinita natura contineret αOccuparet infinitas naturast natura autem est principium motus i ideo dixit intelligerentur ex sua natura infiniti motores.
C Potest tamen difficilius & ad mentem Averrois
ibidem argui sic. Causa sutis intensiuae est distinctio formarum: & haec est Gmunis sormis materialibus immaterialibus: ergo finitas p. est comunis om/nibus formis. Aris probatur: tu 3 quia distinctio Qemarum mouentium est causa finitas proportionuad mobilia r nisi enim esset diuersa natura mouen/tis solem a natura mouentis Saturnum/non posset
reddi ratio suarum commensurationu3 ad mobilia propria.Tum quia constitutiva formarum ex sibus erit utieaae distinctio sic se habere necesse est ν unualiquid claudit positiuum: quod reliquu non claudit& econuerso . Ab infinito autem nullum post εtiuum excluditur . Ac ret hoc periret multitudo &differentia motorum
C Quarto arguitur sic. Si Deus esset infinitae es/ientiae:sequeretur nultu ens esset perfectius alio.
Hoc est falsum g & e . Contia prohac supponendo D sectio attendatur penes accessiam ad summu Uetiam habetur in proposito exat' .methapha o. q. ubi dicitur si primus motor est mensura omnium substantiaru3. Hoc eni stante deducitur contia sic. Eorum quorum nullum est alio Dpinquius summonu Ilum est alio persectius. Sed si deus est infmitus nullum alioru3 entium est sibi propinquius alio: uaa quolibet distat in infinitum i ergo inter entia alia a Deoi non datur persectius & minus perfectum. Quinto arguitur autoritatibus. Et pq Averroiss 'phisicorumaeo. 7sq. ubi negat primum motore 3 esse infinitum. χ' in χ' coeli .eo.allegato, '&3ρφ.
ubi subdits infinitas intensionis impossibile est minueniatuet in larmis inutum sulit formae. Et consit matur hoc idem in m. ι'. & in de subitantia orbis e 3' &c. Atlas quom in χ' coeli textu. i R. testimonium huic parti perhibeti dum dicit ' si adderetur stella orbi erratico iultimus orbis esset in labore. stat enim ut ibidem &inam .ss'. declarat Averrois G ultimum orbem reuoluere alios est motore3 eius facere ι quem omnia desiderant i quem constat esse Deum. Et colitet nihil aliud est diceret ultimus orbis esset in laborei si Deus esset in labore:hoc aut non sequeretur. Si ci esset infiniti uigoris:ergo Sc. In oppositum est autoritas Atiris sφ phisicotu
tex. . ultimi utentis infinitate pro medio termino ad concludendum Deum esse incorporeum.
In hac quesine tria sunt agenda. p 'declarabiciutitulus. χ' probabitur pars assimativa. ' respondebitur ronibus ad Oppolitum.
Quo ad primum quu siniti & infiniti Gutitati
congruati ut dicitur p' physicorum textu. quantitas diuidatur in successiva & permanente 3. Et haec in quantitatem molis & perfectionis: supponamusq; Deu esse incorporeum & immortale3 dcc. cons est si nec de quantitate durationis ι nec molisi queo praesens siti sed de quantitate persectionis uiri infinita sit. Quia uero infinitum negationem claudit i non est putandum priuatiue teneri r sed ut comuniter & uere dicitur i negative; quia non siritu tutium Deus no habeat persectionis terminos/quos sua uel alicuius alterius natura nata est habete.Sed simpli quaeritur utrum nullos habeat persinionis terminos. Et licet mutuo se consequantur infinitas uirtutis 5c infinitas essenti aer diuersa in qua ita foemath sunt/ & diuersa habet propria media .Propter Z.D.Thomas in . 7' quecne primae partis tractat in initatem essentiae L A r re in quesine. rs'. infinitaιtem suae potentiae. Vnde queo nostra de infinitate
uirtutis inquirensi si infinitatem essentiae quasi pertransibit arguenda insu fficientiae non est. Vertitueerso hoe in loco in dubium ι an uirtus seu potentia
Dei gloriosi sit tantae persectionis i φ nullis perse εsectionis limitibus angustetur an i .u .g. Applicandoque6nem ad uirtutem motivam. An uirtus mottiua Dei gloriosi sit tantae persectionis/q, quantum est ex se nullo limite claudatur ι sed quacuno uel
citate data ponit facere maiorem i an concludatve aliquo termino puta st ultra uelocitatem xxiiii Iorarum non possit facere maiorem. Et haec de p'. Cinci ad secundum ι quia no est intentionis praesentis discutero difficultatem hac nisi inter perhi papateticos εἰ horum dum tisi: principem. s. eorum& Auer. a qbus methaphysicalia media propria ad infinitate substantiae diuinae aut non habemus: aut sic ut nesas u ideatur mordaci multorum imperitiae exponere. Ideo duabus t iu uiis propositum osten idetur. Vnum tis de ipsa diuina essentia praemitterido st est ipsum esse per essentiam & totam eendi uirtutem praelitis superexcedens nobilitates om/nium rerum quae fuerunt & quae sunt ι δἰ quae pes sunt esse t etiam simul sumptarum. γ enim sit ipsum esse pet enentia, Arises 2' methaphysicae tex. φεζ Auer. χ' methuph. . si . testantur. in uero ipsum esse per essentiai totam rendi uirtute 3 praehabeat: apud sapientes penetrantes terminos in dubium uerti non potes Sed ut Gmunis animi conceptio est quemadmodu3 incorporalia non e se in loco. Exprimitur quot ab Auermi in . . 21'. quinti meth. ubi dicitur in Deo contineri nobilitates omnium generum. Cuiust siquidem rei nobi ilitas fim aliqua essendi rationem est: confirmatum ab ecdem in. 12' metnaeo. is .&.36. ubi dicit in pst motore omnia contineri actu:& inaro. si inaure omniu3 nobilitates simul sumptae deficiant a nobi/litate prima: ex eo patet: φ quu3 ipse ita sit summuens R caeterOR nobilitates claudat in se nobilissimo m et tanto omnibus praestati quanto eorum in senaturas nobiliori habet modo : habet enim omnia
6쪽
sn se per modum sui qui est purus actus olo. Vnde
ridiculum est i q, quidam non sunt ueriti scriboe.s.
