장음표시 사용
111쪽
sejut sistunt. uel mouent. hoc eis hoc loco soluadiicere uoluimus. I . A stericani mira dici medicamenta, non quaecunq; uel adstringendo memses sistunt,uel eosdem mouent incidendo sed que simul utero grata sunt de aceepta,qualia censeri debent, quae uel odore suaui, uel aromatico sa- rore suam osten dunt substantiae bonitatem,
ARTi c VLI morbis ferὸ capitalibus in sestantur: quo fit ut cephalicis etiam curentur medicamentis. Ex ipsarum aut partiu natu- Dra,cum eadem si neruom,quae cerebri ratio, nihil quoq: colli se
re lieet,quod in cephalicis supra non si expositu. Quod tamen arthriti ea medicamenta doloribus oculo ii maximὸ accomodetur, & ita quidea medicis describantur, atq; si hac ipsa solum ratione arthritica sint appellanda de his aliquid etiam adiiciemus, ut qualia poscant articuli. qualia
item eorum dolores medicamenta requirant,intelligatur. Ex ipsa ita articulorum natura,cum neruacea sint corpor facilὸ colligitur, articulis ea copetere,quibus Sc siccandi uis insit, Se calefaciendi. eu leui quadaadstrictione uel peculiari uirtute, qua robur articulis addere possint: q. certe facultas cephalicorum est, cum tamen articuli sint a corporis ceni ctro remotissimi,uehementissima quoque poscunt medicamenta. Quod ad ipsos autem attinet articulorum dolores, hic progredi edi methodus esto. Dolor aut tollitur, aut saltem demulcetur. Vera quidem eius cura e hs causam, quae dolorem insert.radicitus extirpeinus. Tanta est tamen . interdu doloris rabies,ut anodynis utendu si prius, quam doloris caua sani impugnemus:& id quidem eo maximZ, quod dolore partes incalescant.& influxu sanguinis inflammentur: quae u ero doloris causam evellunt. calidissima sunt, ut cum furit dolor, iis abstinendum esse uideatur. Duplex autem est doloris sedandi ratio. nam si dolorem spectes, an Odynis uti licebit: sin ardore oppugnare uelis,refrigerantia conuenient,tum D quod iis ardor optimὸ temperetur, tu quod iis influxus etia inhibeatur.& maximὸ si repellentiu aliquid immisceas. Anodynorii natura se utendi ratione supra docui inus: de refrigeranti b. suo quoq; loco actu elae Por. ro doloris causas practici varias costituerunt. de uib. nobis nunc no est disserendum. Haec tamen ante alias admittenda fuerit: pituitam ni inimarticulis impactam. cum irritatur,influxum at , dolorem excitare. Nain euae medici ad dolorem penitus extirpanduin , arthritica recesent, talia sint. ut ualidissimas ad incidendum & attrahendum uires habeant, quae profecto nec bili sauae, nec san uini copeterent. Haec substantia sunt eximiὸ tenui quod adstrictio pituitae sit aduertissima. Magis enim partibus impingeretur,a quibus rame est elicienda, Cum uero satis A attractum.
112쪽
A re discussam esse uidebitur.ut 3c dolor cessauerit, Se causa dolori s absim ita fuerit. adstringentibus utemur,&iis,quae articulos corroborare pocint,ne post faeilὸ defluxiones excipiant. Haec sunt, quae nobis de propriis partium corporis humani medicamentis scribenda fuerant,ut qualia quibusq; competere ex earum natura de affectionibus maxim) pr etriis intelligeretur.
