Ioannis Ferrarii Montani Ad titulum Pandectarum, de regulis iuris, integer commentarius. Vna cum integra castigatione oculis lynceis reuisa

2쪽

IO ANNIS

FERRARII MON

dectarum, De Regulis iuris,

integer commen, tarius.

4쪽

IO. FERRARI US MONTANVs bene agere.

vi huius si culi frie vel parinis

per considerauerit , Cancelluris multis nominibus amplisime, in quo non Dium a morum probitate mortales deflectis, sed etiam optiomarum distiplina ru rationem,quiabus uita ipsa si muri Llat,magus inagiis asternantur, non potest quin magnu animi doaetorem concipiat,prie 'tim ubi Christianum orbem sanis Elis adeoq; recti semis legibus compoῖtum,in eum mentis uesaniam adactior uide ut mores induerit, quos corrumpto,nus quistiam inter etbnicos uix admisissent,iant abest ut uulgo recepti fulsent. Quibus cum sic detineor, uerbsi illud Velleij, qae de Varo Quintilio stribit,in mete mihi uenit: Quippe ita st res babet,ut plerus cui fortuna

mutaturus deus,cofilia corrupat, pciatq; quod viserrisinu est,ut quod accidit,ctia merito accidisse uideatur, eusius in eu a transtat. Cnoruda enim,qui caeteris cum vim,tu eruditioe antecedere,dis excplo es debet,morμ

5쪽

inctitutumno admota probum,multis finestram aperit, ex perperam uiuendi,Cr eas distiplinas, quibus uita reisae componitur,incessendi. Quotus enim quisque hodie est,qui uel reipub gubernandae, vel alijs bene instituenta dis praestctus aciendo quod optimum est,praesi aut doceat s cum tamen eum qui fιnctione maximus sit,exemisplo maiorem esse oporteat, queatio uita Magistratus censura esse debet, ad quam subditi omnes diriguntur,er non secus atque e s eculo sese componant. Eam Carimerinam si 'st Nagistratus primum mouerit, malos causam dederit,an subdit non acile pronunciarim. Nec enim citra diuinum est oraculum: Improbum populum, improbo quos magistratu saepenumero onerari,ut sicubi alter alterum egregiς consceri liters poenae expoα natur,malum s iustifimis muli motis retalietur. Sed huis

ius pestis fontem id forte oriendit,quod unusquisq; posto

habita illa societate, Cr ciuili utilitatum communicatioαne,in viam suam abit, animis illam uilictionem parui facit,qua intelligimus ad iustitiam nos esse procreatos, illudq; innatum habere, quod est er ciuile CT populare

cicero cum Graecis uocat) a mutua bomi num charitate non alienum, cuius parteis sunt, alterum non uiolare , sed magis iuuare,oe' unicuique quod suum est tribuere. Sane quamprimum homines sibi tantum uiri

uere,sibi tantum singuli rem facere coepisent, siue hoc iuresue per iniuriam, per bonestum pue inhonestum,aedos sibi inuicem fraudi esse in animum duxisent, πωλων illud ciuile cr populare in repub esse desqt,ino

iurisci

6쪽

lartas dolo malo, Cr id genus improbitatibus interisti concepit:quae ciuitates adeo consturcarunt , fui, disse

miles reddiderunt, ut acilius sit nigrum cγgnum aut phoenicem inuenire,quam rempub.fuis partibus Cr quiαbus oportebat,constintem. Neque desunt qui mea quia deni sententia noti ita infuse ) putant Romanas leges

huic frigidum sub udilbe, quae aut de rebus acquirendis

vel conservandis, aut de poenis sumendis taritum 'tuut: de ciuitatibus vero,inorum,uitas Hiiceritate initiviranαdis,ne unum quidem caput prae sie 'rant, re tamen pleαraque in Draconi ,Lγcurgi,solonis,dis aliorum νοπι-ε τωti, qui apud Graecos clari fuerunt,legibus de hae re bent comprehensi. Qui factum,ut dum in legum praeα scripto tantopere desudatur, ab aequitatu ad quam ureteres ceu ex natura princtam rationem iuris fundamenα

