장음표시 사용
11쪽
dis adesse voluit. Eodem tempore ipsius urbis Episcopus commisit illi exponendi , quae divinitus , 84 praeceptis instit inimus
Ecclesiae sunt tradita ad vitam christiane gubernandam , qui hin muneribus non occupabatur adeo, qn in operam quoque poneret in recolendis studiis litterarum Craecarum atque Hebraicarum , & in noscendo quidquid historiae monumentis est consignAtum . Tradunt nonnulli, negant alii 4 vel
ex eo tempore Sc sua sponte Sc colio talione Camilli. Olivi, qui ima gum Hsrcule Gon- gaga Cardinali intoris erat Tridentilao-Concilio , hujus historiam conscribere instituis-Se, qua de re non magnopere pugnabo, quod ex ea nihil ad scriptoris laudem redundet. Fama quoque est ipsum aliud opus exorsum fuisse , qao omnium Conciliorum historiam complecteretur cujus duo magna volumina autographa se apud Bernardum Trevigia num vidisse testantur Apostolas Ze-nus ti Bernardas Mont faucon is . Ad ho idem tempus reserri quoque fortasse debstat, quae de chronologia scribere aggreSSus eSt. cujua Operis, quae ad nos pervenerunt, reli
12쪽
quiae se declivant sui s3 illi in animo explicare Oidi*es aemporum ab Abrahami ad suam usque aetatem, nec quidquam praetermittere rerum illustrium, quae toto hoc intervallo acciderunt . Quae esset Sarpii eruditio, quanta notitia antiquitatis, quantumque judicium in perpendendis Scriptorum sententiis , ex hoc uno ope te . si summam illi imposuisset manum , conjici potuisset, Sed non admodum ille gloria ducebatur, ut instituta perisceret, Satis .praemii se retulisse existimans, si sibi, & studiis suis consuluisset . Ceterum tanta is erat industria,
tantumque evigilabat in litteris , ut etiam sine vi ingenii, quae summa in illo suit. quidquid vellet assequi potuisset; ne Vero qua in re sorte impediret ar , atque alligaretur , quominus rectissimis suis studiis plane , & pro suo arbitrio satis saceret, aulam , postquam quadriennium in ea suerat, deseruit. Post id ad menses aliquot Medis Iani constitit, magnis honoribus affectus, nonnullisque in rebus adhibstus a maguo illo ingeniorum existimatore Carolo Borrois
meo cardinali, illius urbis Archiepiscopo ,
13쪽
6 PAULLUxinde ad Venetos suos rediit , ut praeesSet muneri docendae philosophiae, quod per
triennium summa cum laude sustinuit. Qui tum dominabantur in coenobitarum praesertim scholis . barbare jubebant loqui Ari-Stotelem quem non intellexisset Oedipus. ita implicite, obscureque omnia , non auctori S. sed interpretum vitio , qui philosophi ordinem invertebant , & loco non disputabant, se ' per coacervationem , veluti ex commenta 1ionibus . 8t sectis digladiabantur , quantum a Veterum ratione remotius , tantum ,
ut ipsi ajebant, acutias . Dialectici nunquam hebetiores ; nihil enim habebant ejus Scientiae, quam pro fiebantur, nisi quod essent maxime contentiosi r methaphysicos ne quaeras ; toti enim erant in agitandis ineptissimis quaestionibus , quas puduisset te dicere non intelligere, si ii ipsi intellexissent , qui illas & proponebant , & de-
sendebant. His ali nunquam potuit Sarpit ingenium, cui Deus ipse philosophiam veram dedisse videbatur. Itaque ea tradidicdiscipulis suis, quae frustra ab aliis illa etate quaesiisses , & sive dialecticum ali-
14쪽
quid . sive physicum , sive mathematicum explicaret, multa per se invenisse facile
judicasses , quorum in Ventorum consequentes philosophi, aut comprobatores , aut aemuli fuerunt. Non haec dicere auderem , nisi extaret volumen r), cui multa hujusmodi per summa capita consignavit. per quae intelligimus, nihil esse reconditis in
Hoe exaratum vicitur ante annum Iώ73. quo munus explevit Oeeniae philosophiae . Cetera inter referre libet quae de resta calone Diis his verbis seripto mandavit. Io ho satio, inquit ille . molle esperienete in tal particolare conspecchi s serici concavi, convessi e piant . e sinosservando I essetio prodotio dat raggi det so te e dat ri splendere delia lueta, e delle stelleelli' acqua arrivando , ed essendo rifieituti talivgetti dalla medesima per determinare i loros ti e distante . Diverse volte te sperien Ze s rono conseguenti ai principio sonda inentale de m te raetiocini, ma attre volte ii tro at sinentiti cel tutio, it che ho grandi argo menti digredere esser po3sa derivato per quello, che in molli casi I raggi speetetati e divergenti entradio net nos aco oecbio convergenti.