B . E purgantibus medicamentis plurimum a medici; disceptatur. l 4 utrum occulta proprietate sibi destinatos attrahant humores, an uero manifestis qualitatibus idipsum praestent. Quaestione hanc
aliis discutiendam relinquemus, & qua fieri poterilibreuitate methodu edocebimus, qua purgaturis procedendum esse iudicamus. Hoc itaque primum esto, quod medicinam exhibiturus obseruabit . quid nimiru sit
euacuanduin dein medicamenta inuestiget, quibus idipsum a ssequatur. Cum enim non eadem sit in omnibus materia peccans, non idem certis medicamentum competit omnibus. Rationes autem. qui b.exquiri de beat humor expurgandus, pes quas item uias educere coveniat, nsi ferte instituti nostri ratio ut hocce loco demonstremus: purgantiu natura nobis & uires exponendae sunt Variis itaq; modis humores educunt medicamenta. Quaedam enim leniendo,quaedam abstergendo,non nulla natura exstimulando,aliqua costringendo purgare colpiciuntur. Quae uero proprie purgantia nominantur, pr ter hasce facultates aliam habentiqua humores a remotissimis etiam partibus eliciunt & attrahunt. Utruautem uis haec calori tribuenda sit. an occultae proprietati, nostrum hoc dissoluere non est. Calida quidem censuerunt et Te ueter s omnia purgantia. cuius nomine calori uim purgatricem adscripserunt aliqui Notu tamen est recetiorum experientia purgandi uim quibusdam inesse . quae . D uel frigida sunt. uel salte exiguo praedita calore. Priter enumeratas purgantium medicamentorum qualitates, haec etiam omnibus uerὸ purgan tibus inest, quaedam nimirum substantiae prauitas, qua uentriculo sunt. caeterisq; uisceribus inimica- Non equide dubium est, quin haec ipsa uis ad purgationem plurimu conducat. Naturam enim ad expulsionem magis irritat. quam uel acri uel mordacia. Nondum tamen attractionis ratio patet. Magis enim natura, quam medicamenta, purgare diceretur. si se humorum expulso nominanda purgatio. Licet itaque non absurda snt quae a multis in hunc modum ad purgatricem uim demonstrandam proferuntur nequaquam tamen ideo negari potest, quin occulta quaedam eis insit substantiae proprietas, ut humores ad se certos alliciant. Quamobrem hoc pro consessis habeatur,purgantia medicameta p aeter
113쪽
eam. qua pollent, purgandi uim,qualitates habere uarias.quibus uel o e. AcultE. uel ratione manifesta negotium natur facessiunt: quo fit, ut eis addenda sint corrigentia. Sunt etiam uariae purgantium differentiae. Quaedam enim pituitae, quaedam bili. quaedam melancholiae, nonnulla uero serosis ii moribus addicta sunt:& aliqua leuiter purgant, aliqua uero uehementius, ut eius non parum intersit, quaenam stat eligenda medicamenta. Denique si competens habeas medicamentum.& id, prout res ipsa feret, commodὸ correxeris.tempus etiam,& utendi ratio diligenter exquirenda sunt.Vt ergo generalem purgantium medicamentorum do ctrinam paucis.& recta methodo comprehendamus, haec capitibus ali- uoisgillatim expediemus: quae sint nimirum purgaturis eligenda me- Bica in enta: quibus item corrigi debeant: quando, qua denique ratione iis utendum sit.
TORVM ELECTI O NE, CAP. XLIII. CVM eadem medicamenta morbis omnibus nequaquam sine discrimine conueniant, sed unaquaeq; certis destinata sint humoribus: in hoc omnium primo decet intentum esse medicum, ut conueniens in uestiget medicamentum,quo morbum sibi propositum expu Cgnare possit hoc autem ax humorum natura, & manifestis medicamentorum uiribus est exquirendum. Occultas equidem rerum facultates nullo rationis discursu licet experiri: quo sit, ut hic de iis nihil etiam si mus acturi. Manifestis tamen etiam qualitatibus praedita sunt purgatia, quarum respectu dignosci possunt. Humores itaque purgandi quatuor existunt pituita serosus humor, bilis,& melancholia. Medicamentorum uero qualitates, quibus ea discernuntur, hae sunt notissimae: quaedam enim leniendi uim habent quaeda adstringendi nonnulla partium tenui - tate praedita sunt: aliqua uehementi pollent acredine. Discrimen in his hoc etiam obseruandii, aliqua uidelicet leuem habere purgandi uim , a- Dlia uehementem,non nulla uero media quadam tenus praedita esse facultate. Hac ergo ratione cum modo scriptis humoribusconserri debent,ut quae substantia sunt tenui, pituitae, uel melancholiae conueniant. cum enim humores hi crassi tenacesque sint,ut attrahentibus cedant, incidentia poscunt. Quae uero leniunt, quod humores nulla ferὰ ui oppugnent, bili conueniunt serosis humoribus, Ae iis, qui fluxiles & ad purgatione praeparati fuerint. Haec nimirum causa est, quod biliosa medicamenta mixtis incidentibus pituitam expurgent: squidem ubi fuerit attenuata, fluxilis existat. Ob idipsum, quae pituitam purgant, demptis incidenti
