장음표시 사용
331쪽
sed Offeti, & dignitatis vestimentorum ornatus adhibendus erit; etenim Senecam Neronis uxori dixisse serunt, indue te delicate o ob iri lima , non propter te, sed propter honorem Imperii: & Alexandro Magno persuasisse Aristotelem , ut Regalem, habitum semper indueret, testatur Mastrillus, a alia multa ad rem congerens. Q 9 vero indumentorum genere uterentur Reserendarii, Leone X sedente , resert Gam-har in loco cit de cuius fide dubitari non potest, quia loquitur in saeto proprio; erat enim ipse tunc temporis Reserendarius putebantur autem pallio desuper clauso cum capudio, quod extra Palatium tantum gestabant; in Palatio autem, ut constaret, ipsos esse Palatinos, & familiares Papae, sine capticio incedebant; quid autem esset capticium, non bene noui, .sed pileum, quo nunc utimur, in eius Iocunia. successisse reor; hunc enim extra Palatiam, Ecclesias, & publicas functiones Reserendarij, caeterique Romani Curiae Praelati hodie deserunt, intra Palatium vero, , alijsque locis supra parratis clericali bireto utuntur. Insuper neque pallium hodie deserunt, sed togam nigram , nisi ex duodecim antiquioribus squos Votantes v eant 3 existant; hi enim violaceam habent, cui superimponunt epilogium ad poplitem usque dimisium, ex utroque latere ad protendendum brachia incisum mantellectam dicunt ubi vero coram Sanctissimo in Signatura, quam gratiς appellant supplices libellos referunt , supra talarem togam superpelliceum vulgo mcch et tu .Quius delationem a Paulo IV. in iurisdictionis, decidendi, declarandi, interpretandi, ae maioris honoris signum permissam sitisse testatur Marche sanus; b inde epilogium induunt. Sed sortὰ pallium, & capucium, de quo loquatur Gambar. erit illud vestimenti genus, quo etiam hac nostra aetate utuntur in publicis equitationi
bus Sacrae Rotae Auditores. Verum dimissa ulteriori habitus inquisitione, ad Reserendatiorum ossicium accedamus, & quae ab Alexandro VI. sancita suerint, res*rt Gomesius, e cuius dictata. reseram in summa. Commissiones ut impolluta fide reserant , iureiurando adstringantui, Vota per ipsos in Signatura tam gratiae,quam iustitiae serenda ne pandant, priuationis, aliisque poenis contrarium iacientibus infligendis . Aliorum Reserendariorum votum sub ijsdem poenis ne captent. A collitigantibus, quorum commissiones reserunt, nihil omnino, etiam poculeia tum, & exculentum recipiant. Aliorum Reserendariorum opinionibus, vel votis contra propriam conscientiam
Si quid in praemissis committatur, summo Pontifici 1 Collegis renunciandum erit . Haec Comesius ex Alexandro VI. sed alia multa ex aliorum Summorum Pontificum Constitutionibus cognoscenda sunt. Si de Pisci, de Camerae Apostolicae commodo, seu intereine agatur,quid a Reserendariis agendum sit, Pius IV d edixit. In causis Cameralibus, & ad Cameram Apostolicam spectantibus Signatura iu- JUtiae non rescribat; ita Clementi VIII. eiplacuit. In causis Fabricae S. Petri semper cum clausula ne praeiudicio executionis duara conformium , rescribatur; ex Pij V Samaione. fIn reserendariandis, S proponendis libellis, seu Commissionibus, quid agendu, aut omittendum sit, Pius IV. g legem dixit. Verum Marchesianus, qui in huiusmodi Tribunali consenuit,& longo rerum usu, atque experientia multa comprobauiti plenissimum tractatum de Commissionibus& utriusque Signaturae practica in lucem edidit in prima sui operis parte, cap. I. num. lin. ubi de ordine a Reserendariis in Signatura iustitiae seruando agens, haec
Protulit. Primo factum fideliter, ea qua potest intelligibili brei litate , ac veritate, quia is Tomnes Domini seniores prius edocti sunt ab ipso Proponente, reseratur; postea iura, & rationes pro Cc inmissione, inde quae in contrarium afferuntur, enarret, tandem votum ante alios, Votantes vero postea sigillatim ex ordine dican*; atque ita discussa causa, aut reseriptum adnotatur, aut preces Iacerantur.
Cur autem supplices libelli iustitiam respicientes per verbum, Placet, potius qua per verbum Fiat, signentur, ita Gomesius b respondit, quia scilicet verbum Placet, non est inductivum gratiae , sicut verbum , Fiat, sed ius, S iustitiam concernit; d notat enim hoc verbum, Placet, arbitrium boni viti; i de huiusmodi commissi
332쪽
NOTITIA CARDINALAT. CAP. LVII. 3o9
nes nil aliud continent, qua unius, quia diriguntur, ut iusti ia ministretur. a Et adeo Signatura iustitiae merum ius continet , ut in ea de stylo non detur decret 'mirritans, neque in ea Romanorum priuilegiis, nouisque Urbis Reformationibus derogetur , cum ex hoc praeiudicium inseratur, quod est contraius Neque dat re- . praesalias, quia licci hae de i ure videantur, cum tamen quandam gratiae speciem . contineant, non sunt ex rescripto iustitiae concedendae; ita Conae sius loco cit Nec adest differentia , vel saltem modica, signandi Coninussiones iustitiae inter Papam
ct Cardinalem Signaturae Praesectum: ambo etenim vςrbo, Plaeet, utuntur , Papa
tamen, macet I. apponendo scilicet primam sui nominis literam signat; Cardinalis vero, PAeet S. D. N. Pape A cardinatis, addit. Sed quare Summus Ponti sex in signandi, tu ilitiae libellis primam sui nominis literam ponat, puta S. D N. Innocentius X. e sacro Fonte Ioannis Baptiliae nomen sortitus est, idese scribit, Placet I. inliteris vero Apostolicis, quas Bullas vocant, nomen Pontificatus apponat Hanc quae litonem excitat, multisque soluit rationibus Gomesius; b ex quibus illa mihi magis arria ςt, quia in literis Apostolicis Papa loquitur, ut Christi in terris Vicarius, de ideo Pontilicatus nomine utendunt erit; in supplicibus vero libellis uti Princeps,u & Rex. cui nomen proprium non immutatur: neque nouum est sub hae duplici in- spe lione considerari posse Romanum Pontificem, ad tradita per Nauarrum , e MEminenti L. Card Belarminum . d. Denique Summo Pontifice permitiente si absint il Curia Reserendarii sine licen- qi clusam abest' nequeunt o omnibus ab ipsis Pontificibus concessis priuile is gaudent, ac si praesentes Essent , ob labores praetςritos; quod a Rota Romana apud
