장음표시 사용
431쪽
esse curam . Caeterum in Senatum quum hac de re multa verba fierent, assurgens ait: Perinde quasi nihil habeamus,quod agamus, sedemus de seniculi, aliquot Grscis disputantes, utrum a nostris an illius regionis vespilloniabus efferantur.
Quum Post humius Albinus historiam Grae 1see conseripsisset, & ob id veniam peteret ab Latinus auditoribus, Cato irridens: Danda, inquit, erat Grace. 'venia, si Amphictyonum decreto coactus Graece scripstsset.Hoc aliquanto secus narrant Gelyius & Macrobius. Popillum Romanum gregi pecudum con- a ferre solebat, quae singillae nemini obteperat, Popti&ε uniuerse auteni gregis ducem sequuntur: sic aualu.& vos, inquit, quos nemo vestrum priuatim, in consilium adhibere vellet, ab his hic co gregari vos agi, ducique sinitis: Nolans populum,is deterrimis committeret magistratus. Aiebat populum Romanum non tantum 11 purpurae, Verum etiam virtuti plurimum con Honor alit ducere: Quemadmodum enim tinctores eum virtutem.
potissimum colorem inducunt, quo vident homines maxime delectari: ita iuuentus ad ea studia potissimum incumbit quibus populus defert honores . Honos enim non solum
alit artes, verum etiam virtutem . Hoc pacto
monebat populum, ut magistratus hisdem si committerent qui de se virtutis specimen deo dissent, Ita fore, ut quam plurimi sese ad egregia studia conferrent. Hortabatur iuuenes,ur qui virtute & aequi- 2'tate ad dignitatem peruenissent, ne turpiter sensiliMm ad deteriora degeneraret: sin ambitu ac viole optin-tia,ad meliorem frugem se referrent: ita fu turum,ut & illi gloriam augerent, di hi benefastis maculam abolerent.
432쪽
3o Qui magistratum eundem frequenter am- dus in birent, eos dicebat velut ignaros viae, ne aber- honoribus. rarent,lictores qui praecederent semper quaerere. solent enim lictores praeire magistratum , non ut viam ostenderent, sed honoris gratia. 3 i In inimicum quendam probrosae vitae: HuFilius im- i is, inquit, mater quum Deos orat, ut sibi fi probur . lius sit superstes, non praecatur, sed imprecatur: sentiens illam & sibi,& reipublicae praeca
3 1 Quum Eumenes rex Romam venisset, & a R/x infen senatu honorifice exceptus, clarissimorum ci-fus deme- uium frequentia stiparetur , Cato non dissi- cratia. mulabat tantum Romanorum erga illum studium sibi suspectum esse, ipse vitans regis essuetudinem. Hoc quibusdam admirantibus, ae dicentibus Eumenem virum esse probom,ac amico in populum Romanu animor sint ista vera, inquit,attamen illa bellua, natura ferus canis est: sentiens omnes reges, utcunque pro tempore simillent, natura tyrannos esse, ac Democratiae infensos et Romae autem regis 3 nomen erat inuisissimum. Insidia ab Dieebat ideo sibi ab inimicis conflari inui- benefacta. diana,q, quotidie noctu surgens, rei familiaris rationibus neglectis, reipublicae consuleret, notans ingratitudinem populi. 3 Quum tres essent designati, qui legati pro-S alse. ficiscerentur in Bithyniam, quorum Unus ρο-dagra teneretur, alicr caput haberet vulne- ribus confossum , tertius vecordia laborare videretur, Cato ridens dixit, populi Romani legationem nec pedes habere, nec ca,
Quum impetratum esset de restituendis Achaeornm exulibus, Polybius & hoc ad se
433쪽
natum retulit,ut restitutis apud suos pristia P Mi honores ac magistratus redderentur. Hic ςη re Cato rogatus sententiam , dixit: Polybius ςηmpo idem facere videtur, quod fecit Vlymes, qui Cyclopis speluncam reperere voluit, quo pileumdccingulum, quae illic per obliuionem reliquerat, reciperet: Significas abunde multum esse, quod exulibus datus esset in patria reditus, es tque periculu, ne dum pristi nos
honores repetiit, etiam a reditu excludatur.