tum retulerunt consideratione paulatim sit discessim: quandoquidem nihil iustum est,quod non idem ex boα

nam Cr aequum, adeoq; ad aequitatis an fini habeatur expesum. Proinde ut Isocrates mone frustra reipublicae bene prosticientes porticus legum tabulis implent,nψὶ er in hominum mentibus aequitatis imaginem exprimat, atque defigunt: quasi non decretis tantum, sed bonis etiam moribus ciuitas composita bene gubernetur. Quod Cr Iureconsultum aduertilbe ex eo apparet,quod Aelius

communem reipub. compo itionem esse scribi secutarinquam omnes qui in ciuitate sunt,stiuere decet. Ab eo non

7쪽

disimile, quod Papinianiis em communem reipu. stonasionem definit. Non quod in iure ciuili nihil omnivo esse

existimem,quod ad optime uiuendi rationem commodata

reposit porro qui secundum legis praescriptum candide omnia sciendo secte in ciuitate geserit,improbus esse nopotest) sed quia tanta est rerum 'rago iuris reston ι

desideruntium cui poenarum quae dolinquentibus prurinpitκuntur discrimina filentio praeteream ut etiam per se tramitae in immensun dilatari atq; excurrere coeperint, Cr prope totam hominis uitam solicitare, noluit legi se lator de moribus friuandis, officijss mutuo praemudis praecipue distulare,ut quam disciplitiae partem philosoisphi iam absoluilbent,bominess reipub. idoneos Cr legavilis scientiae capaces reddissent: uerum hoc solum prorisecutus est,quod ad negocia ciuilia recte peragenda utritinere est usum,qua ratione unusquisque quod suum est habere posit, boni legitime desinderentur, mali autem suis poenis excepi reliquis exemplo frent,publicam ciauitatis pacem non ita esst uiolandum. Sis iuris scientia amorum praeceptionibus diuertere quodammodo,atque suis septis teneri coepit,in hoc minus perniciost, qu)d nisellor qui ante nos in humanis luerunt, uitam non sis

insolentem,peruicacem, atq; a virtute abhorrentem duae xere. Atqui,ut nunc sunt homines, non video quomodo

abfs honesti educatione, Cr morum stitim ab ineuntiabus annis institutione Cr bene gubernari, Cr a corrupto vitae proposito commodunn diuelli posint:quando quiadem ita hominem natura stitim ab initio prostri, ut ad mali

8쪽

maum promu esse, atque in triquod facere prohibeturi

magis anhelare soleat: quem legibus lata non tam coma mode retinebimus , nisi Cr praeceptor quaedam ratio

accesserit, per quam ab insolantia illa innata paulatini abductus, rationi parere, ex quod uirtutis sit amplecti doceaturi quibws moduset,ut homo recte institutus per se legi obtemperet, alteri haud secius atque sibi quoque feri uoletociat: non tantiam quia lege ita est praescriptum, ut cuius formidine retineatur, sed magis quod sieprimaeva illa educatione ad iustitium aequitate que in bomcia uita exercendam natum esse agnoscit. Quippe βαcundum leges in Repub. niuere quem uere eam sol ob rem,quia legibus ita sit prostectum,ne quando in ensimpingat , poenaes obnoxius reddatur, plane est ferulate, Cr uiro ciuili par restondens, tametsi nos rae crinitates ea hominiam fice ex bona parte sint constitie nisi enim fecus in Repu. uerimus animati, facile erit legi si

cum sacere, ut quam tam maxime obseeruare uideri voalumιμ, perniciosa ingenij simulatione contra honestu madulteramire. Quod is solum non intelligit, qui subtiliantes iuris , 'cautelaram gophos, exceptionum comperarendinationes, atq; id genus mille subterfugioruem moados nostris sequentari ignorat, quibus ad sacrathum

er duntaxat optimia vim tractandi iuris praetextaem in foro interim gloriosi regnant, nundinatio nibu cpilla non tam honesta,clientulis,immo orbi imponunt, tamen ius appellare auden quasi nemini iniuriam faciat,

