Aurelii Prudentii Clementis Carmina recensuit et explicavit Theodorus Obbarius

321쪽

Aur. Prudentit Clem. Tenui rubebant sanguine uda vimina, 705 Quem plaga iterat roscidis livoribus. Ferunt minaces verberantium genas, Inlacrimasse, sponte dimanantibus Gultis per ora barbarum frementia, Scribas et ipsos et coronam plebium 7i0 Proceresque siccis non stetisse visibus. At sola mater hisce lamentis caret, Soli sereno frons renidet gaudio: Stat in piorum corde pietas sortior, Amore Christi coutumax doloribus, i a Firmatque sensum mollis indulgentiae.

Sitire sese parvus exclamaverat, Animae aestuantis ardor in cruciatibus Iloc exigebat, lymphae ut haustum posceret: Quem torva mater eminus triste intuens

retia Vultu et severis vocibus sic increpat: Puto inbecilli, nate, turbaris metu -Εt te doloris horror adsietum domat r. Non cito meorum viscerum stirpem sore Deo spopondi, non tu hanc spem gloriaeet25 ' OTe procreavi, credere ut leto scias. Aquam bibendam postulas, eum sit tibi Fons ille vivus praesto, qui semper fluit se Et cuneta solus inrigat viventia, o lutus larisque spiritum et corpus simul 730 o Aeterni latein largiens potantibus. Venies ad illud mox fluentum, si modo,, Animo ac medullis solus ardor aestuet Videre Christum, quod semel potum adfatimoSic sedat omnem pectoris flagrantiam, 735 Vita ut beata iam sitire nesciat. Hic, hic bibendus, nate, nunc tibi est calix, ,.Mille in Bethleem quem biberunt parvuli: Oblita lactis et papillarum inmemor Aetas amaris, mox deinde dulcibus et 40 one secta poclis mella sumpsit sanguinis., Exemplum ad istud nitere, o sortis puer, , , GeneroSa proles mali is et potential

malim.

322쪽

Peristeph. X.

Omnes capaces esse virtutum Pater ouandavit annos, neminem excepit diem, ipsis triumphos adnuens vagitibus. 745,, Scis, Saepe dixi, cum docenti adluderes, Et garrulorum Signa Verborum dares,olsa ac suiSSe parvulum patri unicum, qui, cum inmolandus aram et ensem cerneret,

Ultro sacranti colla praebuerit seni. 750 Narravi et illud nobile ac memorabile

Certamen, una matre quod septem editi Gessere pueri, sed tamen lactis viri, II ortante eadem matre in ancipiti exitu Paenae et coronae sanguini ut ne parcerent. 755-Videbat ipsos adparatus funerumisPraesens Suorum, nec moVebatur parens,

Laetata quotiens aut olivo stridula Sartago frixum torruisset puberem, Dira aut crepasset lamminarum inpressio. 760,,Comam cutemque verticis revulserat Λ fronte tortor, nuda testa ut tegmine Cervicem adusque dehonestaret caput. -Clamabat illa: patere, gemmis vestiet Λpicem hunc corona regio ex diademate. 765, Linguam tyrannus amputari iusseratisUni ex ephebis; mater aiebat: satis Iam parta nobis gloria est, pars optima se Deo inmolatur ecce nostri corporis,

Digna est fidelis lingua, quae sit hostia. 770,, Interpres animi, enuntiatrix sensuum,

Cordis ministra, praeco operti pectoris,

Prima osse ratur in sacramentum necis, Et sit redemptrix prima membrorum omnium, , Ducem dicatam mox sequentur caetera. 775. His Maccabaeos incitans stimulis parens,Ηostem subegit Subiugatum septies, , ,quot lata natis, tot triumphis inclitar

Me partus unus ut feracem gloriae, ouea vita, praestet, in tua est situm manu. 780-Per huius alvi fida conceptacula, Per hospitalem mense bis quino larem,

magoa potentia. - 752.J septem J Mae- vv. 759 sqq. II Maeeab. VII, 3 sqq.