- Aiebat stultos prudentibus plus adferre utilitatis, quam prudentes stultis. Prudentes enim dum facile vident errata stultorum, Aniacaque vitant, fieri cautiores: at stultos non 'atem, quae a prudentibus recte fiunt, quia non vident posse imitari. Videns quedam vehementer obesum, mi ιν rabatur, cui viui tale corpus esse posset rei obesuti publicae. cuius inter guttur di inguen omnia
Lurconi cuidam ambienti inter Catonis stfamiliares recipi, negauit: dicens secum eo latita non posse vivere, qui plus saperet palato rapere.
Amantis animum dicebat in alieno cor- ιν pore vivere: quod hodie quoque celebratur animam illic potius esse ubi amat, quam ubi animat. Tria per omnem vitam accidisset dixit, quorum poenituisset: primum, si quid arca- Tisti: Ini foeminet credidisset: secundum, si quopia dis nauigio vect' esset, q uo pedestri itinere peruenire licui siet: tertiit, si quis dies ipsi per negligentiam absque fructu essii isset. Ad tribunum plebis si veneficii infamia Iaborabat, iniquam ferentem Iegem : Ad Sat δlescens, inquit, nondum scio utrum haurire '
434쪽
uod temperas, an approbare quod scribis, eterius sit: Sentiens & legem quam parabat, exitiosam esse reipublicae. A quodam multis nominibus infami vexatus: Impar mihi inquit, tecum certamen est. Nam ut tibi & male audire & maledicere facillimum ae promptissimum est, ita mihi maledicere insuave, male audiret solitu. Apud Athenienses quum quaecunque Cato breuissimo sermone expedierat, ea vix logo verborum ambitu redderet interpres, dictum est, Graecis orationem e labiis, Romanis ex corde proficisci. Adolescens quidam patris vita defuncti inimicum, mox in ius vocavit vltusque est, Quem Cato obuium comiter amplexus. Sic oportet, inquit, no agnis ii dis te, sed e malorum lachrymis ac damnationibus parentum exequias celebrare . Quum quidam Catoni dixisset, Eamus deabulatum : di adolescens quidam in te pellasset, dicens: Quid opus erat,deὶ Imo,iquit Cato, ed opus erat te.Una literula mutata, significauit ipsum potius esse superii caneum in vita, quam de, in verbo. Cato percussus ab eo, qui arcam ferebat, quum baiulus diceret, Caue, rogauit, nu edaliud ferret praeter arcam. Nam quod ad arcam attinebat, serum erat dicere cave. Sini ulauit itaque se moueri de alio quopiam onere, quam de arca, unde cauendum esset. simile est, quod de Diogene trabe i cto rotulimus. a
Cato senior quibusdam efferentibus hominem inconsulte audacem,& I relius bellieis strenuum, ait plurimum referre virum quis virtutem magno aestimet, an vitam Tromagni
435쪽
magni faciat: Sentiens non eos statim esse fortes, qui quovis modo vitam contemnut,
sed qui tanti faciunt virtutem ,ut huius gratia vitam alioqui charam negligant. Na s 'et in vitae discrimen coniicere, aut ii felicium est:& quos vitae iam taedet, aut imm nium & belluis similium . Cato in Albidium qui luxu facultates m- ψεdegerat, denique & aedes deuorarat, noui L Prasi s me consequutu incendium, quod reliquuerat, absumpsit, ita iocatus est, ut diceret eu. feci ne ploterviam . id erat priscum sacrificii genus, in quo si quid superfuisset, seruari religio erat, sed igni cremabatur. Catulus censor, Catonem sibi arctissima M'iunctum necessitudine rogauidi, ut quedam Σμηγο ipsus iudicio obnoxiu serat enim quaestorianissiim faceret. Ille hunc in modum respodit, Turpe est nos sui iuuentuti recte instia tuendae autores esse debemus, alictoribus irrideri nostris. Negauit asperius, quod iniuste petebatur. De spe sic praedicasse narratur, utore Plutarcho: quod quae magna essent pusilla, fa- ibri lceret: quae pusilla, prorsus nulla: sentiens,, Γὰ opinor, de periculis. Victoriae spes extenuat
omnia, quae solent a bello deterrere . Commemoratur eiusdem qu dam,velut σε oracula de re rustica. Dicebat fortissi in os via ros, ac strenuissimos milites ex agricolis grugni, minimeque male cogitantes. Praedium ne cupide emas. In re rustica operae parcas.
in agro em edo minime. Quod male empta est, semper poenitet. Agrum paraturos ante omnia intueri oportet aquarum vim & viciatum .distimaret oportet quomodo niteant contermina. Malus est ager, cum quo diis
436쪽
luctatur. De bono dito melius emitur fu dus. Agro ut homini quamuis sit qu stuosus si idem sumptuosus sit, non multum superesse.Idem interrogatus, quis esset certissim' quaestus, respondit, Si bene pascat: quis proximus, si mediocriter pascat: quid tertium,si bene vestiat: quid quartum, respondit arare. Cuidam autem subiicienti. quid foenerare Quid, inquit, hominem occidere ξDixit agricolam oportere vendacem eff', non emace.