9쪽

improbitatis eos insimulauerim,qui morales praeceptiorines ad formandam hominis uitam minus costrae asseerunt: quasi uero eum utrum bonum exillimare debeam,qui liacet uirtutem in ore habeat, acrosanctιs rebus supplex inatersit, usuris tamen,perpotationibus , scortationi,fraudaritionibus,dis alijs flagit satio sese dedit, ut quiduis eupotius esse dixerιs,quam hominem, vel ulla ratione ima butum. Et in hac seculi deplorati tempestatiqua uitia in

summam excurrere pergunt,ualde proluturum haud nes , gauerim i adolescetia utriusq; sexus melioribus uitae modis ex educaretur er formaretur, cum primis in Regum

vis Principum ausis,ubi piaculum 'me est a turpi uerabo abstinuis,tantum abest, ut uitae rectius institutae ulla sit expectatio. Quamuis illi maxime uiri inde prodire deabeant,qui ut reliquis imperare, ita Cr moram integrit te atque splendore exemplo esse posset,ut sic qui magis si, utu Cr imperi, honore maximi sunt, honesto uitae inapitulo subditos er erudirent,o ad similem uirtutem inanitarent, ne dum citra ullam disciplinae praeceptionem sibi ipsis relinquuntur, legis stueritate oporteat e mea dis austret,quod commodius er Reipub.utilioribus inoaedιs potuitset conservari. Haud sicus atq; durus omnino, Cr naturae parum aequus chirurgus foret,qui dis sanis

guinem atrore corrumpi, CT parari re uidet,dietam non constitueret, uenam non incideret, . tres quicquam tenminet, quo Attum malo ocurreretur:

sed oscitabusis stillaret,donec membrum radicato apoastemate instaura,sero redimi, ex corpus quoi mutilum relin

10쪽

relinqui necessari esset. Quapropter minus inutiliter

se iacere arbitrosiqui suos non modo Iegibus ceu iugo aliquo edomaresed etiam optima vitae ratione institueis re, Cr sic ad societatem iliam ciuilem inuitare sit conatum. Quam rem ad componendam ciuitatem magnopere proafuturam n certe ignorat, qui in Rep. neutiquam est uera satus. Verum cum turri prudentia eam partem prope μαlam tractet, quae ad iudiciariam, negocior s ciuilium summam pertinet, Cr tamen morum disciplinam adeo noabhorreat, quia ipsam quasi ante cognitam etiam desideis ret,annitendum erit, m ei qui rebws gubernandis praeis ficitur, quo ciuitas quam optime componatur, turn iurus interpreti, qui per multam rerum cognitionem citius ad hoc peruenire potest, ut compertin habeat, in quibus vulgo peccetur, ubinam locorum ulcus fit malagmate

potius emolliendum,quam sibi ipsit in totios corporis deis trimentum relinquend-.id tamen quod cr philosophi

agunt,fed in urmbra sedentarias opera, tanto nonnunα

quam infelicim, quo rem defusim, Cr ad diserendi conis

suetudinem magιs relatam disicutiunt, quasi inuoluui. Nec obfuerit legis illa multitudo atque difficultas, ut quam honestaem viri institutu Iacile Cr amputare et uiniscere poterit. Quandoquidem ingenium hominis, quod perpetuo querulwm est, Cr propi1s rebis minus cotentu, facit ut sanctionium ili laruam tot mγriades habere cogatamur,quibus hwmanae insolentia Cr technis cotidie quaeis