bu S, aquas euacuant, cum ut expurgentur, attenuatione non opus ha
beant, Caeterum quod hydragoga no ea .pprie uocetur, quae serosos bu
114쪽
A mores. quos in viis purgationi destinatis offenderint, secum rapiunt, sed
quae aquas in loco remotiori collectas uiole ter eliciunt: talia certὸ sunt. quae non exigua pollent acredine, tu in ut partium tenuitate penetrent. tum ut attrahant calore uehementi. Quς uero medicamenta uim habent
adstringendi pituitae, uel melancholiae sunt infensissima, quod crassos humores adstrictione partibus magis impingant: sed iis conueniunt ex purgandis,quae suapte natura facilis fluunt, qualis est bilis, aut putrefacta
pituita, quae defluxiones aut alui profluuia saepenumero excitant. COLORIB Us etiam medicamenta discerni possunt. nam quae alba sunt, pituitam: quae nigra sunt, bilem atram: quae flavo colore tingunt, sta B uam euacuare censentur, ut praeter rationem de gustum uisu quoq; possis edoceri. quodnam tibi medicamentum sit ad humoris alicuius expurgatione in eligendum. Sed uereor, ne medicos color fallat, ut bilem esse ducas seruiia,uel liquefactam pituitam,quae flavo fuerit tincta colore. PORRO quod aliqua leuiter, aliqua uero uehementissi in θ purgent id quoque paucis expediendum fuerit. Competent ergo uel einenti Ora. si quae puretare uoles. uel contumacior uel remotiora fuerint qud fit ut bilis cum facilὸ cedat etiam leuissimis expurgetur. Sunt tamen ex uehementioribus ali qua, quae bili conueniunt. ea fortassis ratione, quod cito ferantur impetu eaq; soluin rapiant, quae iaci id cesserint. Talia certὸ nec C uiscos s humoribus competunt, nec iis, qui sunt ab intestinis,aut uentriculo procul dissiti. Pu RGANTIVM deniq: discrimen hoc quoq; diligenter expendendum est cum aliqua per secessum aliqua uomitione purgent,utra conueniant. Hoc autem ex morborum natura colligi poterit. Quod ad ipsa tamen attinet uomitoria, debili uentriculo, pectori. pulmonibus,& oculis assectis nocent, alias morbis ex cruditate conferunt. Vomitoria uprosunt, quae substantiam habent unctuosam, uel quae cito foetorem in uentriculo concipiunt, aut quae uehementissimas habent purgandi uires. ut
operationem praecipitent. Non equidem haec propriis addicta sunt hu- D moribus, nisi pituitam ea poscere dicas, quibus incidendi uis inest. nam
quaecunq; uentriculus in se contine quo mitione foras extruduntur.
ANTE QUAM pure tione aggrediaris, prius ex Hippo eratis sententia corpus fluxile reddes,& humores ad expurgationem praeparabis, ne. si non cedant, naturae uis inferatur. Cum itaque concocta, non cruda medicanda sint, humores A maximὸ uiscosos 3e tenaces calidis & incidentibus 'ruris concoquemus, hac tamen prudenti ne nimio calore in uenas materia protrudatur, atq; adeo febres excitet. n Quod
115쪽
Quod uero uomitoria concoctione non indigeat.sebrium, uel aceessio- Anum initiis exhiberi post uni,humorum Praeparatione postposita. Caeterum si ualide purgandum sit, prius intestina uacuabuntur. uel lenitivo,
uel clystere : secus enim uti ion praeparatis, materia uiolenter attracta interciperetur, Sc tormina uel aliud quoddam graue malum inferret. HORAS autem circiter tres. aut quatuor. ante cibum exhibentur medicamenta, ne uel in alimenta uertantur, maximὰ si dulcia fuerint eis immixta: uel alimentis eorum uires obruantur, si quis ea paulo ante cibum exhibeat. Natura quoque diuers motu molestanda non est, ut & purgationem expediat, & nutritione simul intenta sit. Maximum id uero eit, quod purgantia uentriculo, se naturae, ceu uenense Bra. plurimum infesta sint . ut cum cibis in corpore nequaquam retineri debeant. Etsi uero pitulas cibum assuinpturis aliquas exhiberi ponse concedimus: nequaquam tamen hoc modo scriptis repugnat. Ex iis enim conficiuntur. quae nullam uim habent naturae molestam, sed uentriculum potius roborant, Se concoctione peracta, leuiter aluum mouent. Quod si cum chylo quidpiam in uenas feratur, id putredinem
arcet.nec sanguinis concoctionem remoratur. Lenientia quoq;. qualia sunt manna,cassia syrupus rosatus laxatiuus) quod naturae non sint aduersa, paulo ante cibum.ut hora una. uel dimidi coinodὰ ad excrementorum eductionem exhibentur. A cibo pitulae nonnunquam capitales C hibentur, ut cum ciborum uaporibus earum uires ad caput serantur.
