장음표시 사용
11쪽
ctra, in aliquot libros Agereret . quidem Φιs suum , verum δεμ Ititiae sacrarium, intactum omnino, ac sacrosantium elia voluit, iniecta scilicet sanctionis religione, qua vetuit, ne concinnatis a se legibus commeniar ' in posterum applicarentur c veritin id, quod male tamen prae rauere potuit: ne scilicet rursus admissa interpretibus pro libidine las utendi in legum inarum commentatione licemia, res in prinisu latum reaeret, caesaq; ita 'lua ,succrescentibus denuostirpibus, in procerissimas numeros verticιs arbores exurgeret: piae denseores longe, quam amira ferint, Iuris prudwntiae umbras asserrent. Alter vero licet grauis. ribus longe occupationibus , in Mandis Italiae tumultibus , maleq; ctis Principum animis sanandu disineretur; non remissiore tamen sudio, ac d ligentia , parise rei bene gerendae ardens cupiditate, idem fere,quod optimus ille humanarum legum concinnator, in Ecclesia co, Diuinos iure componendo prae iis . Ex veteribus siquidem a se Pontificum lecti ibin, marys dein Conciliis, sanctorumq. Frurum scriptis G RE GORI US hic nocter optima θ' colligens, inlini nece aria materie congem, Romundo, altera V ri iam, volumen hoc in quinque Esros
ἀμnctum, quasi sacrosanctum iuris templum recti simis quinque Alia
dsimarum , ac Pissimarum ordinibus columnarum, conmuendum
mandauis. Et quanquam nihil tale ab ipsa tam gregiae, admirandas
fructurae architecto is Commenta's in imos non conscribendis aperte ea tum sit, ιdem tamen eum sisse certo certius mihi vide ur. Sed nescio, qua posmodum commentatorum licentia factum si, ut optimi Principes isa caumdo, nihil, aut parum admodum coisse videri possint. ει certe res rias', ut grauiori, quam amea, morbo utrinque labraretur: cum hodie non tam legibus, quam fagisios legum laceratroae duexemura
qui e enim plus glossarum, plus consiliorum, plus decisionum, pluae es
etiam lecturarum, in vocant, quam, in ais Plautus, musarum, ciam
eatitur. Is, Umulti immens huic iuras Oceano tot intempretum H mientium opiniombus, quasi configentibus ventis agitara, committere
se non audeant. Haec autem a me non iucuntur,ut multorum indu iam
iamnem, vel ingenium reprehendam, ω quod ram semer sed quod omnes praetermisso sita scribendi genere , Parasitiis nempe a Iusiniano
permissis, interdictis se commentarys dederint . paucos excipio, vel Iac bum Cinacium Iurisconsultorum peratissimum ,peritissimorum iuris domctissimum, qui breuia quidem ad titulos Pandectarum,-Codicis adnoram, sed quam utilis a conscri t. Cum igitur iuris Pomificii codiano non dHerire, quam ciuilia esse debeas, optandum maxime frit prinfantem aliquem prodire ingenio , doctrinas virum, qui coire' exemplo incitatus, eius suiuum, ac indu iam in hisce Pontificatibus libris ex mnandis pro viribus imitaretur. Θω cum a nemine hactenus nec Drium
12쪽
cernerem nec cogitatum intelligerem obcepi ipse adhuc in scholis atens,
oneris magnisud ni impar, hoc opus, partemue hanc a caeteris uerelis Iam sumpsi quoquo modo possem excolendam; ut etsi non bene culta esse , non omnino tamen inculta, desertas maneres. Paratilla igitur ad Decr Iales quidem GREGORI I tantum smpta, sed quae uniuersum prope iusCanonicum breuiter complectuntur ,-hi cons seram . quae deinde iam ream consequutus, quoruniam amicorum hortam, assiduisse auditorum
meorum precibus impulsus, etsi multis detinebar occupationibus, pro temporis tamen a Uys properantius, quam opus fuisset relegi, atque ut potui recognsui. nunc autem ea in publicum emitto , non sine aliqua Ue, futurum esse, ut iuris huius nuriosis, licet non magnam Toluptatem , quam genus esum argumenu plane respuere videriar, at saltem initimum aliquam asseras. Tibi vero ini, vir I syrissime, mi iam Memme ιοιumaecaui, ita hasse laborum meorum primitias inerre, arque iurare statui: non tamen quoi maiorem apud te gratiam hoc leuidens munusculo promereri velim, quando id Iotum summae Iulae humania rati , non vilis meis meritis, acrepto ferendum est; neque ob id solum, mlibellus hic noster clarissimo nomini tuo inscriptus Ante plusfidei, ac am
