Annales Academici

391쪽

ORATIO

EJΓ80s IN PATRIAM MERITIS,

393쪽

tiaretur. Quis unquam universum populum singulosque cives magis vidit lugentes Quis non graviter commovebatur, animo reputans, quae et quanta patria desuncto debuerit, qui plus semel libertatem ejus et incolumitatem armis defendisset et suo sanguine esset tutatus, qui ab uno quoque diligebatur, cui patriae salute nil fuit carius. Dj0jtjg06 by

394쪽

384 P. I. I. na FREMERY In tali luctu estum diem celebrare dedeoori scisset, nec vero animi adsolennia celebranda parati. In aliud igitur tempus desere debuit Mademias natalis celebratio, quamquam designato ab augustissimorum Rectori munus a me erat tradendum traditumque fuit. Jam illa mihi ossicii superest pars qua ex Academica lege declarem, quae

huic Universitati, me rectore, aut prospera aut adversa acciderunt. Praeter haec vero quae lex praescribit, vult insuper consuetudo ut qui magistratum Academicum sunt deposituri verba faciant de argumento aliquo disciplinae, quam in lectionibus tractare soleant, consentan . Nullus vestrum dubitet, . . quin in animo habeam hac hora me et legi et consuetudini accommodare, sed simul persuasum sibi habeat, me diu anxium haesisse, quodnam argumentum imum censeri posset de quo

in hoc clarissimorum virorum conventu vecta lacere auderem. Varia jam in censum venere argumenta, quorum singula suis premi

difficultatibus videbantur tamen ex illis aliquod eligendum mihi fuisset nisi et temporis opportlinitas et grati animi sensus et in defunctum pietas

jussisset non de re, sed de persona dicere. Ineunte enim hoc anno conjunctissimus vobis onusibus collega mihique carissimus GPsIus nobis est ereptus, qui post longam senectutem et post utilissimos labores honorifico fruebatur otio Qui oPsIs cognoverunt, uno animo consentient, multum illi patriam debere, qui indefessis laboribus conatus est rem rusticam amplificare, et certis hindamentis, e physicis petitis disciplinis, superstruere. Praeterea inter elicissimos bolanicos cultores in patria jure censetur ejusque nomen cum ab indigenis tum a murinis praedicatur. Quapropter nec ab hoc loco neque a mea persona, qui per triginta sere annos firmis benivolentiae vinculis cum eo jungebar, alienum duxi, si hamo hora dicerem de ano Frio e pus in Muriam meritia. Antequam autem de eximio viro verba iaciam, hoc aciatis velim, A. A. pleraque quae de eo sum dicturus, esse deprompta ex autobiographia,

quam nobis reliquit, quaeque ideo majoris mihi videtur pretii, quia hac omnia continentur, quae ipsius publica munera spectant, additis rationibus quae ipsius laboribus ansam dederunt. Quare de iis quae MPmo contigerint aut quae pers erit ipse, jam talem habemus motorem cui magis

395쪽

credere licet quam ei, qui ex minus certis sontibus haurire coactus ejus vitam acribere tentasset. Natus est omius die sexto mensis inrisi, anni millesimi septingentesimi sexagesimi quinti, Amstelodami, ubi pater JAooBus degebat mercaturae operam Mans inter erat III EaoNDA SOBoetv-aEu, filia doctissimi JANI Sctior Nona, in Telo aptistarum coetu Amstelatamensi, qui Maeli ab area nomen habebat, antistitia. Mavo AN nomen OPsIodatum. Ex octo liberis ipsius parentibus natis, illo sui quintus et cum

sorore ΜARIA post aliquot annos solus superstes. In prima jam pueritia matrem amisit, quare pater secundas iniit nuptias, anno millesimo septingentesimo septuagesimo secundo, cum Lia RTHA AUDROUIN, Francicae infigenia muliere. Illud vero matrimonium jam post undecim menses dura diremit mors, cum brevi post oesII pater morbo correptus e vita discessit.

Ita novem annos natus patre matreque erat orbatus. . Ne tamen praematuram parentum mortem oPsIo nocuisse dicamus.

Mutam egregia videtur suisse semina, quae JAN- proprii instar filii quos non habebat dilexit, omnemque puram in educatione Am et,ARIAE posuit Amnes illius artem degebant, quare, matelodamo relicto, in hanc se contulit urbem, ut ibi facilius liberorum educationi operam dare

posset.