IN purg ntibus plurima conspiciuntur, quae uel adiuuanda sunt. uel
corrigenda. Quaedain enim manifestis nocent qualitatibus, quaedam occulta malignitate naturam lacessunt, aliqua uel tardius uel imbecillius purgant, aliqua denique nimis esserato motu corpora uiresque deiiciuat. Cum haec itaque uitia uel nota sint antὸ quam exhi- Dbeantur, uel postinodo nobis innotescant. de iis primum agemus, quae cum ipsis purgantibus exhibentur: dein & aliquid eorum attingemus, quae a purgatione nonnunquam offeruntur. Omnibus hoc sero purgantibus inest, ut stomacho & naturae aduersentur: quo nomine semper eis admisceri debent , quae cor aut stomachum roborant. Id etiam, quae te,niendo purgant, habent incoinmodi, quod in flatus facild conuertuntur, ut ea perpetuo postulent, quae flatus discutiunt. Hoc autem non in iis solum, quae suapte natura flatulenta sunt. uenit obseruandum, sed in iis etiam, quibus ad expurgandam pituitam. aut humorem melancholicum utimur. Talia namque licet in fatus conuerti nequeant, suo tamen calore, si uel pituitam, uel melancholiam attigerint . fatus excitant
116쪽
DC PURGANDI RATIONE, cap. xlvj. 9,
A tant, qua proculdubio ratione sena fiatulenta dici debuerit. Purgantia. quorum acrimonia uisceribus aduersa est. non adstringentibus, sed iis corriguntur, quae leniendi uim habent & in crassandi. 1 alia namque sietemperanda sunt, ne diu in corpore contineantur: quod perpenderint, qui rosis aut aliis adstringentibus antimoni uin corrigunt. Tragacantha commodius temperari possiet, siquidem medicamentorum acrimoniam tollit, nullius particeps adstrietionis. Ad excitandas purgantium ui res, quo citius id facilius operentur, iis interdum utimur, quae uel partium tenuitate, uel acrimonia naturam extimulant. Id autem inattenuantium usu diligenter obseruabitur, ne modum exuperest atque B adeo uel uenenatu in medicamenti qualitatem ad cor deferas, uel sudorem excites. quo multiplex corpori damnum inserretur. A' purgationes medicamentum imbecillius agat. uel clylleribus, uel balaeis expultricem intestinora in facultatem proritamus: interdum leniens potio, ueliusculum exhibetur, & maxinid, ubi sic cuin assuinptum fuerit medicamentum. Ad nimiam medicamentorum operationem temperandam
uocant) a multis multa suadentur, de quibus nihil hoc loco
Proseremus, ne constituto, breuitatis limites egrediamur.
