장음표시 사용
11쪽
vivendum subsidia veteres sapientes excogitarunt, N. N. ea quatuor praeceptis suerunt comprehensia, ni mirum , Tempori psirere,
imis c ; quibus ut in secundis rebus mo- s*Jderationem , in adversis fortitudinem , at- ' . 'quς constantiam, in supremuin Numen ' δ'
Pietatem , cupiditatum coercitionem, Vir tutum denique omnium ornamenta iidem
complexi sunt, ita.quo potissimum duce adillaec omnia sibi comparanda hominibus sit utendum , Philosephia nimirum , haud
Obscure signific1runt . Et quidem , 9 taur 1 natura genui seu inquit Tullius co . ημέ eam usum saeri . G peinpicere ea- sidemque optima eo , ear radi visae eo cereposemur, Haud erat Iane , μod quinuam
rationem , axe doctrinam requireret. Verum quia, exigua duntaxat virituum semina animis nostris inseruiti, ne ea praVis Inci Libus, ct nitrua errorum , quibus Obmmmam opinionum perversitatem obnoxii sumus , multitudine obruerentur, disciplina aliqua prosecto imit invenienda , quae illa tuereturo, foveretque , ut paullatim adolescentia I. . vitae honestum finem , ad
12쪽
uem propensos natura formavit , per ucerent. Ex quo sane intelligere pomamus quanti Philosophiae studium optimo cuique faciendum sit; si enim ex cujusque disciplinae materia, ratione , ac sine ejus dirignitas, atque utilitas est aestimanda, ea profecto facultas ceteris omnibus, & studiis,& artibus antecedit, quae aptam ratio ne bene utendi viam pandit, quae supremi Numinis notitiam nostris mentibus ingerit, quantaque ei gratia debeatur , ostendit, quae denique ad justitiam colendam, ad tuendas amicitias, & reliquas caritates animum ita comparat, ut naturae dux, Vitaeque magistra jure optimo dici postit o It que mirandum non est , si ii, qui Philoso Platain quovis tempore coluerunt , adeo quum aequitatis, tum ossicii, ac pudoris, di moderationis amore , quae nos virtutes Dei immortalis inciunt quam simillimos, eaPil sunt, ut non semel esseratae , Barbaraeque nationes, non modo omni immanitate cle-Posita, humanitatem, mo umque disciplis nam nosse , α colere coeperint, verum etiam praestantissimis, ct ingenio , & animi magnitudine viris brevi floruorint.At quo in sum in Ρhilosophia laudibus exornanda squae jam cuique notissimae sitnt, tandiu immorari t Neque enim is ego sum , qui pro rei dignitate,atque amplitudine omnia eius
ornamenta recensere valeam, id adeo
exploratum est, ut pluribus persequi velle,
13쪽
Inane omnino esse videatur . Satius est
igitur quoniam Philosophiae studia, quae
nunc primum in hoc scientiarum , atque optimarum Iartium Domicillo inchoantur , moderandi provincia mihi demandata est, de universa huic disciplinae operam praestandi ratione disserere ; id enim consilii capiendum mihi censui, quum
non alia de caussa constet vos huc convenisse, nisi ut, quae sit optima philoi-phandi ratio nobili, atque ingenuo Adolescenti conveniens, quamque viam ipse insistere, quave uti methodo , statuerim , cognosceretis. Saepe attente mecum reputanti quid sit, cur in tanta Philosophorum copia adeo pauci suerint,qui veritatem recte inqui rei e noverint, paucissimi, qui eandem in Uenire potuerint, occurrit tum nimia , qua veteres semper in scholis polluerunt. auctoritas, tum obfirmata illa per tot secula, perstans, & increbrescens opinio, certos huic scientiae fines a veteribus constitutos esse , ut aliquam iisdem accessionem fieri polle nobis omnino foret desperandum . Hinc scilicet factum est, ut quam plures acutissimi, atque acerrimi ingenii viri, qui ad Philosophiae studium quovis tempore se contulerunt , non quid de unaquaque re ratio suaderet, sed quid ab eo, quem initio sectari decreverant, statutum fuerit , investi-
14쪽
pantes , non modo opiniones , quae falci esse poterant, temere ratas habuerint, sed etiam metam humanis viribus definitam se attigisse crediderint, si illos suerint assequuti. Ex hac antecepta animo informatione quantum detrimenti cepcrit Phih sophia, haud satis dixerim; etEnim quum ceterae artes, & scientiae magis in dies expolirentur , noUisque augerentur incrementis; atque adeo recenti O- res a liae. ,. quae Veteres latuerunt, passi in
tu lucem prodirent, Philosbphiae si lumadeo male consultum fuit, ut ne seculorum quidem Viginti spatio quicqua Pro- lacerit , di , quod gravius est, sterilior quotidie , atque implicatior apparuerit. Neque cnim id temporis vitio cun evertentis, &deformantis vertendum .crediderim ; quandoquidem , ut optime monet Vir quidam clarillimus , ac de Philo Qphia optime meritus , tantum abest, ut artibus, & scientiis tempus aliqquid auerat de rimenti, ut etiam eas de so beat maxime promovere. O Quum cNim, Iacebμs D' inquit, mollis per omnium secutor m , λὰ fru'm eundem artem ,seusiotium. -jbastiam . coismi a , praecedentio is inventis ali
qui de sua quisque in Viria a Picias,
nce umque tamen asseriat; ea ors , seu istentia magnum sibi suci ut accessionem,
G in dies perficiatur necesὰ est Id quod
statim disti plinarum, atqp e optimarum
15쪽
artium omnium iu ductione confirmat Caussa itaq; retardati Philosopilliae progressus alia esse nequit, quam nimia an liquorum veneratio , a quorum semitis recedere sine piaculo nullus pol Ie existimabatur . Quocirca qui in Veritatis in- . vestigatione alienum sequuntur judiciam , cum iis mihi conferendi videntur.
