장음표시 사용
21쪽
rentur, Ze sanctis Simae leges non solum instaurarentur , sed etiam instituerentur, qua in re communem habuit gloriam cum
binis aliis prudentissimis viris , quibus hoc negotium mandatum suit ' . Cum sibi reservasset illarum legum, quae stant adhue, scriptionem , in eis & humanitatis , Sc aequitatis , M omnis virtutis essigiem expressam videre licet. Nec sane ea Verbis apta efferri potuissent, nisi in animo , atque mente impressa antea fuissent . Prorsus Sie
I me Constitutioaes Ferrariae editae fuerunt aa.
Isso. seque auctores habuisse testantur in prae
fatione Alexandrum de Scandia no Lombardiae Prosincialem, Paullum Venetum Venetiarium Propincialem, o Socium Prouincialis Roman-Lolae Cyrillum de Bononia . Noet hane modo laudem Sarpio tribuerunt sui, sed etiam ob id celebrandum ipsum putarunt, quod fecerit, ut omnia Familiae coenobia iisdem vinculis , iis-stemque institutionibus cerat enim sejunctio quaedam inter ea , quae Venetae is Romanae Pro. vinciae diιebantur tenerentur. Diuitiam by Goral
22쪽
S A R P I U s. Is habeto , quidquid elaborari, aut effici potuit arte M sapientia ad familiae dignitatem & decus servandum, &. ad benevo lentiam suorum conciliandam summo stu 'io Sarpium consecutum fuisse, quare minimo est mirandum, si an. MDLXXXV. totius familiae procurationi praefectas fuit . Venit itaque Romam, ubi ipsa fama , quae de eius
doctrina percrebuerat, magnam laudem col legit. Erat saepe cum Bellar minio , cum Na-Varra , cum Castagna Cardinali , qui postea Urbani VlI. nomine Summum Pontificatum adeptus est . ec quia hic prae erat conscriptioni decretorum Tridentini Concilii , ab
eo aliqaaudo caussam qIaesivit, quare principiis illa , quae sequebantur, interdum minime congruerent. Respondit ille ita Sarpius ipse in epistola quadam ad I .escaSSerium data I I. Kal. Octobris MDCi X. decreta formari solita sibi ipsis omni ex parte Similia , quae sicut reformationem in illo proρο- nebant , ita in fine statuebant ; Derum dum m Congregationibus Tridenti , O Romae respondebatur , praefulio omnibus arridebat, illa nemini erat molesta, s ed ex decreti cor
23쪽
pore Oportebat tanta tollere, vel addere. δε- nec omnibus satisfactum esset. Negotia familiae, quorum & caussa Neapolim accedere quoque debuit, non sic eum occupa tum , districtumque , teuebant, quin physi cis studiis, veteribus deliciis suis, excolendis operam quoque impenderet. In ipsa Νeapolis urbe invenit Io. Baptistam a Porta , quem antea Venetiis noverat, quocum de magneticis phaenomenis multa communieavit. Tam bellam, tam longe lateque dis fusam hanc materiam judicavit , ut de ea volumen consecerit, in quod, ablegatis hypothesibus, retulit omne id, quod observando , experiendoque didicerat. Haec ipsa cum tractaret a Porta in suo de naturali magia opere, se gloriari dixit, quod multa a Sarpio didicisset, quo doctiorem , subtilioremque neminem se novisse assirmat, ut ad Encyclopediam natum , O non tam Venetae urbis, aut Laliae, sed totius orbis vlendorem, alipte ornamentum appellare minime dubitaverit. Prosccto si illa in vulgus edidi SSet . magnam praeripuisset laudem Britannico philosopho Guillelmo Giberto. qab
24쪽
Enno MDC. opus de magnete emisit domim sane & laboriosum. Nihil enim sere est
in eo magni momenti, quod non antea per spexerit Sarpius, quamquam ejus industria in eo maxime versata fuerit . ut inclinatio nem , declinationem Sc Varietatem acus magneticae notaret, qua re longitudo . ut
