장음표시 사용
451쪽
ostrea uel cruda mandi solent: quidam in sartagine stiris utuntur. Contra
leporis marini uenena ostreamversantur Ostrearum testae crematae uires
habent buccinarum similes, nisi quod minus crassarum sunt partium. Faciei sordes abstergunt, splendidos reddunt dentes . Elotae, humida ulcera cauaque replent,atque ad cicatricem ducunt: excrescentem in ulceribus carnem reprimunt. Stomachnm, inquit Plinius, unice reficiunt ostrea, fastidiis medetur,molliunt aluum leniter. Eadem cocta cum mulso,tenasmo qui sine ulceratione sit,liberant:uesicarum ulcera quoque repurgatis: Alias, Misae Liin conchis suis coetii, uti clausa uenerint, mire distillationibus prosunt. Testae ostreorum cinis uuam sedat,& tonsillas admixto melle. Eodem mou do parotidas,pauos,mammarumque duritias, capitum ulcera ex aqua,cu- temque mulierum extendit. In ergitur de ambustis: & dentifricio placet. Pruritibus quoque & eruptionibus pituitae ex aceto medetur.Crudς si tundantur strumas sanant,& perniones pedum.
I. Ostrea,&c. etiam quandoq; dicitur: quanquam sere generale est omnia complectens quae testa integuntur,ut satis explicat Galenus it. lib. de simplic. medic. Et quoque nonnunquam aeque generale est ad omnia testata. Aliquando uero ea sola comprehendit,quae sua natura immobiti sunt.
De chamis seu concitis. Cap. C C X L III. 'Oncharum siue chamarum genera,chame trachaea, id est aspera: cha meleios, id est i quis. Gly merides,uet,ut alij uolunt, glycyamerides,& pelori lchbi ualues sunt,& generis uarietate inter se distantes, & figurae rotunditate. Chame trachaea quae & a nonnullis glycymarides dicitur) ab ci,cha.
C aliis generibus differt, quod non solum aspera scabraque sit eius testa, sed striata de quasi uirgulas quasdam prominentes habens per testae longitudinem extensas Caro illi intus maris falsuginem sapore reseri, de duriuscula est:&,ut Icesius tradit,inali succi, parumque nutrit, & facile excernitur: ut uero Diphilus,stomacho grata est. Ab hac disseri chameletos,quod testam hη habet i qui orem,latiorem &pellucidam:carnemque intus suaviorem,quae concoctu facilis est, nsque succi,uberius alit,stomacliaq; grata est. Huic suauitate praefertur gly marides: uerit a peloride uincitur. Pelorides reli uas magnitudine superant, sed glyci mari des maiores sunt quam pelori- Pelorides, es. Glycymaridcs carnem habcnt duram, quae non parum alimenti prae- PQGNA D stat: & trachaeas succi bonitate superant,sed peloridibus inseriores sunt: urinam magis cient glycymarides quam pelorides. Emolliunt aluum pelorides. Distrimen his etiam ex loco cst, quanquam chamae omnes locis a renosis sui ortus initia capiunt:) quae enim in Dicearchia siue Puteolis, aut Lucrino lacu,aut circa Alexandriam nascuntur in paludibus,optimae sunt. Quae uero supra Diol cum & Pharon atque Pontem, quo Pharos Alexandriae iungitur,oblongae sunt glandium quercinarum instar,& hirtae similiter atque fagorum glandes quos echinos uocant, & candidiores, carneque intus duriore pariter & acriore. Chemas,sunt qui ita diuidunt,ut alia cna- me tracbaea dicatur,alia basilica regi aue,quae 5 pelorides dicitur. Quae basilicae a nonnullis dicuntur,ab aliis peloriae,inquit Diphilus,copiosum cro Peloria.
452쪽
DE DIFFERENTII sant alimentum, praecipue quae grandiores sunt numque gignunt suc-E
cum,& stomacho gratae sunt,nec facile cxcernuntur. Chamae cum coqui tur,duriores evadunt,& suaucs si rite condiantur. Chamarum, inquit Dioscorides, in exigua aqua coctarum ius aluum ciet, id cum uino assumitur.
x Chame,&c. x μη, sorsitan dicta ν Αὐλωλένα . a Chame trachaea. Macedones hanc ,αρMων, Attici uero κρεῖον dixere. 3 Ab hac dissere chameleios.&c. Has. ni fallor, Aristoteles gaiadas uocauit, concham scilicet laevi testa, an uero sui generi honcha sit P citia σαρ G π λίρου. s Conchae nomen unam speciem significat, nempe chamen,ut apud Aristotelem lib. histor.animalium: sed de priuatim chamen trachaeam, ut lib.s M apud Oribasium lib.2.Plinius conchas appellauit, non quae testa adeo fragili clauduntur atque cochleae, pectines, digiti: sed quae firmiore, ut purpurae, buccina, pinna. Concha dc quibusdam non minus generale est quam ostreum: continet enim omnia quaecunque testa intecta sunt. Nonnunquam etiam pro Flesta ipsa accipitur, ut Columella in horto, Implicitus conchae limax: dc Cicero libro secundo de natura deor.de pinna, Duabus patula conchis:&,comprimit conchas.