15쪽
8 PAυLLUs artibus, multiplicibusque de mathematicis praesertim loquor quin illarum pene infini.
tam vim Sc materiem seientiae cognitione comprehenderit. Maxime autem voluisset in obscuris, naturalibusque quaestionibus experientiam Sc Observationem consulere . ne
umbra Sc imaginibus deciperemur, tetigit que plura de aere N. aqua, quae cum G lileii, de urentibus speculis , quae cum Ca-
vallerii, de lunae phasibus quae cum
me de re extat ejus epistola Latina ad IA Bum Lescasserium , quam primum edidit Banisciscus Grifelinius in fine Iibri , qui inscribtur :Μe morie anedote spetianti alla vita ec agi istud j det sommo Filososo e Giureconsuko F. Paolo Servita, ex quo multa sumpsimus ad hanc vitam declarandam . B Iaudem tribuit Sarpio nod ante Hevelium Iunares maculas dis inrit. ac rabulis consignauit, sed errasse in eo videtur , quod judicauerit Iaudem communem illi eum astronomo Dantiscano fuisse , qui multis astronomicis. Θ mathematicis oIservationibus , multisque inventis tabulas ιuas illustrarie , o
16쪽
SAR IUS. 9Kepleri sententiis mirum in modum convenere . Nec satis illi fuit sensibus & animo
ea, quae extra ΠOS Sunt, percipere enit
merare enim poterat, quae 'sit in s guris a. Dimantium, & quam Solers, subtilisque de- 'criptio partium, quamque admirabilis fabrica membrorum , quam ob rem bestiarum varia genera secuit. Fecit hoc etiam inductus consuetudine, & familiaritate Fabritii Aqua pendentis; qui anatomen magnae Cum nominis sui fama Patavii docebat , quique Venetiis esse solebat, quando seriabatur ahanatomicis exercitationibus. Gloriam , quam
hic sibi quaesivit, edito libro de ostiolis san inis , qui liber viam patefecisse videtur Guillelmo Harvejo ad praeclarum illud in-
Ventum suum confirmandum , omnique ex parte demonstrandum de circuitu sanguinis ex venis in arterias, Sc ex arteriis rursus
in Venas, communem habuit cum Sarpio , quem primum inventorem fuisse valvularum Claudius Petreskius , 8c Τhomas Bariolinius assirmarunt . Non me latet Io. Ba- Haec de Petres io habet Gatiendus in illius
17쪽
ro PAULLUsiptistam Morgagnium , omnem hujIs inventi laudem adjudicasse Aquapendenti . idcirco quia nulli, si ipsum audis, qui ex Sal pii familiaribus, & studiorum socii S erant, men
iata . Cum simul monuissem Guillelmum Har. eum medicum Anglum edidisse praecIarum librum de successione sanguinis ex venis in aristerias. & ex arteriis . rursus in venas per imperceptas anastomoseis, inter caetera vero arguωmenta confirmasse illud ex venarum valvulis.