C CAP. ALvc. PRO uariis medici scopis uaria quoque est purgantibus medicamentis utendi ratio. Nam si fuerint humores a remotis partibus trahendi, forma sicca medicamentis est commodior. hac si quidem ratione diutius in corpore morantur. Sin autem cito purgandum fuerit. liquida exhibentur medicamenta. Neque uero parui refert, utrum purgantia diluas, aut decoquas, uel in substantia quod uocant exhibeas. Quorundam enim expressu in magis purgat, alia uires habent in substantia efficaciores. Ea nimirum quae facultate pollent adstringendi, magis D purgant si diluantur: terrena siquidem eorum portio uim retinet adstringentem purgationi contrariam. Caetersi in id etiam medico diligenter obseruandum est, qua nimirum quantitate, semelne tantum, an saepius,& qua dos medicamenta sint exhibenda. Quamobrem si materia crassa tenaxq; fuerit expurganda, saepe pumatio rei terabitur: aut si purgandus humor in corporis habita fuerit. no enim una uice, quae uel remota, uel contumacia sunt, expurgantur: .quod si uelle inelius pharinacia exhibeatur. uires id deiiciat, nec omnem tamen materiam euellat. Hinc fit,ut in morbis a melancholia factis purgatio duos aut tres dies continuetur. Quod uero medicamentorum doses attinet, praestat. ut singula diligentis stine perpendantur. Non enim res haec leuis est momenti, sed quae si tantillum medicamenti pondus excedas, graue saepenumero damnumn a in erat
117쪽
c, o ANTIDO T. GENERA L. LIB. III.
inferat. Quamuis itaque purgantium doses regulis teneralibus ita com. Aprehendi nequeant, ut qua sit unumquodque medicamentum mensura ex ibendum, satis intellisatur: ex iis tamen medicamentorum differentiis, quas supra descripsimus, generalis quaedam doctrina constitui lar mordiam iram et inses certis etiam ordinibus distinguantur. Cumi quaeleniendo purget. quaedam acrimonia ue-
ne inenti, nonnulla uero uiribus eXlitant inter haec quodammodo mediis: hoc quoque dolium discrimen esto,ut quae sua dulcedine laxant, ab J.j. ad 34. s. exhibeantur: talia sunt pruna, sebesten, tamaritidi . sue Oxyphaenici, nauci lago psylij.cassia1manna. Quae uero sua acrimonia non leuiterlaxant,agr. ij. ad gr. xij. poni debent, ut diacridium, scammonium. B. colocynthis, euphorbium, & elaterium,&c. Quae uel adstringendo. uel quae sua substan tia leuiter laxant, ut Varicus,aloe,myrobalani, &c. media quantitate dantur. EI NIL LIBRI. SECUNDI. .
CAPvτ I. . Est a C TI S praecedentibus libris materia sorinaque medicamentorum: restat, ut eorum causas efficientes hocce libro breuitate,qua fieri poterit, expediamus. Non equidem dubium est, quin medicamenta, cuiuscunque modo generis ea sint, naturaliter prodeant, &generentur, ut natura
medicamentorum efficiens causa merito dicenda sit. Veruntamen haud Dusqueadeo stupidi, uel excaecata mente sumus, ut principium natura prius non agnoscamus. Nec eos moramur. in philosophia gigante , qui solam Deo uel non agnito, uel spreto nibilominus) naturam am. plectuntur. Quam absurdaver. sit eorum sententia, qui satis probo phi lusophari uidentur, si quas a natu ra, de rerum qualitatibus rationes ex . cogitare possint .hinc animaduertere. licet, quod ubi naturales cauasas indagar conantur, qua fiat, ut seminae cum adoleverint; tam uarias formas consequantur, non aliud exponere queant quam quod haec sit uniuscuiusque seminis proprietas, ut in hanc, aut illam formam tandem excrescat. Non enim uel a primis,uel a secundis,aut tertiis rerum qualitatibus, rationes tot tamque uariorum esse tuum reddi possint. Haec it
118쪽
L que rerum proprietas quod nulla ratione demonstrari possit, apertissita inum est primae causae speculia. Nam si quod sato sinapi semine.talis frutex exurgat,causam esse dicas seminis insitain proprietatem,fruticis causam exposueris nondum tamen eius proprietatis causa patet. Sin porro dicas.fruticis hanc esse naturam,ut semen tali praeditum proprietate P- ducat.circularem M perplexam prodideris inscitiam. Ex iis enim alter trum prius extitisse statuendum est, quod alterius quidem causa sit, non autem ab alio processerit naturaliter,ut luculenter a philosophis aliquibus.fidei Christianae propugnatoribus, est demonstratum. Primam ergo causam admittimus, quae singulas rerum, adeoq; medicamentorum spe B cies aliquando fecerit, modo qui