De mitulis siue musculis & tellinis. Cap. CCXLIIII. tuliM. A Itulus qui dc musculus etesiaceorumbi ualuium genere est testas haM si 40, 1 V1 ben; clusiles & reseratiles,lquesque,tabris tenuibus. Connectuntur xinter se mituli, fauilicant de accruantur muri cum imodo: nascuntur cnim more ccparum,ut minores subinde oriantur iuxta principium. Vivunt in
algosis, gratissimi autumno,&ubi multa dulcis aqua miscctur mari: ob id Ephesij, & qui in AEgypto inueniuntur, laudatissimi.Procedente hyeme, maritudinem tralaunt,coloremque rubrum. Iuba in iis uoluminibus quae G scripsit ad C. Caesarem Augusti filium de Arabia, tradit mitulos marinosternas heminas capere. Musculorum duae sunt species: maiores qui salem Luirusque resipiunt: ideόque gustui ingrati. Duri item sunt de concoctioni srenitentes, sanguinem procreant crassum, & pituitae multum: & succum denique non a)co probum. Copiose alunt, uentrcmque de urinam cient. Hi si assentur sitim uehementem excitant: si uero clixcntur, Sc acrioribus quibusdam,ut sinapi nasturtioue condiantur, no adeo uirus resipiunt. Minores , rotundi magis sunt, de externis testarum partibus hirti, tenuiori- biisque testis,carne & molliore de dulciore, iasque succi :uerum minus a- sme Pliniin lunt de urinam cient magis. Ora mandentium atque fauces acri mordaci - Ρα , uexant,gulam arteriamque cxasperant: tussim quoque siccam de rau- H. 1 cedinem essiciun vocemque obtundunt. Dcteriores sunt qui in locis aretri, eri tribui . nosi aut inter testas figlinas gignutur, iis qui in algosis proueniunt. Mya-ces,inquit Dioscorides,id est,mituli laudatissimi in Ponto: caro eorum ad scanis morsus utilis sine imponitur. Crematis eundem buccinis effectum praebent: priuatumque plumbi in morem eloti, oculorum medicamentis cum melle utiles sunt:palpcbrarum nanque cras studinem & albugines, caeteraque quae oculorum claritati ossiciunt,cxterunt. Atque in . aliis p. artibus
rdida ulcera capitisque pustulas sanant. Qui circa Ephesum gignuntur,sis,id est mituli,inquit Athenςus,pectunculis meliores sunt:chamis tame . inferiores:urinam magis quam aluum citant. Myacum ius,inquit Plinius, traditur
453쪽
A traditur aluum & uesicas exinanire, interanea distringere,omnia adaperi re, renes purgare, sanguinem adipemquc minuere: itaque utilissimi sunt hydropicis, mulierum purgationibus, morbo regio, articulari, instationibus : item prodesse scili, pituitaeque pulmonis iocineris splenissique uitiis,
rheumatismis.Fauces tantum uexant,vocesque obtundunt. ulcera quae serpant aut sint purganda sanat: item carcinomata. Cremati autem ut muri ces,& morsus canum hominumque cu melle, lepras, lcntigines: cinis eorum potus emendat caligines. Gingiuarum & gentium uitia, cruptiones 7 pituitae,& contra doricnium aut o carpathon antidoti uicem obtinent. Tellinem a Romanis mitulum etiam uocari existimauere nonnulli. Tcili-
v nς circa Canopum insulam in Canopico ostio sitam frequentes sunt:& lo- .cis arenosis gignuntur,& in litoribus quae saepe fluetibus agitantur. aruquae tenuiores exilioresque sunt,basilica hoc est,regias appellant. Quae uero fluviatiles,ut quae in AEgypto&Nili superioribus partibus gignuntur, maiores sunt & succi pleniores dulcioresque. In uere optimae sunt tellinae. . . Recentes bonam faciunt aluum, sed praecipue ius earum: salsas uero tellinas ustas,adeo urentem efficere cinerem serunt, ut sit cum cedria mixtus
instilletur,auulsos palpcbrarum pilos renasci non patiatur.