Puteum e dccisum fuisse legimus. Non tamen ibo inficias, multis ex Referendariorum priuilegiis supra narratis vel per non vlum , vel ob nouas Summorum Pontificum sanctiones derogatum fuisse; praecip tu quoad numeri praefinitionem, quam ab Alexandro VI si Sixto V. factam iuiise diximus: id enim Principis arbitrio reseruari valde consonum videtur: sicut C etiam Iriennii assignatio; priusqtiam ad Signaturam Gratiae asciscantur, videmus enim sere unico contextu utriusque signaturx Reserendarios creatos suisse. Panem quoque honoris, si absint ab Urbe, no ivrecipiunt: a solutione vero vectigalis pr. lex vegetibus viria non esse amplius immunes mihi relatum est. Tanacm, nς te Lectorem ulterius detineam . multa ad hanc rem videnda sunt in Resormatione Tribunalium Vrbis a Paulo V. edita, s ubi de Signatura Gratiae, ac Iustiti x agit. Q ae vero Cassiodorust in formula Reserendariorum edidit, pullo modo praetermittenda putaui: sunt autetia haec. uamuis tantum sis eo a quaeque Dignitas, quan um eam praesentis no Ira consterius litaminat dum semper honorem j scipit, quino a collaquia dedent r acquirit 9 nemo tamen sermones noLiros tantum meretur quam qui R ferendarius esie dignoscitu . Per eum nobis eiu frumD ordines exponuntur ,per eum interpellantium vita cognoscimur, , ct est responsa reddimu s, Ut negocia compedit oluamu 1 Magnum es in hoc agone principalis murre prudentiae adsubditum ed lores alienos asserere, Ut conquerentium vide tur vota ἔiare. Quale est enim in tumultuosis processionibus nostris nulla permiritione confundi, aut minim/ tantii elamoribus impediri. Neesse habet a turbatis
exquirere, quod nobis possit placabiliter intimare, O, di Hindesius referre, quam potu et audire . Arduum es trepidantium dicta coistonere, O verum dicere ; non tantum tΠter natorformidat negoti vi casum, quantum sustinet isti in relatione periculum; s quid minus dixerit , inimicus asseritur , redemptus elamatur. Ne iij dominus timoris patroeinio potes Uua Oerba eonuertere, referenti autem non Liacet aliquid inimcitare. Sententiae Derὼ nosrae tanta memoriae ea utela tenendaesunt,ut
1: nibit minus, nibiI additis esse sideaturi Nobis plerum . audinibus nos a dicturus es, O di petii conditione constrictus indicio nos Uubiaces. dum alienas usas explanare codendis. Quapropter Referendari se te electio nUra eonsituit; sed tu puritatem com scientiae, ct veritatem linguae no is iussionibus adhibeto ς eruditionem ver3 mirab Iem eouoeutio tibi nostra eoncedit, qua dum per te alios ordinat, qualitatem tus memtis exornat: sub nobis enim non licet me imperitos, quando in virem rotis ingenia Blendida reddimus, quae causiarum assiduitate polimus, Luapropter illa cunctis via disse nos referre, qυς aut debuisis, aut potu sis aeripere. Nos suprobatis , sit Lia redicatis : amate quod nos glorificat; sit velle Osrum quale videtis no um esset rustum. Ad summum tales vos esse cupimus,ut etiamper vos iudices corrigamus
333쪽
peculiare de vobis aliquod Cectigal exigimur, ut sicut et obseum familiaritis miscelmus assatus, ita nostra opinio specialis, a Gobis mereatur assectum. Haec Cassio dorus de Reserendariis, quorum caput, ut diximus, est unus ex S. R. E. Cardinaliab us ad vitam a summo Pontifice delegatus. Qii nauis antiquis temporibus, Gregorio scilicet XI. sedente anno christianae salutis tyrr. supplices libellos, quos Commi sones iustitiae dicund , Uicecancellarius . signabat, eoque, ac suis Officialibus absentibus, Summus Pontifex alicui alteri ex ε Cardinalibus hanc facultatem ad libitum demandabat, quod ex Aegidio Bellamera a innotescit, dum quaerit, *n credendum sit rescripto in quadam Commissione per quendam Card S Angeli adnotato, asserentem, hoc de mandato S. D. N. Gre-rij XI. tunc ex Auenione discessi Ianuae commorantis, ut Romam peteret, secisseis 'di assirmative respondit; cuius opinionem sequuti sunt Felinus , b de Gomesus. c ' verum sub Innocentio IV. qui annis sermὰ QS. ante Gregorium XI. Beati Petri Sedem obtinuit, Signaturae Praefectuin extitisse ex eiusdem Innocentis monumentis liquet, d dum ait; o quidem libeltas supplicatisuem continens porrigitur ἰeferendaris, stas autem Princeps, vel Praefectus cognosset desupplicatione, M. Et multis ab hinc annis ita seri fatum fuisse, multorum scripta testantur, praecipuE BGambar. e quia Leone X. in albo Reserendariorum adnotatus, signaturae P s ctuin tunc temporis Eminentis s. Card Laurentium Campegium suisse assirmat; denos annis plus lutam triginta, quibus Romanam Curiam sequuti sumus, plures hanc Signaturae Iustitiae Praesecturam S.RE.Cardinales gessisse vidimus. Primus suit Cinthius Passarus Senogalliensis, qui ex Clementis VIII. sorore natus, in Aldobrandi nam samiliam adoptatus, inter purpuratos Patres titulo S Georgii relatus, hanc denique Praefecturam obtinuit. Hoc ab humanis erepto, Maphaeus Barberinus,in Sacrosanctae Romanae, & uniuersalis Ecclesiae Senatorum Collegio a Paulo V. ascitus , hae etiam Praefectura donatus,eaq. per annos ferme quindecim, sicut M aliis domi, forisque , praecipue tamen apud Henricum IV. Gallorum Reetem Sedis Apostolicae Nuncii, muniis, summa liberalitatis, prudentiae, ac doctrinarum laude perfunctis, C die G Augusti 16 a . noua Summi Pontificis et tetendi Grina a Gregorio XV. Praedecessore san: cita, iterato scrutinio ad supremam in Ecclesia Dei Dignitatem euectus, Christi in terris Vicarius Urbani VIII. nomis e renunciatus suit; Nin praesulgenti s lio constitutus, Eminentiss. D. Franciscum ex germano fratre , tantoque patruo, D potem meritissimum , quem in Reserendariorum numerum statim adscribi voluit, mox S R E. tit. S. Agathae Cardinalem, subna in hac Praefectura successorem dixit Hic autem grauissimis pro S. R. E. totaque Ecclesiastica temporali Ditione solicitudinibus,& curis quotidie distentus, ut partito in alios onere, leuius