Amstolatam institutio oesi talis est, qualis eo tempore esse solebat. In schola Franesca dicta variarum artium elementa, neque accurate addidicit. Annus vero millesimus septingentesimus septuagesimus sextus OPsIo memorabilis est. Cum aliis enim adolescentibus commercium habens, inter hos prae caeteris amicitiam coluit cum ADRIANO Mosos PETRI FILIO, qui unus in paucis ante hos quadraginta annos contulit ad colendas into nostrates litteras patrias Quamvis ille PsIuM aetate quatuor annorum superabat, tamen inter illo exstitit intimum commercium, quod utilissimos tulit huctus. Nimirum cum ADRIANO alii erant adolescentes et juvenes discendi amantissimi, qui patrias praesertim litteras colebant, reliquas, in his etiam classicas, non negligebant imo recitandis et agendis principum tragicorum et comicorum nostratium sabulis delectabantur.

Quae institutio eam bene dicendi facultatem juveni dedit, qua excelluit in

posterum semper OPSIUS.

396쪽

386 P. I. in B FREMERYItaque tam ardenter ad tractandas liueras ducebatur, ut sibi mponeret sototum his dare, quamvis hoc propositum minime tutarim votis nec opinioni respondebat, qui rem mercatoriam illi plus emolumenti allaturam esse eensebant. At ille omnem lucri spem scientiae aequirendae desiderio mat-mnebat, nec desiit precari, donec illi concessum esset Gynmasium Harh-

mense adire.

Gymnasium illud prae caeteris, qualia eo tempore erant, non excellebat. Vix enim in superioribus et sinus ad antiquorum scriptorum mentem percipiendam juvenum animi applicabantur; quare illa institutio non ita Κomio placuit, ut se litteris Latinis a Graecis simili ardore ac patriis litteris

daret Graecae linguae vix ussa opera dabatur. Hoc jam tempore juvenis naturae ει oscenda studio, Manices praesertim se teneri sentiebat, cujus rei peculiaris causa fuit. Celeberrimus nimirum botanices rosessor DAVID GORTERus , anno millesimo septingentesimo septuagesimo quinto vel sexto, per aliquot tempus Harismi degebat, ibique lectiones Manices nonnullis coepit habere juvenibus. Quamvis KOPRII tenera aetas non sinebat, ut ipse hac institutum uteretur, tamen ex iis, quae hac de re ab amicissimo Lo aBa accepit, tanto bolaniore ardore agnibat, ut ipse jam plantas colligere, siccare et determinare inciperet Ab eo tempore naturae studium semper carissimum ei permansit. Quantopere setis studiis devinctum sentiret, patet ex oratiuncula quam pronuntiavit, cum a Gymnasio anno DCCLXXXI discederet, dei semplatione asinae, cujus ipse auctor fuit. Relicto Gymnasio totum se naturae studiis dare desiderasset, si inqua fuisset exspectatio, ut hae ratione suis prospicere posset commodis. Quod tamen vix fieri posse videbatur, cum omIo, ut uni e Tele aptistarum coetu, nulla occasio concederetur publicum obtinendi munus, ut quae solis coetus Ita malorum feetatoribus paterent. Itaque ad studium Theolagiae

se contulit.

Ad haec studia colenda iis qui antistitum munere fungi apud Ἀ--

baptistas optarent, unica patebat via, Seminarium adire, quod Amsteladam erat. Seminarii hujus institutio tum nec numero doctorum nec fama gaudebat. Unus erat et diversarum disciplinarum theologicarum et earum quae propae Dj0jtjgod by

397쪽

O O. 387Musicae disuntur Prosessor II. OsriRBAAN, qui praeter lectiones theologicas etiam mathesin, physicen et logice docebat. Nec tamen hunc unum Tela aptistaram studiosi adibant. Recipiebantur etiam in scholas, quae ab Athenaei Professoribus, viri clarissitas habebantur. De litteris orientalibus

WALRAosnu, de Graetas et Latinis celeberrimm WYTTEΝBACHIUM , de antiquitatibus Romanis OLLIuM, exponentes audivit, quibus postea etiam 8 INDER accessit, euius eximia physices lectiones absoluto fere studiorum curriculo per annum audivit.

In studiis philosophiae imprimis ipse ibi fuit dux iisque magna industria se applicavit, quum praesertim LEIBN II Imrieman et LooΚIIces ratum opua de lumiana eo uione saepius ita Iegerit, ut illorum virorum praeceptis tota eam imbutus. Hae caeteris tamen scriptores nostri aevi nostraeque patriae OPaIo arridebant, neque negandum, eum his plus impendisse operae quam reliquis dis linis, uno excepto naturae studio.