v quu3 dupli possit intelligi Deu 3 habere in se persectiones omniumruno mo sic ut habeat in se unam simplicem essentiam praehabentem omnia ut pura actualitastalio modo sic t ut habeat in se gradus persectionales correspondentes singulis perfectionibus ementis. Si et ' modo uerificaretur/tune Deus est et
Pfectior caeteris simul sumptis: si uero p' modo no coneluditur Deum esse pectiniore omnibus simul sed singulis. Et quia primo modo uerificatur: lim ex his non habetur Deu esse persectiorem omnibus simul sumptis. Ridiculum insi est i quia puerile est
in psia aequare persectiones Micularespersi io ιnibus utibus. Non .n. est possibile sim rem neo fimintellectum etia3 data singendi licentia i ut aliquid sit melius ipsa bonitate Pellentiam 1 aut magis ensi ps, esse per essentiam ι aut magis uiuens ι aut intelligens S cu ipsa uita & ipse intellectus per rentia 3. Si ergo Deus fim uaritate est linius modi quomodo potest aliquid eo persectius singi e Vnde Aritis tr methaph um tex. 3s' notanter concludit Deu3 eeuiuii & sapientem& e. ut Platoni attributu dogma confutaret D nobilitates entiu diuisiti ponens aliud esse per se unum i&aliud perseensi Saliud petis uitam R e. Vnde sicut leo platonicus esset Psectior . non solum singulis ι sed omnibus leonibus simul quatenus leones sunt ι & si infinities infiniti leones
particulares essenti omnes a per se leonis nobilitate deficerent: sic omnia entia per participatione a p'per essentiam ente necessse est deficere. Oetiar ex causalitate equivoca primi super omnia i manifeste patet. Hac igitur primi entis nobilitate praehabitat ostende tu est an uirtus eius sit infinita intensive . C Prima ergo uia ex fine octaui phicorum sumitur
sic. Arist. ut Averrinis. .ultimo inquit ι concludit in r* figura Deum non esse uirtut ei in corpore lic . Nullum corpus aut uirtus in corpore est infinitumi primus motor est infinitus aergo primus motor non est corpus nec uirtus in corpore. Probatur maior. Quia uirtus infinita aut esset in corpore infinito:&hoc non datur aut in corpore finitor & hoc osten .sum est esse impossibile.Minor uero. Quia mouens tempore infinito est uirtutis infinitae. primus nam
tot est huiusmodi ergo & e, Iste est processus Arist.
