Russia seu Moscovia itemque Tartaria commentario topographico atque politico illustratæ

311쪽

D Ε s c R. I P T I Ochanorum in Tartaros emeritores idoneos ratio.

Α Pud Chanum, soldanos, Rulaetos Murgas insigniores milites illi, qui in re bellica dexteritate dc opinione sunt clari , operamque 3c facinus aliquod insigne in bello navarunt, in maximo honore habentur. Ac ea ibIorum est ratio, ut non solum ingentibus quibusdam beneficiis liberaturare ea qua Chanus potest eos consulta

tur, verum etiam virtutum&merit0-

sum illorum itast ille memor, ut locum honorarium perpetuum illis, su cesibribusque eorum , inter Muretas insigniores in consessii, ac ut ipsis mos est , apud mensam suam eis assignet. Ille honor apud Tartaros maximus δύhaereditarius est; nam & in bellunia euntes idonei dc exercitati viri , qui eum locum possident , eo honore inducendis cohortibus a Chano dignantur. Captivos etiam Tartaros aliquos Permutatione captivorum Chanui liberat ἔ in reliquis vero redimendis aera,rium proprium liberalissime profundit , dc qua ratione potest, eos libepter consolatur. v. Ex

'gens ipsa in b, '

312쪽

HAbuit gens haec sedes in ea scythic

parte , quae est ultra Beliam monis . tem, ut Aytonus scribit, ad quem Macedonum arma Alexandri ductu peris venisse dicuntur. Ferus his ab initio cutitus, sine moribus, sine lege, sine ullo vitae cultu, armenta pascere, obscuri nominis inter Scythas, finitimorumq; vectigales. Mox gens ipsa in plures velut tribus diis visa est, coepitque sub ducibus agitare, penes quos erat totius rei summa; pendere tamen nihilominus vicinis accolis vectigal, quum Canguista oraculo quodam primus est rex ab iis creatus. Is reiscepto imperio primum omnium malo. rum daemonum cultum abrogavit, edictoq; praecepit, ut tota gens Deum optimum maximum coleret, cujus providentia regnu credi voluit a se receptum.

Edictum est deinde ut quicunq; per aer tem arma ferre possent, ad certum diem regi praesto adessent. Estque militaris multitudo in hunc modum distributa, ut decuriones centurionibus parerent, centuriones Chiliarchis, Chiliarchi myriadum, id est denum millium prςfectis. Inde ad periclitandas vires imperii septem priacira ex iis qui universae geneti

313쪽

3ret . PE sc RIPTIO ante constitutum regnum praesuerant,

filios parentum manu jussit interfici. facessiant illi imperium, etsi acerbum ocatrox, cum multitudinis metu, tum

religione adacti : credere enim vulgo coeli nume ejusmodi regni initiis interis fuisse; non regem, sed deum ipsum vi lari arbitrantes, si illius dicto minus o temperassent. His fretus opibus Can. guista primum finitimos Scythas bello subegit, subactos vectigales fecit,& cum his eos quibus Tartari ad id tempus tri. butum pependerant. Inde remotiores populos suo subegit imperio. Caeterum dum bellis bella serendo neque labori neque periculo parcit, pugna quadam parum feliciter commissa , . profligato exercitu, ex fuga in proximum vepretum sese conjecit. haerebat victor hostis a tergo legens fugientis vestigia. Et jam qui ad caedem festinabant, adorti eranr locum perscrutari , quum bubo avis alioqui inauspicata ad strepitum adventantium excita, praepete volatu regem servavit, quum vacuae fecisset latebrae indicium. Et quia rex per eum modum servatus est, in magno jam inde hon re filii avis ipsa apud eam gentem: nubium gestamen pulchrius in his quam pennae ejus volucris cono affixae. Ciracumjectis gentibus domitia Canguitati: asis occulteth h. t , iri itis constat