ihoritatis apud homines sibi conciliare possit; quod ab scriptores plurimi
facere consueuerunt, cr g abiss scissem. nam licet sis ex antiquissima sita, en .lis a Ruuere amilia, quae se plurimos optimos Proseles, cardinales octo, Hincipes prope infinitos, duosq; Asaximas Romanos Pontifices protuliss meram glorimur: his etiam virtutibus maediatus es, quae in excelsentissimo quovis homine desidera i possunt, ita ut omnes praesantes viri te unum , veluti Piscisti statuam oussiciant, atque admιrentur. quid enim in Graecis, Larimi. litteris ita reposiitim, ac reconditum, quod tibi perquam cognitum, apertum s non Ρ ' quid in
profanis, diuinisse scripturis difficile, quod tibi intesierita non sii facile'
habes quoque mirtutem asiam, quae a libris non petitur, quae uno scientiae verbo conIinetur , sed eam, quae ex animi praectantia fresciscitur, multas in se la des amplectitur, continuum in suscipie is ecclesiae laboribus purium, miram in perferendis consantiam, singularem in excι- plenis hominibus humanitatem, incredibilem in subleuandis mansuetudinem,summam in consutudine familiarium comitatem, admirabilem in congressu, sermone clarorum, Iul; si lium virorum grauit rem, denique propensiorem ad optima quaeque voluntatem. quae omnia, alia non pauca, quae breuitatis ergo omittuntur, satis causae esse pol runt , ut te unum diligerem, cuius sub Iutelari nomine opus hoc nos msteturius in ora hominum prodiret, totam ex isio lacem prae se ferens, χιλNidis obtreditum ibus ocusorum aciem perfringeret , se candidis lector bus tu niuorem sui speciem exhibiturum esset. Sed alia etiam Dis r a s tio, Diuiligod by Corale
13쪽
m, dciam es iuris essem consultus, in hacq; urin ι Academia
Pont m iuris interpres, huius tuae Metropolitanis ecclesiae Archidiaconus ; cui nam, rogo, haec mea suria aptius consecrare, VP erre pol ram, quam tibi viro consultissimo , secademiae Mode Iori. Cameeliaris magno, tes huius ciuitatis eArchiepiscopo ' ita mi Iurisconsul in admirum Consultissimum, Antecessor ad Moderatorem, s Cancellarium, Archiusiaco sad Archiepiscopum omnes cogitationes, oefacta aerig rei. Tibi vero di filiciturum hoc meum erga te ooscium non arbitror.
Mihi quidem ipsi ob eam carasam iratismum fui, quia filum
rabam, υι ex tenui hoc munere obseruantiam in te meam, facilius 'mdiceres. Orare precor , ut ea, qua fles humanitate hanc, quam pro cto in hue sola vides elucere voluntatem, animis singularem ad ι Aeruandum propensionem , velis suscipere. Mugustae mustinorum,
14쪽
STUDIOSIS IUVENIBVS. NASTASIUS FERMONIVS
A C T V R v s N E. operaepretium viderer, studiosissimi iuuenes, si haec mea in ius Pontificium Paratilla, quae studiosius meditatus fueram, vestris studijs c sulens, in lucem prodire sinerem, diu, multumq; apud me haesitavi. quamuis enim mihi non indigna
prorsus editione viderentur, idemq; mecum sentire cos vidcrem,
qui &de his iudicium ferre polliant, quorumq; fidem erga me, silmmamq; neuolentiam certis limis argumentis testatam habeo; ac Herisque,quibus illa priuatim quandoque praelegeram, ita probari intelligerem , ut non modo non displi
cerent, verum etiam omnis iam in ijs edendis mora incusaretur: ut ea tamen sup
primerem , illud primum horiabatur , qudd scribendi genus hactenus a caeteris illibatum exorsus, rei difficultatem sentiebam, simulq; imminens obtrectationis periculum praeuidebam. Quippe animaduertebam ius hoc si rosanctum , quod1ummorum Ecclesiae Principum scitis, Constitutionibus, Conciliorum Decretis, sanctorumq; Patrum sententi jsivi pulcherrima structura constat, parum sincere, fideliterq; ab interpretibus pertractatum. Illi enim, ut id, quod res est, quodq;