Fundum in adolescentia sine contatione coserensiam, non nisi consito agro dificandsi,
ac tum quoque contanter. Optimum esse
aliena insania frui. Eum qui bene habitet, . sepius ventitare in agrum,frontemque domini plus prodesse, quam occipitium. Hunc agri modum seruandum, ut neq; fundus virulam quaerat, neque villa fundum. Satius esse minus screre, & min' arare. Lati fundia perdidero Italiam. Villicu quam proximum d mino cordi esse debere,& tamen sibimetipsi non videri. Coli cura ergastulis pessimu esse, vi quicquid agitur a depperatis. Nihil minus
expedire,quam agrum optime colere . Quum Catoni causam in foro agenti, LePatis, tutus attracta pingui saliua in mediam fronis. tem, quantum poterat, expuisset, abstersit' Cato faciem ac dixit, Assirmabo omnibus latule falli eos, qui te negant os habere . Os habere negantur, quos nihil pudet, id quum eo facto maxime declarasset Lentulus, tamae Cato ludens profitetur illi esse os, non quod erubesceret, sed quod ore multam purulea,
Quidam mane surgens reperit caligas λβ r soricibus arrosas, hoc ostento turbatur con-
έ - suluit Catonem, quid mali portenderetur.
437쪽
Ille vero : N5 est, inquit, ostentum, i sorices arroserunt calligas : sed si caligς arrosissent soriccs,id demum fuisset ostentum.
Quum Catoni, qui post dictus est Vticen- ,
sis, etiamnum puero vitio daretur taciturni γ aes tas: nec enim cum pueris exercebatur, nec a quoquam audiri volebat, ait: Carpant taciturnitatem, modo vitam probet. Et ada dit,
Tum demum obrumpam hoc meum sile tium, quum ea loqui potero, quae sunt indiagna silentio.Quum partes in conuiuiis sortiretur, nee illi fauisset sors, amicis hortantibus, ut Pri- .mus omnium caperet, eo inquit, ἀκρύσιs οδέτης, id est, non decet, inuita Venere, Tam natura iustus erativi praeter sortε
amicorum fauore noluerit uti, Veneris i ctus felix erat in talis. Quum Μ. Tullius litur nam defendens, multa salse diceret in paradoxa Stoicorum, ridentibus cetteris tandem & Cato exhilaratus,proximis dixit, Dii boni, quam ridieuid ' - -
habemus c6sulem. Stoicorum philosophiam Cato praecipue sequebatur,puer nactus hi ius sectae pretceptorem . Quum in Senatu de Catiline coniuratio- ne tractaretur redditae sunt C tiari litere. Id xkν Vbi sensit Cato, suspicans a coniuratis veniare, clamare coepit, ut palam recitarentur. Id ne fieret Cisar Catoni literas tradidit.Erant autem ab seruilia Catonis sorore, amatori , parumque pudic . Eas ubi legit Cato reiecit in Cet sarem dicens. Accipe ebrie. Nec aliud ' loquutus redij t ad sermonem intermissum. Hortensius a Catone petiit, ut Portia filia soam Iibulo nuptam tibi traderet in m
438쪽
trimonium, pollicens se marito redditurum simul atque ex ea plem suscepisset. Id quum ultis rationibus illi persuasisset, Cato rndit, se quod ad ipsum attineret libenter gratificaturum amico,verum hoc non audere 1 Bibulo petere. Tum Hortensius, nudans animum suum, petiit Martiam ipsius Catonis uxorem.Iam enim sibi Cato ademerat in riti praetextum. Assensus est Cato, ut fieret, volente patre coniugis. Ipsoq; Catone Praesente facta sunt sponsalia.