314쪽

studio propagandi imperii ad occiden

tem solem flexit belli impetum, de jam victor ad Caspium mare processeratenam quid aliud Scythia egressis potus rit prius occurrere, haud sane intelligo. Caeterum , sive Caspium , sive aliud id fuerit ad quod ventum est, Canguista,

quod satis constat, medio victoriae curissu moriens duodecim filiis regnum reliquit, quos ille quum sub ipsum tempus mortis ad concordiam hortaretur,

iussit ut duodecim sagittas qui'; suam

in unum conferrent, fascemque ex his facerent, inde singuli in orbem experiri jussi sunt, possent ne fascem infringere. Caeterum quum res ab omnibus frustra tentata esset, tam firmum, inquit, erit vestrum imperium, filii, si in eo tuendo concordes eritis; contra fragile de hostium injuriae obnoxium, soluto antis morum consensu, ceu, si fasciculus iste aut casu aut consilio solvatur, infirma erit sagittarum quaelibet, ac cuique vostrum facile friabilis. Et ille similitudine haud quidem inepta docuit, res hominum concordia augeri, auctas discordia labefactari. Hoccola qui omnium maximus erat natu, & ob eam rem caeteris

facile cedentibus, rex post patris interutum dictus est. Asiam invasurus mille lectos equites misit ad explorandum

315쪽

3M DE sc RrPTIO plus gentis statum: hi ad angustias mon xium progressi ubi sores obduae sunt

ferratis trabibus, Dyriogoro amne sub terfluente, castellum ibi munitum ad arcendas transitu gentes innumer/i, Velut altero terrarum orbe portis ex clusas, primo accessu capiunt. Fuerintῖς

C-spiae portae, ad quas illi venerunt, ad Caucaseae, nee Aytonus seribit, nec ipst utrae fuerint assirmare possum. inclin xl men ad Caucaseas animus, quia oppi dum ab Hoccolae equitatu oppressiim Alςxandreta, ut Aytonus tradit, sutrix 0lim appellatum. Verum Plinius Al ' andriam non in ipsi, faueibus statuit ut ille , sed in Caucaseis portis: conxy- Caspiae non minori miraculo natus ςςlobrantur quam Caucaseae, cum ςδ' siqilo in ipsis angustiis, cui Cum φηfuit nomen. Caeterum sive hae suetiὴς ii)R , praesidio oppressb Hoccox*ςquites locum tenuere, inde in alto QNVςlut orbem egressi, quum ad Arstrςm Turcorum urbem processisse x , mgtris vis hominum ad bellum instim diςebatur, ut jussi a rege fueranxi in pacatum abierunt. Hoecola, p*l

suorum equitum reditum, qui ς 'qVae illi renuntiarunt apparebat ppi qosi m satile subigi, ite, filios cum xi '

T a A r A R I Ar. natu marimus ad occidentem solem in juniis est, Batho quidam Bacho scri brat) imperium patris secutus ad lentrionem flexit: Tapladais serat is natu minimust terras & gentes, qdxes Neridiem vergunt, invaderet. ipse rando multitudine abundabat, cum hyaleatissimo exercitu circumjestas ItaIes ad ortum Solis bello aggressus, celerrimo victoriae cursu Calesium assentca olle facta, longe lateque imperiii :; propagavit. Est & persarum re-nnm eI parte adeptus, qua expeditio

ae Tartari literas didicere, quum ad idt 'pus nullus ipsi genti suisset litera-

dissi d s. Sed vix ea res tantum pro bii ai νitae cultum, quantum ad pi lateri tuendam obfuit malorum d 'ρnqm veneratio, quam magna par yistoris erercitus, commercio eorum

stoi vicerant, imbibit. Tagladais suet viails nam utrumque scriptum re id j qui ad meridiem egressus est, adipios usque Athiopas, qui sunt sup . ἐyptam, promovit arma: infelix ta-ςja militia; victus praelio ab s,liopibus & in desertas terras incautς assi ereicitu delatus, partem non pax uir λmisit copiarum. Apud quosdam dyttio incidisse eos in genus hominum