323쪽

Aur. Prudentit Clem. Si dulce nostri pectoris nectar tibi, Si molle gremium, grala si crepundia,

785 Persiste et horum munerum auctorem adsere.

Quanam arte nobis vivere intus coeperishNihilumque et illud, unde corpuS, ueSCio, Novit animator solus et factor tui: silia pendere ipsi, cuius ortus munere ES: 790 Bene in dalorem, quod dedit, resudoris Talia canente matre iam laetus puer Virgas strepentes et dolorem verberum nidebat. Hic tum cognitor pronuntiat: -Claudatur insans carcere et tanti mali

795 , RomanuS auctor torqueatur acrius.

Illum recentes per cicatricum vias Denuo exarabant, quaque acutum traxerant Paulo ante ferrum, moX recrudescentibus Plagis apertas persequebantur notaS,sos duos iam superbus victor ignavos vocat. O non virile robur, O molleS manus,

Unam labantis dissipare tam diu

Vos non potesse fabricam corpusculit Vix iam cohaeret, nec tam eri penitus cadit,sda Vincens lacertos ὸ exterarum inertium. Citius cadaver dentibus carpunt canes Longeque morsus vulturum es scacior Λd devorandas carnis ossas mortuae:

Languetis inbelli fame ac satis citis: si 0 Gula est serina, sed socors edacitas. Exarsit istis turbida ira iudicis,

Seque in supremam concitat sententiam:

Si te morarum paenitet, sinem citum Subeas licebit, ignibus voraberegis o Dampnatus et favilla iam sumans eris. Abiens at ille, cum soro abriperent virum Truces ministri, pone respectans ait: Adpello ab ista, perfide, ad Christum meum ,Crudelitate, non metu mortis tremens, 820 -Sed ut probetur esse nil, quod iudicas. . Quid dissero inquit illo utrosque perdere Puerum ac magistrum, conplices sectae inpiae'. Gladius recidat vile vix hominis caput Insantis, istum flamma vindex concremet, seta . Sit his sub uno sue dispar exitus.

324쪽

Peristoph. X.

Perventum ad ipsum caedis inplendae locum Natum gerebat mater ampleXu ct sinu, Ut primitivum crederes latum geri Deo osserendum, sancti Λbelis serculo, Lectum ex ovili puriorem caeteris. 830 Puerum poposcit carnifex, mater dedit Nee in morota est stelibus, tantum OSculum Inpressit unum: -Vale ait , dulcissime, si Et cum beatus regna Christi intraveris, Memento matris, iam patrone eX filio. 835 Dixit: deinde dum serit cerviculam Percussor ense, docta mulier psallere, Hrmnum canebat carminis Davidici: pretiosa sancti inors sub adspectu Dei ,,Τuus ille servus, prolis ancillae luae. Alii Talia retexens explicabat pallium Manusque tendebat sub ictum vulneris,

Venarum ut undam profluam manantium

Et palpitantis Oris exciperet globum:

Excepit et caro adplicavit pectori. 815 At parte campi ex altera inmanem pyram Texebat ustor sum idus pinu arida, Sarmenta mixtim subdita et seni struem Spargens liquato rore serventis picis, quo flamma pastu cresceret serocius. 85uΕt iam retortis brachiis surca eminus

Romanus actus ingerebatur rogo:

. Scio ' inquit ille senon futurum, ut concremer, -Nec passionis hoc genus datum est mihi; -Et restat ingens quod fiat miraculum. 835 Haec eius orsa sequitur inmensus fragor Nubis ruentis, nimbus undatim nigro Praeceps aquarum flumine ignes obruit. Λlunt olivo semiconbustas saceS, Sed vincit imber iam madentem lamitem. 860 Trepidare taeter carni sex rebus novis

dera Mund nochzitterte sed adsentior nere et Ore vomenS.