In forum veniens cum Thermo conspicatus Castoris templum armatis occupatum.
omnes ; fori aditus 1 gladiatoribus obsideri, ipsumque Metellum una cum Caesare: otimidum, inquit, hominem, qui aduersus v- cum tantam armauit multitudinem . Pompeius quo suam factionem redde et firmiorem, per Munatium peti jt, ut Catoneptium duarum alteram sbi, alteram filio suo daret: Caro iussit reuersum Munatium Pompeio renunciare, se quidem per muli res capi non posse, beneuolentiam tamen illius sibi gratam esse: amicitiam etiam, quae quavis assinitate firmior esset, polliceri, si qreipubl. condiicerent, sequeretur. Caeterum
aduersus rempub. nu quam daturu obsides: Neptes in matrimonium datas,obsidum nomine signans. sunt qui narrent non neptes, sed filias in matrimonium a POpeio petitas. Munatio querenti, quod in Cypro Cat nem adire cupiens parum citii liter repulsus esse quum nihil esset negocii, sed nius caCanidio fabularetur, sic se purgxuit,ut diceret se vereri, ne iuxta Theophrasti sententiam nimia amicitia causam aliquando daret odio. Laudatus
439쪽
Laudatus a senatu, quod populi tumultu stmratione sua prorsus sedasset. At ego, inquit, Liber vos P. C. nequaqua laudo, qui me praetorem in tanto periculo deseruistis. Cato ipso die comitiorii quendam e spon ,, sorib'damnauit, ac pecuniam illi traditam Lin alium transtulit. At populus admiratus Catonis iustitiam, damnato pena remisit, , , dicens satis dedisse petnarum, qliod a Cato- εne damnatus esset Multis P. SuIpitii ingratitudinem incusan ,, tibus, quod Catoni de se optime merito op- fuisset competitorem, Cato sic excusauit, di cens minime mirandum, si quod quis maxi m umbonum duceret, id alteri nollet con
Quum Caesar Ariminum occupasset, &ad Pompeium summa rerum in urbe trans- . Iata esset Cato dixit: Si mihi ist . praedicenti V . credidimetis P. C. nec unum nunc timerc- 'mus, nec ab uno spes nostrae penderent. Quum Pompeium res infeliciter cederEt, δ3 di ad Caesarem inclinaret victoria Cato di- iei eo cebat in rebus diuinis multum esse cali -ssio a vis, quod Pompeio praeter ius agenti fuis- cona sent omnia prospera , causam teipublicae tuenti nihil 1uccederet. Qinum deploratis rebus amici hortarentur Catonem , ut ad Caesaris clementiam confugeret, respondit victorum esse, di eo- is rum qui deliquissent supplicare, Catonem, nec victum nec captum et se, qui se per omnem vitam inuictum praestitisset, ac Cars
rem honestate, iustitiaque Ionge superasi set .: Caesarem potius victum captumque esse, qui bellum, quod diu negasset se molisci aduersus patriam, nunc id egisse conub
440쪽
eius esset. Proinde pro se Caesarem orarent, qui vellent: pro Catone neminem rare debere .as Quum M. Ochauius duas habes legione rambia halia procul ab Utica, a Catone postularet, M. vi inter ipsos de imperio statueretur, Cato legatis nihil respondit: verum ad amicos couersus : Quis iam miretur, inquit, rem male gestam esse quum in ipsa morte in nostris videatis dominandi cupiditate 3 Significans ambitione ducum bellu in 'iciter cessisse. Quum in Senatu pro victoria, quam C . sar ex Vsipetis Tencteriso Germanis retuIerar, de supplicatione decernenda ageretur, sententiam dixit, C sarem hostibus esse dedendum,quo Romana ciuitas a perfidia e piaretur, deinde execrationes in autorem
1ν Rursus quum in senatu Pompeio, cui pa- Pr,ut/n ram alioquifauebat, decerneret imperium, rari dixit talium virorum esse ingentia reipub. inferre mala, eademque depellere, tempori consilium accommodans.s CIPIO MINOR., Scipionem minorem narrat annis quin-Fru-- quagintaquatuor quibus vixit, nihil emime. Λω. nihil vendidisse, nihil aedificasse , : Libras autem argeti triginta treis, auri duas in ampla domo reliquisse, idque quum potitus eL set Carthagine, militesque ditasse plus caeteris ducibus omnibus., Polybii sequens prςcepta, dabat operam, amici. ne quando e foro rediret domu, priusquam sibi quocunque modo quempiam eorum ita quos incidimet, familiarem . di amicum reddidisset:Senties nullam esse homini posscssio ii em meliorem .