ego sentio, dicam, in certissimis eius principijs interdum grauiter errarunta;& peruersiis sensibus, ac omnino a conditorum mente alienis loca permulta sic dcprauarunt, ut lypenumero quae maximi ipsi Ecclesiae antistites pro causiarur , locorum, temporumq; varietate, nec non inspectis circumstanti js, prudenter excogitarunt, sapienteri; decreuerunt , perperam intellexerint; eoq; rem suis expositionibus deduxerint, ut qui de fide non recte sentiunt, inde s impia occasione , non in quos oportuit, nempe in interpretes ipses, sed in iuris ipsius authores, peccati culpam rei jcientes , eos calumniari coeperint, maledictisq; incessere ;. quasi multa ab ipsis ambitiose magis, & auare, quam aequitate ipsa dictante, constituta fuerint. Quorum interpretum expositionum, errorumqἰ redargutionem non exigui laboris, & periculi ab obtrectatoribus esse, animo volvebam . Uerum quantum eiusmodi dissicultatum consideratio me ab edendis meis, qualescumque
sunt, cogitationibus deterrebat, tantum studioserum commodi, eat non forinD se masni, spes me ad illa proferenda impellebat. Cum enim mucis ante annis adolelcens viderem Caesi eum ius doctissimorum huius aetatis ,& paulo superioris, Iurisconsilliorum opera a foeda barbarie vindicarum, adeoq; illustratum, ut nihil pene ad illius periebam cognitionem desiderari amplius queat; nullum autentana tenus, uno excepto Antonio Augustino, qui nouissime Pontificii huius iurig
veteres collectiones, aureum vere opus, veluti thesaurum terrae visceribus condia
riim , summis laboribus, summaq; arte erutas in lucem prinluxit, y doetissimis adnotationibus illustrauit, idem in Pontificias leges enixum . equidem pro eo, ac debui , dolui. inde enim riter faetiam esse existimo, ut cum permulti, ac sere' innumeri, iuris ciuilis elegantia, & lautitia illecti sint, paucissimi tamen reperiantur, qui ad hoc studium, veluti sentibus obductum, se conuertant. Indigniss1-mumq;
15쪽
niumq; mihi visimi est, praestantissimam hanc iuris prudentiae partem, quippe in sicris, & secerdotibus, rebusq; ad ius publicum, im naO diuinum, pertinentibus consistentem, iacere incultam , negligi omnino, Z ignorari. Itaque venita mihi in mentem nonnullos annos in hoc uire discendo, & docendo non omnino
dei inchorie versenti aliquid in hac parte audere Catholicae Ecclesiae alumno non, indignum & quod saltem praeclara ingenia ad furtilis huius seli culturam, ma gno cum studiosorum emolumento, adcoq; totius Christianae Reipublicae ornamento suscipiendum, atque hoc ius illustiandum excitaret: utq; puderet iam doctissimos viros, quorum proprium hoc est munus haec curare, eiusmodi commentationes negligere. Quae res cum Vimo meo obuersaretur, negotium non
vltra differendum censui. Clim isitur de scribendi genere cogitarem, nihil fore utilius existimavi, quam si Paratidis conscribendis ducem huius itineris, Iacobum iacium Iurisconsultorum hac aetate phenicem, quo ad postem sequerer . Verum, opus agressus sensi difficultatem, quae latuerat. Etenim cum breuia mihi in quinque Decretalium Gregorij I x. libros adnotata, ac veluti indices, quibus ipsa Paralidorum ratio continetur, iacere propositi siem: animaduerti inutilem me prorsiis, & vanam ' eram auspicari, si lianc, quam ordiebar, telam, non ad hibitis quoque sexti eorundem Decretalium libri, authore Bonifacio v lii . editi, item Clementis v. Novellisq; Ioannis,&aliorum Pontificum constitutionibus, quas Extrauagantes appellant, necnon sacri Concili j Tridentini decretis, quibus multa veteris Luius iuris in nouantur, supplentur, & emendantur, pleraq; vero desuetudine antiquata restituuntur, contexerem . Ad haec, cum Rayna uadus