Proverbiorum libellus [segue:] Pollio epistula

11쪽

Polνdori Vergilii Vrbinatis Praesbyteri ad Illustrissimu

Principe Guidum Vbaldum Vrbini Ducem praefatio. Roezeni Atticaergiois scutia Plutarcho aecepim' populi alicassim Neptunum sumareligioe coluere: doei' quonia Dei tutelae eoru ciuitas dedicata eratmuic fructuu finitias offetebat. Ego uero Guide Pticeps illustrissime quatuo itide genio ciuitas nostra dicata sit Felirio Numine servata diui tuta demu incolumis existat:merito ecide tanqipius grauissime repraehendendus fuissemel tu mihi iure succensuisses. si hunc prouerbiorum libellum nostri pri mitias ingenii qualis cui si editurus:nonullis amicis sane doctissimis suadentibus:α imp mis Pollione meo a.dio uiro eruditissimo: omini tuo non eo lectassem Fu turum enim erat. ut illud facile diceretudeo me tibi diea .re nolui me: uel quia notare ch Latiae academiae pnceps esses: atl quatum semper tu paternis uestigiis in hoc ueluti caereris in rebus maxime insistens:cum Octauiano illustrissimo patruo tuo ingeniis fauisses:uel quia in te in gratissimus forem. Q uippe qui de me&ssi plurimu be

ne miritus inde ac patruus tuus munqua tame nos: Parentem:fratremi nostrumvi honoribus amplisimis ornare:& maximis beneficiis aflicere conquiesti. aan qua ne nimia quide hac re meritorum tuorum patie assequi me posse confido Verum aliquid omnino mihi praestitisse uideboicqvadoquide pare gratiam referre non li cet si huiusmoi saltem munnsculis tibi qui loge pulchrius ditare quitescere ducis:gratiam habere ostedero. Caeterum dicet quispiam lucubratiunculas nostras haud du

12쪽

bie humiles no perinde dignitati tuae congruereac tam de si peringenue fateormihi eo tamen ueritus sum quin illae ipsae tibi uide Princeps gratissimae existat. Has eniPrincipibias inscribendi mos uetus est: nee interest: qua materia sint:modo non obseaena. Euando ea litterarum dignitas semper fuit:ut dicati eas sibi principes ae Reges S gloriosus honestum putarent. adeoq; nullum genus fastiditum est:ut Iulius λῖ adcommodum Caesarem de grammatica. planus ad Antonium de piscibus: Vitruvius ad Augustum de architectura scripserint. Verum hoc opusculum si admodum tenue est non eo minimida botis ruit: aut prorsum inutile. Nam quum huiuscemodi prouerbi primum a uiris tum sapientissimis dicta: tum a rerum natura orta:mox a scriporibus passim usurpata tore sere omnium uersari: nec omnino itelligi animaduerteram:sub his pariter aureas ut ita dicam' sentetias:ae praecepta haudquaquam mehercule negligenda contineri mecum ipse penstarem.non absurdum uisum est haee

pauca ex latinorum auctorum monumentis:d graecorta

quorundam qui in latinum uersi sunt: sparsa in unum colligere: Zuibus subinde collectis maior prosccto eorum sensus abstrusos explicandi superfuit labor aod ut melius cilicerem i pro uitii operam dedi: Et unde nata

sint:& quare in prouerbia eessierint:exauctoritate uete Mrum scriptorum docere quorum etiam obiter non nul/la loca partim correximus: partim enodauimus. Z uan

quam nec infletas eo rex his quaedam in aliam quam ipse rettulerim: sententiam uerti posse. Sed mihi satis suit Propriorem reddidisse sensum.Nee praeterea ignoro quos