Geographi loquuntur. locorum des niri posse putabatur . Vidit & ipse elici posse ferrum ex cineribus plantarum , ex argilla, a liisque corporibus , nec ignoravit omnia illa phaenomena , quae a magnete quo movdocumque pendent, quamvis rationem , cur ita sint, afferre desperaverit. Ingenue Ve. TO Se gessit, cum, emisso a Giberto, quod memoraVimus , opere , nulla non laude illud celebrandum esse aflirmavit, hoc de addens,
gratulandum saeculo, quod binos edidisset Viros suis, non alienis divitiis assi uentes Gibertum , & Vietam . Neminem latet quan tum hic scriptis suis illud matheseos genus
provexerit, cui algebrae speciosae nomen est inditum; sed implevit ea vocibus novis, 8c obscuris rebus, ut egeant interprete a cutissimo . Ipsa magnitudo rerum, atque
25쪽
i8 PAULLUsutilitas invitavit Sarpium non solum ad patefacienda ea , quae dissiciles explicatus habebant , & ad vitiosa emendanda , Sed et lain ad supplenda , quae deerant, & ad nova
luce totam artem analyticam illustrandam, ne quem amplius a scriptis illis obscuritas rejiceret. Non vulgavit tamen quae Summo eum labore litteris mandaverat , ex quo in
telligi potest fuisse doctrinae, quam famae eupidiorem. Quod di tribui tres in partes
philosophia solet, in naturae obscuritatem . in disserendi subtilitatem, in vitam atque mores , has omnes sic excolendas suscepit Sarpius, ut certiora illis . quae tradeba tur in scholis, proferret, aut Saltem minus vel obscuritatis , vel erroris haberent. Diligentissime inquirens in se , atque Se Se ipse observans, aureolum sane libellam confecit, quo omnem illam doctrinam comple. xuS est, qua magistra es duce , recte judicare de iis possumus, quae sunt a SenSatradita atque impressa. Omnia quidem cor-POra Sensus movent, sensusque moventia
quomodo ideas . opinionesque creent, gene
26쪽
SAR I Us. I9einatio nascatur , quae Sint errorum caussae Sc remedia, quae Veri , quae Ieru in notae , pluribus exponit. Innuerat quidem Plato ea , quae sentimus, non esse in ipsis corporibus , sed mentis Sensu accipi , partemque esse animi, quae senSum, quae
que motum habet. Sed haec aliaque hujusmodi multa ita dilatavit Sarpius, ut eo pervenisse videatur, quo multis annis POSt, magnisque meditationibus progressus est Lo-kius ') quo certe nemo melius docuit quae sensuS Sc mentem pellant, quae sint veri &falsi notae, quaeque errores creent. Postulabatur ab eo, ut quae magis admirabatur,
probabatque in Platone ipso ejusque discipulo Aristotele , suis luminibus illustraret,
quod & fecit; nihil tamen hujusmodi vul-B a
c 2 Inseripsit librum: det nascere desse opinioni, edet cessare ehe fanno in not. Hujus libri, quem Artem recte cogitandi jure appellare potuisset, analysin fecit Mareus Ascarinius in historia Litteraturae Venetae Lib. III. nota at
27쪽
eo PAULLUS gaVit, qua de re questi omnes ii sunt, qui in veterum philosophorum dogmatibus exponendis elaborabant . Imitatus Plutarchum scripsit de sanandis animi vitiis , deque tranquillitate comparanda . M quiae bellum est sua vitia noscere , minime occultavit , quibus ipse inficeretur , quidque gere ret , ut appetitus rationi obedirent, eamque neque piaecurrerent propter temeritatem , nec propter pigritiam , aut ignaviam desererent , omnique animi perturbatione carerent . Extat etiam libellus , qui inscribitur , pensieri ciυili, e politici, qui totus conscri-PtuS est manu ejus amanuensis Marci Fanis rani. de quo ambigi videtur, num ex ossicina Sarpit prodierit. Continet is utilissima praecepta ad vitam sapienter degendam, ad bene noscendas , moderandasque Utanam, ait Morhosius in Polyhistore , edita illa
suissent, quae Paullus Sarpius doctissImus vir non tantum in Platonem , sed & in Aristote. Iem. ceterarumque Sectarum fragmenta scripsit.