in quo manifeste utitur insnitate uirtutis r medio termino. Nee resert sue sici sue ait formetur pro/Dtustin. Arist. qiuq cun modo sormetur in idem ita ia, . textu .Quιdam aute peruertentes
diosi, tu i dicunt D Arises sumit quidem pro medioli punii uirtutem Sed uirtus inlinita potest enediciu i, i dupli Vno modo intensiue i&sic Maccepit Arist. ita: . o Al Dinoo fm durationem ια sic intellexit. Ita rex rei ut uirtus in corpore est infinita secundutempus & e. Sed contra hos ex hoc processu argutem Obio . Praemissae alicuius syllogismi pmbatae anterio .ribus syllogismis ι in eo sensu sunt sumendae in quo
fuerunt conclusae in praecedentibus rationibus. ista
paret d e se i Sed praemiisae syllogismi facti in textu
ultimo fuerunt piabatae per alias rationes factas/ut
ibidem fatet ut etiam Aristargo accipiendae sunt in sensu in quo pruritae sunt.Constat aut D mamissae illae restae sinit ι uendo de infinitate intensiva rde infinitate in ' ,- nus. Et ultima iiii propositio
restat declaranda:quae sc declaratur. Maior huius syllogismi filii nclusio probata in tex .7'. quo adtinita . Et ruit conclusio probata in phisicorum infinita mi uri Σω in textu. '. non potest inficiari ι quin loquatur de uirtute infinita intestueaerxo p omissa loquitur de uirtute infinita intensive. Minor eati Amin hoc tex.& conclusione hic primum motorem esse uirtutis infinitaei quia mouens tempore infinito est uirtutis infinitae ι ut ibi pmbatum fuit.Ad illum .n. hoc loco se remittit Arist dicens
se possibile est talio moueri aliquid fim tempus
infinitum: monstratum est nune. Constat enim in arullibi probatu 3 est nisi in textu .7 8'. Apertissime etiam e si P in textu. 7s'. non est 1-o iusi de finita & infinita uirtute inretium ergo altera etiam praemina loquitur de infinitate inten rsima. Superfluum autem esse duxi adducere demonurationem Aristan tex. 7 8.&.7 sq. ut ostendam ibi rema mem haberi de finitate &infinitate intensiva. Hationes enim adeo apertae sunt i ut ostensione hae egeant. Exigitur m ad hoc ut uideamur. Et ne
quempia3 reddamus donec librii phic
meruitidin ipsas demonstrationes adduximus.1; monit ratio ergo habita in textu. sad osten nou o motus in tempore infinito no potest istia vi te finita est ducens ad impossibile. Et accipit p ab aduersario eius positionem s. in sit ita m. Auirtus ut centum moueat.B.mobile centii cubi
DL..tempore infinitorei inde adiungit huic pro tr em possibilem .s. φ .D. uirtus ut decem ι quae
elic ima pars ulmitis ut centum: moueat. E.
Dile decem cubitorum i quod est etiam decima pars primr mobilis in tempore a. Et tunc arguitur sie. Hoc tempus in quo mobile decem cubito P mouera u te ut decem non est aequale remri illi in quo -Dile centui cubito' mouetur a uirtute ut centur Ped minus eo: quia demonstratum est in οφ teris paribus totum mobileι seu mobile maius maiori
tempore get ad pertranseunduna aliquod certum lignum si pars eius ι seu mobile minus. Et ad senosum patet: uel quia fm Auer &in idem redit quia
maior potetia mouet maiore tempore.f. maius movit e re sectu alicuius signi pertranseundi seu quod idim est condiuidendo tempus mobili.Aliter non
esset uerum ι quia ut dicitur in 7'playsimae tex. ἰο. media potentia mouet mediu mobile inaequali tDem aequale spatium. Quum ergo illud tempus sininfinitum ι testat ' hoe sit finitum. Sit ergo lepusiacalecem horarum. Et tunc arguit sic.Si augeatue uirtus ut dece3 donec censumat aut adaequet uitiuι rem ut centum in simili augeatur mobile decem cunitorum donec consumat uel aequet mobile centur cubitu mecesse est proportionali augeri lepus a. ae 3 horas donec consumat aut adaequet tempus
7쪽
in quo uirim ut emitum mouet mobile termini eu ibitorum i quia necesse est aequales uirtutes mouere aequalia mobilia tempore aequali. Sed infini umininmst consumi i nee ei potest aliquid multiplicatu aequari. Ergo tempus quo uirtus ut centum mouet impossibile est esse infinitum quod erat probandia. C Demonsiliatio aute, posita in tex. 7 9'. probam P in magnitudine finita non potest esse uirtus infi/nita est etiam ad impossibile. Et pφ supponit tria rptimum est maior uirtus motrix facit aequale motu in minori tempore sectandum O' ex pu seaturi
est φ infinita uirtus facit plus inaequali tempore si
finitar tertium est stomnis motus est in tempore. Quibus statibus arguit sic: si in magnitudine finita et uirtus motiua infinitas sequeretur m in aequali tempore aequali mouerent uirtus finita α uirtus infinita. Hoc autem est impossibila: ergo Be e. contia declarat ut ibidem sicit. A. tempus unius horae in quo uirtus insinita mouet et & sit. B . tempus mille horarum in quo uirtus finita puta ut centu movet. Tum quum quanto uirtus motiva sit maior i tanto tempus in quo mouet 1 fiat minus P suppositiones.
Augeatur uirtus motiua ut ceruuν in tanta proportione in via tempus unius horae exceditur a tempemilla horarum ac tunc manifeste pati ι m in aequali tempore aequaliter mouebit uirtus illa imita in milla pla proportione ad uirtutem ut centu:&uirtus
infinita quod erat impossibile deducendu 3. Ex hista; manifeste patet is, nunu sit sermo de infinitate durationis i si semper de infinitate & finitate intensivaxaui his oblatis hoc non uidet i no egeat medio sed sensu intellectuali. Et c firmatur. Praemissae istius ultimi syllogismi intellectae ut dicut de infinitate durationis i aut assumuntur ab Ariseiut p se notae aut ut probatae. Non ut per se notae ι qm sunt aut falsae 1 aut maxime dubitabilest tum quia sol h3
virtute motiua infinito motu alterationis: tu 3 quia totu empus coeleste mouet active motu localistheram ignis i & supremu aeris tempore infinito. Et tu constat si haec lunt corinua. Nec fm ueritate apparet aliquid cogens nisi loquentes rad dicendus, uirtus corporea activa est ne ario finita m durationem. Vnde Ar illis assumens ut per se nota ea
quae sensus perhibente ne falsa: plurimu peccas let. Nec ut restaei quia nullabi inueniuntur in hoe senisu probatae ergo & c. Et qm queonem hanc non aggredimur ea rone:
ut sciamus sid senserit Arist. qisi hoc a philosophia
extraneum est ι sed ut sciamus qua ratione hoe conelusum sit ι ix in processu prini icto ambiguitas maigna est circa probationem minoris quae est quesinis huius obiectum i ideo uidendus hic est v efficaciterminor illa probetur.