13쪽

rum quae quum in latinis tum in graecis exemplaribus ni scripta sunt:pauca admodum nostro opusculo iseruisse accusabui quod omnio in me perpcram facient. Nam ct apud graecos multa reperiantur his enimvalde ipsi obi ctantur non me preterit Sed nos ut diximus non ex

graeco in latinum uertere: uerum in latinum transsata in

ianum redigere polliciti sumus.Ex latinis autem scriptoribus non parui prosecto negocii fuit colligere:quum siquidem ad nullum certum auctorem qui de his antea scripseritim conferre potuerim. Quare nobis necessum fu/it. more aptu singulis floribus iudere:atea onus cosceremus. Potuissem ego insuper ut grande opus abso ucrem; dicta multorum uirorum memoratu digna quemadmodum Thaletis: Socratis Solonis referre. Sed illa ipsa ta/men Clicet fieri possent non fuissent prouerbia:quaecuntur quasi communia omnium uerba. uare non ausim tantum mihi arrogare ut prouerbia esse traderem;

nisi quae ab auctoribus quorum fidem obstrinxi.ita pri us nuncupata reppererim. Haec itaq; quota pars sit lectitando a me obseruata sunt: quaedam etiam a Pollione in o. Tu uero Guide Princeps illustrissime accipe quaeso hilari uultu hoc a me opusculum frugum mearum primitias deinceps enim maturiores fructus eapies ueluti pνgnus de monumentu meae erga te Inclitum Patruum tuum obseruantiae munus haud quasi praetiosum . sed quo nullum praetiosus a Polydoro diete accipere pcsses. Quod si tibi non iniucundum suerit putabo equidem me operae pretium fecisse:&te Tato Vindice fretum ab omni prorsus obtrectatione tutum sore.

Vale. iii

15쪽

Polydori Vergilii Vrbinatis Praesbyteri Prouerbiop

Libellus incipit. Homini homo Deus. Rouerbium hoc a Plinio libro secudo capi: re septimo referturia graecis utit ita dicenti

jhoee Homini homo deus inuale Pergilia num illud: Deus nobis haec ocia fecit: Nam cti erit ille mihi semper Deus Cicero libro de natura dcotum primo Sed nola inquit esse longior ita concludam amen besuas a barbari propter benericiu consecratas. Et Seneca ad Lucilli epistola.xcv.Magna saeculi laus est: si homo mansuetus hominem adiuuet. Huius igitur ada/gii sensusa: inuice sibi homines prodesse debeau quo nostrum opusculum placuit potissimum auspicarnutis terigant primum legentes:quantum ab homine alicnum se homini iniuriam facere pestem aut ullam ab eo proficisci O uare ego omnibus ueluti mihi fauentibus aliquatoqiberius huiusmodi prouerbiorum sensus elicicndi munus obivi.

Mutuum muli cabunt.

Pud Ausonium in Epistolis prouerbium istud usurpaturiquod haud ualde lupior ab simile est

Sensus enim significat tradere libi operas multuasta par pari repedere.Namiquum muli soleant sese uicissim festicare dc scabere. merito incosimili rem ueratioextallois aequilibrio:hoc prouerbio utimur. Adria, quod non longe ab re est cus balnearis innotuit qui plures olim senes euocati iussit:& alium ab alio inuicem dcfraea/ri. uuu illi se marmoribus ait crerent:ad liberalitatc minὸ

16쪽

cipis prouocaiadam qui ueteranum queda seruisssumptibus donauerat qui se in balneia marmotibus destringebat:propterea si seruum non haberet. Res ad Triarios rediit. E ad Triarios rediisse prouerbiolarebuit:quue laboratur. Etenim post hastatos ubi ordinibus exercitus instructus erat. pugna ad piicipes sensm ueniebat si apud principes quo haud satis prospere

esset pugnatu impaulatim certamen ad triarios referebaturiin quibus suprema spes sitaerat Auctore Liuio libro

octauo ab urbe condita- Optimum est alietia frui insania. Eius de elegans ac ut ita dixerim aureu adagi in rum est:significat enim pulchrum esse quemadmodum Marcus Tullius doces ab aliorum erZetatis sua uitam in melius instituere. Nam tune aliena stuimur insania:quum illa nobis documento est. de Plau/tinum illud: Foeliciter sapitis: qui alieno periculo sapit de Anneus Seneca in prouerbiis ex uitio inquit alterius si piens suum emendat:cx quo factum est hoc prouerbium

Optimum est aliena frui insania. quod a Plinio scite usur' patula hisce uerbis libro decimo octauo capite quinto di cente Optimum est ut vulgo dixere altea insania frui

quod nos cmper meminisse decet. Cu mortuis non nisi laruae luctatur.