illi fieret, Eminentiss. D. Antonium Balberinum germanum fratrem,eademque Cardina latus dignitate coruscantem socium sibi delegit, i-raefecturaeque locum cessit: itaut vel Edi- ci possit, quod sileat Nachiauellica , eius it e fcctariorum dementia, dum effutire a maudent, imperiit Lon cppere duos ; xcra etenim Chrisiana pictas ,& firma Christi Fides, humanae , seu potius diabolica l olitiae terebris religiosi viri mente implicarino sinunt; S sicut auru rubigine non inficitur,ita germanus amor,in angulari lapida Christo Iesu solidatus discordiarunt semina non alit inumquid ut Malachias f est non pater untis omnium nostrum λ numquid non Deus unus errauit nos λ quare erga BDieit unusquisiue et inrum fratrem suum , violans paritim patrum Tirorum ZR sapientissimus Salomon g post de testata hominum dissidia, fratrum concordia extollens ait; frater, qui adiuuatur a fratre, quas Cititias ma , ct iudicia quasi Cectes Vrbia. Quae veritas etiam eth Licis innotuit; Antistencs enim testante Laertio, B eandem sententiam comprobat, dum ait; fratres concordes omni pariete tior isunt: de Socrates ; qui sta tribus praeteritis, alios amicos acquirunt, iis similes esse pdicebat, qui relicto suo agro alienum colunt Sed tantorum Principum doctrinam, μprudentiam, liberalitatem, religionem, pietatem, humanitatem politiori stylo, de praestantioribus ingenii monumentis alii prosequantur, imbecillitati vero meae pauca quaedam indicasse sat erit: & iam ad nostra reuertamur, postquam dixerimus, quod hodie non minus virtute, quam integritate, prudentia, animique candore eximius emicat in Urbe Signaturae Iustitiae Praefectus Eminentiss. Ora Ialius Sacchetius Florentinus, Episcopus Tusculanus.
Sciendum est igitur retroactis temporibus nullam suisse agnitam disserentiam inter
334쪽
NOTITIA CApD ALAT. CAP. LVII. ueri
ter signaturam, quam gratiae vocant, re de qua dictum est supra, eam, quae nunc iustitiae dicitur; Alexandrum vero VJ. hanc distinctionem decreuisse, me sto, a is iis, s sede Marchesano b testibus: cuius Ponti icis beneficio hodie duos Eminentissimos Cardinales Signaturae Prxsectos. a rerum scilicet Eratiae , iustitiae vero alterum ha- apua mehemus, & sicut illa die Martis vel Sabbati, Summo Pontifice iubente, in Apostolico i
Palatio, ipsoque Pontifice pra sente celebratur; ita haec die Iouis per odio dies ante
in acie Campi Florae, ad locum, quem nancum Cursorum vocant, exposita tabest dis. 1 . o. praescriptam diem collitigantibus indicetnte, in aedibus Eminentiss. Card. Praesecti . . a. conuocatur, ibiq:ie Reserendarii omnes, quotquot in Urbe sunt, nec legitimE im-Pediti, adesse debent, ut diximus: quorum i unior flexis genibus, alta , 3e intelligibili voce solitam legit orationem, a sancto lsidoro, ut Marche sanus affrmat, comm
Cuius vero antiqui Magistratus hi Eminentisi Cardinales Praefecti simulachrum
habeant, non satis apud me liquet, nisi dicamus , ad Magistros sacrorum Scrini rum referri poste, quorum mentio fit ab Anastasio Imperatore; e duplicia enim . - , strinia Imperatores habuisse testatur Budae iis, a statoria scilicet, de viatoria, in ab C. illis antiqua monumenta condita erant, nos Archiuia dicimus, in iliis vero supplices libellos apos hilantibus Principi porrectos, quoad subscriberentur, S expedi- t. rentur, collocabant, de qui horum scriniorum curam agebant, etiam Magistri libel- lorum dicti sunt, quorum officium antiquis Imperatoribus ignotum sui sie probat Gas . paneirol. e ex raquello in Augustum cap. o. dum ait, in diplomatibus, li- . . mori bellis' ue,& epistolis signandis initio sphinge usum, mox imagine magni Alexandri, non .impirinouissime sua; qua signare insequentes quoque Principes seruauerunt i haec Sueto- Ορ -- e M nius : ex Lampridio vero in vita Commodi haec desumpsit, quod Commodus in subscribendo tardus, ac negligens, it aut libellis una forma multis subscriberet; ita Lampridius : sequitur Panci rolus ; sed cum hoc opus principes fastidire coepissent, Magistros libellorum inuenerant,d: hi plures scriniarios habebant libellenses vocatos , s qui libellos supplices priuatorum, non Ciuitatum accipiebant cin quoru . locum sorte Reserendarii successerunt Magister vero libellorum eos Principi oblatos legebat,ae adnotabat, dictabatque, ut ex Zenonis responso g liquet , ibi, viri nitaris ectabios Magis i Seriniorum qua cumque Ditimum roseon sum dictauerint, dici s ιτυ αδε Qui quidem responsa duplici modo fiebant , sicut de hodie fiunt, altero scilicet ex mera voluntate, de gratia Principis, qualia sunt, quae ex Signatura Gratiae prodeunt, altero vero ex peritorum voto, de consilio Princeps response profert, Je haec ad sinatu tam Iussitiae referri possuz.t: cum autem omnia iura tam gratiam , quem iuitiam respicientia Princeps in scrinio pectoris habere dicatur, hos duos Cardin Ies Scriniorum Praesectos saluo tamen saniori iudicio γ anpellare possumus . Et quoniam Principis maiestati assistunt, di inuigilant, ab omnis indictionis onere, siue ciuilium, siue militarium iudicum immunes extant, ex Anastasii Imperatoris responso. b Aliis quoque priuilegiis gaudebant non solam Magistri Scriniorum, sed ι, in , qui proximi sacrorum Scriniorum dicebantur , ab Imperatoribus insigniti, i do in Misa is triplici erant differentia, memoriae scilicet, epistolarum, & libellorum ; K quorum
simulachrum videmus etiam hodie apud Romanum pontificem et Scriniarius enim ν ι 1. γ toralis. memoriae dici poterit secreta ius memorialium, Scriniarius epistolarum erit, eui C - ρ μδ
literi, Apostolicis expediendis inuigilat, dc Praefectus Breuium dicitur, qui solus Tita LoAnnulum Piscatoris contrectare valet, dc coram Pontifice literas Apostolicas quas Breuia vulgus appellat, hoc Annulo signat, do munit; libellorum vero Scrimario, Signaturae Gratiae, de Iustitiae Pr sectos dicere possumus, nisi sorte dicamus Ditu rium,S: Regentem Cancellariae, ad quorum manus supplices libelli veniunt, staphi /- t. i.