Nec ipsa studia theologica magnopere oPsIo placebant. Continebatur enim tota OoaTERBANII doctrina lectionibus, qua de systemate theologico et de Christiana morum disciplina ita tradore solebat, ut totum illud doctrinae eorpus intra trium annorum spatium, dictam absiaveret, nec explicationibus daretur locus, nec cum auditoribus de auditis tractatisque haberentureolloquia. Quid mirum igitur, A. A. talem docendi rationem ingenioso juveni, antiquis et nostris praesertim litteris imbuto, maxime displicuisse pdudicabat rite eadem et sorte melius et certo fatalius e variis libris addisci posse quam variorum principum Theologorum scripta legere et ex iis quae utilia duceret notare coepit. Hae ceteris in tractandis DoEDER INI Insututionibus theologia Christianae, WER FELDet1 opusculis theologicis, JERU-aALEMMI operibus, MEMETERI Charactinsmo, HEsari Vitae Iesu et Regno Dei, GELLERTI Lectionibus moralibus versabatur. Ex iis excerpere et colligere assueverat quae majoris haberet, menti. Nec tamen eo tantum tempore illa, memorabilia et utilia notandi oonsuetudo primum ei exstitit. Jam vix adolescens quatuordecim annorum id se adsuesecerat, ut in libro adversariorum omnia illa exscriberet, quae vel legisset vel audivisset adeo. Inde insignia illa commentariorum Pia, e quibus postea in componendis edendisque scriptis tantum utilitatis expertus est. Manc varii generis adversaria conficiendi consuetu-49.

398쪽

388 P. I. I. B FREMERYdinem servavit, donec debilitata oculorum acies, ultimis vitae annis, ab

illa desistere uesit. Querebatur ipse de imperfecta institutione theologica, quam in Semnario

Tela aptistarum acceperat: nam exegesis vix tangebatur, cum, et historia ecclesiastica et doctrina de munere et ossicio antistitum et institutio catechetica penitus negligerentur. Postquam os aBANIus artingam petivisset, celeberrimus Romus ΗEssELINO anno 1786 illi successor est datus, cujus lectionibus perimum, quem eum audivit, annum multum se debuisse ammavit orares

qui eo tempore studiis brevi erat finem impositurus. Ex iis, quae de tota institutionis ratione dicta sunt, evidenter apparet, ΚοPsId bene informari in scholis non potuisse, sed ipsum sibi praecipuum fuisse doctrinae ducem et auctorem. In his tamen plurima debuit tam BROUWER, qui absolutis rimequerae studiis litterariis, Seminarium Amate-ladamense petiit arctissimisque amicitiae vinculis et quotidiana familiaritate cum e sui junctus. Ingenuus ille et acutissimus juvenis, litterarum amore ardens et theologiam et recentiores tractabat litteras, quibus copiosa ejus et selecta bibliotheca optime inserviebat. Nec in litterario orbe ignotus est Rosso, postea apud Tela aptistas Movardienses antistes, qui incertaminibus litterariis pluribus pinnam tulit, praesertim in illa Theolomae titteraria societate quae a Remem nomen habet. Peractis hoc modo studiis Academicis, ut ad sacrum munus perveniret, scriptionem componere tenebatur Tractavit argumentum, quo demonstrare conatus est, in rebus theologies tolerantiam non ducere ad indifferentiam. Quae scriptio Seminarii Curatoribus, ex membris coetuum -- stelaedamensium depromptis, non magnopere placuit. Hi enim vix serebant, juvenem sententiam profiteri suis opinionibus non consentaneam, nec mitiore ingenio erant Teleobaptistae Amstet amenses quam ar-

lemenses.

Scriptio illa pars erat majoris operis, quod o Id susceperat Minisum anno DCCLXXXV societas riseriana quaestionem proposuerat de perversa in rebus sacris indifferentia, deque modis quibus huic obsisti posset.

Huic respondet oPsIus, conatus demonstrare, praescriptas qualescunque ab eclesia sormulas praecipuas indifferentiae in rebus sacris caussas esse Dj0jtjgod by

399쪽

habendas, easque simul impedire, quominus vera rerum divinarum cognitio justo aestimetur pretio. Ita placuit haec scriptio iis, qui de ea judicium tulerunt, ut aureo fueritomata praemio quod eo magis admiramur, cum plures ad hoc certamen exhibitae sint commentationes, e quibus tres etiam praemium argenteum

tulere.