compilator totum n Pontificale Ius sparium, hisce quinque libris, veluti aquarunia multitudinem angusto alueo conclaserit, necessario euenit, ut singulis prope horum librorum titulis permulta, quae pluribus alioquin ciuilium librorum , Digestorum,&Codicis titulis distincte, ac seorsiam traduntur, simul in unum collecta sint, & comprehensa: ideoq; eius rei latiorem tractarum praetermittere sino flagitio nequirem. Quibus rebus essectum est, ut operis, quod susceperam,cuiusq; partum non laboriolae admodum editionis fore putaram, dissicultatem non exiguam senserim, hoc, veluti cumulo, excresccnte. His accellit maius illud incoinmodum, ac omnium grauissima cura illa animum subi jt, quod planissime intelligebam, interpretes nostros, quorum απιλλις commentarijs obscuratum verius,
quam illustratum ius hoc Pontificium dicimus, antiquitatis plerumque ignoratione foede lapsia fuisse. Q propter ne ipse in eundem, ut dici solet, lapidem, impingerem , maiorem longe diligentiam, quam initio existimaueram, intensius studium, plurimorumq; authorum lectionem ad id, quod parabam, perficie dum , necessariam esse re ipsa doctus intellexi; aliter atque mihi antea persuaseram. Quare siquid in sacra veteris, noviq; Testamenti pagina, in Apostolorum traditionibus, Concilijs, sanctorumq; Patrum, veluti Chrysostomi, Nazianzeni, Atthanasi, Cypriani, Gregorij, Ambrosij, Hieronymi, Rugustini, Leonis, Thomae Aquinatis, aliorumq: Ecclesiae Luminum scriptis, & in Nomocaaione Photij, atque non vulgaribus Fheodori Balsamonis Anti lieni Patriarchae interpretati ni Dus deprehendi, quod argumento nostro descruiret, locisq; Pontificijs lucis alia uid asserret, nihil eorum sciens praetermisi , ita tamen ne instituti modum exce-erem. Iam vero permulta nobis ex Iuriscontultorum libris, Imperialibus constitutionibus, veluti ex purii simis sontibus, huc derivmda fuerunt; non paucis a
16쪽
varijs, ijsq; grauissimis cuiusque ferme generis scriptoribus, historicisti; submini
ibatis. Haec, mihi subsidia,& auxiliares manus, nouum explicandi uer aperiri volenti comparanda fuerunt: quibus destitutus, frus in hos aditus recludere tentassem. harum vero rerum inuestigatio, quod plurimae ex ijs in recessibus, abditisq; veterum monumentis laterent , quodnam temporis, ac laboris, ut alia praetermittam, impendium.asserant, ipsa res declarat; & aequi lectores facile agnoscenta. d illa porro titulorum connexiones, rerumq; dissinitiones, quae res mihi duo in primis obseruandae erant i vix enim, dici poteti; quantum in rationibus continuationum , ut vocant, eruendas stiadij,& opera consumpserim, quoties hoc me negotium ulterius progredi volentem quasi Ecbeneis remoratum sit. Eorum Uero , quae in iure traduntur, latentes defrutiones inuerure difficile, & periculos ueste nemo, vel mediocriter in iure versatus ignorat. Illud postremo loco mediutulpensum tenuit,quod praetermittendum non fuerat, an videlicet Potui ficias hasce decisiones eodem stylo reserrem, quo sint exaratae, simplici nempe, ac minus Romano , an vero puriorem dictionem reponere conarer; quod & silmpta a nobis it lustrandi huius iuris ratio postulare videbatur. quem ad laborem equidem recentium Pontificalium edictorum eleganti sermone consesiptoriam exemplis inuitari videbar; ne quid dicam de Concilii Tridentini reformationibus; quibus una cum vitiosis rebus verba quoque semibarbara de industria reiecta, & in illorum locum puriora reposita sunt. Verumenimuero ut scriptionis genere nostris v sitato hic uterer,& per eadem vestista ipse decurrerem, me illud maxime mouit: quod multas eius notae dictioues esse intelligebam, quae ut artis vocabula, rerum ., ahilae, & seculi illius, quo pura Latinitas, Italia a Barbaris Occupata, prope exulabat, ac fere interierat, propria fiere, ideoq; Latine reddi integro earum permunente sensu, nisi verborum circuitu adhibito, non facile possent. Deinde cunia hic non interpretem proprie agerem, seisi locos non paucos minus recte a commentatoribus perceptos, germano, ni fallor, sensi exposuiὶ sed eorum, quae his elibris condita sunt, simplicem enarratorem agerem: ossicio meo m. agis conuenire