I Connectuntur inter semituli,&c. Mituti,inquit Plinius, spote naturae in arenosis proueitiunt. x Musculoru species. Plinius ita: Degenerant myaces in duas species. 3 Hos Plinius mitulos, Oribasius myacas, Athenaeus μύας-ιMsiliit uocat, M. t minίαμνας in genere masculino, Minores, &c. Hos Plinius myiscas, Oribasius de me. Athenaens,Mvας ingenerescemineo appellant. 1 Molliore, ita Oribasius, dc Athe- νυς.ό. cnaeus.Plinius uero duriore carne est e scribit. 6 Haec Plinius alteri myacum ge- neri tribuit, nempe priori&quod maius diximus,mitulos uocat Plinius. 7 Tellinem,&c.Romae circunferri narrat Hermolaus pusillas quasdam cochulas: quas qui a . . vcndunt,tellinas praedicant,uulgaribus cochis minores & leuiores, candidasque nec striatas quas Veneti piscatores a capparis similitudine capparoculas appellant. 8
Dioscorides tellinis, eadem Plinius pectunculis attribuit: nec quicquam xnνῶν, ideride pectunculis apud Dioscoridem habetur.
PInna concharum generis est,duabus grandibus patula conchis, scabris, Pinna, Par . nec tamcn striatis,labris tenuibus munquam sine comite est,sed custodem intra sic continct,aut squillam paruam, aut cancellium, pinnotherem D uocant & pinnophylacem: quo quidem custode priuata, perit brcui tem- . pore: neque enim absque mutua opera uiuere possunt.Pandit se pinio, luminibus orbum corpus intus minutis piscibus praebens. Assiiltant illi protinus: S: ubi licentia audacia creuit, implent eam: hoc tempus speculatus index, morsu leui significat: tum admonita squillae morsu pinna,comprimit conchas,&quicquid inclusit,exanimat, partemque socio tribuit. Nai scitur pinna in limosis arenosisque locis ex bysta, id est, uillo siue lana quadam pinnati,subrecta, semper radice innititur,neque sedem unquam mutare solet,neque cuulsa uiuere potest. Quod ouum uocatur,semper habet, sed alias maius, alias minus. Pinnae copiosum praebent alimentum: ucrum aegre dc concoquuntur dc digerulus: urinam cient. Pinnae optimae sunt te'
454쪽
Zi suberbo nellae,plenae carnosae'ue, quae in limosis herbosisque vadis gignuntur:& u- Es ' bi mari dulcis aqua mi icetur, de locis tranquillis ac uciato carentibus: t neriores enim hic nascutitur,quam ubi fluctibus agitantur. Grandioribus paruae:& quae uero & aestate capiuntur,aliis Praestant: sunt enim & suauiores & pleniores. Quae magnitudine media sunt, carnem quidem habent
mollem,candidam ac dulccin collum autem durum concoctu dissicilem, corruptionique renitentem: collo nanque corpus reliquum facilius corrumpitur. Elixis assae duriores evadunt, praesertim si uino suerint aspersae. Earum autem caro quae in uino & aceto maceratae sunt, mollior est, sed sta ηὐ ' tus generat. Pinnam esse concham illam celebrem in qua gignuntur mary ' haritae nonnulli prodidere. TheopErastus in eo libro qui de lapidibus inscribitur,non pii viam, sed pinnae similem esse prodidit. Androsthenes ue- FBisberi, ro prorsus aliam, quae apud Indos berberi dicitur. Haec pectunculo formav suntlis est,sed neque striata ut pectunculus, neque ita aspera: neque duas ue. luti auriculas habet,quemadmodum pectunculus, scd unicam. Chares Mityleneus,ostreo similem concham esse prodit, sed oblonga 5r crassam,carne intus ana pla, candida S odorata. in nostro mari,inquit Plinius, reperiri solebant margaritae:crebrius circa Bosphorum Thracium,rusi; ac paruet in conchis quas myas appellant. at in Acarnania quae uocatur, pinna gignit. Quo apparet no uno genere conchae nasci: nam S Iuba tradit Arabicis c5- υἰ cham cise similem pectini insecto,birsuta cchinorum modo: ipsum unionem in carne ipsa esse grandini similem. Indicus maxime has mittit occa- inus. In Britania quoque paruas atque decolores nasci certum est. Praecipue G autem laudantur circa Arabiam in Persico sinu maris rubri.
. r Ex bis .ita legit Theodorus apud Aristotelem.sicuti etiam nostra habet exemplaria Graeca. uerum AthenaeusAκ o ductu habet, id est,ex profundo. a Qu' pacto in concha & generetur,& incrementum capiat margarita,uariae sunt authoiu sententiae, ut uidere est apud Plinium & Athenaeum S Solinum.