Nebr. et Ceil. , qui undam sanguinis Prudentius M. Obbarius. IS

325쪽

Aur. Prudentit Clem. Turbatus et qua posset arte insistere, Versare torres cum favillis humidis, Prunas myniplis confovere stupeisssa Et semen ignis inter undas quaerere. Quod cum tumenti nunciatum uidici,

Conmovit iram sellis inplacabilis:

. . uousque tandem summus hic nobis magus

inludet ' inquit -Τhessalorum carmine 870 Paenam peritus vertero in ludibrium ris Fortasse cervi X, Si secandam iussero,

Flecti sub ense, non patebit vulneri roVel amputatum plaga collum dividens

Rursus coibit ac reglutinabitur 875 numerisque vertex eminebit additus. Temptemus igitur ante partem quampiam Τruncare ferro corporis superstitis,oΝe more simpla eriminosus multiplexo Jadat, vel una perfidus caede oppetat: 880 ,,quot membra gestat, tot modis pereat volo. Libet experiri, Lerna, sicut traditur, UItrum renatis pullulascat artubus, Ac se inminuti corporis dampnis novum instauret: ipse praesto erit tunc Hercules

885 olivdrina Suetus ustuire Vulnera.

Iam nultu secandi doctus adsit artifex,, qui cuncta norit viscerum confinia, Vel nexa nqrvis disparare vincula. Date hunc, revulsis qui medetur OSSibus, 890 Aut fracta nodis sarciens conpaginat. -Linguam priorem detrahat radicitus, sequae corpore omni sola vivit nequior:

illa et procaui pessima in nostros deos

862. possit EII - S66. est iud. Gis. Weii g. - 867. Movisset T Ambr. Caueh. T2rr. Heliis. Λr., Conmovit A ete. - 869. Inludit Gis. II. Λr.: Thessalarum Ambr. Ite in s. - η72. ense AI1Plta, ensem cet. - 879. volat una Amhr. , Cauatque et una coni. Nein s. - 880. Puod R - 883. imminutis Ald. inminutus coni. Fiebr. - 884. tune erit Wei tr. - 885. ustuireJ ΛΕΗΡIRT Ambr. Ι ein s. Λr. . rastuare 2Drr. . Cauch. prob., ire inustum Ald. Gisustulare Fabr. , rasturires SalmaS. l. l. , rassum ira Gis. p. 464. et eet. , es. Proleg. - 888. dissipars B Sich 890. εarcinaris coni. Heins., sareis is T 893. et o m. hm L Ald. 869. Thes. J Heins. unum id. Secutus dolorum nostrorum compendis Nec sim-leelionem Thessalarum recepit, quod plici ac velaei brevi fals paenartim: a anus Praesertim illa carmina eecinerunt, moves laniandis corporibus Muga tomes. Hor. Od. I, 27, 2 l. Epod. V, 45. Dis- monta, multiplices laceran is vis fri-Sen. ad Tib. I, 2, 43r inveniuntur autem bus sumlicia, nec fortiaε atquct inma- Ioei apud seripi. seriores, ubi masculi- rnitas tua usitatis potest contonia ossanuin legitur, cf. Symna. Ep. VII, l9: tormentis, excogitat novas Paonas in-0uis Colchus aut Thessalus cantu aut geniosa crudelitas. - 881. Lerna i Hor. manu has o ensiones levasset. - Od. IV, 4, 6l: Hydra secto corpore mir-679. vel una i ci prian. ep. l7. ad De- mior vinci dolontem crevit in Horcumet r. p. 25s: Noe saltsm contretus es lem. IIIgin. sab. 30.

326쪽

Invecta motu, fas pro sanavit vetus , Λ udax et ipsi non pepercit principi. 895Λristo quidam medicus accitus venit, Proserre linguam praeeipit: pro seri statim Martyr relectam, pandit ima ct saucium, Ille et palatum tractat et digito exitum Vocis pererratis vulneri eXplorat locu in. 900 Linguam deinde longe ab ore protrahens Scalpellum in usque guttur insertans agit. Illo secante fila sensim singula

Nunquam momordit martyr, aut os dentibus . Conpressit artis, nec cruorem Sorbuit. 905 Inmotus et palente rictu constitit, Dum sanguis extra defluit scaturiens Perfusa pulcer menta russo stemmate Fert et cruenti pectoris spectat decus Fruiturque et ostro vestis ut iam regiae. 9io Ergo ratus praesectus elinguem virum Cogi ad sacrandum posse, cum verbis carnns