T Est aut ratio dubitandi ι quia rex. ir a mouem
tempore infinito est in anitu: ex qua Ibatur minor textus ultim l .s. primus motor est infinitus loquitutdemouente tempore infinito ex parte mobili; i ut patet ex rone probante ipsa ondiuidit.n. tempus
mobili. Minor autem ista Ic u tur de mouente is infinito ex ratis magnitudinis seu spatii super qd sit motus ι ut patet in motu coeli. Primus at inrotot non aliter mouet tempore infinito nisi quia mouet coelu3 tempore in sinito. Constat aut ' nec tempus nec motus coeli habet infinitatem ex parte mcb list sed ex parte spatii infinities pertranseundi.Constat autem ' ad mouendum tempore insinito p φ modo requiritur uirtus infinita ι ut p3 ex demonstratione Arist. tex. 78 Et hoc sue uirtus illa sit corporea siue
incorporea 1 permanet uerima et & s ad mouendum tempore infinito χ' modo non requiritur uirtus infinitat ut patet de motore orbis Iunae qui est utitutis finitaei 5 suis uires est mouere motu aeterno. Ecde, siquidem uigore quo semel potest mouere suu Orbe potest infitiaries iterare motum illum i quia est inalterabilis de immutabilis uirtutisi de ut dicitur in s 'pticorum tex .ss'. semper simila se hiis in se i S ad mobile semper idem faciet. Et ut clarius Hipiat modus que n. Sciendum ex 6 physicoru3 longo processu tu tempus motus condiuiditur mobili ece diuiditur magnitudini t super quam est motus . Et simili duplae in sinitu 3 esse contingit : Vno mo 'o ex parte sititatis mobilis: Alio modo ex parte utita tis spatii. Mobili quidei condiuiditur tempus: c ex eo infinitatur quia si aliquod certum signum in aliquo spatio designatum sit pertranseundum prius Ptransitui ab una parte mobilis u ab alia. Et si piranseundui est a pluribus mobilibus inaequalibus uno
dece3 cubitorum Ad altero uiginti & c. Et caeteris paribus quaeratur situm erat rem pus mensuram tran νsitus istos manifeste patet ist si mobile decem cubi totum transit it Iud signu3 in una hora D mobile in ginti cubitorum pertransibit illud in duabus i sicut εἰ illud mei signum prius transit medietas mobilis si totum. Oportet enim seruata aequalitate motus uto mobile est maius tardius pertransire signum ii l .uε. si primus orbis 8 orbis lunae aequaliter mouerentur signat 3 punctu orientis i orbis lunae tanto eitius pertransiret uto minor est primo iube. Itast m orbis lunae pereginet suum transitum ι forte adhuc nec millesima pars primi orbis punctum illuorientis transisset is idem est in motu recto. Vnde si in sinitum est mobile i infinitu necesseestes Ie ipsin quo datum signum peruanseundu est. Magnitudini uero condiuiditur tempus: ε ex ea similli insi nitate: quia finitum mobile prius transit unam partem magnitudinis v abi. Et sic exteris paribus illo
maior suerit magnitudo Ptranseunda tanto maius erat tempus mensurans motum et & si infinita inti initum: ut in motibus processuis manifestum est. Nec resere in proposito an magnitudo seu spatium Gincidat ratione materiae in idem reali cui sititate mobilis i ut in motu coeli contingit. Non enim est
aliud spatium pertranseundum a primo corpore d litas ipsius i ut Averrois clicit in 19 eoeli .co. 6'. at et .n. Dccelum prius pertransit partem spatii:qest ab oriente ad meridiei: illa quae est a meridie ad occidens . nihil na mus il si ibi en et realis distin /ctio utitatis spatii εἰ sicitatis mobilis imili non restit in proposito ian quantitas spatii quantitatem temporis augeat: ex quantitate sua partiu3 nona ab illo mobili pertransitarum i ut retingit an motu tecto δἰ prima reuolutione circulari i an ex sititate earundem
8쪽
eariandem partium quae pluries pertranseundae sutut contingit in reflexione motus recti & in χ' reuolutione circulati & deinceps. Spatium enim tyma pertranseundum alterius spatii aequalis p 'rone 3 habet i & perinde quantificat δύ extendit tempus tae si alterum aequale p' esset i seu ut melius loquamur; ac si esset altera pars totalis spatii aequalis primae parti. Et similla est de omnibus reuolutimibus circularibus. Ex his igitur patere possisnt tria et ptempus quo mouetur coelum perpetuo i est infinitum non ex parte mobilis i sed magnitudinis seu spatii et quia coelum corpus sinitum est. Et ideo infinito mouee i quia spatiu ab Otiente in Occidens infinities peragit. tempus quo probauit Arist. in tex . 7sq. npn posse, steti motum a uirtute s nila est infinitum ex parte mobilis iqin maniseste ibi fit diuisio temporis fim diuisionem mobilis i dum au icend*proportionali dicitur,fm augumentationem lis εἰ motoris i ut contra protervos sylloci ref . Quantitas temporis aucta δἰ diminuta propor conati fm augumentatione 3 de diminutionem Potentiae motoris etiam quantitatem ipsius mobilis equantitas se tenens ex parte mobilis. Patet ista extetminis de ex . q. physico' tex. 6'. haec temporis de qua loquitur Arist . est huiusmodi ut patet de sei de Averrois inaeo. expresse asserit caeteris expositoribus ergo & e.Ex his autem liquet tertium principalla intentum qi . s. processus Arist. non sufficienter ur ptasse minore .s. primus motor est uirtutis infinitaei sed equi uocationem uidetur remisisse in medio termino qui est moves tempore