316쪽

T A R T A R I AE. 373 natu maximus ad occidentem solem ire justiis est, Batho squidam Bacho scrubunt imperium patris secutus ad septentrionem flexit: Tagladais serat is natu minimus 3 terras &gentes, quae ad meridiem vergunt, invaderet. Ipse quando multitudine abundabat, cum opulentissimo exercitu circumjectas gentes ad ortum Solis bello aggressus, celerrimo victoriae cursu Cathaium usq; extensione facta, longe lateque imperii fines propagavit. Est & Persarum reis gnum ex parte adeptus, qua expeditiO- ne Tartari literas didicere, quum ad id tempus nullus ipsi genti fuisset literarum usus. Sed vix ea res tantum pro fuit ad vitae cultum , quantum ad pietatem tuendam obfuit malorum daemonum veneratio, quam magna pars victoris exercitus , commercio eorum quos vicerant, imbibit. Tagladais sive Cagadaus nam utrumque scriptum reperio ) qui ad meridiem egressus est, ad Indos usque AEthiopas, qui sunt supra AEgyptum , promovit arma: infelix tamen ejus militia; victus praelio ab ruthiopibus & in desertas terras incaute cum exercitu delatus, partem non par Vam amisit copiarum. Apud quosdam

317쪽

3is DE sc Rr PT Iomagno incommodo affectos. Et Tagla dais per haec male habitus, ad occiden' tem solem flexit iter, junxitque se camisatre, qui res Tureorum cirea Persdom, Assyriam , & Mesbpotamiam v hementer afflixerat; nam in has terra ille primum exierat, mox ad occides xem Solem iturus. Datae sunt Tagi 'Manis sedes ad inhabitandum , & r πιφpti in partem victoriae, ita tamen uxsumma rei penes Iachin fuerit , dicestares. Major celebriorque Balboni Iictoria, qui Goniata Turcorum resq)ngenti praelio victo, brevi omne ipsς

sqntis regnum armis domuit. Sitne sio'niata a Bathone Hoeeotae filio via. ian alio hujus nominis duce , quem /hinitio ejus expeditionis missum cssmI'grata milibus equitum significare vi dςxur Aytonus, cujus ductu magm ς

Porte accita sint Tureorum opes, p/ Rum perspicue traditur. Caeterum, ni

His, uve ille suerit, qui Goniatam Viςix sexi constat Latinorum auxilia Tursi ς0 praelio astitisse. Bonifaeius Molinu)3 noti sanguinis, & Ioannes Limip/ xius in Cypro insula ortua, auxilia th ς0pii. praefuerunt. Aeeidit haec Tu ψ'xum clades in eum annum , qui humVGlmis supra millesimum ac ducon rumum altera quadragesimo suix

T A Rir λ R i AS. 3l tendam eam pugnam, quam Batho in Tarcos prospere depugnavit, coma stam inrasit. Quae comania fuit, authbi terrarum, loco non multum dive Aest supra demonstratum in rerum re utione ad Agyptios pertinentium :nam

comani fuerunt servi, qui ipsi

issiperitare coeperunt. caeteram Ayx

R4S ata cappadoces solum de qui illis initimi sunt, sed omnes gentes usqύς i Raaim & Euxinum ad comaniae ignum pertinere persuasum habuit, Vt mihi ridetur. Comani, inquit, sui tabus ejecti in pannoniam fuga deseienter ad consanguineos. Sed Hunni Lyrgari ejus terrae advenae, scytis, adi aulli est dubium, fuerunt. verum yρῆdo modo haec capienda sunt , Ba Ito comania subati a Rosulanos bello. it, Iazygas, & polonos. comano dissi inde vestigia seeutus inpannoniam,

Iocessit, oppressique sunt ex his pleriq, yltra Histrum. Hine fiuminis mari

Wilaeaversus, suis ad exitum rapien xi et, in Germaniam flexit eursum, est' βρ in Austriam usque impetu delatus. hi pravum, eredo, superare adortus,

id in Austriae id flumen esse Aytonus I, in quod ille primus omnium temere λῖresis, magnum equitum globo