Nil in deorum blateraret dedecUS, Iubet reduci iam tacentem ci debilem, Multo loquentis turbine olim territus. Reponit aras ad tribunal denuo Et tus et ignem vividum in carbonibus Taurina et exta vel suilla abdomina: Ingressus ille, ut hos paratus perspicit, Insul Ilat, ipsos ceu videret daemonas. Iuridet hoc Asclepiades laetior, Addit deinde: Νumquid inclementius, Sicut solebas, es paratus dicere 3 , Effare quidvis, ac perora et dissere., Permitto, vocem libere ut exerceas. Romanus alto corde suspirans diu Gemitu querelam traxit et sic orsus est r

894. motius ΛΡ- 805. ipse Ceil. - 896. quemdam Ambr. - 898. et pand. Fabr. Gis., et o m. Celi., ima et ARL cet. - 905. Conpr. ictis ΕΗ: aut er. FabrSich. Gis. - 907. desuat R cd. Caueli., d suens ebullis Caucti. - 908. russo 2Iu. rufo Gis., rubro Fabr. : flammale flagmate coni. Salmas. ad Elagab. p. 854. 9ll. Pr. ergo rat. ARL Ald. Weit E. t Voss. Λ. Gr. II, 22. J, emend. GiS., etc 913. in o m. L: blater. l AIRI'Tare Altin. Tarr. Heii R., Obblator. Oblaeter.)DEW2R Ald. Gis. Weita. Ar. Gis. p. 464. - 92l. Arriae C: Ascleyiadis A . 922. insolentius L - 921. quod vix Λld. Gis. Weilr. Ar., quidv. AR etc. : per ora Ald. Gis. Wellet. : edissera Keila. - 925. lib. exercere is Fabr. , libere sineroeas l) aut lib. tu e re. eoni. ueliis. quod Salna. l. l. iam voluit: bene. 908. HemmatoJ Sententia haec esse inihi videtur: Coronam sanguinis rubram, qui ex ore in mentem si uxit, martyr quietus ac pulcer perfert, vidit eruentum pectus et veste purpurea gaudet. Similiter iam Are v. stemma explicaVil: , dicitur, quod sanguine ruso martyres sere nobilitentur. ' Quare non est, quod Cellar. stemma do ima inibus maiorum explicantem sequamurt

327쪽

Aur. Prudentit Clem. -Nec verba quaeras, quo regantur organo, 930 Cum praedicatur ipse verborum dator. Qui secit, ut vis vocis expressa tu timo

Pulmone et oris torta sub testudine, Nunc ex palato det repercusSOS SonDS,

Nunc temperetur dentium de pectine 935 Sitque his agendis lingua plectrum mobile: Si mandet idem, saucium sic ssint as,.Spirare flatu concinentes conSono,

OUt verba in ipsis explicent meatibus, , Vel exitu oris cymbalis prosarier, 910 Nunc pressa parte labra, nunc hiantiar

Dubitasne verti posse naturae Statum, Cui facta sorma est, qualis esset primitus Τ, IIanc nempe factor Vertere, ut libet, potest, o Positasque leges teXere ac retexere,

945 Linguam loquela ne ministram postulet. Vis scire nostri numinis potentiam 3 Fluctus liquentis aequoris pressit pede, Natura fluxa ac tenuis in solidum coit:

quam dispar illis legibus, quis condita est lu50 Solet natatus serre, seri vestigia. Habet usi latum munus hoc divinitas, siquae vera nobis colitur in Christo et Patre, Mutis loquelam, percitum claudis gradum, -Surdis fruendam reddere audientiam, 955 ,, Donare caecis lucis insuetae diem. Haec si quis amens sabulosa existimat,

Vel ipse tute si parum fidelia

Rebare pridem, vera cognoscas licet: Habes loquentem, cuius amputaverass60 ,, Linguam: probatis cede iam miraculis.' ' Horrot stupentem persecutorem subit,

Timorque et ira pectus in caliginem Vertere: nescit, vigilet anne sompniet: Miratur haerens quod sit ostenti genus. 063 Formido frangit, arma L indignatio.