leo, Gomeso, Mandosio, Marchesano testibus: i quinavis libelli praedicti nisi post cris .
Principis responsa ad Datarium , dc Regentem non deuoluantur, de ideo hi potiti, iataric libellenses dici poterunt ex Theodosii Imperatoris resposo; m de alia multa ad hane mrem iacientia colligit Gaspar Pancimius , n quem eonsule. e me.
335쪽
Cardinalibus Archipresbyteris Basticis Vrbis addictis. Et primo de arebis obtero Basilica Lateranensis. BAsilica s. saluatoris c ut Panu inius a est a loco Lateranensis, a conditore
Constantiniana, ab ornamentis aurea , ab apparitione S. Saluatoris appellata est: vi autem haec melius intelligantur, Later ensis familia, e qua Plautius Lateranus auctor coniurationis contra Neronem, teste Tacito, prodiit, hic aedes habebat, ex Baronio , b quae postea in Basilicam versae antiquam non amiserunt denominationem . Basilicae vero conditor magnus ille Constantinus Imperator extitit, a quo Constantinianae nomen accepit: muneribus autem ditissimis, & aureis ornamentis decorata ab eodem Imperatore, aliisque religiosis, de piis Principibus, aurea dicta est; verum quia in ipsa consecratione SS. Saluatoris imago , omnibus, qui aderant, videntibus , apparuit, adhuc Bassilica S.Saluatoris a multis dicitur. Nec desunt, qui S. Ioannis , utrumque scilicet Euangelistam, d Praecursorein designantes, nominandam velint . e Antequam vero in Basilicam versa esset, Palatium Imperatoris erat ;& hoc ab eodem Constantino Melchiadi Pontifici donatum , in eoque Concilium conuocasse Melchiadem contra Cecilianum, pluribus probat Baronius. d Anno vero 32 Sylvestro I. sedente, intra Palatium suum coeptam fuisse a Constantino huius Basilicae fabricam idem Baronius e narrat, una cum muneribus summa liberalitate ad inuidiam usque gentilium
Multis quoque priuilegiis decoratam a s rmat inter Iurisconsultos magni nominis Paulus Castrensis: f & esse maiorem Basilica Vaticana, eo quia ista sit Parochialis, S. autem Petri nec Parochialis, nec Episcopalis, sed subdita Episcopo Po tuensi, scribit Archidiaconus. g Esse autem Parochialem apparet ex Diplomate Paschalis II. ubi concessa Lateranensi Basilica Canonicis Regularibus Ordinis S. Augustini , designat illius Parochiae confinia in haec verba. 5 Ab mel a S. GLid forma per et iam, quae venit a S.Stepbano in monte Coelio, o ue ad supradi ram, of iram Basneam Saluatoris, ct d ni Monasterii SS. 2uartior Coronatorum , defendente per clivum in via maiori, er exinde per stratam ex utraque parte et que ad eampum Lateranensem, er reuoluent v a musam ra. Mare Vini, er petriisque ad Ecclesam S Bartholomo de ea te Merulanei, ct deinde ad y I anielem, se exinde defendente adportam Vrbis Certente ante mcisam S. Nicolai de Hospitati, ad pradictam Basilicam Iuatoris e. Sed hanc Paschalis concessi nem Canonicis Regularibus potius restitutionem fuisse indicat Panuinius, dian ita scribit, Gelasium Papam circa annum Domini oo. Clericos, qui ab arctiori vitae instituto Canonici, laesi Regulares vocati sunt hi Apostolorum, & primitiuae E clesiae more secundum Beati Augustini regulam in communi vivebant 7 Laterani collocasse, quorum praecipuum munus erat, Sacramenta plebi Dei ministrandi: sed haud longe post Gelasii tempora, Monachi, qui paulo ante a Beato Benadicto A
bate in occidente instituti optimam vivendi normam acceperant, in Canonicorum locum subrogantur, causante Longobardorum nequitia , dum Cassinense Monast rium nortunio tempore Fratribus quiescentibus caepit, illisquὰ expulsis , Romania sub Ioanne Papa III. confugientibus, iuxta Basilicam Lateranensem , Pontilice permittente, Monasterium ipsi conitruxerunt sub inuocatione SS. Ioannis Baptistae, Euangelistae, de Pancratii, ubi per centum, & triginta annos quoad Cassinense Monasterium dirutum permansit J permanserunt, maicorum loco cacras horas , &psalmos canere in Lateranensi Basilica coeperunt, Canonicis tantum Sacra in ea facientibus, & Sacramenta administrantibus: horum ordinem dilabentem iuxta Beati Augustini Regulam post multa tempora primus omnium Romanorum Pontificum Alexander Papa II. reformauit, sed diuturni tempoPis schismate paulatinia
336쪽
NOTITIA CARDINALAT CAP. LVi I. 313
denuo laxatum Paschalis Il. salubri studio, de prouidentia vi vidimus in eius literix supra citatis in Lateranensi Coenobio rei lituit, de correxit, ibique permanseruntvsiue ad Bonifacit VIII. Pontificatum, qui circa annum Domini iaco. hos