De pectunculo. Cap. CCXLVI. s.f. . u, DE stunculus testacei generis bi ualuis est, testas habens fragiliores, sic rbabis. 1 bras,&quasi uirgulis qilibusdam striatas. & reseratiles, ut quae alterox αἰς latere nodo ligantur. Binas in testis ueluti auriculas habet. Id quod otium
uocatur, non semper,sed uere continet: mox tempore procedente minuitur: lemumque totum aboletur. Pectunculi inueniuntur & nigri cantes, S: Pi albi,& ruli. Nigricantes alij praeserunt,ut c. adidos alij: sed squalore trahunt rusum colorem:& locis quibusdam etiam defecerunt propicr siccitates. locis arenosis sui ortus initia capiunt: celeri incremento augetur: quippe qui ueanno perfici possint .Latent aliqu andiu in arena. Latent tere S circa canis ortum, S magnis frigoribus: pectines admoto digito dehiscunt,mox comprimunt ut ccrnentes. Dc serramento quo capiuntur saepe exiliunt, ita ut uolarc uideantur.Plinius,extra aquam,inqui uolitant sagittae modo. Qui
candidi sunt atque lati,dulciorcs habetur: sed candidi: duri: rus, uirosi: u rij, mediocres sunt. Haec Xenocrates: Sed candidi molliores sunt Diphiloauthore: neque uirosum quippiam habent,&aluuin citant. Ex nigris aute& rufis
455쪽
A & rusis maiores,atque uerni sapore sunt iucundo.Pemanculi omnes facile concoquutur,stomachόq; 5: uentri grati sunt, si cimino & pipere condiatur. Pectunculi eo praestantiores sunt quo maiores,testaque mUis cocaua,& colore nigriores. Vere optimi sunt de aestate: atque his potissimum temporibus augentur plenioresque filint:sed pro lunari potestate maxime. Caeteris praestant & magnitudine dc si acci probitate,quq Mitylenae capiuntur.
Numerosios fert Pontus,sed exiles,& qui non temere in magnitudine crescunt.Pectunculi alimentum uberius corpori exhibent quam chamae: sed succum & dctcriorem procreant,& qui non tam facile aluum faciat. Concoctionem facilius admittunt quam ostreae.Sapore sunt dulciorc:at nimia B illam dulcedinem per cocturam exuunt. Aluum magis mouent iurulentiastis:& quo magis assentur,eb minus succi cogeniti erit rcliquia na, minus que aluum lcnsebundisi in suis testis assentur, magis nutriciat. Pectunculi in cibo urinam cient :& ea quae circa uescam fiunt, ulcera uel sordida iuuant,etiam si escaram contraxerint. Purgatur uesica,inquit Plinius, pectinum ci .Pectunculi salsi triti cum cedria pilos in palpebris inutiles euulsos collibent.
De dactylis sue unguibus,&pernis. Cap. CCXLVII.
Coia charum egenere sunt dactyli unguesuc ab humanorum unguium Dd patim similitudine appellati. binis clauditur unguis ualuibus leuibus, fragi λςς-libusque,ucru in utroque latere connexis. Exigua corporis parte caelatarcii -
C quo autem toto corpore,perinde ac in cubili occulitur. Ad strepitii se subtrabit,inseriusque subsidit,quoties ferrametum sentiat. Permanet immobilis in locis arenosis, nulla innixus radice:qui si e testa cucllatur,uiuere nequit.Ex his mares alij donacas, alij aulos uocant: eminas onychas, mares lividas quasdam ceu virgas intesta cotinciat, coloremque habcnt caeleste. Dulciores scenainc sunt,& unicolores: urinam mares mouet,calculosos iu- uant,& quicunque alias dissiculter urina reddunt. Dactylis natura, inquit Plinius,in tenebris remoto lumine alio fulgore clarere: S: quato magis humorem habeant,lucere etiam in ore mandentium lucere in manibus, atq;
ctiam in solo atque ueste decidentibus guttis .proprium hoc solenibus atq; purpuris est, qudd cu in iusculo coquuntur,id crassius reddant.Copiosum, D sed malum succum procreant solenes & glutinosum. Innocui maxime si cum sale edantur & aceto nam cum oleo de sale deteriores sunt. Qilo I a diores ed praestantiores simi, vigent aestate maxime. Conchς longi; carnes, c*cbα sin minquit Plinius,ex mulsse potae cu aquae pari modo iocineris doloribus prosunt aut si febres sint, ex aqua mulsa. Pernae concharum generis circa Pontias insulas frequentissimae.Stant ueluti sit illo crure longo in arena defixae, hiantesque qua limpitudo est, pedali non minus spatio uenantur. Dentes in circuitu marginum habet pectinatim spis latos,intus pro si ondylogra- . -
dis caro cst. statorum genera haec traduntur.
t Conchae longae carnes,&c. Digitos,ut ego sane arbitror conchas longas uocauit Plinius.