Lancus quum audiuisset Asinium Pollionem p orationes aduersus se parare quas ipso mortuo ne respondere posset uel ipse Asinius uel filius eius ederet .dixit cum mortus no nisi laruas luctari quoc quidem exemplum uice prouerbii Plinius in sua praefatio

17쪽

he rettulititit enim Nee Plancius ilIepide dixit eu morti

is non nisi larua luctati Laruae enim dicuntur noxiae inserorum umbrae: quibus eum mortuis nobis tantum res e.

quod prouerbium in eos est. qui obtrectatioe alienae scientiae defunctos calumniando scriptores famam sibi aucu Pantur. quo ut Martialis inquit admonemur ducere ii los improbe facere: qui de in alieno libro ingeniosi sunt:&in demortuos saeuiunt. Ἀed supra nosmihisad nos. Acstatius Firmianus libro diuinarum institution num tertio capite vigesimo:quum eos sceleratos appellat: qui arcana madivi hoc caeleste templu3 prophanari impiis disputatioibus u erunt. aliquid ergo inquit Socrates habuit cordis humani. qui quum intelligeret haec non posse inueniti ab eiusmodi quaestionibus se remouit Vereorq; ne in eo solo: multa enim sunt eius non modo Iaude digna sed etiam reprehensione dignissima.in quibus fuit suorum simillimus ex his unum eli/gam:quod ab omnibus sit probatum: celebre hoc pro uerbium Socrates habuit: quod supra nos.nihil ad nos: supple timet. quo nos non eo quidem modo: est enim salsum sed hoc decenter uti possumus: quum ea:quae nostras uires excedere uidenturimente cosequi nequimus.

Isthmum Fodisia Sthmos ea terrae angustia appellatu quae interi duo maria Aegeum: Ionium conclusa est. Cuius strictura quin . M. passuum interuallo co/siti qui non sine longo Mancipiti nauium ambitu transi 'ri potest. Quam ob causam iit Plinius libro quartoea Pit quatio tradi errodere, nauigabili alveo angustias

18쪽

tentauire: Demetriu, Rex Dictator Caesar. C. frineeps: Domitius Neto:infausto bucolum patuit exitu coepto. Hinc quu quempia aliqua in re frustra laboratuDee pro Derbialiter signiscare uolumus: Isthmum fodis dicimus.

Rana Setiphia. Linius libro viii.capite. iii ait: Mutae sunt et ranae in Seripho insula quis medos codices no ranae: seuticadae habeat. quodno couenit quu illiederanis sermo

sit. Vnde prouerbiu manavit: hoc eriana seriphia in eos: cuiplus nimiotaeiturni sunt Asinus ad iram. h Aec.M.Var. uerba sunt i satyra:*testam tunscribis: abAulo Ge.li. iii ca. xvi. repetita ille. n. inutisqs mihi siti'un':pluresue i dece mesbygignunte iis erut Onoi λέρα. . hoc e asini ad lyra:exhaeredes sunto. qda Eoies idociles P disciplinaeois exples. pinde ac e asinus ad musi ea capescedam. Ide Acci. quod TitiuIusde Vari ide Geli. pnotato cap.uet' puerbiu ele dit.na ille ait Acciolide petitio ius esto apd me.qd Adagiu hoc eide AcciiqdTitii de reb'inter se nihil distantibus dicitur. Perdere Naulus ultum et Arinis mereatoribus sumpta e metaphora:stquam nauigat:si minus cicupiui luctari possunt:studet ut salte recupent.ex mercibus uendendis clium prouectura nauIu.n.uectu aestiumec nauali soluerut Hine ortu est puer bivmidere naulu stultuma in eurci quum multa ais erit.reliqua et pdere uelit. Unde Iuue. hoc usur pas Saty. viii.ait suror e post oia.dere naulu.5 Oui.obsistere fatis nemo potest.danis addere damna nefa . Lupum auribus teneo