infinito dii in maiore pro syllogismi quae fuit contextus.7 s.sumitur pro tempore infinitin infinitate se tenente ex parte mobilisi quu3 dicitur omne n uens tempore infinito est uirtutis inimitae id in minore tum itur pro tempore infinito ι infinitate se tenente ex patre spatii i quum dicit ut i b primus motor mouet tempore infinito. Restatis r ambiguitas
non parva in ta xcessu. Omissis aut opinionibus pluribus quae a diuersis de ui huius demostrationis dicta sunt. Scotus enim in quolibetis q. 'ad primum creaens fi Arist.primu 3 motorem infiniti uigoris in/tensiue et dixit hoc concludi ex eo qa mouet a se:uast mouet a se est a se ide conter habet plenitudinem acti uitatis & entitatis quae abso infinitate in testua
C Egidius uero in . s '. physicotum credens idem
dixit hoc concludi ex eost totus motus infinitus erro prius effectus dei r quia quod potest in infinitumotu quo ad sua; totalitate ν potest nihil minus in ipsu3 si sit unius mobilis ablolute: u si sit unius mobilis infinities iterati. Sc ter est uirtutis infinitae r
quia a cppria causa effectus recipit mensura ex spei.
si His inu omissis quia abso probatione dicta sutiquod mihi uidetur scribendum est. Mirum enim& ut melius dicamus extraneu ualde esti Q Arist. medium terminum tacuerit de tantum studium apposuerit circa id sine quo sua ratio ex tacito medio tenet ι ut Scotus dicit . Non enim in .s' phylicovaliud medium assumitur ι nisi movere tempore in
si nimi& de hoe magna sollicitudo fuit st exigat uittutem infinitam. nstat autem st hoc abstrahit amouere a se uel non a seidc in motioni a se accidit insit in infinito tempore.Nihil enim minus concluderetur ι si esset in tempore infinitos ut ipsemet fatre. Nec ualet responsio dicens st infinitas non depen dens si prima ι est proprium medium ad uirtutem infinita: quia sm primitas motus esset propriumedium i siue ille motus sit finitus i siue infinitus. Et sic He qa prius.Vnde sinitas εἰ infinitas motus undit per accidens e currunt. Et sic At istacten illaru 3 artifex tacuisset ea quae sunt per se in medio termino .s. primitate 3 motus εἰ sollicitus suisset eieea ea quae sunt in eo per a sis.Linfinitate 3 tempis. Cuius oppositum ubio docuit faciendum. Egidii uero deductio quis ueritate a longe tangere uideae
ut in sequentibus patebit et ueritatem in assequuta non est quia ex eo ς totus motus coeli ponitur enectus alleuius rauis p se no est ab eo nec sequacibus deducta infinitas intesim illius causae: is assumptae
sunt propositiones uoluntariae uel remotae: utpoter proprius effectus a per se causas recipiti speciem:
mensuram .Ex hac enim non habetur in totalitas infinitatis extensivae, necessario fiat per se ab infinitate intensiva i sicut nec ex hac effectus infinitus fit a causa infinita ι quu3 non appareat quare ipsa in /ralitas do unitas infiniti motus non possit per se imiendi idd fieri a uirtute finita immobili ad conti nuandam εἰ conseruandam perpetuo inseri : sue
cessionem de e. ut dieitur in 'de generatione. tex. F6φ.dd. 12'. methaphisicae .co. 6'. Latius igitur
et mihi in te hae apparet prosequemdu 3 est eo ς difficultatem motam directe discutit i&ad principalevpositum propriam uiam docet: de Arist.tas mentiu uerbis Psona uidetur.Praemittendu1 estrerso Pq. P perpetuitas motus sicut de alia quantitast dupla imaginari pol st fiat ab aliqua uirtute uno modo Pse primo a' modo non per is put εἰ ne in equi uoco laboremus. Illud dicit ut fieri P se p' ab aliqua uirtute in quo potest uirtus illa ex propria ratione. In illud aute; dicitur pos e alictu a uirtus ex propria ratione in quod potest ex perfectione clausa infra laritudinem propriam illius uirtutis. Et peropposita illud dicitur fieri non per se p' ab aliqua uirtute: δquidem sit ab illa uirtute ex aliqua conditione an nexa illi uirtuti i quae est extra latitudine, illius uirtutis formast sumptae .u. g. εἰ est exemplum deser /uiens propositoiuirtus calefactiva ut octo.B. ignis durantis centum annis potest in duos edictus .f. δύcalefacere ut octo ide centa annis continuate habet calefactionis motum. Sed primum potest ex rone propria inquantu est uirtus calefactiva tantae persectionis .f. ut Octo. Haec enim persectio intra latitu δdinem uirtutis calefactivae clauditur. Secundum uero non potest ex rpria ratione. Alioquin omnis
