Caroli Nicolai Langii Lucernens. Helvet. Phil. & Medici ... Historia lapidum figuratorum Helvetiae : ejusque viciniae, in quâ non solùm enarrantur omnia eorum genera, species et vires aeneisque tabulis repraesentantur. Sed insuper adducuntur eorum

11쪽

AMPLISSIMIS

INCLΥTAE REI PUBLICAE LUCERNENSIS

PATRIAE PATRIBUS.

Carolus Nicolaus Langius Felicitatem.

Mans Patriae civis, Ad LISSIML PROCERES, non solum teneture fusiuem bona famjam usta qu cunque possibili modo tueri oe excolere, sed insevor omni conatu eo annui debere, ut v a acquirantur 2 detegantur boua, '

12쪽

bus salus Patria de die in diem magis accrescat; Hoc autem praestandum erit cuilibet in 'E Uocatioue , ad quam DruS illum creavit: Quod diu mecum animo per meus tandem Historiam Lapidum Figuratorum H Uctis nostra coincribere decrevi, utpote qui in regionibus nostris

freque es sunt, ta a pauci semis bucinque ae scripti, ac praeterea mirabili μά structu, mirabiles quoque latrui s Virtutes uobis promittunt, quae ad solatium uostrorum municipalium gra

vi morbo det utorum c9nduc re pol Crunt. Hanc

qualemcuuque Vobis , AMPLISSIIMI PROCERES , inerre humiliter mibi liceat, conatumque, impensos laborres ta sumptus infimi vestri clois non dedigncmiui , rogo ; sis enim soliciti Patria Patres , quibus nil magis condi

s, quam seuorum sis , ω omue id, quod

ejus conservationem flabilim videtur. Hoc nos omura quam maximc experimur, dum dispo

13쪽

alta si imur pace eo tempore, quo omnes Hecvetia nostra Vicina regiones immiti excruciam tur Marte. Valete, & adhuc diu ad Patria incolumitatem incolumes vivite, m assur sim

dis pos uir Ursinae, qua polistis, Gnatia G Am

14쪽

PRAEFATIO

m lucem demum prodit, Amice Le- ior, Historia Lapidum figurato-

rum Helvetiae nostrae in Idea mehante duos annoS edita promisiasa, quam lubenter citiuS parasia sem, nisi plura adhuc prius enucleanda ac superanda sitissent; quamViS enim in ea solummodo tractetur de Lapidibus Figuratis, cum tamen hi figura su a praeseserant infinita corpora naturalia tam e Regno Animali, quam

Vegetabili desumpta, eorumque origo & lapidea metamorphosis necdum nobis perspecte sit cognita, multus denuo desiderabatur labor ad eos rite describendos, & quidquam probabile de eorum productionis modo statuendum , de quo etiamnum inter modernos Philosophos dura viget disceptatio. Iam intellexeris e praemissa idea non solum methodum & Ordinem, quem in praesenti Lapidum figuratorum Historia observo,

15쪽

PRAEFATI O.

sed insuper Patriam meam majori ex parte saxosam mihi primam & praecipuam praebuisse

ansam illam conscribendi, nec minorem stimulum hoc tenue opusculum absolvendi me contraxisse e frequenti Elegantis Tractatus de Cochlitis &c. Angliae Praeclari miri D. Martini Listeri lectione , ac emolumentum, quo facilius Lapides Figuratos in sua genera distribuerem. Similiter fateri cogor, me non parvum lumen hausisse ex insigni Lithophylacio Britannico Celebris Viri D. Edmandi Luiij, quo potissimum Lapides figuratos in suas debitas classes distinXi, plurimorumque analogia clarius cognita ad sua corpora reduXi : e pluribus demum Authoribus plura addidici, quos in particulari materiae descriptione diligenter adnotatos inVentCS.

Magnam Vero occasionem praesentem

tractatum perficiendi mihi suppeditavit Ilim ii &Excell*R' D. FRANCISCUS HONORIUS COMES DE TRAUTΜANSDOR F ad Respublicas Helveticas Orator Caesareus EXtraordinariuS magnus

Musarum Patronus , studijque lithologici summus Amicus, qui, ut animum suum gravibus tanti ministerij curis quandoque defatigatum

leniter demulceret, Lapides figuratoS amicorum suorum ope per integram Helvetiam colligi, sibique transmitti curaVit, quos ejuSdem

16쪽

PRAEFATIO.

jussu in ordinem, quem prae manibus habes, redegi, ita ut praesens I apidum figuratorum descriptio bono jureMuscum Lapideum Traut-mans torsianum nunclapari posset, cUm pleraque & praecipua expositorum lapidum pars in

illo quoque Contineatur. Unde autem lapides magis notabiles in

huc Historia descripti transmissi fuerint, &qui S COS communicaverit, in qualibet eorum specie memoravi; minime vero silentio praetereundum est, quam plures fuisse donatos ab Illyi. & Magnifico D. PETRO VALCENIER Praepotentiam Belgis Ordinum ad Respublicas

Helveticas Ablegato EXtraordinario, qui, Prout in omni scientiarum genere versatissimus existit, in hoc tamen studio lithologico, quantum negotia tam conspicui ossich permittebant, majorem semper adhibuit attentionem, ut animum qUandoque curis gravem suavi hac meditatione sublevaret.