19쪽

Te e. in Dormioe amator in periculo collocatus usurpauitTyberi'Caesar quom hoeidetidem Traq.auctore utebat postremo Hierony lcribens aduersus Ioannemorigenistaeait,ue uero qsi auribus lupu apphenderismectenere potesmec audes dimittere. appauri exilitate; lupi haud retineri possunt de quo ei.M. Uatain.iinde satia ligua meminithd in re acipiti piculosa dici soletiq.n.au. tibus lupu tenetmeceu dimittere audetinee sine piculo tenere potest.a quo haud ualde illud discrepat. Inter saxumvi Sacrum sto. Pud romanosa haud quail minus religioea armis caeteris getib' pstiterut mos uet' erat. ut cu foedus eu busea populis inire uteste Liu. ab urbe o. 5e Fenestella de magratib' romais hoc pacto saceret. ducebat porca adeo iniambi costituta sacerdos secialis saxo seriebat his uerbis utens. remadmodu hac porca saxo seria:ita sui. mle a love optio maxio seriatris:qhoe sanctu laedus fregerit.his poratis:porca saxo seriebat.ex quo haud inelegater r.eu puerbiuuet t. qi piculo costitutus ut dicat:inter saxui laetuso pinde ac porca manet:antccla Sacerdote feriatur.de quo Plaui captiuis meminit. ubi ait iter sacrum de saxum sto: Inter os Mosam multum interest Etsus graecus est,auctore Ge.li. xii.cap.Xyi. α

est multa caduciter calice,supremas labra:hoc veteres:a breuissime dicer solebatnter offossa3.qd significat note defuturo nimis speradu. id et locum habuisse hoc puerbium tradui. st uir quida aetate gradaevus aui

20쪽

meam plataret:a uicino per derisum interrogatus est:cui uineam sereret qui quum sibi serere' respondisset ludi brio habitus est:perinde ac impossibile foretieum tamdiu

uiuere:ut mustum ex ea gustare posset. Vidit tandem senex ex ea uuas:afferti sibi praematuros aliquot racemos di premi iussit:uicinum praeterea aecersiri:cui eat icem musti plenum manu ostendensae iam pene admouens ori: putasti ne inquit uinu me ex uinea quam espectante plantaui:gustaturumeInter haec Anhelus puer accurrit descedisse in uineam aprum nuntiat:uuasi uastare.Senex deposito calice in uineam properat.comitantur eum uicinus d pueriaprum prosequuntur. qui secto in senem impctuteum necat. Sic quum calicem iam sere labiis admotum gustare non potuisset:Iocum prouerbio dedit. non autem ille uenatotiu imperiti quidam diuinare conati sunt.

Ille Homo habet equum Seianum.

Rouerbium est teste Gelio Libro Tettio capite

nono Noctium Atticarum de homine insceli ci accesamitoso. Cuius haec ratio est.Cn. Seius equum habuit natum Argis:quem fama erat:progeni /tum esse ex equis:qui Diomedis thracis fuerunt quoslHercules Diomede occiso Argos perduxerat hunc ma gnitudine inusitata fuisse:ceruice ardua:colore phoeniceo. Rauavi comanti iuba:caeterisque equorum laudibus insignem. Verumtamen ea fortuna. ut quisquis eum pos/sideret.is cum omni domo. familia: disertunis in perni ciem deduceretur. Itaque serunt neium: Seium priomum eius dominum a Marco Antonio eapitis damna