456쪽
φονΘtu. G Vnt animalia quaeda exclusa omnino iis quae in genera divisimus: quae . I scilicet ancipiti natura suntmeque enim in iis perfectu animal est, neq;
planta.Quae enim holothuria uocantur atque pulmones & plura eiusmodi,alia in mari,parum a plantis disserunt sua ipsa absolutione: uiuunt enim sine ullo manifesto sensu perinde ac plantae absolutae. In Eis icthya parum i γ δ sua natura a plantis disserunt, ut uideantur plantae quaepiam marinae, aut fungi propius tamen ad animalium naturam accedunt quam spongia. In τὸibea hoc certe cum plantis conuenit:quia non nisi adhaerendo uiuit .sed mim aliquid habeat carnis, sensum aliquem habere uideri potest:sed olfactit in ta Umen minime habere cernitur.Inter testata, tethya peculiarem sortita sunt naturam .his enim solis corpus totum tegumento includi Rir, nequaquam astriato,sed i qui: cuius durities inter testam & coriu cst, adeo ut modo prinduri bubuli tergoris secetur. Adhaeret id genus saxis sua testa:duoque lep'sita inter se foramina exigua admodum habet, & uisum uix patientia,quibus humorem cibo accommodatum accipit: δύ quantum humoris rcina neat,reddit:alterum scilicet & quasi os sit,alterum ucro ueluti excrementi Ostium: excrementum cnim in eo nullum socctatur mani sestum, quale in caeteris ostreis uel echineum, uel quod appellant papauer cotinctur sed neque quod ovum appellatur, inco ullo tempore minuitur aperte aut augetur.Dillecto,primum membrana carnosum ambiens partem ostenditur, qua uertibuli caro ipsa continetur, nulli e caeteris similis,in omnibus tamebui generis cadem. Adhaeret caro haec utroque ex latete membranae circu- Gdanti & corio: de qua adhaeret,arctius utranque in partem est tethyon, uidelicet ad meatus illos duos,quoru alter crauior,alter tenuior est. Catium intus utrinque exiguo quodam interueniente continuo,in quo uitae principiu continetur:humόrq; in altero cauo consistere solitus est. ta corporis eorum natura carnosa est. nam pars alia quς uel instrumentalis uel sei
sualis sit,nulla omnino percipitur: color icinyis aut pallidus aut rubidus cst.Tangentium manus qualitate quadam ita assiciuntur, ut uix clui possit.Generantur in rimis aut cauernis saxorum, maxime uero in coeno, de
litoribus quae phyco algauc marina abundent. Inuenititur & in musco ma 3rino,aut si is in herbis foliisue marinis. Praestantis lima in Smyrna Asi in HAEgypto nulla inueniuntur. plurimum dant alimenti, renibus prosunt dc stomachicis,lcnasmumque patientibus atque ischiadicis. Lateris dolores leniunt tethya similia ostreae in cibo si impia: torminibus & instationibus succurrunt:cachecticis quorum corpus macie conficitur, icthya utilia
sunt cum ruta ac melle. V mbulam. 1 In his tethya,&c. Theodorias modo uenibulum uertit modo callus. 2GPin. ut a phyta alia) inter testacea numerat A ristoteles, non qubd testa includuntur ti- licea: sed cui equidem arbitror) quia minimum habent Sc sensus de motus, quemadmodum testata. Prarierea nihil duri intra se continent,quod aut osseum aut cartilagineum siti, sed mollia penitus sunt:omi': sui initia limo solo habent ut testacea: ide que testatis natura simili ma. Et quidem Plinius tethya ostreae similia dixit. 3 In- ueniuntur
457쪽
ueniuntur id in mi isto marino,&e. Inueniuntur tethya,inquit Plinius,in soliis marinis sugentia,sungorum uerius generis quam piscium. nasinumque patientibus,3 c. Eadem M tenasmum dissoluunt,renumque uiti inquit Plinius.