Cancinicos claustrales Lateranensi Monasterio expulit, de secularesClericos, ut Canonici seculares vocantur, collocauit, singulisque ex redditibus Monasterii singulas Praebendas speciatim constituit. Permanseruntet isti pacifice usque ad EugeniuIV. qui Regulares Canonicos restituit; sed Romanorum excitato tumultu post obitum Nieolai V. clerici seculares posuiminio reuersi, a Calixto III. confirmantur, pacifice commorantes ad Paulum usque II. qui auunculi suo Eugeniit V Ordinationes immutatas. suisse haud aequo animo ferens, seculares exturbando, non sine magnis Romanorum ciuium quaeretis, qui dicerent, Beneficia, de Praebendas hasice a maioribus suis inititutas, Regulares Canonicos reuocauit.' denique Sixto IV. sedente, Beatae Ss. Virginis Mariae Templo de Pace nuncupato Canonicis Regularibus assignato, Lateranensem Basilicam Clerici seculares adepti sunt, de ad haec nostra tempora retinent; in triplicem ordinem distinct i, Canonicorum scilicet, Bene fictatorum, de Clericorum , Capitulum conlii tuentes . Inter quos ex una, & C ia noni eos, Capitulumque Basilicae Vaticanae Partibus ex altera, cum orta esset dissensio, quis eorum deberet esse maior. dc a liis praecedere, diuq. causa in Tribunali Sacrae Rotae Romanae discussa, ac demum in fauorem Capituli, de Canonicorum Lateiaranensium lata sententia , san. mem. Pius V. a motu proprio, At ex certa scientia
rodecessorum suorum Gregorii XI. b Martini V. Pauli Ii vestigiis inhaerendo, nedum sententiam praedictam confirmauit, perpetuumque silentium Canonicis, 3e Capitulo Basilicae S. Petri imposuit, sed Basilicam Lateranensem primam Urbis , de orbis esse sanciuit: quod in marmore aliis rudi minerua sculptum supra perystiliuexterioris Basilicae porticus his carminibus a Panuinio e relatis apparet. C Dogmate Papali datur, aesimul Im erialiauδ in euncta um mater ea ut E Iesiarum, 'Hinc Saluatores Coeles tia Retna datoris Nomin anxerunt, cum euncta peracta fuerunt.. Cum autem dictum sit, clericos hvie Basilicae adscriptos in triplicem ordinem .essu distinctos. sciendum est, primum esse Canonicorum numero i8. secundum Beneficiatorum ra. tertium Clericorum octor deinde sunt Cantores 8 Mansionarii r.
Sacrilla eum socio, Camilli aliquot Sacerdatibus in sacrificio Missae inseruientes. His omnibus praeest Archipresbyter, multis abhinc annis ex sacro Cardinali uim Romanae Ecclesiae Collegio assumptus i quid autem sibi velit haee dictio, Archipres. D byter, Petrum Gregorium Tholosanum d consule, qui praeter alia scribit, Archipresbyterum esse , qui sacerdotibus, seu Presbyteris certis quibusda in de causis Preponitur , Ic praestillis , quae Sacerdotalis ossicii sunt, praesertim si Episcopus abiit, quod a Leone Pontifice e sancitum habes in haec verba. Ministerium Arisebi rabieri in eo ranctituitu , ot diligenti cura prouideat mini Lierium Saee' tum Cardinalium, qui solemne debeant agere oscium , in communieat; on
Corporis, ct Sanguinis Domini Nos i Iesu Christi, a scrofaneto die Dominico
incipiendo, per omnes boras eanonicas inrietinabititir perseuerent, ut opus Dei diagnὸ , 9fancte perferatur ab eo , mi committitu , cte Et infra . Prouideat etiam Arebi resbyter Oitam Sacerdotum Cardinalium praeceptisui obtemperando is pi, ne aliquando cedant, aut fur il late torpeant, cte. Et instau Si Episcopus δε- E fuerit exceptis Vs, quae probibita Iunt 'Arebipresbytν prouideat euneta , qua in S ieerdotum minit eris persei Abeant, fontes benedicere, in mum oleo perungere , Paenitentem in mum c eonsulto Episcopo rrconciliare ,poenitentiam etinctis ι*ι Sacerdotibus iniungere. In praeeipuis se ituitatibus aut ipse celebrationem Misese solamnitir impleat, aut ad sui iussionem cui committitur peragat venerantis. Hue usque Leo Papa. Sed magis ad rem nostra, de ossicio At iurisdictione Archipresbyteri Sacrosanctae Lateranensis Ecclesiae, videnda est Gregorii XIII. Sanctio, f ia qua praeuia avoca
tione quarumcumque causarum a quocumque iudice, earum cognitionem Archia presbytero committit cum facultatibus necessariis, de oportunis; Canonicos, & Ca-
337쪽
pitulum ; omnesq. alios in ipsa Basilica inseruientes, vel addictos eirandi, te inhibendi, ab excommunicationibus, alijsq. censuris , & poenis absoluendi ; aduersus lapsum satalium in integrum restituendi, & quatenus lapsa non sint, proroganda,
attentata quaecumque reuocandi; caulas appellationum , non obstantibus feriis , expediendi; earum cognitionem Archipresbytero commissam non aliter, quam Der rescriptum ipsiusmet Pontificis auocari non posse , cum clausula sublata, &d creto irritanti, die. viae omnia Paulus V. a dum Scipionem Burghesium S. R. E. 1 4 Cardinalem, ac suum secundum carnem nepotem huius Basilicae Archipresbyteruordinauit anno salutis nostrae r6o8. Pontis nedum confirmauit, sed auxit, eum iacultate, ac iurisdictione cognoscendi, ae decidendi omnes, & quascumque causas intereste Lateranensis Ecclesiae, Capituli, Canonicorum, inseruientium , minis strantium concernentes, cum annexis, & connexis simpliciter, Sc de plano, sola