qui quum sitis ipsi oculis incedere possiat, sponte sua sest lucis usura orbant, atque aliorum oculis ad progrediendum uti malunt. Siquidem id est menti judicium , quod oculus corpori ; quemadmodum igitur si quis oculos clauderet, aut sibi effoderet, ut ab alio duceretur , non stium reipsa nihil videret, sed sibilis , & cachinnis tanquam demens exciperetur , ita qui, abdicato mentis usu , in jurat , ut vulgo dici solet , in verba Quum sape alicujus Auctoris , quiquumque ille sit, re, idest vetiis ejusque judicio omnino sese subjicit , Q t tem quaere-
nihil revera intelligere, aut judiς re Con ῖ is hirum
sendus est, proindeque ture, & merito de' sapietiam si iaridendus. / hi adimunt,
I uic perniciosae anticipationi occa- qui sine ullo sonem praebuit, aut ego fallor , male iuxtic . tu e . Natorum quorumdam , qui sibi docti vir prohane , Ddebantur , petulantia , qui quum ob in- ah aliis pecuis genii tenuitatem nihil de suo depro- more duis mere possent , toti erant in aliorum
voluminibus evol Vendis , ex quibus quae IV. . sparsim, & sine ullo ordine decerpserant,
16쪽
memoriae mandantes , passim in otiosorum hominum coetibus , eruditorum nomen apud indoctos assectantes, effunde, hant. Hac falsa eruditionis specie decepti. quam plures , iuniores praecipue , quum aliorum dietis acquiescere , nihilque moliri minus operosum sit, optime secumactum existimarunt, si veterum inventis,& eorum praecipue, quorum nomen in omnium Ore versaretur , contenti, in iis duntaxat aliaquendis omne itudium , diligentiamque adhiberent. Dum haec Phi. losophandi ratio invaluit,eo usque retar
datus est scientiae naturalis progressus; ut iam sapientioribus fiere Omnibus studia philosophica sorderent, quippe quae viderentur sui me inutilia , & e X uiu margis, quam ex utilitate aliqua , quae inde capi posset, excolenda. Ubi vero praestantissimi viri proximi saeculi tempore sere me lio exorti sui, qui Veterum philosophantium jugum
excutere, sitiumque judicium ad res omnes a fieri e Ita tuurmit, ut nihil, quod ipsis non optime probaretur, quodve per se evidens , & pcrspicuum minime essui:, confirmarent; tum Philosephia , quae ad ea usque tempora misere iacuerat, erudia quodammodo, di recreata consisterς, novaque luce exornari , ipsique incremetum in dies majus asscrri, cae Pit. Quod ad nostru in igitur institutum spe-
17쪽
rejectis omnibus anteceptis opinionibus, nostro, non aliorum judicio , utamur in Veritatis inquisitione . Etenim quum sit metis naturale quoddam quas pabulum
consideratio, contemplatioque naturae, indagatio ipia rerum , tam earum , quae
sub asipectum cadunt, quam quae Permentem a sensuum consuetudine abductam , cognostuntur , tantam habet oblectationem , ut si veritatem investiganti, uola dicam veritas ipsa , sed aliqua similitudo veri occurrat , humani Isima
At quum non omnia, quae in Philosophiam irrepserunt, absurda ex eo manarint, quod aliorum , & Veterum Praecipue auctoritati plus arquo tributum fuerit , sed maxime ex opinionibus a sensuum in animum impressione facta prognatis, atque ex inconsiderata de rebus ignotis , vel non satis exploratis sententia ; hinc utrique incommodo omni cura, cogitationeque considendum est. Et Primo quidem , quum omnibus iis opinionibus , quas sensibus hausimus, mentem statim exuere,easdemque ab iis, quae
a claris , distinctisque notionibus ortum, habuerunt, secernere, perquam dissicile sit; ne sub veritatis specie falsitate capiamur , Philosis phiae studium a dubitatione incipiendum statuimus. Omnia igitur
18쪽
habuimus , sine ducrimine in dubium
initio revocabimus , & nostrum amem sum tandiu continebi mus ., quoad certa ab in 'ertis, perspicua ab obscuris diligentillime distineta iuerint. . , Non deerunt, qui nostram hanc philosophandi rationum minus probent erunt etiam, qui nos in suspicionem violatae Religionis vocent, perinde ac si de Dei existentia, nec non cle animorum nostrorum immortalitate , aliisque ad praedictam Religionem Pertinentibus re- ipsa , quod Deus aVertat, dubitemus .