De holothurio,stella,&pulmone marino. Cap. CCXLIX. 1 Vae holothuria uocantur,non ut tethya adhaerendo, sed absoluta ui- Molothuris. a uum:mouere tamen se nequeunt,sicuti nec ostrea.uiuunt quide sinculto sensu,perinde ut plantae absolutae ut epipetron): ut eadem fere sit natura quae fruticibus,a quibus parum differunt,sua scilicet absolutione. Que stella uocatur,neque animal persei hum,nequc planta,scd ambigit atque ancipiti est natura,quemadmodum de urtica. Forma eius sicl- Stella, B lis quae pinguntur,similis est. Parua admodum caro est illi intus, extra du-Σ riore callo. Conchas aggressa cas exugit, omnenaq; cibum statim peragit: adeόque natui λ calida est,inquit Aristoteles, ut omnia in mari cotacta decoquat & adurat. Draconis marini scorpioniimque ictus carnibus carum impositis:item araneorum morsus sanantur. In summa, contra omnia uenena uel potu uel ictu uel mori noxia, succus carum ex iure decoctarum 3 essicacissimus habetur. Inter haec & pulmo naturam habet pene fruticis: sponte enim prouenit,tituitque absque ullo sensu: non tamen adhaerendo, sed absolutus, perinde ac planta absoluta .Pulmo marinus recens, tritus atque illitus,podagris pernionibusque auxiliatur: ait inique pulmonem marinum decoctum in aqua calculosis prodesse epotum. Pulmonis marini cinis adalligatus egregie mulierum profluuia purgat.
S 1 Quae holothuria.&c. Tubera voeat Theodorus. a Conchas aggressa ea se Xugit. Quana utatur astutia in exugendis ostreis, legas apud Oppianuiti. 3 Inter haec,&c. Hatipleiimon, ni fallor,est apud Plinium lib. 3a.
De urtica. Cap. C C L. VRtica item ancipiti natura est,ambigens & plantae & animali. Nulla
huic testa, sed corpus omni ex parte carnem prae se sert: urtica etenim ipsa quasi interna ostrearum caro ei se uidetur.Sciatit & manum admotam corripit adhaerescitq;, perinde ac polypus suis brachiis. Atque dum admoueri sibi manum sentit, colorcin mutat, inquit Plinius, S contrahitur. Os medio in corpore cotinet:hoc in maioribus urticis euidelius est: & de saxo D quas de testa uiuit: & si sorte in eam inciderint pisciculi, cos excipit, reti ntique:atque in hunc modii devorat quaecunque nacta est csculenta. Haec Aristoteles. Plinius, Contrahit urtica se,inquit, quam maxi ac rigens, ac praenatanto pisciculo fronde suam spargit: carnos, nanque frondis his natura)complectensque dcuorat:alias marcenti similis,& iactari se passa algae uice, contactos pisces attrituquc petrae scalpentes pruritum invadit. Excrementum nullum in urtica cise conspiciturissed in b. ac re similis stirpibus Limes is 1.e
est. Maiores tamen meatum,ut ostreae,qtioc xcrementum sicccdat, tenuem sene uetvi m-
scilicet fistulam habet parte superiore.urtica cnim ipsa,uti modo diximus, das interna ostrearum caro cile uidetur: faxo uero utitur perinde ut testa: sco enim adhaerere more n5nullorum testa intectorii in solet u rtica: & ta- Oo h
458쪽
men quoties libeat absolui,absolutumque uagari quoddam urticarum ge- Enus notatum est,quod & cchinos pectunculos in quos offenderit, corrodit. Quae enim in cauis sinuosisque adhaerent, nunquam a saxis abs tu un- tutiquae uero in saxorum planis marginibus uiuunt, absolutae sedibus uagantur. Duplex genus percipitur urticarum: alterum corpore paruo, quod cibo aetum est:alterum maiusculo durόq;, quale circa Euboiae Chalcidem gigni scimus. Sunt omnes bybernis mensibus carne constante atque rigidiuscula:quamobrem per id tempus capiuntur,citaque idone sunt. At aestate deteriores filint: praemadent enim & marcent,ut si tetigeris, facile di Ccerpantur atque dispereant. Denique nulla tantisper euelli integra potest ac aestus impatientia, saxa subire interius solent.Vrticis idem gignendi mo Fdus est,atque iis quae testa includuntur. Mordent urticae non ore, sed tacta . totius corporis: uis enim in his pruritu mordax, eademquς quae terrestris urticae. Vrtica ut author est Diphilus) 5c uentri & stomacho grata est, aluum atque urinam ciet, parciusque nutrit ut uero Xenocrates tradit, urticae gustui suaves, sed stomacho admodu m ingratae sunt. Assae clixis ad aluumouendam magis idoneae:quae lapillis adhaerent,urinam magis cient: qu
passo aut uino mulse condiuntur,facile concoquuntur, aluumque mouet: quae autem coquuntur in passe una cum oleo,lubricum quidem illud reti nent,aluumque cient:sed uentrem replent, & difficulter in uentriculo conficiuntur. Vrticam marinam in uino potam calculosis prodesse aiunt. In oleo coquuntur urticae:quo ne pili renascuntur,nonnulli sunt usi.