existimabam, si quo quaeque stylo constripta fuerant, illa eodem Prorsiis referrem. His itaque tot incommodis aflectus, non ut labori parcerem, sed viribus meis insuperandis tot difficultatibus dissidens, Prum absui, quin ab incoeptis desilierem. Et si modo sorte haec satis prospere mihi, &, ut dicitur, tanqaam virgula diuina
ostensa , cessissent, non omnibus tamen rei incommodis deliinctum me arbitrabar: sed illud praecipuum, quod striptores male semper habuit, detractionis adhuc
manere non contemnendum periculum. Multos enim sere suspicabar, qui me temeritatis, & arrogantiae reum iacturi essent, qui tam magni nominis, omniumq; ore celebratos interpretes, quasi male in hoc iure versatos, in iudicium vocare au-siis sim; mihiq; tantum stampserim, ut damnata vetere eorum docendi, interpretandid; ratione apud omnes recepta, plausbiliq; ficta, potiorem me adinvenista crediderim . quod unum vehementer animum meum ancipitem habuit, an quo coeperam, Trgendum mihi esiet; quando non tam interest quo quicquam animo scribatur, quam quo accipiatur. quare non immerito vereri debui, ne in quo alijs prodesse volui ,1ὸ inepte mihi noceret. Vicit tamen apud me dc amicorum sententia, atque studi Olbrum preces, quibus, ut butio dixi, qualescunque has agelli mei primitias, cum praegustandas obtulissem, magnopere probari intellexeram , vel eo nomine, quia mulina veteribus vel dissimulata, vel praetermissa animad-
17쪽
uerterunt a me tractari, quae stitu digna esse quiuis legendo cognoscet: pleraque veto vel obseleta, susus tamen ab illis, ne dicam ad nauseam,pertractata, quaedam etiam posterioribus constitutionibus antiqtiata , non pauca nouo iure introducta, quae ipsos, ut superioris seculi homines neces o latuerunt, a me non omissa quidem, sed compendio fiant dicta. Quare non dubito fore, quin luc Paratilla ad suas Epitomas collata, rerum utilissimarum , orationisq; compendio, studiosis omni bus , saltem tyronibus, utilia sutura sint, doctioribusq; nequaquam infrata. Quibus me venia sestem dignum pro eorum humanitate visium iri nonnihil spero: quod rem tantam tam exiguis viribus aggredi sim ausus: quia non tam spe id, quod optabam assequendi fici, quam, uti dixi, ut quasi rauco tenuis tubae meae seno, ceu classico, strenui homines excitarentur; quorum virtute dc doctrina Pontificia haec iura, quae nobilissimam iurisprudentiae partem complexa sunt, non modo contemni polthac desinant, sed amari, coli, ac desiderari ab omnibus incipiant. Reliquum et , studiosissimi iuuenes, ut hoc qualecunque monumentum , quod vobis osse tur, ab eo certe prosectum, qui studi js vestris, quantum in se est, quacunque ratione consultum vult, grato, candidoque,quo darur animo in siuum,complexumq; vestrum accipiatis ; simulq; ius hoc Ecclesi isticum, quod publicum, immo vere Diuinum est, rectam vivendi rationem continens, rerum publice, priuatimq; bene gerendarum exemplar, quo veluti indice ad salutis nostrae portum recta ducimur,1hidiose complectamini, diurnaq; ac nocturna manu verietis,& in delitijs habeatis, inde optimos atque uberrimos, Deo annuente, fiuctus perceptiari.
18쪽
cierico aegrotante vel debiurata. .u .citatu. 33Clerico venatore. tit.xxiiii. IosClerico pricutare. lib.v. tit. xv. Ios letico excommunieato,destosito,vel interdicto ministrante.
DEcimi , primi ij x, de oblationibus. libam i xxx. 6s
IMminritate Ecclesia macerieterii, de rerum adeas serti. '
Libelli oblatione. lib.i . titiliι.