facti veritate inspecta, nedum per se ipsum, sed etiam per Vicarium ab eo deputatum , seu deputandum, b. a. citandi quoque in Curia , de extra omnes ; iudicibus cuiusuis dignitatis, & qualitatis inhibendi, & causas coram ipsis introductas rea: sumendi,& auocandi; N ad censeras , ecclesiastica'. poenas procedendi singulis diebus, & horis, praeterquam in honorem Dei seriatis; Capitulum, Canonicos, Beneficiatos, & alios a iuramentis ad essectum agendi, alijsq. censuris, & poenis absolue dii clausulae additae sunt essicacissimae, ut ibi latius. Hanc Archipresbyteratus Lateranensis Dignitate primus ex Cardinalibus S.RE. adeptus est, Boni ucio VIII. sedente, Gerardus Episcopus Sabinensis, gente Blanca . patria Parmensis, a Nicolao III. ad Vaticanam purpuram euectus , de Romana Ecclesia optimὰ meritus,Ciaconio, & aliis attestantibus; obiit Romae Kal. Martii an nyx; odi. sepultus in Archipresbyterio suo cum prolixiori, S: barbaro epitaphio. Qiis
consonum videtur, Archipresbyterata a Cardinalibus abdicatum, nec prius quam ... a Sixto IV. restitutum : opinio vero Panci roli b dicentis, ab ipso erardo ad haec
η-- so I nostra tempora semper hanc Dignitatem Cardinalibus collatam fuisse, non satis ar-L ridet: siquidem Mandosius, e qui sub Iulio III. in regulas Cancellariae commene inre .Cane, tarios edidit, Basilicam Lateranensem Decanum habuisse scribit; quamuis haec di- δε υμηδεῖ - ctio, Decanus, etiam Archipresbytero conuenire dicat Tholosanus, d ex iis, qu*- ' leguntur in c. ad haec de ossi Archid. ibi , Arcti presbieri autem, qui a pluribus D eani nuncupantur. Sed Cregorio XIII. sedente innovatum esse nomen Archipresebyteri in personam Marci tit. S Georgii in velabro Card. ab Altemps nuncupati, Itiquet ex Bulla huius Pontificis supra relata ; hoc ab humanis erepto, Ascanius Columna in eius locum succedit; eoq. desuncto, Scipio Burghesius; huiuc Ioannes Baptista lanius, qui die 3. Nouembris Isar. diem obiit; eundem Franciscus Barberinus obtinet, qui ad Vaticanum translatus, Hieronymo Columnae nunc Archipre G. hytero Iocum cessit. De praerogatiuis,ac priuilegiis huius Sacrosanctae Basilicae tanquam omnibus no- tissimis, & a scriptoribus sere innumeris passim relatis plura non addam . Furtum memoratu dignum,& condigna poena emendatum in personam cuiusdaCanonici, & duorum Beneficiatorum refert addens Ciaconio in vita Eugenii IV. anno I 37.die Io Decembris isti enim sacrilegi Capita SS. Apostoloru Petri,& Pauli
gemmis,& unionibus spoliauerant, valoris mille, & ducentorum seu ducentorum millium) aureorum; abstulerunt autem balassios duos,unum 48. alterumq7. charactorum, saphirum magnum, tres adamantes ingentes pretiosissimos, singuli autem characti balassiorum 18 ducatis aestimabantur, duodecim uniones crassos, & selectissimos, & alias i8. gemmas preciosas: Qgare ab Andrea Episcopo Auximano Vicario Papae in Ecclesia Aracodilitana degradati, die r. Septembris in Campum Floret adducti, de publice expositi, inde in Capitolium reducti, Canonicus Nicolai nomine super asin v sedens, mitra papiracea in capite depicta, in qua erant duo diaboli, duo Beneficiati sequebantur caudis equorum tracti usque ad plateam Lateranense, ibique manus dexterae abscissae, igne combusti sunt Beneficiati: haec historia ad
memoriam posteritatis, ac terrorem caeterorum, tantiq. facinoris detestationem in
muro ipsius Basilicae e regione Tabernaculi, ubi sunt Capita Apostolorum, depict: fuit, de perseuerauit usque ad annum Is 87. alio translata.
338쪽
Nee praetereundum censeo, caeremonias benedicendi, seu baptizandi eampanae in hae Basili ea primum institutas fuisse anno salutis s68. Ioanne XIII. Papa seden te, ut testatur Baronius a videndus. MDenique non omittendum existimo, quod hanc eandem Lateranensem Basili eam S D. N In noeentius X. in elegantissimam sermam restaurauit, itaui diuturnit ii eonsulens vetustissimae Basilicae, diuerso etiam opere exornauerit, ut indicat ma
morea inscriptio ibi apposita.
INNOCENTIUS X. PONT. MAX.LATERANENSEM BASILICAM CONSTANTINI MAGNI IMPERATORIS LIBERALITATE ET MUNIFICENTIA EXTRUCTAM svMMORUM PONTIFICUM PIETATE SAEPIUS INSTAVRATAM VETUSTATE IAM FATISCENTEM NOVA MOLITIONE AD VETEREM EX PARTE ADHUC STANTEM CONFORMATA
ORNATU SPLENDIDIORE RESTITUIT. No IVBILALI MDCL. PONTIF. VI.
De Archipresbytero Basilicae Vaticana.