Est hoc nobis indicium quali ardore omida et quam sella cum successu se studiis dedisset, cum et plurima ipse perscrutari et variis disciplinis se dare et laudatum hoc opus scribere potuerit. Eo ipso enim tempore et cuncta moPTII et plurima BRANDTII opera perlegit; et ex poetis nostris ArsIu imprimis, dein o Nim et CAMPHusIu accuratius

tractarit.

Postquam mense Aprili anni MCCLXXXVII, inter ese aptistarum

candidatos fuerat receptus, paulo post ad sacrum munus Vocatus est, et in Germaniae urbem refeld et in coetum v -- ω m. Palmam tulit antiquum Lugdunum malebat enim patriae civium commodis inservire, quam in peregrina regione hospitibus prodesse. Μunus auspicatus est mense Februario sequentis anni. Dum omius Amstelatam degebat, majorem vim habere dissensiones illae inter cives coepere, quorum pars intemam reipublicae formam mutandam penitus censebat, alii conservandam e saltem leviter temperandam putabant. Ble a priorum partibus una cum omnibus sere amicis stetit, et toto animo eas amplexus est opiniones, quae Encyclopaedistarum scriptis maxime divulgata, post Amincanam rerum conversionem magis magisque invaluere. Quod imprimis oPsIu in publicarum rerum conditions ostendebat, fuit ecclesiae dominantis vis, quae ita cum rebus publicis cohaereret ut solis hujus ecclesia sectatoribus aditus ad publica

pateret munera.

Hartem uxorem duxit CATHARINAM DA-ν cum a Lugdunum petivit ibique omni ardore dissicili muneri sumere conatus est. Vidimus Α Α ΚΟPsiuu plus sibi quam aliis debuisse, quum juvenilis institutio admodum imperfecta fuisset. Iam in antiquam musarum sedem

400쪽

390 P. I. I. na AERE ERY nominasse sumtu utatum serviliaritate Muia assiduisque studiis addictus ita se formavit, ut quae institutioni deessent facile suo sibi laboro -- paraverit. Quamvis munere suo contentus, id tamen ei praecipue in votis erat, ut inter Tele aptistas Milemenses ad sacrum vocaretur munus. Nimirum coetus ille artemensis princeps haberi solet. artem dulcissimam vitae partem per int. Ibi amici eognati moris parentes, carissimaque degebat soror. artem vicini loci botarices ultoribus innumeram plantarum vario- talam offerebant, neque hae studia negligebat. Quid mirum vota ipia Hariemin latindisse Ut gratus Harlemens metui esset, multum impendebat otii, memoriae mandandis et recitandis orationibus sacris, quamvis non prompta Valeret memoriae lacultate. Moe, anno MCCXCII, casio nasci videbatur, quae Votis ejus remmiaret. Μoritur Veneri us DB HAAN, illius coetus antistes. Declarant coetus praesecti ut loco unius antistitis duo HANI sint successuri alterum hin umΚorsiva respicae disuntur. Attamen seselli spes: OPEII loco Eo Ius,

Mydensis ejus collega, mentur.

Ingratissimum hoc illi fuit, qui summam vitae felicitatem in illo posuerat munere ae in ilia agitat homo, summum num ea dirigit ita, ut hominis vera semper promoveatur selicitia Grat imo postea animo late-hatur, ipsum illud, quod eo tempore infaustum ei videbatur, suturae Misitatis laniam in fuisse. Vehementer hac re o motus, studiis litterariis et theologicis animum

non Batia a lustrata ape amori sentiebat quare aliis studiis remittere animum studet denuoque majina ardore Manioem colere incipit. Dulce naturae pectaculum, saluber aer agri florentibus satis octi, collectio variarum plantarum cura his impenumda, animum a tristibus inclitationibus avocabant et optimum ei erant solatium.

Nec solatio tantum ei inserviebat bolanioe studium ad provehmdam et emendandam apud nostrates rem rusticam illud actib- jam in animo habebat, quod eo facilius emes posse mauit, cum imminentem in patria

rerum o versionem plurimas sublaturam esse ea in arbitraretur.

provehendae huic rei adhuc obstabant. Agrorum culturam amplificandam et ad ma orem persectionem esse dueendam, et prae aeteris cultorem in-