318쪽

T A R T A F. AS. 3I7cundum earia pugnam, quam Batho ita Turcos prospere depugnavit , Comaniam invasit. Quae comania fuit, aut ubi terrarum, loco non multum diverisso est supra demonstratum in rerum re latione ad AEgyptios pertinentium: nam

Comani fuerunt servi, qui ipsi genti

imperitare coeperunt. Caeterum Aytois

nus non Cappadoces solum & qu, illis

finitimi sunt, sed omnes gentes usque ad Tanaim & Euxinum ad Comaniae regnum pertinere persuasum habuit, ut mihi videtur. Comani, inquit, suis sedibus ejecti in Pannoniam fuga dese- runtur ad consanguineos. sed Hunnide Ungari ejus terrae advenae, Scythae, quod milli est dubium, fuerunt. Verum quoquo modo haec capienda sunt , B tho Comania subacta Rosulanos bello subegit, Iazygas, & Polonos. Coman rum inde vestigia secutus inPannoniam. processit, oppressique sunt ex his pleriq; ultra Histrum. Hinc fluminis magnitudine aversus, latis ad exitum rapientibus, in Germaniam flexit cursum, esiaque in Austriam usque impetu delatus.

Hie Dravum, credo, superare adortus,

nam Austriae id flumen esse Aymnus ait, quod ille primus omnium temere

ingressus , magnum equitum globum

319쪽

& violentia victus, cum magna eoruni parte, qui vorticosum amnem transnare nati sunt, mortem occubuit. Tartari, rege amisib, eas repetunt terras, quas

bello suas fecerant. In his postea gentibus Bathonis filii late imperitarunt. Et hae sunt memorabiles illae Tartaro. rum expeditiones longe lateque septentrionem 'meridiem, & ortum magno: quidem humanarum rerum motu pe

vagatae: de cujus regni origine & incrementis non ab re fuerit haee in literas misissἡ. Caeterum quando eo vehimu S, ut de ejus gentis vetustate, & imperio 'non pauca dicantur, subtexam hiet breviter illius mores & ritus, urgentis mimnus alioqui notae sit vita cognitu faciistior. Colunt Tartari simpliciter Deum, optimum maximum, ad cujus providentiam omnia reserunt. nec jejunia habent ulla, neque sacrorum ceremoniam. nullis utuntur precibus, quum quid a Deo impetratum volunt: Ayto. nus tamen autor est, aliquando exercia

tui universo indictum esse a rege jejunium. Homine interficere nullius noxae est. Si fraenum non rdemerit is qui quadrupedem misit in pascua, piaculum est. . Fornicari ac venerem quoquo modo exercere, neque probro, neque vitio datur. Multirlex corinubiuma ausu. post

Patris

320쪽

lis: alii

obitum fas est novercam sibi matrimonio jungere; faet & quae fratri nupta fuerit. Regi quicquid libitum est lu

cet, & cuicunque velit, lege permissum est uxorem & omnia quae velit adimere. Ex rapto plurimum vivunt , aut si haec desunt, venatu. Equino bubuloque lacte victitant; vescuntur & equina carinne , sed ne humanis quidem carnibus abstinent. Fallax ingenium. Vinum cu

pidissime potant; si fiat copia,bibunt ic

humanum cruorem. Pediculos esitant,

uxor mariti, amicus amici, illud dictu tantes , Sic regis hostes eant. Nuptae mundum gerunt capitis in cistae speciem figuratum, circa summum latioren , sesquipedali altitudine, serico dc margaritis ornant. Puellae adhuc innuptae indiscreto fere a viris habitu. hi pileo ca. Fut contegunt, mento subligant. pilea iserma pene plana, veste ad genua feredemissa , multifariam recisa a pectore. Arte magis quam Viribus pugnant; gladio utuntur brachiali longitudine. ab una parte fastigiato. Corio teguntur aut laminis ferreis. equites agiles, sagittan

dique scientissimi. is omnium fortissimus qui Sc imperii observantissimus. Sine stipendio militant. Pedites inutiles

di insigni tarditate. Gens in praeliis ατGua serendia solers, de ad omnia'

' men