ΜAgistris, de ne aliqaid exigatur pro licentia docendi.
19쪽
vitrarunnio rennum contra inter imm eccle . lib. iii
N Atis ex libem ventre. libitis. ML 13
O litatis ad ratiotinia ordinandis vel non. ii αυcr. Is
Puinca L emit parium. liba ν. tit xlvij. scin clerici vel voventes matrimonium e5 trahere possunt. Ist, iiij. tit. . mi matrimonium accusare fiant, vel comta illud testi
Ut e celetallica beneficia sne diminutione conseramur. lib.iii. tit xii. sut 1 te non contestata non proeedatur ad testium recepti nem, et ad sententiam dissinitiuam. Iibai. 3Iut luemidente, nihil innovetur. libar tit. xvi. 3 s
20쪽
OST illos veteres De- temnensis Concilij lxxj. eapitibus est comprecretoru collectores , H- hensum; ex quo quarta compilatio nomen ha-dorum, Burchardum , buit. Tandem quinta collectio accessit a Tam Ilionem, Gratianum, ac credo Bononiensi Archidiacono, ex Honori j iij. caeteros , qui priuata 'constitutionibus concinnata. Nouissime vero auctoritate multas, va. Gregorius nonus iam dictas quinque collecti ria'. summorum Ponti. nes in ordinem , & compendium, idque libris ficum epistolas, variasq. quinque districtum a Ramundo eius capellano constitutiones ex Concilijstam generalibus, redigi iussit ; ita ut omnes constitutiones,&epuquam prouincialibi is excerptas, plurimasque a stolae decretales, quae ad usum sui temporis s sanctorum Patrum sententias in unum corpus cere videbantur, eo valumine continerentur,ic digesserunt alij summa probitate, ac ingenio quae dubiae hi prioribus erant, declararentur; ει viii sequuti sunt, qui & ipsorum si immorum, miles, contrariae,superuacuae,atque inutiles p Ecclesiae Principum epistolas, regulasq. colle- nitus summouerentur. quod, de suo nomine gerunt, uti Bernaidus Praepositus Papiensis, appellari voluit Decretales. quemadmodum mox Faventinus Episcopus, cuius collectio pri- Theodosianus Codex ab Im ratore Theod ma compilatio est dicta. Huic successit Gibem sio ,& lustiniani Codex ab Iustiniano dictus. tus,& Alanu do eorum discipulus Ioannes Gal. Sic & Gregorianus, & Hermogenianus. licet tensis; qui a magistris imitata , & inchoata sibi non ab Imperatoribus, sed ab earum editionum quasi propria vindicauit: & haec lait secunda . auctoribus deducant nomen. Decreta dicuntur
compilatio . Eodem exemplo sequutus est Ber- statuta, seu sententiae. Decreta a decernendo nardus Archidiaconus Compostellanus, qui derivant. Deceimere est, cum quis cognoscens etiam nulla, uti superiores, auctoritate, tertiae statuit de eo litiuirine. hinc Decreta compilationi, quae est Romana appellata, coe- appellantur sententiae in causarum cognitioniapit operam dare. Interim tamen Petro Bene- bus prolatae, L nec quisquam. . des c. pro suentano Innocentius huius nominis tertius, qui idque apertius constat ex inlcriptione plurium cum, ut Pontilicia auictoritate aliqua collectio legum , vel ril. . . de iurepaIron.nMus, ederetur, a Romanis hominibus plerumque eL caesit imperialium enuntiarum is cogitathmisset rogatus, mandauit, ut publica auctoritate ν bus prolataram oeu Decretorum ex libris sev l, Decreralium liber conscriberetur; quo factum a bro prι- . Vnde Cicero, Semrtus Decreta; sic suit, uti tertiam hal remus compilationem . . Pontissum Decreta an.WRomanorum 1 9.di R. Subinde in Concilio Lateraneκsi ab eodem In- & haec constitutiones vulgo appellamus, d. l. I. nocentio conuocato, aliud quoque volumen , & d. eap.FRomanorum . quaelibet enim consti- posterioribus eius constitutionibus,& ipsius La. tutio, & Decretum iacitur , cap. ne innitaris. Germovij Parasitia. A infra