naturalis non fuerit, ut eae postea possent prohagari naturaliter. Haec rerum causa efficiens Deus est. cui boni quicquia est,acceptum serimus.hic sua benedictione naturam in suo cursu conservat. Cum enim uires hasce rebus indiderit,easdem eis detrahere potes , quando cunque libuerit. Quamobrem ut medicus suum in arate sua finem assequatur, Deo medicamentorum, qui b.utitur,authori gratias agat. quod haec ei suppeditaverit auxilia , quibus aegrotantibus sue currere queat,eundemque precetur.ut suam clementer benedictionem largiatur. Haec nempe medici pietas saepe plus praestiterit, quam admira-da multorum doctrina. Dei namque benignitas non intra naturae limisi tes consistit ut ea forum petentibus exhibeat,quae naturales medicamelorum uires pollicentur. sed admiranda saepenumero ratione sanitatem aegris restituit,ut D E V S ope sua, non autem medicus medicamentis curaste dicendus sit. Deum itaque medicamentorum,& sanitatis restitutae causam esse confitemur, cui laus sit in perpetuum. Etsi uero causa rerum Deus est.non ideo tamen reliquas excluserimus. Natura ii quidem & arte quae Deus ab initio sine mediis secit propagat Sc conseruat. quae nimirum & medicamentorum,& ipsius adeo sanitatis causae sunt. Arte quides' harmacopoei medicamenta uariὰ praeparantur, 3c conseruantur, quae suo medicus iudicio commodῆ dispensat. ut suum ad depellendos mor-D bos medici prudentia finem assequanaar. Prius autem, quam medici. Scpharmacopoe oram officia persequamur,de natura paucis aliquid exponendum est, ciuin prae caeteris manifestissima sit efficiens causa medicamentorum. Novit enim unusquisque. naturaliterea produci, quae certis temporibu S. Se eadem utplurimum ratione generantur Non ita facito tamen,quid natura sit quiuis exposuerit cum ne doctorum quidem hac in re iudicium idem existat. Naturam definiuit Aristoteles principium Sccausam esse motus Se quietis, eius in quo est primo, per se, Se non per ac ei dens. Hac aut ratione natura non externa sed interna rei causa fuerit, ut formalis. uel materialis dicenda ut potius,quam efficiens. Cum itaq; natura non in eo. quod fit. aut patitur, solum animaduertatur, sed in eo mi am, quod in aliud agit naturaliter. hoc est, uirtute patienti contraria,
119쪽
ibet ANTIDO T. GENERA L. LIB. III
principium certὸ natura est. 3e causa motus. sc quietis alterius etiam sub Aiecti. Quis enim ignem in ligna naturaliter agere negauerit ' Quainobrem naturae nomen omnibus causis naturalibus attribui potest. Quoniam uero nihil fit naturaliter, nisi causae concurrant omnes, cum naturam rerum, adeoque medicamelorum causam esse dicimus, naturalium causarum congressus elae intelligendus. Porro coelestes etiam causae
sub naturalibus merito comprehenduntur. quod licet corporibus hisce terrestribus contrariae non sint. siquidem nihil ab eis uicissim patiuntur in ea tamen contrariis agant qualitatibus. Astrorum enim uiribus tot tempestatum mutationes oriuntur quibus qui in terra latent. erumpunt. Licet itaque multas habeant causas, quae naturaliter fiunt. unius Πtamen nomine continentur, ut naturalium rerum natura efficiens causa dici possit. Non enim praeternaturam aliud es extra res. quae generantur, existens. quod naturalium effectuum causa dici possit, ut in rebus arte paratis fieri consueuit: siquidem artifex et si naturales profert effectus,naturalis tamen causa non est. Quod uero deum existiment aliquinaturalium actionia directorem esse, ut naturales c usae, sormales & materiales solum existant. deus aut efficies causa natural tu esse tuu dici debeat absurdissimu est. Nihil enim agit Deus naturaliter. ut naturalium effectuu in causa dicendus sit. Naturam quoq; suis de ripsit legibus, ut externo directore non indigeat. quod iis dictum esto. qui Deu naturalibus Ccausis immiscentiexistimantes naturam nisi diuinitus sustineatur. consistere non posse. Verum haec philosophis discutienda relinquimus. Hoc saltem ceu certissimum proposuisse sufficiat, natura inedicamentorii efficientem esse causam. Cetteru quod natura non medicam entorii solumodo causa si sed ipsius quoq; sanitatis, qua medica inentorii usu cosequimur. fit ut ea medicis alio modo st physicis describatur. Morbus enim se sanitas corporibus copetunt ea ratione, qua subiiciuntur alij. quam nat.