quibus satis esse deberent ea, quae Caius. Cotta apud Tullium 99 Lucilio Balbo , Ub. n. a quo diu , multumque suerat lacessitus,
Dooram. Ut suam de Deorum natura opinionem probaret, respondisse sertur. Liceat igi, tur mihi ejus Uerbis uti parumper immutatis , re ad nostram caussam ac m-modatis et Ego Pero ea, quae Romana Religio praecipit tenenda de supremi Numinis natura , deque reliquis ejusdem Religionis deccetis , defendam semper , fra reque Afriai; nec me ex ea opinione , quam o m oribus aecepi, uuim unquam restio , GH docti, aut indocti movebit: sed quum de Ruigione agitur, divinas Literas imprimis , sacram traditionem , sacra Concilia, sanctos denique, Patres a Praesertim Augustinum α
19쪽
Thomam , nam Zenonem, aut oeantem, aut Chryyippum, non Aristotelem , Gais stiadum , Cartesium , Neuvionum δε- quor Quare si quod eli divinum mysterium , aut Religionis decretum , quod naturali ratione firmari possit, a Philosi, phis rationem accipere debeo ;maioribus Gutem nubis, erum nuus rationrre ritu, credere.. Nihilominus ut vitilitigatorum os penitus obstruamus, quid philosi, phicae dubitationis nostrae nomine intelligi d cheat, exponamus. Plures enim esse possit ni dubitandi modi, nimirum potest quis dubitare ex vitiositate, atque ex prava animi indole, ut solent Athei; aut ex morosi tale qua dona, ut Academici; vel denique ex diis dentiae, quam sui ipsius mens habet , quod propriae infirmitatis conscia, ne in errorem incaute dilabatur, asscnsum cohibet, & initio , ut certa ab incurtis , perspicua ab oscuris secernat , de omnibus dubitat, sive ita est assecta , ac si reipsa de omnibus dubitaret . Id ipsum Geometrae clIci possent praestare, qni theoremata alias certissima non semel in dubium vertere sulent, atque adeo ut falsia ponere, ut argumentis ea demonstrent. Quid quod agrj colarum quoque mox est, ut triticum palea exolvant, utrumque in auras projicere, ut palea Veneto alio impulsa, expurgatum triticum
20쪽
I 6 colliganti Quemadmodum igitur ii Iticum revera prooicere non censetur agricola ' ita nos qui in philosophiae limine de omnibus dubitamus, non omnia rejicere, improbareque judicandi sumus; potissimum vero , quae ad Religionem re-Vocantur, aut ad illius praesidium quoquomodo facere possunt. Quare quid nostram inter, & Academicorum dubitationem intersit, perspicuum est; illi enim ita dubitabant, ut nullum unquam dubitandi sinem facerent; nos vero tandiu dubitamus, donec Veritatis regulam, quae in perspicuis,distinctisque mentis notionibus a nobis collocatur , animo tenuerimus . Qua quidem in re Platoni
morem gerimus, qui, I ullio teste, Omne j dicium veritatis, Deritatemque ις. a. Acad. abductam ab opinionibus,G oyeπ'Abus , cogitationis usur, G mentis esse
Ad judicii vero praecipitem celerita tem quod attinet, duo vitia hac in re Vitanda monet idem Tullius : unum , D. fetis ης lycognito pro cognitis habeamus, his- lib.a. que temere aissentiamus interum est vitium , quod quidam nimis magnum sudium, multumque operam in res ob 1 curas, atque disicitis conferunt, eosdemque non necessarias. Quorum Pri'mum quod sane quum in liberalibus disciplinis, tum in vita, ct societate cOIn