uirtus calefactiva ut octo hoc posset ι M p3 salsum in. D.igne .urante P diem tini sed potest ex annexa
sibi duratione centui annos quam patet esse extra rationem uirtutis calefacti Scuiuscunt alterius uirtutis motiuae kimali suptae. Ideo enim. B.ignis
potest continuare calefactionem per centus anno a
9쪽
quia eliri uirtus durat centu 3 annis i ut de se patet. Tunc ergo Ppetuitas motus dicitur fieri P se p' ab
aliquo: qn ex persectione intra latitudine 3 pol Eliae agentis clausa causatur.Tunc aut non P se p'm no. ex rone propriae oeentiae agentis se ex conditione illius fit. Ea hae aut distinctione ex pte effectus manifeste patere psit alia distinctio ex parte causae. t siquidem dupli imagnari aliqua uirtutem esse continuati uai motus tempore infinito. Vnomo persep '. i. ex rone propria ι ut ex fuimus. Et alio monon p se p ' siex annexa eius coditione ι ut esse exposuimus. Dirierunt aut uis prematiua motus psep .& uis perpetuatiua non p se pφ ex assignatis rationibus adhuc dupla: p 'in ti uis p tua tua Pse p'respicit infinitatem durationis ι ut P se pφestectu; &pse p' terminuν quia ex Dpria latitudine in illam pol licuiuis calefactiva respicit calefactione seu calorem i ut per se p'effectu; & terminum.Vis aut perpetuatiua non p se p'respicit infinitate 3 duratic nis no ut per se pu effectu 3 ι 0 ut conditionem proprii effectus. et ' in hoc illa respicit uti ratem durationis 1 ut P serprium ellectum quia infinitas durationis quaedam uritas durationis essentialli esti omnem illitatis duratione; in se elaudens. Ista aut non nisi per accias uritatem durationis te picita.ut conditionem neeenario comite3 sui rprii effectus iquia no ex propria QM ι sed ex annexa conditione
hoc faces supponis. His uero plibatis πιp3 2'tres csiditionales stabilimex quaR ueritate rpositi in priCPrima coditionalis e. Si a pse p'mouet tm infinito. Arest uirtutis in sinitae intensiuae. Declaras ista quia stando in latitudine; uirtutis P se respicientis utitatem durationis ut a priu3 essectum quae potest
uocari uirius uti ficat: ua motus intelligendo de utitate durationis ualet atrum et tu ad continuandu alicto rpe requiritur aliuta uirtus rerm ad maius tempus maior uirtus: erso ad infinitu 3 infinita. Et fundatur haec contia super illi regula 3 sicut simpliad simpli: ita magis ad magis S maximus ad maxi/m ut i quae ab in dubio uir necessario tenet in nis qse relpiciunt P se p'. ut sanctus Th. n. 'ectra sen. c'i3s 'dieit. Fundatur etia3 super illud principium metiraphysicia cuiusis potent iae activae r pria latitud proportionalli respondet opriae Iatitudini sui psep 'effectusiquod pi inductive in omnibus et ergo ut mitis utitatiuae motus si esset ypria latitudo re 1 larideret rpriae latitudini utitatis durationis/ sedrpria latitudo stlitatis durationis attenditur penes extensiones durationis: quia duratio no augetur Pintensionem ut qualitas is extensi nem ut utitas rIDo uirtus uti sicatiuauto maiore 3 pones utitate idurationis arilucere lato maior es Iet: ergo si infinit Iinfinita. Vnde rportio uirtutis utificatiuae seu continuatiuae motus ad utitate3 p se durationis e sicut portio uirtutis calefactivae ad utitate3 P se ea ist nulla est dita oportionu3 ι Quis sit dria re' subi'. actaru 3 r portionibus/ quia utitas P se caloris est
Uaas intensiua uritas uero durationis E extensiuat in iniurex dictis p irportionem rinn uariaraeo in
hoc est materiale & per acci,s t ismale .n. est ust sciqueindo st latitudo cuius potentiae activae rudeat
do Dpria effectus alendatur sim extensione 3 uel in. Uirim acres esse cognoscis ab exercitatis in me thaph3sica. Et ideo eadem rone proportionis tenet filia supradicta:qua tenet ista. Ad producendum aliqtu 3 calore3 requiritur aliuta uirtus calefacti uarergo ad maiorem maiori ergo ad infinitu 3 infinitar Siquis aut dixerit supradicta principia non habere Iocu nisi udo utitas P se effectus est utitas intestiuarquit phia abhorreat uoluntarium mp3 huius restri/ctionis ronem redde p. Nulla aut rcne fulta apparet haec insio nisi serte dicas 'sta magnitudo uirtutis non est nisi fm uritatem psectionalen: Pdeo non resΥndet nisi sititati perfectionali effectus. Qualitas aut persectionalis non e utitas durationis. N .D.