rae principio: quod tamen licet impropriἡ) natura medicis appellatur. Natura itaq; ex Galeni sententia hoc loco nihil aliud esse dicimus, quam
uim quandam seu facultatem in bis ipsis corporibus. quae ab ea regun- Dtur,inhabitantem. Cum autem in corpore nostro triplex habeatur iacultas animalis uidelicet, uitalis,& naturalis, natura quoq; tribus his facultatibus. ceu formis suis costabit quibus illae iis firmi natura affirmamus. Firmam autem natura a facultatu actionibus deprehendere licet: animalibus quide,ut s imaginatio, ratio,& memoria, item sensus omnes,& motus uoluntari j non fuerint impediti: uitalibus uerd, si arteriarum pulsus ualidi non debiles &languidi: naturalibus autem si coctio in alui excrementis. uel urina, uel sputo,uel sudore apparuerit. tunc enim habemus naturam ipsam evacuationi adminiculantem. Conspicitur nam . Se ipsa post concoctiones & humores discernere,& superfluitates expellere, ipsum et deniq;moctu primaria raziuae curare. Verum cum perfecte ipsa
120쪽
A inouet, medici opera non opus est, cum imbecillius agit id. quod descit, medicum supplere oportet, ut ab utroq; noxij humoris fiat evacuatio,
natura quidem expellente, medico uero per medicamenti uim attrahente. Per feeta aute agit licet a medico concoctio per humorum alterationem accelerari possit) in morbis acutis, temperatura, regione,& anni tempore calido.ob materiae tenuitatem,euacuationiq; aptam. Imperfecte in morbi s chronicis, seu diuturnis, tempore, regione. & complexione frigidioribus ob materiae contumaciam, expulsoniq; ineptam, quae tum medicamento ut antea dictum) praeparanda, ac demum euacuanda est. Caeterum natura cotra morbos iam uigentes quo tempore natu B ra maximὸ molestatur, concoctione iam apparente) insurgit. Se tar detrinincit, hominemq: euidenter sanat, 'aut per sudorem copiosam profuisdens. aut per lotiuin aut per deiectiones,aut sanguinis profluuiuin, aut
per uomitum humores excernens.
DE natura utpote primaria morborum cicatrice praecedenti capite disseruimus: nunc de medico, qui eius est minister, agendum eth Huius uuiem ingenium, doctrina. mores,& officium non solui C a bonis animi. uerum etiain corpo tis & fortunae describenda sunt. Itaq; quo ad animi bona inprimis sit dei 5e ueritatis amans, pius, & tum logicae artis tum philosophiae naturalis & moralis, tum medicinae utriusque peritus cuiusmodi erit qui reminiscentia fuerit facili, recto iudicio. tenaici memoria. olers & promptus in remediis inueniendis. lui simplicium effectus summa cura tenuerit dexter in operibus, comis & affabilis erga aegrotantes . misericors erga pauperes: mansuetus Se facilis erga suae a tis homines audax 8e animo intrepidus in rebus tutis &necenariis: pruidens &circumspectus in praesagiendo. Si quidem quae bona sunt auguria de nunciare debet: si quid tamen mali minatur infirmitas. amicis .uel D astantibus tantum significare fas est. Caeterum medicus multa experientia eXercitatus, in iis praesertim, quae certa ratione excogitata sunt,3c frequenti ulu coniirmata esse debet. Nam peregrina remedia semper quae rere. Se pretiosa duntavat, impudentis est ostentationis. In curandis aegrotis . non multos suscipiat. Variis enim morbis ac mens opprimitur.5e. corpus fatigatione continua languet. Insanabiles Sc desperatos morbos non curet. ne hominem occidrsse, qui sorte sua interiturus erat, existuinetur. In explorandis leprosis sit diligens & uerax. Ad aesrosueniens. manum non protinus apprehendet, sed primum hilari uultu resideat, sermone leni solicitudinein submoueat. Nam 5e medici conspectus, ac alia multa. facit E pulsuum rationem turbant. Bis die patientes conueniat. TutE. . celeriter, dc iucund) curet, citra tamen nimiam,