Nec vim domare mentis effrenae potest, Nec quo suroris tela vertat, invenit. Postremo medicum saevus insontem iubet Reum citari, nundinatum hunc arguit,970 Mercede certa pactus ut conluderet: Aut ferrum in ore nil agens et inritum Versa SSe frustra, ceu retunsis actibus

328쪽

Peris teph. X.

Λ ut arte quadam vulnus inlatum breve, quod sauciata parte linguam laederet,

Nervos nec omnes uSque quaque Jccideret. 975Manere salvam vocis harmoniam probae Non posse inaui concavo verba exprimi, quae concrepare ligula moderatrix facit. Esto, ut resultet spirituS Vacno Specu, Echo sed extat inde, non oratio. 930 Veris resutat medicus hanc calumpniam: Scrutare vel tu nunc latebras saucium, intraque dentes curiosum pollicem Circumfer, haustus vel patentes inspice, Laleatne quidquam, quod regat Spiramina. 935. . quamquam sorassem forte si puncto levi, , Tenuive linguam contigissem vulnere, , Titubante plectro factus esset debilis., Nam sum magistra vocis in vitium eadit, Ulsus necesse est eloquendi intercidat. s90

-Fiat pericIum, si placet, cuiusmodi

. . Edat querelam quadrupes lingua eruta, , Elinguis et quem porca grunnitum Strepat, , Cui vox fragosa, clamor est inconditus,, tyrobabo mulam nil sonare stridulum. 995, Testor Salutem principis, me simpliei,,Functum Secantis arte, iudex optime, , , Servisse iussis absque fraude publicis.

, Sciat hic, quis illi verba suggillet Deus

, Ego, Unde mutus Sit disertus, nescio. 1000

His sese Aristo purgat: at contra inpium Nil haec latronem Christianorum movent, Magis magisque sertur in vesaniam. Quaerit, alienus sanguis ille adsperserit Virum suove suxerit de vulnere. 1005

906. salui. Prine.J Vegetius III, 4: Iurant milites et magistratus) per

Deum. . . et per maiestatem myerat ria, quac Socundum Deum generi hu

mano diligenda est et colenda. Nam imperatori cum Augusti nomen aecepit, tamquam praesenti et eorporali Deo siletis est praestanda devotio et impendendus pervigiliamulatus. Tert. apol. 28. 32. Dig. l. 33. de iure iur. -

329쪽

Aur. Prudentit Clem. Respondit his Romanus: Eecum, praeSto sum, , Meus i Ste sanguis verus est, non bubulus. , Agnoscis i Iluni, quem loquor, miserrime, Pagane, Vestri Sanguinem sacrum bovis,l0l0 Cuius lilata caede permadescitis Τ ,

Summus sacerdos nempe sub terram scrobe

Λ cla in prosundum consecrandus mergitur, , 3Iire insulatus, secta vittis tempora

ista sit inelii Gabino seri eam jultus togam. l' Tabulis superne strata texunt pulpita, Rimosa rari pegmatis compagibus, , Scindunt subinde vel terebrant aream, Crebrove lignum perforant acumine, 1020 'ateat minutis ut frequens hiatibus. , Huc taurus ingens fronte torva et hispida, Sertis revinctus aut per armos floreis, Aut inpeditis cornibus de duellur,

Nec non et auro frons coruscat hostiae

1025 -Setasque fulgor bractealis inlicit.

seam L - 10l7. pigm. A Εα - l023. inpeditus bin Prag. Gis. Weii Z. 1011 sq. Summus sacerdos etc. J Intel- Iegendus sacrorum rex, sive stamen, qui saeriticium agebat, idem, qui in inseripi.