illo maior ddratio tanto persectior et tiri fit. Sed qualis perfectionis est ignis durans petii ra3S Dduas horas &p tem pus infinitum: ut d Ep'ethico et q. Sed haec min hoc deficit &quasi equivocati qm dupla retingit loqui de utitate durationis. V. modo sis se alio modo ut e Gditio alia' resecii ci siderei ut est ecditis repei puta hominis aut albia inis: siccauu 3 sit extra rones formales reia: naia Set propriam persectione3 alicuius rei. Nia .n. est Psectior calor durans centu 3 annis si duras uno die Et hoc ni est fimo de utitate durationis in p'et hae 3 eut raret ibidem exae'Auer.&E. Th. Et conter hoe . modo iremficatur P utitas durationis non e uritas perfectionalis inre sibi proportionac uirtus activa alterius effectus Si uero colideret ut p'modo s. fmser se cum bonum diuidatur in decem psita sicut emi ut iri p'ethimae ibide3di S uritas durationis sic qua da 3 entis laesua uanda 3 esse bonitate a fm se necesse e ponat. Ac p hoc manifeste si duratio aliquam Psectionem fm se ponet:maior maiore ponetis infinita infinita . Simit etia3 stritas molis aliquam pfect ionem dicit AIioquin inter entis spes non est et )R maior maiorem & infinita infinitam. NO minus in suo ordine u calor infinitus. Et in utitas molis maior R infinita di sim exti nsione3. in rem utitas durationis sit utitas r sectionali, potet duplar intelligi.Lut conditio alio8:& sic est fallum i quia est extra latitudinem tonis formalis cuiusciit
alterius rei. Alio modo fiat sei sic ipsa utitas dii rationis est qua da 3 ret sectio uendicas sibi utitate persectionale fm sua extensionei quemadmoducator 'endicat sibi eam fm sua 3 intensione3. Vnde ad rationem in oppositum dicenda sunt duo: p 'φnon oportet utitatem durationis esse uti lateni P ctionis sed habere illam intra suam latitudine sicut nee ea lor est utitas persectionis sed habet illam. χ' ' falsum est ι ς, utitas durationis fiat se non ponat
sim maior maiorem persectionem Quis non ponat
maiorem persectione3 huius: puta caloris ut hominis. Et quia sermo in praedicta conditionali habitus non est nisi de utitate durationis fini se: cons est φueritas illi rum principiorum etia3 in his essectibus quorum propria sititas est utitas exten
siua . Talia enim maiorem semper ponunt ex augun elata extensione perfectionei suae spei anifeste aut patere posui omnia quae aeutinione sititatis
10쪽
durationis diximus in hae solutione ex utitate mo/Iis rapplicando distincticines factas &caetera dicta adipum ι ut facile est culi exercitato deducere. Vnde test formari ad principale propositu ratio talis. Magnitudo uirtutis respodet proportionali magnitudini per se effectus sic st ali ita uirtus ad effectumali tae persectionis requiritui&maior adest mmaioris persectionis r& infinita ad infinitae petia εctionis effectum.Sed duratio est essectus aliquantae persectionis: ergo ad faciendu3 per se p'aliquanta
durationem requiritur aliquanta uirtus ι & ad ma νiotem maior i Ae ad infinitam infinita: quum maior duratio maiore dicat usinione3 &infinita ursinita. TRog o omnes iterus atl iterum ι ne auertendo
mentis intuitum ab eo F est p se ad id ql est acciis
fallantur inniteres supra adductae glosae abis rone dicendos si ad effectum aliutae persectionis requi
ritur aliuta uirtus ad effectu maioris uirtutis immitae te uiritur maior uirtus non aut ad effectu 3 malairis plectionis extensiue ι qualis est maior & maior duratio. Haec enim glosa ut ex dictis patet i optimas' loquedo de causa p sep ' illius enectus eui utra
utitas conuenit intensiva intra Dpriam Iatitudine Sextensiva extra sicut est calor dc c. Vniuersali aut loquendo de utitate causae in ordine ad rmium es
sectum & eius utitate; in is latitudinis suae limites
elausam multa opus est distinctione/ eo et, eadem rct saluatur in ppo one ea uis δύ effectus sitae sim propriam ro 3 augeatur intensitae siue extensiudies .f.