C Pongia nullam habet carnem,sed similis omnino plantis est: praesertim.
cum adhaerendo tantum uiuere pollit,abs tuta uero minime. At paruualiquod discrimen est. Spongia nanquessensum aliquem habere creditur, argumento quod multo difficilius abstrahuntur,nisi clanculum agatur, ut tesunt.Praeterea ad auulsoris accessum contrahiatur, taut euelli dissicile sit: quod idem etiam faciunt quoties flatus tempestasque urget.Plinius,Spongiam,inquit,animal esse docuimus,cruore petris inhaerente. Aliqui narrat& auditu regi eas,contrahique ad sonum, exprimentes abundantiam humoris,nec avelli petris posse,ideo abscindi & saniem emittere.Quin & eas quae ab aquilonc sint genitae praeserunt caeteris: nec usquam diutius durare id spiritum medici assirmant: sic & prodesse corporibus, quia nostru suo misceant:&ides magis reccies magisque humidas, scd minus in calida aqua, minusque unct as,aut unctis corporibus impositas: &spissas minus adli rescere. Oppianus quoque tradit, a spongiis euulsis distillare saniem,quae si spongiatoris sorte naribus adhaereat,s pillime hominem sussocat. In sax rum rimis & cauernis oriuntur spongiae, non aliter atquc ca quae testis intecta sunt. Aluntur conchis,piscritimo. Et uiuere spongias esca manis esto conchae in his repertae ostendunt: &apcri edoclaudendόque pisciculos capit spongia. aperit autem antequam ingrediantur: claudit & contrahit cuingressissent.Adhaeret nec parte una nec toto: intersunt enim fistulae quaedam
459쪽
A N I M A L I V M LIB. X. ais K dam inanesὶ sed pluribus passim particulis haesitat,& quasi membrana e
tenta subesse radicibus earum uidetur. Superne autem caeteri meatus concreti propemodum latent. At uero ins dioe quaterni aut Quini patent, per quas easti existimantur. lor illotis uiuissique nigricans est: candidae autecura hunt. Spongiarum tria genera accipimus: sunt nanque aliae rarae,aliae
spissae,aliae quas nominant acnilleas.In genere illo spisIb quae praedurae sunt atque asperae, hirci nomine tragi nuncupantur: minus spissum de mollius manos. Tertium quod achilleum uocatur tenuissimum & spissis limum S: a ualidissimum est. Genus hoc inuentu perquam rarum est.Ex hoc penicilli. r3 Mollissimum uero genus spongiarum penicilli Trogus author est penicillos mollissimos circa Lyciam nasci in alto,unde ablatae sunt spongiae. Si e-B nim euenerit sorte ut spongia cum euellitur,abrumpatur:rcsiduo item nascitur & completur. Magnitudine amplissima sit ni solutae illae & rarae spo- Penio .giae sed mollissimae spissae & tenuissimae,quae scilicet altis tranquillisque nascuntur gurgitibus: flatus enim ac tempestates,spongias quoque ut caetera altilia,reddunt duriores,& incremetum impediunt. Genus item aliud est, quod nome aplysias inde accepit, quod elui non possit: habet hoc ampliores illos meatus,sed reliquo corpore densum est:nihilo tame densius quam quae ante numerauimus genera, quanquam lentius est,& ex solo pulmonitimilis:pessimum omniti m hoc gcnus est. Sensum id genus habere diu ueuiuere inter omnes praecipue conuenit:cognosci prae caeteris spongiis eo facile potest documento,qudd cum illae albicent, limo inter lauandum subsiC dente,id semper nigrorem ostendit. Quidam longias ita distinguunt, alias ex his mares existim auere tenui fistula spissioresque: quarum quae duriores sunt,tragos appellant:alias foeminas,maioribus fistulis ac perpetuis. τλὰ M. Medici inscitia quadam ad duo nomina cas redegere: Africanas, quarum firmius sit robur: Rhodiacasque, ad uendum molliores. Nunc aute mollissimae circa muros Antiphali urbis reperiuntur. Spongia noua non sicut lana aut linamentum materia duntaxat est,qua applicantur medicamenta ad irrigationes idonea,sed & mani seste desiccat, uulneraque enaema conglutinat si noua sit,&maris odorem adhuc reserat si eam cum aqua aut uino aut posca pro corporis ratione imponas. Quod si uetus sit, & maris odorem amiserit,non aeque desiccat:immo inutile esse sentit Dioscorides. D Mollissimum genus earum penicilli oculorum tumores leuant ex mulso impositi, item abstergendae lippitudini utilissimi Imponii tur spongiae ipsae epiplioris exposca:ex aceto calido ad capitis dolores.De Micro recetes dis.cutiunt, molliunt, mitigant:ueteres conglutinant uulnera, inquit Plinius. Vsus earum ad abstergenda,souenda, operi eda a fotu dum aliud imponatur:ulcera quoque humida de senilia impositae siccant. Fracturae & uulnera spongiis utilis lime uentur: anguis rapitur in secando, ut curatio perspici possit.Et ipsae uulnerum inflammationibus imponuntur, nunc siccae,
