Nonnulla de temperamentis morbisque ex iis oriundis : dissertatio inauguralis medica ...

31쪽

Morbos iiisorum acutos, inprimis inflammationes sa-eiIe non satis cognitas haberi posse cenSeo, quod symptomata minus Vehementia et importuna, decur-s Smnque magis irregularem ac lenium nobis ostendore soIent. Natura pervicaX in iis cernitur, qua, si vi cogitur, symptomata turbulentissima tum Oriuntur 23 . Medicamina humectantia, TeSOIvontia, PVa- cuantia , irritamenta lenia pluries repetita, activi-uaiis incitatio, faciles quidem et expeditae eorporisi mentisque functiones, sed alternantes simul, optime i iis conducunt. Ceterum senectutem Plerumque adi

Certe temperamenta sic mera et Separaia, quae imodo describere conatus sum, sat raro tantum nobis ioccurrere constat; innumerabiles enim causae acci- Mentulos magis minusve illa mutare POSSunt, DX. C. i qualitas alimentorum diveria, educandi et viciust ratio, clima, animi cuItus et ingenii quam summum ad temperamenta commutanda Temedium , res exsternae politicae et domesticae, opes, aetates, morbi

isti similia. Maxime vero est dubitandum, uirumi prorsus Verii possit temperamentum aliquod in aliud liquoddam, cum dependeat a conditionibus Physicis, quae nimis iniime sunt intextae toti Organismo, no-23 Vogei l. c. S. 144. 24 Cons bruch l. c. pag. 18.

32쪽

quo raro hereditate illud propagetur u Parentibus ad prognatos 253. g. 11. Ista igitur quatuor, quae cardinalia dicuntur

temperamenta, Iimitibus non circumscribuntur adeonrctis, ut suam non habeat singulum Ialitudinem, intra quam plures adhuc gradus admittat, qui tins alterum alteri propius accedat. Quin imo, cum neque eXperientia ac theoria probent, coalitionem ot complicationem temperamentorum diversorum simplicium in eodem homine Iocum habere posse quam aIii quidem auctores Ηοose) non concedunt, temperamenti alicujus modificationem tantum adesse olentes), unde universum temperamentum, quod GmeΙin I) normale vocare vult, aliam atque aliam faciem induat, nou Tepugnabit, eoque minus, cum orgavicorum organi Sinum Statuentium systematum magis quam unum Praedominans nobis manifestari Possit, quorum quodlibet propria vitae temperiegaudeat. Quibus ex fontibus magna adhuc tempexamentorum modificatio, variatio et multiplicatio Pronuit, cujus in aestim an d a aria ad morbum dispo-

sitione ratio erit habenda 2 .

33쪽

Temperamentum Phlegmaticum eum Sanguineoi plerumque seSe conjungit, unde l. Ρ Megmatico - Sang. sit, dum amborum essentialia coalescunt, phlegmato iamen praeValente. Interdum Sese conjungit t. lphlegm. cum melanchoIico, tali nutem modo, uti corporis illud, hoc Psyches habito respectu superrius nobis obveniat. T. sanguineum cum cholerico conjuncium Sangui-

meo-chol. format, quod certissime Ionge optimum

T. choleri cum cum melancholico t. cholerico-imelanch. statuit, quod frequentor Observari Ιicot. T. melanch. cum Cholerico fere solo conjunctum ianimadvertitur, TarisSimo VeΙ numquam 3 cum phIeg-imatico, quum ili. Bari Is desiderium et meIancho-lliam putet minime VeI vix concorditer agere Valeroicum indolentia s. apathia phlegmatica. Insociabile est temp. sanguineum cum meI-wholico, non minus choleri cum cum Phlegmatico; attamen observatio, ut iII. NarteIs memorat I), nobisi ostendero posse Videtur temperamentum gentis ip- sum proprium more PhIegmatico - cholerieo , illud Inempe a morius Phlegmatico Batavorum Iongissimo distans Anglorum. Trium 1emporamentorum consociationem Tarismi me observandam esse arbitror; sin vero fieri po-3 Barteis Antangs grando der N. W. pag. 537.