maioris & minoris perfectionis si propriam rone suae speciei. Non enii tenet illa tegula in effectibus utitatis intensiuae alia rationei nisi quia ut o effectus per se p' alicuius est Psectior intra latitudinem promiam ι tanto perfectiorem causam exigit. Propter c. n. ex maiore utitate extensiua caloris producti non concluditur maior uirtus calefactimi sed ex intensiva imalia. n. auget persectionem eatoris extra
propriam latitudinem caloris:ista aute3 intra. Haec aut mei ratio saluatur in effectibus utitatis praecisae utitate extensiva. e e propria persectio augee intra propriam latitudinem fis extensivam augu tmentatione . Vnde ulli loquendo effectum esse persectiore 3 intensiue uel extensiue accidit effectui persectiori fim propriam latitudinem suae rationis for εmalis Q p se consideratur in hac rationei α est ratio utrius 3 eoru ist insectiorem causam exigat & Geludat. sicut esse album uel nigrui accidit colorator& est ratio emum m sint uisibilia. CFalli aute hic multos contingit in re bacaex eo oin caeteris entibus a quatitate mani seste videmus:ν sola augumentatio intensio effectus P se concludit maioritatem uirtutis per se p' activam illius & nullam perhibent sensus uirtutem activam peris p sititatis propter ' nunu intellectui oblata appareta umentatio uirtutis ex extensi vo cremento esseδctus. Quicquid enim sit de uirtute activa per se p 'utitatis siue permanentis siue successivaei discernendu3 est intellectus acumine cui dictu est inter entia quorum propria persectio consistit in intensione idcquom propria perfectio consistit in extensio i qm
in illis extendi est extra limites rationum semidiustiarum. Et propterea non concludit maiorem prifectionem uirtutum activarum illorum entium. In istis autem extendi est infra rationes formales eo & est ipsum eorum esse intendi. Et ideo equidem exigit & concludit in uirtute eoru activa per sep φς, in illis infert intendi. Si inuenitur uirtus per sep 'activa utitatis. Vnde no obstat proposito liquis dicat non dari in rerum natura huiusmodi uirtute sitificativam motus. Nobis enim sat est ueritatis raditionalis quae permanet etiam antecedente & tonsequente impossibili. Similiter puerile est siquis putet dictum processum ideo non tenere in emctibus sititatis extensiuae t Sed intensivaei quia in extenso
id N addituri licet perfectio quaedam sit mon includit in se minus extensam et aliquid ultra. Intensius autem includit in se remissum Saliquid ultra petis ctionis addit. Et ideo hoc requirit maiore 3 uirtute illud uero aequalem. Puerile in i dixi i quia sic se h3 maius sis extensione 3 ad minus: puta spatiu3 duape rapi ad spatiu unius aut bicubitu ad cubitu sicut maius in te iue ad minus puta calori ut quatuor adeatorem ut duo . Utrobi siquidem maius claudit minus i& aliquid perfectionis propriae rationis sol malis addit. constat autem ex dictis ς, in praedicto processu nulla facta est ratio exigens aut supponens aliam similitudinem proportionum inter intensu3R extensum nisi maioris ad minus. Argutum enim sem Mest hoc modo. Potens per sep 'in aliutum est aliutae uirtutis: ergo potens in maiusi e maioris remo infinitu est infinitae. Nihilominus diligent aduertenti appatebit φ quemadmodus in extenso pars addita otiori non includit priore 3:d ideo seor/lum non inferret maiorem uirtutem. ita in intenso gradus .u.s additus non includit priores nec est maioris Plactionis gradus quartus albedinis: u sit pri εmus mec ex Psectione maiore quarti gradus seorsu ι insere maior uis calefactivat s 3 ex eo φ totu caliduputa habes quatuor gradus caloris i est persectius ucallidum i ut duo quemadmodum etiam arguit ex eo st totum extensum est pertinius. Fliuolum quo omnino est ι siquis adminat praedictum prineessu 3 tenere quoad essectus quantos quantitate Pmanente i non autem succestiva. Oportet n. abra/dete principia tradita in .6'& s' physicorii de uirtutibus motiuis& earum proportione i ommotus & tempus de quibus ibi est sermo successiva
entia sint . Stat ergo ueritas primae conditionalis.
P Secunda autem conditionalis est ista i Sici arrouet tempore insmito unum motu 3 continuum & e. A. est mouens immobila. Et accipimus mouet prorprie ι ut distinguitur contra mutare. Et rursus acci/pimus mouet ι ut motori non ut instrumentu 3 motoris . Primum propter illuminatione in secundum
propter corpus coeleste trahens secum ignem: que3 nihil minus traherer si idei ignis numero perpetuo conseruatetur si totum oc partes. Et etiam opto primum orbem trahentem secum alios ut multis placui quis non sufficienter. Probatur ista contias 'phiorum tex .ss'. ex proposito& irvmeth.tex. '. ex hoc ' minor motus non semper erule3 mola habet aut in se aut in ordine ad mobile. Id autun i