Post Lateranensem Basilicam, primum sibi loeum ex iam dictis vindicantem,
Vaticana succediri hane in Vaticano monte paruae Ecclesiae Hrma s Dama is papa teste primus aediflaauit sub ipsa Beati Petri Apostoli morte Ana eletus Presbyter S. REI ab eodem Petro ordinatus. de tertius quartus, ex Barcinio, Platina, Ciaconio, de aliis ab eo Pontisex, iuxta viam triumphalem, Cati, e Neronis circum, quo in loco idem Apostolus iussu Neronis pedibus in sublime lauatis Cruci affixus fuerati idem vero Anactetus iam Pontisex Maximus, ut reliqui Romani Epistopi eo loci sepulturae traderentur, institui et hinc Linus, Cletus, An eletus ipse,Euaristus aristus, Thelesphorus, Hyginius, Pius, Eleutetius, Victor, n-tifices Summi, Christi Martyres a Damasci hic sepulti sunt, ut Panuinius ait i horum cineres vexasse ne phandum naturae monstrum Heliogabalum Lampridius innuit, dum seribit. Sepulta a Vaticana, quo EI bantorum qui tuor quadrigas laxius , ea eommodius agitaret, qua ob abant, disiecit. Qiis tempore S. Calixtus Papa , qu B. Zephirino successit, Corpus Apostoli Petri e Coemeterio Vaticano diruto, ad C tacumbas iuxta Coemeterium via Appia, secundo ab Urbe lapidei se constractum . eum Corpore S. Pauli transtulit, ubi sub Altari marmoreo usque ad Cornelii Papae Pontificatum per annos circitdr 3 o. iacuerunt. sedentibus scilicet Calixto, VHγ-- Pontiano, Antero, Fabiano, & Cornelio, qui cut Damasus est author 2 Lucinae Matronae Romanae rogatu Corpora Apostolorum Petri, de pauli E Catacumbis nocta subliuiit, & prioribus suis locis condidit: septuagesimo demum post S. Cornelium anno Constantinus Pius Imperator ad Christi Fidem conuersus, S Sylvestro P. Pa hortante, inter decem magnifica Templa, in hoc Cati, & Neronis circo diruto Basiaticam Vaticanam centum marmoreis, nobilibusque columnis in honorem Priacipis Apostolorum erexit: in cuius tundamentis jaciendis pius Imperator primus omnium rastro solum eiDdit,duodecimq. aggeris,& glebarum sporulas inde asiporta ait, duodecim Apostolorum honori id tribuens ; & ut Baronius b ait, debuit ne Rr a Con-
339쪽
Constantinus praetermisisse pro cultu verae Religionis praestare, quod ipso maior eiusdem fanimi Flauiae illustrator pro superstitione auita officium exhibueratλ seribit enim Suetonius, a Vespasianuni I vperatorem si quo Constantinus genus duris os cebat restitutionem Capitolii aggrestatui. ruderibus purgandis manus primunia omnium admouisse, ac suo collo quaedam extulisse. Veruin quia nullum hodie antiqua Basilicae vestigii im extat, sed tota nostro sectruo in ampliorem, Jc nobiliorem serinam a summis Pontificibus , praesertini Silato Av. Paulo V. Vrbano VIII & Innocentio X. restituta cernitur, ne antiquitas ipsa omnino pereat , ins liguram eri y uinio desumptam 'let addere pia it. Ecclesia S.Petri veteris an Huorum 'Basilicae instar aedificata habuit absidem, siue tholum . Gusiue is signis ornatam, transueriana partcm, quam sit cena vocant, quinque porticus intercolumniis distinctas, quas naues dicimus, medianam maiorem, binas exultaque parte minure nisi sin D priistylio, di inagnis, Pulcherrimisque columnis sustentatas. Innocentius III. Papa absidae multuum antiquum vetustate consumptum restitit,Ghristi,Sanctorumq. figuris exornauit. Basilicae tectum a diuersis Pontificibus renouatum a reis tegulis ex Templo Iouis Capitolini translatis cooperuit 1 Moti alieni Ost btute in fosecit Benedictus XII Paui mentum marmoreis, Spraererandibus tabulis varii coloris strauit symmachus , sub quibus in loculis dor- Biniunt multi Sancti iantis es. I ii iiij picitaras musiueas fecit Nicolaus III. Tota a Ecclesiam picturis exornauit rormosis para. Gregorius IX. frontem Basilicae supra porticum musiue is fgnis ci decorivir filiositim Persiculos apposuit. In anteri
ri parte aderant sex portae, media omnium maior argen ea vocata a laminis argenteis caelatisi, qui inis totam choperuit Honorius Papa I hitas a Saracaenis direptas restituit Leo IV. de iis ς ti m ablatis, aeneam reddidit Eugenius IV. martyrio M Apost loruna, & rebus ab se gestis ex pretius proxima porta a parte dextera vocabatur Rauenniana a Rauennalibus Transsyberim incolentibus, vel quia Transtyberini Rauennates vocabantur, quo nomini Thusci,&Transpadani homines comprehendu-tur , quia eo ingredi Ecclesiam consueuerant; tertia versus S Mariam de febri suu
go Campo Santo dicebatur porta Indicii, quoniam ea vita suncti ad sepulturam . Cinserebantur i a parte sinistra proxim post algenteam sequebatur porta Romana a Ciuibus Romanis dicta et altera Guidonea, vulgari verbo a Guidonibus nuncupata, qui peregrinos ad limina Apostolorum venientes peream in Ecclcsiam introducebant . sexta erat Porta Sancta, quae remansit, di vigesimoquinto quoque anno Iubi laeo redeunte aperitur,eoq. exacto claudi dur,v inscriptiones Clementis VIII. Vrba-4u VIII. de SD N. Innocenti j X. d per positae indicant. Super his portis ceri eb tur cathena portus Smirnensis, εἰ vectes eius Vrbis, rasto IV. sedente, i classe eccla sustica de Turcis captae; item vexillorum aliquot. hasta ij sileni Dei liostibus ereptae. Ante Basilicam erat quadriporticus a Constantino facta, quam Symmacus Papa tabulis marmoris strauit , de musueis signis ornauit. constantinus Papa sex Sanctorum Synodorum generalium picturam in eadem posuit, cuius atrium , siue implu- Di ilium, quod Paradisus dicebatur, dominus Papa marmoreis quadris constrauit Ilia cuius medio Symmachus Papa Canthariam: id est sontem fecit, columnis octo porphi reticis ornatum, cuius operculsi aeneum pavonibus ex Mole Hadriani erutis, de de Iphitiis inauratis aquam sundentibus decorauit,de in eius medio pineam aenea locauit, qua per subterraneos scyphones, S plumbeas fistulas aqua ex serina Sa batina publicae commoditati corriuabatur . In eodem atrio marmoreo Blio iuxta potiana sepulcritum aderat Othonis II Imperatoris, ubi etiam Honorius, di Placidius Valentinianus Augusti collocati fuerant In eius pariete extabant e tunsilio
deuotissimae Christi, εἰ Apostolorum in mari turbato supra Nauiculam sere deme sam existentium Imagines cloti pictoris opera 2 quae vulgo la Naui cella dicitur, quae a Paulo V. sere eodem loco reposita sub aperto Coelo. cum aquarum, digelu Einiuriis in dies desermaretur, Urbanus VIII. hane intra Basilicam, supra maiorem
portam, sernici propinquam Iocandam edixit eat S.D. N. Innocentius X. ad augendum Basilicae lumen, inde Nauiculam intra Vaticanum Palatium transferri iussit,ubi hodie conspicitur. Gradus marmoreos ante Basilicam Constantinus Imperator se cit, Symmacus Papa amplificauit, Pius II. additis SS. Apostolorum praegrandibus statuis, quae nunc etiam visiintur, restituit. Pergit Panulinitis referre Altaria, Saceulis, & Oratoriis partim inclusa numero viginti, partim sine aediculis, quaeue Sariactorum Corpora in unoquoque illorum condita essent, & alia multa scitu digda , prae
340쪽
NOTITIA CARDINALAT CAP. LVIII. 31
eipue de Altari maiori a Sylvestro,& Constantino exstructo, ubi Principis Apost
loru Corpus ex humiliori loeo famino cum honore ita collocarunt i insignis theca argentea, aere undique, & cupro concIusa , ex omni latere in longum, & in latum, sursum, ac d rium pedes quinque protensa, desuper arca deaurata constructa est, . Ibique conditu in est Corpus, & ad loculi mensuram Crux ex auro mundo centum
quinquagin ψ l bratum cum liae inscriptione posita est.