sacerdos primus sive maximus vocatur, quem eum Pontifce mainimo ne con

sun das, es. Oreli. inseri pl. n. 2l66. 2628. Quaeritur autem, quod sacrificium poeta describat: reserunt enim vv. sqq. Bd Teremtina sacra Ael. Febr. , Fabr. . Gis. et Uellet. , quae in Plutonis et Proserpinae honorem instituta esse Valer. Ma I. II, i, 5. enarrat. Speluncam quidem in his sacris colendis persossam ac lauros mactatos esse nigros nemo negat, Sed saeerdotem sanguine eliam pollulum

nusquam legimus. Quare, eum id iuraui oboliis Cibebes saeris agendis sactum sit, bene Ant. van Dalen do Ora culis p. 122. 159. hos Prudentii versus ad illuni ritum reserebat; quem Seeuti sunt de Boge Memo ires de litteraturet ires des registres de l'aead. rotale desinferipi. et belles Ietires. Tom. III. p. 106. ed. Paris. 1772. 8.), Celli et Arev. uic sater ritus in inseriptionibus saepius rommemoratur ces. Oreli. 1899. 1900.2322. .. 2332. Millin. voiage I. p. 522. . sed antiquissima a. I 60. p. Chr. non ex-eedit. Primus de eo seripsit Iul. Firmie.

de error. pros. relig. 2. Salmas. ad Ael. Lamprid. Elaga b. e. 7. p. 180. hoc cammen primus e cod. vet. edidit, quod Prud.

pluribus illustrat: ouis tibi Taurobolus

vestem mutaro suasit, Insatus dives subito moniliens ut esses, obrigus et

parmis modicis tost faetus.... Sub terra missus pollulus sanguinst tauri, Sordidus, inuectus, vestes serDars cruentas, GPere cum speras viginti mundus in amos. C s. Burna. Anth. I. p. 33.,

ubi alius quoque epigrammatis fragmentum extat, ex quo hos vV. apponimus: Aurorae Osirinum hie indutus stivarum coronam sin auro et gommis

fulgentem gerit Luce loeum assciens. Ceterum cs. Κaul Z. de Tauro bolio Lips.1738 , quem librum mihi comparare non potui. - l015. cinctu Gab .l Serv. ad Virg. Λen. VII, 6l2: cinet. Gab. i. e.

toga sic in tergum reiecta, ut ima eius laseinia a tergo revocata hominem cingat.rimulo ut tegat et ambiat. Prae celeris sacerdotes sacrificantes hoe einctu utebantur,vd. Lue I 595. Di aken bor h.

330쪽

Peris teph. X.

Hic ut statuta est inmolanda belua, , Pectus sacrato dividunt venabulo, . Eructat amplum vulnus undam sanguinis , ,. Fer Ventis inque texta pontis subditi . , Fundit vaporum flumen et late aestuat. 1030 Tum per frequentes mille rimarum vias Inlapsus imber tabidum rorem pluit, Defossus intus quem sacerdos excipit, Guttas ad omnes turpe Subiectans caput, . Et veste et omni putrefactus corpore. 1035,,Quin os supinat, obvias offert genas, . . Supponit aures, labra, nares obicit,

seoculos et ipsos perluit liquoribus, o caam palato parcit et linguam rigat,

Donec cruorem totus atrum conbibat. 1010, POSiquam cadaver sanguine egesto rigens,

. Compage ab illa flamines rettraxerint, Procedit inde pontifex visu horridus, Ostentat udum verticem, barbam gravem, ,,Vittas madentes atque amictus ebrios. lis 45 , Hunc inquinatum talibus contagiis, o rabo recentis sordidum piae uti, Omnes salutant atquc adorant eminus, Vilis quod illum sanguis et bos mortuus Foedis latentem sub cavernis laverit. 10:0,, Addamus, illam, vis, hecatomben tuam Τ, , Centena ferro cum cadunt animalia Variaque abundans caede restagnat cruor, Vix ut cruentis augures natatibus Possint meare per profundum sanguinis. 1055

-Sed quid macellum pingue pulvinarium,

. . Quid ma Ximorum lancinatores gregum, Eviscerata carne crudos criminor r Sunt Sacra, quando vosmet ipsi exciditis Votivus et cum membra detruncat dolor. 1060 Cultrum iu lacertos exerit sanaticus