28쪽
S A R P I U s. at animi cupIditates, & illas praesertim Vehementes honoris , divitiarum atque imperii,
Satisque constat per totum sexennium in nullo studio libentius elaborasse, quam in morum scientia. Hujus quidem praeceptis e gebat, ut reSistere posset multorum invi diae , quam ex eo sortasse habuit , quod cornicum oculos , ut dicitur . consagere conabatur . Vel ex eo tempore, quo . expleto procurationis familiae munere, Venetias redierat, & quotidie esse consueverat non
eum nobilissimis modo civitatis, sed & cum omnibus iis . qui illuc quaerentes adjumenta
doctrinae adventabant , in suspicionem Venit senioribus collegis suis se cum haereti. eis habere commercium, ab iisque multa mutuari, cum ignarus nollet esse legum ,
haesitans in majorum institutis , rudis injure civili 8c Ecclesiastico iis praesertim
temporibus, quibus omnium aures ad disputationem patebant, de concordia, ut ajunt,
Sacerdotii & Imperii, deque legibus, quae
in comitiis Cleri Gallicani anno MDCLXXXlia Iatae fuerunt , ad sartam & teictam regiam dignitatem potastatemque servandam . A
29쪽
Ia AUL Lus haec exquirenda non tam scientiae eupiditate movebatur, quam ossicio, cum Leonarindus Mauro cenus Cenetae Episcopus illo in omni Pontificio jure uti magistro Voluisset. Erant & e suis, qui tantum illi concede bant , ut, eum judicium serendum esset deseriptis Ludovici Molinae hominis e Societate Iesu , qui a Dominicanis praesertim accusabatur Pelagianorum 8e Semipelagiano rum dogmata renovasse, in eo quod pertinet ad Dei Gratiam , & haec res ceteros inter a Summo Pontifice Clemente vi II. mandata fuisset Hippolyto Μassarinio Servitae Montis Petosi Episcopo , hic ex ejus sententia capiendum sibi esse consilium putaverit. Quae de hac controversia scripto, quod extat, mandavit Sarpius, declarantilla quidem summam illius in rebus theolo. gicis peritiam; breviter. dilucide. solide e.
micleat SS. Patrum, ac praesertim Augustini sententias, iisque adhaeret, errorum caus fas & originem patefacit , opinionum Uarietates enumerat, quibus positis, quid sequatur , distinguit & judicat; judicat etiam de omni alia re, quae ab iis religiosis viris
30쪽
praeter Molinae sententias in disputationem
Ocabatur. non quaerenS rationes eas, qua.
ex conjectura pendent, quae huc, & illuc trahuntur, sed quae adhibent persuadendi
necessitatem . Hujusmodi disputationes , quamquam uberrimos sontes virtutis , lescientiae continere viderentur . Verebatur tamen Sarpius, ne tantum asserrent negotii hominibus, ut non quaererent quid Virtus possit essicere , sed quid constanter dicatur ;& vehementer sane interfuisset Christianae
Reipublicae , nullam in hujusmodi caussa dissensionem esse. retenta religione, nihil nos sine Dei Gratia , non dicam honi agere , sed ne cogitare quidem posse; illam
postulandam sperandamque a Dei ipsius bonitate , nee quaerendum quomodo agat. ut viri boni esse possimus . Sed haec conditio est theologorum, ut secum optime actum esse putent, si in divinis scrutandis mysteriis operam atque tempus consumant. Ab his studiis saepe se reserebat Sarpius ad
physica, particeps , & quasi socius inventorum, quibus Aquapendens, & Galilejus seipsos, & Patavinum Lyceum, in quo doce -