34쪽

s 32 I

terit, tunc forsan iIIa phlegmatici, sanguinei et clio-

Ieriel, vel ad summum Phlegmatici quoquo cum cho- Iorico et molanchoIico, quum de sanguineo cum melancholico conjungendo nos minime Iiceat cogitare. Omnia quatuor temperamenta cardinalia nequaquam fieri posse eidem homini ut insint, certo est certius. Praeter connexum aIius cuni alio temperamento existunt quoque, quae a coriis evolutionis gradibus modisquo individui dependent et generis humani. Huc reserendum PSt:

g. 13. Temperamentum aetatum,

quarum cuilibet suum nimirum 5 : sic aoiatis illud insantilis temperamentum Phlegmatico - Sanguineum generatim nobis praebet ob systematis Iymphatici Praevalentiam et chyIopoetici, unde morbi nutritionis tam frequentes, eX. c. ScrostiuIOSis, Tliachitis etc., tunc quoquo Systema VaSOrum Cum non minus prOmineat, conjunctum euin ista cogitandi et agendi VeIO citate animique alacritate.infantibiis minitrum proΡTiu. Temperamentum aetatis juvenilis certe sanguineum est, cujus summum eSi frui et sperare; quanelaio cum organa thoracis et systema sanguiferum an Aime prae dominentur, huic permetuendi sunt 5 Rooas l. c. Pag. M.

35쪽

morbi pocioris, imprimis inorbi Pulmonum, Si quat heroditaria existat dispositio M.

Aotate virili una cum bilis Venaeque Portarum systomate Sensim Sensimque pro ediente augetur sensibilitas, animo autem tranquilliore sucio ac na-oiore; unde istius Proprium temperamentum ChοIerricum. Quae aetas κατ' vitiis abdominis sul,- illita est; apud seminas annis cIimactericis ob men-ssium nuXum cessaniem varia apparent pericula. uirilio et sanguinis circuitus notato magis inagisque ad Senectutem usque prOVecta decreScens, ristina organorum vivacitate heli lata, Sane tempὐ-

mentum melanchοIi cum Producit; cui potissimum insunt a lati diatheses ad marasmum et mn aenam tonalom, ad indurationes, ossificationes, lithiasin, i drothoracem, apoplexiam, ParaIJ Ses et rel.

Mulier, systemate Vegetativo praedominante, te Parvulo Upropinquans ad ejusdem ipsius tem DTamentum quam maxime procIivis nobis Ostondi lir; aiianien scnsibilitatis in mulieribus Praecipue gnantis rospectus erit habendus. Visi autem su

emate irritabiIi validiore sicuti hepate organisque 6 Rudolphi I. c. g. 236.

36쪽

abdominis, prao aliis est tempora mentum cholori cuinvol choIericO-Sanguineum. Huc Porro adnumerandum est:

g. 15.

Tempora mentum climatis set gontis proprium.

Certo et paene constanter temperamentum climaticum in conspectum nobis V nit, eoque WaΚis, ubi coelum ipsum ad aliqua inclinat extrema et . Iisdem climatibus eadem Sunt temperamenta, quae iis maxime idonea videntur. Sic aer PuritS coelumque Scronum animum laetum et alacroni sine dubio Procroare valent, aer contra humillus, nebulosus, Crassus nos Segnes, morosos, tristes reddit. Modici igitur hac generatim iiii possunt experientia in morbis, in quibus omnia ad temperamonta commutandar seruntur. Jam Veteres, Hippocratem secuti auctorem, coxiis corporis vivi conditionibus ac dispositionibus ipsum contrarium saluberrimum esse duxore M: quod Sat saepe Probatur, quo tum Oxcessus illarum dispositionum aliquis imminuatur. Attamen nimis non de hei praevaloro contrarium illud, quod potius iunc inprospera Progignerot. Sic Aethiops tempexamenio Praeditus cholerico. Iimniico vel Castella- IJ Barte Is Antangsg. d. N. N. S. 957.8) uai teis path. Phys. Pag. -09.