Praeter enumerationem Classium , ge

nerum & specierum Lapidum Figuratorum Helveticorum quandoque clasti aut generi etiam subjunxi descriptionem alicujus lapidis exotici, vel ob assinitatem, quae in eo cum Praecedentibus speciebus propter similitudinem structurae & figurae obser vatur, Vel etiam ob aliquam peculiarem Virtutem, qNam possidere

17쪽

PRAEFATI o.

possidere creditur, & propterea in nostris regionibus a pluribus expeditur, & agno

scitur.

In designanda generis alicujus Lapidum figuratorum nota caracteristica eam propo nere semper studui, per quam mihi Videbatur, ab omnibus alijs generibus posse sum cienter distingui, cum vero nota caracteristica illorum lapidum, qui conchas marinas Praeseserunt, ab his derivari debuisset, & quandoque nUllam certam in Authoribus deprehendere potui, stipius nova eXcogitanda mihi fuit, qua, si justa judicetur, mecum frui non dedigneris, si

qUUS a mari immensum ejus supellectile vix admirandi occasionem habuit, multo minuS cognoscendi, & illud in suas classes ac genera distribuendi. Hoc tamen per illud breve tempus , quod apud mare degi, observare mihi licuit , infinita ejus producta, Praesertim autem conchylia in longe persectiorem potuisse redigi ordinem, quam hucusque actum est, etiamsi Clarissimi Viri de hac materia jam copiosam scripturitionem secere, sed pensura hoc Philosophis in hoc scientiarum genere Versatioribus discutiendum relinquo.

Quod admirandam Lapidum Figurat

18쪽

PRAEFATIO.

rum structuram attinet, illorum generationem in genere praesertim eorum, qui ad certa corpora marina reduci possunt, in parte tertia hujus Tractatus, prolat tenueS meae Vires permittent, eXPOnam; reliquorum autem productionis modum , Variamque structuram tam internam, quam CXternam cum suiS coloribus, armaturis,& si quae alia sint accidentia illos concomitantia in qualibet classi, vel etiam genere, si OPUS Videbatur, CXplicavi, iun

pra prima principia de generatione lapidum in Partis prima lib. I. cap. F. hujus Tractatus adducta, licet sorsitan quoque incongrue stabilita. Quoad virtutes Lapidum Figuratorum, cum hi hucusque a paucillimis cogniti sint,&illae insuper per simplicem CXperientiam indagandae , non mirum erit, etiamsi paucae recensendae Veniant ; plures quidem ijs adscripserunt VetereS; Verum cum potius super stitioni cui caeca antiquitas quamplurimum dedita erat) quam Verae rationi & CXperientiae inniti videantur, eaS consulto omisi, addendo tantum illas, quae a Practicis fide dignis celebrantur, & Verae rationi minime repug

nant.

Plura adhuc de lapidibus addi potuis

19쪽

PRAEFATIO..

sent, Cum autem Pramens tractatus m nimis

amplum Volumen accrevisset, & instituti mei esset, tantum de Lapidibus Figuratis Helvetiae nostrae disserere, sussicit pronunc , ea solummodo breviter indigitare, quae ad Completam Lapidum Historiam denuo desiderari Videntur, & tractu temporis a doctioribus Philosophis describi poterunt, aut, si Deo Placuerit, magis Vulgaria ipsemet pertractabo. Inter haec primo occurrit arena, de qua paucissima prostant, & statim quaeri licebit, utrum naturaliter in simpliciora principia resolvi possit, vel an a Summo Creatore in primordijs mundi formata fuerit, ut sit primum omnium lapidum principium, e quo hi PrO-

ducantur, & in quod iterum ultimo resol Vantur. Dei a poterit arena dividi in fostilem, fluviatilem, & marinam, inter qUaS arenae species non parva deprehendetur differentiatam quoad colorem & figuram, quam quoad diaphaneitatem Vel opacitatem; Ultimo Jemum instituenda erit descriptio lapidum are-ΠaCeorum , eorum scilicet, qui e simplici arena constant, & in eam facili negotio dissolvuntur, qua occasione simul eventilandum

erit, utrum strata arenarum in summi S montibuS quandoque apparentia sint certa inditia Aquarum Diluvialium alpes olim occupantium, & utrum ab his formari potuerint.

20쪽

PRAEFATI O.

Ρost arenam lapidesque arenaceos considerandae veniunt infinitae & diversissimae silicum specie S, quae Colore, VeniS, figura, magnitudine, diaphan citate, & gravitate ac duritie saepius inter se quam maxime disserunt, hinc causae eXaminandae, Unde tantae diversitates dependeant. Caeterum de silicibus subrotundis & laevibus in summis alpibus, per quos nimirum nullus rivulus eXcurrere potest, quaeri solet, Utrum ita laeves & sub rotundi generari queant, vel an asperi & inaequaleS primo Produm, dein a fluvijs laevigati & rotundati mediante Diluvio ad alpes translati fuerint tSilices sequuntur describendi lapides calcarij proprie dicti, in quo solo nimirum generari soleant, quot eorum dentur disterentiae tam quoad substantiam quam quoad colorem, reliquaque accidentia lapidibuS communia,& qui ad calcem conficiendam meliores CXi

stant.

His succedunt lapides fissiles, quorum diversitas magna est quoad colorem, duritiem, structuram, & situm intra terram, quomodo generentur, ut tam faciliter in millenas& saepius quam maximas laminas findi que

ant.

Consideratis lapidibus fissilibus multi-

varia rupium & saxorum genera obserVam