de quibus ipse Petreskius in audierat ab Α-
quapendente . & quarum inventorem primum Sarpium Ser itam meminerat. Bartolinius ver. in Centuria I surrum Epistolarum . Ep. XXV Lait. De circu atione Arueiana mihi secretum aperuit Vestingius nulli revelandum : esse nem pe inventum Petri Pauli Veneti ca quo de ostiolis venarum habuit Aquapendens in ut ex ipsius autographo vidit, quod Venetiis servas P. Fulgentius, illius discipulus , & successor is Qui plura hac de re seire eupiunt adetant Ii-hrum, cui titulus t Disesa deli' originario Diritato de' Sovrani ne' loro tispritivi domini secondo it genio di Fra Paolo Sarpi. Toni. I. Venut
18쪽
tionem hujus rei secissent, nisi jam pridem
ipso Aqua pendente e Vivis erepto , quod quam alienum a Vero sit, quae infra attulimus testimonia satis declarant . Ne qua suspicio sit Sarpium , dum in vivis erat Aqua- pendens, plurimum se exercuisse in anatomicis studiis. ut ad inventoris gloripin asinpir re soluerit, in medium asseram illius testimonium , in eo quod pertinet ad contractionem, bc dilatationem foramini S uVeae . Ait enim mirum hoc naturae artificium, &arcanum observatum primum fuisse , sibique
significatum a R. P. Magistro Paulo Veneto Ordinis, ut appellant, Serυorum , Theolo go i Philosophoque insigni , sed mathemati- earum disciplinarum. O praecipue optices maxime studioso, factumque per illum, ut quid praestent fibrae longitudinales , Sc circulares , quae in ipsa uvea reperiuntur, Ut oculi modo majori , modo minori pulsentur luce , intelligeremus . Sane non mediocris di-
' Vide ejus Tractatum de oculo, dc vi us organo.
19쪽
ia PAULLUsligentiae assiduitatisque in anatomicis exercitationibus fuit haec observare , Summae vero doctrinae tum phySicae, tum mathematicae aperire , quid oculis sive fibra inrum, Sive . quemadmodum aliis magis placuit. Vasorum insitum sit, ut ii suo munere recte fungi possint. Tantum vero aberat
Sarpius . ut imitaretur minutos philo Sophos .di: Iiciles , invidos , qui omnia reserunt ad laudem suam ut si quid aut novum detexisset, aut obscurum patefecisset, de eo statim loqueretur cum peritissimis homini. hus , non partiendae invidiae , sed communicandae laudis caussa . Nil enim tam Volebat , quam servire communi utilitati omnium, multosque inflammare ad ingenuas liberalesque doctrinas nova luce illustrandas . Mirum autem omnibus videri debebat, nullam esse mathesis partem sunt autem inultae) nullam physicae. , ne algebra quidem, medicina, chemia, naturalique historia excepta , de qua peritisSime cum peritissimis viris minime loqueretur; nec satis laudavero ipsum, si dixerim , naturam ei insatiabilem cupiditatem veri inveniendi d
20쪽
disse, nisi illud addidero illustri adeo ingenio & industria fuisse , ut quidquid vellet
facile assequeretur. Cum vero occasio illi dabatur dicendi de Deo immortali, de pietate , de religiosis tostitutionibus , de animi permotionibus , de cc muni civium, de hominum , de gentium jare . de aequitate, de omni virtutis genere , quasi in suo regno esset, copiose adeo disputabat, ut vel eos, a quihus haec didicisse videbatur , interdum
pudere cogeret se multarum rerum ignaros esse. Cum igitur necesse esset . ut huium ultum tribuerent 8c concederent, vel antequam laurea decoraretur in Lyceo Pata vino, quod accidit id. Maii an . MDLXXVI M. munus illi detulerunt docendae theologiae , docuitque ad consequentem uSque annum ,
quo cunctis suffragiis in familiae comitiis , quae Veronae habita sunt, illius praesectu.ram Provincialem dicunt obtinuit . Res in omni memoria inaudita fuit, hominem,
qui vix tum compleverat vige Simum sextum aetatis annum, accessisse ad gubernacula
familiae. Statuit sibi nihil gravius faciendum , quam ut ubique optima studia cole-