nunc ex aceto inspersi nunc cuino,nunc ex aqua frisida: ex aqua uero caelesti impositae, secta recentia non patiuntur intumescere. Imponuntur &integris partibus,sed fluxione occulta laborantibus quae discutienda sit: &
460쪽
iis, quae apostemata uocat, melle decocto peructis.Item articulis alias ace- Eto salso madidae,alias e posca, in uulnerii curatione de succidae lanae uicem implent.Disseretia haec, qudd lano emolliunt, spongiae coercent, rapi utq; uitia ulcerum.Circunt gantur& hydropicis siccae, uel ex aqua tepida poscaue. Imponuntur 5: iis morbis quos uaporari oporteat, seruenti ex aqua persus expressaeque inter duas tabulas. Sic & impositae stomacho prosunt,& in febri contra nimios ardores. Sed spleneticis e posca,ignibus facris ex acetoamponi oportet sic,ut sanas quoque partes spatiose operiat. Livorem ab ictu recentem ex aqua salsa calida saepius mutata tollunt: testium tumorem doloremq; ex posca.Songia usta acris est,usmq; habet digeredi. Cum bitumine aut pice cremata, languinis eruptiones in uulneribus cohibet, praesertim si seruens apponatur. Aliqui raras tantu ad hoc cum pice urunt: F& oculorum causa comburuntur in cruda ossa figulini operis, plurimum
proficiente eo cinere contra scabricias genarum excrescctesque carnes, di
quicquid opus sit ibi destringere, spissare,explere:utilius in co usu lauare
1 Qvius multo dissicilius,&c. Qiranta cum difficultate, quantoque periculo coluliguntur spongiae: id quibus modis auestuntur, ostendit Oppianus lib.s de piscibus. 2. Tenuissimum M H a Migr: sortasse minimum uerti potuisset: quanquam Pliniustenue etiam dixit,uel intelligitur tenuissimu, id est,tenuibus fistulis,ut legitur apud Dioscoridem Metili*,παν. 3 Ex hoc penicilli. Ex hoc spongiarum genere fiebant penicilli uulnerari J quibus scilicet uulnera ulceraue stipabant abstergebantque, ut clarissime explicat Plautus in Rudente,Ego iam te hic itidem, quasi penicillus nouus exugere solet,m hunc amittis,exugebo quicquid humoris tibi est. G
Raeter haec quae diximus animalia, sunt purgamenta aliqua relatu indit gna,& algis potius annumeranda quam animalibus. Chrysippus quo-phetaruom que philos bus tradidit phrypanion adalligatum remedio esse quartanis:quod esset animai,nec ipse Aescripsit, nec nos inuenimus qui nouisset. Herpes. Heles quoque animal a Graecis uocatur quo praecipue sinantur quaecul tego'. serpunt.Protogeustς animalia sunt Indica, quae gultu habet acutissimum.
τυ e cant. τει 10ῖας animalculum quod scias uillosue concutiat. Haec duntaxatia Siribi tu . min. auere authores sicuti & seu lugu,quod nec quale esset animal, nec ubi nasceretur,tradiderunt.Et Euphorion in commentariis scriptum reliquit, HI ad s. in Samo bestias olim suisse seras maxima magnitudine nomine neades, quaru in sola uoce terra discederet:earu m osse maxima, uel sua aetate extitisse. Sunt citam in mari nonnulla animalia essgie insolenti & sui generis: quae quoniam inuentu rara sint,constitui in genus non possunt. Iam enim pis atores uidisse se retulerunt quaedam trabunculis proxima, pullo colore,tereti figura, pari ex toto cras lamento.Item alia scutorum cingie,colore
rubeo,pinnulis crebris. Ad haec alia quae genitale uiri imitarentur,tum spe t ' cicitum magnitudine,ssed pinnis subnexis binis loco testium. In magnis etiam imbribus multa apparent animalium genera,quς ante uel nunquam uel raro uisa sueritat. His igitur mihi satis admonuisse saltu uideor,quae de animalium