A CONSTANTINUS AUGUSTUS EΤ HELENA A VsTA HANC
DOMvM REGALI SIMILL FULGORE CORUSCANTEM AURO
Alia petenda sunt ex ipso Panitinio, a & ex iis, quae supra diximus in Congre. ει tir 'm'. ratione Fabricae Diui Petri; egu enim ne nimius sim, illuc te lectorem reiicio, pr sequuturus quM restat de Archipfesbytero hiatiis Basilicae, quae praeter caetera n5B exlsuum ornamentum sortita est, ut ex ipso Sacrosanctae Ronianae Ecclesiae Cardinalium Collegio eius Archipresbyter assumatur , facultatibus, & iurisdictione tanto mune digniς decoratiis , ct in Summorum Pontificum diplomatibus contentis. bEt ptima loro se offert Pauli III. Constitutio, b qua sanet tum est, omnes causas ciuiles, crinii nates, & mixtas, citra tramen sanguinis, de corporis amici tuas poenas. Inter Canoni eo , Capitulum , Beneficiatos, Clericos, Capellanos ex una, & quasci, que alias personas, loca, Collegia, vel Vniuersitates, quocumque priuilegio munitas, vel inter ipso sinet motas, & mouendas, sub quibusvis rebus actitie, vel passiud, ab ipso Card. Archipresbytero cognoscendas,dirimendas,& fine debito terminandas esse: eum facultate citandi, se inhibendi in Curia, & extra, iuramentam personarum C suae iurisdictioni subiectarii in , ut agere possint, relinandi & haec omnia confirmauit Pius IV.Sixtus vero V. collationem Beneficiori, in ipsa Basili ea vacantium addidit, exceptis tamen iis, quae ex Cancellariae Regulis ad Apostolicam sedem sunt reseruata; Pontificalia, S iurisdictionem: ordinariam in personas ipsius Ecclesiae
e ercendi indulsit; causas ab aliis iudicibus reassumendi, & inhibendi, summari8, simplicit , & de plano, sola facti veritate inspecta, appellatione postposita, cognoscendi concessit; Commissiones manu Papae minime firmatas reiiciendas esse vo- oa. 8-- luit, ut plenius in eius Constitutione e continetur. o. 25 678
Et hee Archipresbyteri iurisdictio eo speciosior redditur, quoin Cleruret Panui- ὰ υnius d ait numerosissimu exercetur siquidem in multitudine,seu numero aut quali- tate subditorum consideratur eminentia iudicantis,ex Luca de Pennae e Sunt enim
D Vicarius ut plurimu Episcopus,&in prima huius mei operis molitione erat Faustus M L 3 Polus Cassianus,Vrbani VIII. Pontificiae Domus Praefectus, Archiepistopus Amata, qui ab eodem Pontifice sacra deinde Purpura insigni iis, & Episcopatu Vrbeuetano auctus, gregem sibi commissum communi omnium plausu faustissime moderatur N ad Neuoreos moderetur annos Canonici nu. 3o Beneficiali 26. Clerici itidem 16. Cappellani, Cantores, Camilli multi . Praeterea Poenitentiarii ex omni idio ma- te e Societate Iesu assumpti, qui Ecclesiae doseruiunt, Christi fidelium peccata audiunt, Rauctori ate illis tradita dimittunt ; mansionem satis commodam, & r sertam prope Basili eam habent: quemadmodum Archipresbyter quoque usque ad Paulum V. habait, a Richardo oliuerio Normando S.I E. Episcopo Portuens, Nn huius Basilicae Archipresbytero circa annum I 6s. pene afundamentis extructam ἔJ Paulus enim V. vltroatem , & fere totam Basilicam nobiliorem, augustioremq. f Andiaris. Aredderet,nedum Palatium hoc, sed Dataria quoque ab Innocentio VIII. constructam in a. u. Cia. solo aequauit, it tui ne vestigium quidem hodie supersit. in viis e Calisti Dignitatem vero hanc quatuorcentum ab hinc, & vltra annis in Cardinalium Q collegio collocata infitisse constat: Ioannes etenim Caietanus Vrsinus Romanus Diaconus Card. s. Nicolai in Carcere Tulliano creatus ab Innocentio IV Basili ex Vaticans Archipresbyter i Ioanne XX seu XXI. dictus est, & hic ad Beati Petri Sedem euectus , Nicolai III. nomine, Matthaeo Rubeo Ursino S. Mariae in porticu Diacono Card locum, munus, di dignitatem cessit. Sed di Iondi ante dignitatem hanc