37쪽

nus melanchοIicus hand minus male sese haberet torris in humido - frigidis ad maria sepioni rionis sitis, quam harum contra tonarum in Olae temperamento PhIegmatico de regula exstructi illis in regionibus et eIimatibus 9). Generatim vero credere nobis Iicet, coelum humido - frigidum κατ' ἐξοκ', temperamentum fovere Phlegmaticum, mere frigidum vero phlegmatico - Sanguineum, aer temΡPTatust potissimum favere sanguineo et Sanguineo - Cliolerico, hutnido- calidus aut admodum fervidus tempora-imento meIancholico, Sic co- calidus autem chOIerico sanguineo et cholerico. Seminia inde quoque mor-l horum directa ut temperamenti propria cIimaticit certe ObServamus, cum ipsorum orium Praecipitq animi temperationis Occasionibus diu usque agen-llibus debeant IV.

I x his modo perlustratis atque ex cultus, Vitaei PIVitatrique rogundae et TeI. Tatione etiam nationum itemperamenta nobis in universum oriant constituenda; liuocirca Russorum aliud esse temperamentum quamluispanorum, aIiud FrancogaIIorum quam Batavorum, longe aliud esse AngIOrum quam Italorum, Planes iquet II . Haec autem temperamenta gentis Prο-

νria ς neratiin modo valent, quum speciatim maximam exceptionum copiam habeant, ita ut, rebus

inultimodis allatis iisque aptis, temperamenta stamis) ibidem.

10) Barteis l. e. p. 236.11 Roose l. o. p. 87 sq.

38쪽

Iiarii in quarundunt Propria, imo ipsa singulorum iumconfirmentur 12 . Ceterum etiam totius nationis temperamentum ut SatiS immutetur, causis idoneis et sunsicientibus sane essici Potest. 12 ibidem Barteis l. c. pag. 53. und Ansangs gr. derN. N. S. 958.

39쪽

Vit n.

Ego, Iacobus Preiss, naius sum anno MDCCCV.

uIitiae in Silosia super. , patre SamueIe, matre denrica e gente Fuchs, quam praematura morte nilia ereptam Iugeo, sdeique veter. testamenti ad-i ictus. Primis Iliterarum rudimentis domi imbutus, innum agens decimum quartum, VTatistaviam me

tituli, ubi Gymnasium, quod noret, EIisabellianum, raciore tunc temporis EtκIero, adii, studiaque huma- Ora PXercui per quinquennium. A. MDCCCXXIV.

aaturitatis testimonio instructus Gymnasium TeIiqui, iusdemque anni mense Apr. ab iII. Wondi, t. ieri .ictore magnifico, in allium Univorsitatis civium Tellus, apud iII. Benedicti, t. t. medicorum ordinis canum spectabilem, medicinas nomon dedi. Inlrna hac Musarum sede viros disserentes audivis: IlI. Machior de Graecorum, nec non do

40쪽

Alexandri magni historia. Ill. Treviranus de hola. Ilices elemontis set plantarum physiologia. III. li Iosedo encyclopa dia modica. Ill. Oito de Zoologia osteologia et syndesinologia, de anatomia coria oris humani theoretica et practica, comparata et Pathο- Iogica ac de foetus humani historia. III. PurLinde de physiologia et pathologia. III. Stessens de physica, de luce et coloribus. III. Fischer de chemia cum ilicor. iuni Pract., Pharmaceutica corporumque organicorum. III. Henschel de PharmacοIogia. III. Vendi de materia modica, toxicologia, therapia speciali et de morbis syphiliticis. LII. Seidel de historia medicinae, et uommoniar. Pharm. BOruss. III. Benedici de chiri gia, iniurgia, Ophllial-miatrice et de arte fascias chir. rite applicandi; qui etiam dux mihi fuit benignus in clinico chir. III. Homer de thera pia generali et speciaIi, de sermulis medicis rite concinnandis. Ide in vir ceΙ. Praec Ρ-tor mihi fuit optimus ad aegrotorum Iectulos. A. MDCCCXXVII. Berotinum Petti, et mense Nov. ab iII. Bethmann - ΠοInveg, t. t. fasces tenente,

studiosorum numero Sum adscTiptus, et ab ili. Ru-dolplii, medicor. ordin. gratiOSi decano maxime spectabili inter med. studiosos receptus. Ibi lias audivi lectiones: Ili. Osann de auxilio in reperi' finis vitae poriculis serendo. III. Magner, qui in signi benevolonii a me dignatus est, de med. sor usi, IlI. Eluge do arte obstetricia, de ossibus fractis ei