장음표시 사용
441쪽
Iuuenis etiamnum tantam habebat opi- amonem fortitudinis.& prudentiae, ut Cato Carauis
senior interrogatus de his, qui apud Cartha i sim ginem militarent,in quibus erat & Scipio, nis . Homerico versu responderit,Ille sapit solus volitant alii velut umbrae. Quum Romam venisset, reuocatus est ab . exercitu, non ut ipsi gratificarentur, sed sp Wisi oper illum cito Carthaginem se capturos eI-
Posteaquam sese intra muros urbis rece- σperat,Carthaginiensibus ex arce sese defen- Fortia dentibus, ac Polybius suaderet, ut in mari, ter . quod interiacebat, non valde profundum,
murices spargeret ferreos, aut tabulas ac
Ieatas iniiceret, ne transnisso mari hostes paggeribus pugnarent: aiebat esse ridiculu, ruum moenia tenerent,& intra urbe essent, are operam, ne cum hostibus confligerent. Vbi ciuitatem comperit statuis deorum o Graecanicis, ac monumentis e Sicilia depor- μὴ..tatis differtam, per praeconem edixit,Vt qui arti haillarum essent urbium, agnoscerent illa, ac H-. referrent domum. De pecuniis vero nec seruum nec libertum passus est quicquam capere, ac ne emere quide,quum alioqui quia Iibet passim ferrent, agerentque. C. Laelio quem inter amicos maxime elia ν .rum habebat, consulatum ambienti quum faueret, percontatus est Popeium, an &ipse consulatum peteret: Credebatur autem is
Tompeius tibicinis esse filius : quu Popeius negasset se petere, quin etiam polliceretur se Laelium ambientem deducturu ac simul cum illo ambiturum suffragia: dum crediit promittenti,& hunc expectat, decepti sunt.
Renuntiatum est enim ipsum in foro circuire
442쪽
ire candidatum, acciuium prehensare de tras. ob id caeteris indignantibus, Scipio ria dens: Ne. inquit, nos egregie stulti sumus. qui perinde quasi deos precaturi simus non homines, iamdudum tempus terimus, tibi- cinem expectantes . Solet enim in sacris trubicen dare flanum comprecandi Deum . quasi iam adesset. , ν Ap. Claudio qui Scipioni in ambienda e NOME- sura competitor erat, iactante se, quod ipse
rm citra nomenclatorem ciues omnes nomina
ria . tim salutaret, quum Scipio propemodum nosset neminem: Vera narras,inquit Scipio: nam mihi studio fuit. non ut nossem multos, sed oc cuiquam essem ignotus. Nom Hatorum laus est, quam plurimos nosse: at
egregij ducis est ob egregia in rempub. meis rita, nulli ciuium ignotum esse : iussitq; ci- . ues quum bellum esset cum Celtiberis , asbus ambo fuerat in bellu missi, vel.legatos, vel tribunos militia testes ac iudices utriusq; virtutis statuerer, qui ei bello interfui sient.' . Censor creatus adolescenti cuidam equuGhrio, ademit, quod eo tempore quo Carthago OP pugnabatur, splendide cetnatus libum in v his similitudinem figuratum, cui Carthagini nomen indiderat, conuiuis diripiendum proposuisset. Iuuene vero causam sciscitantante, cur equo priuatus esset: Qm, inquit
Sci pio, me prior Carthaginem diripuisti .
r. C. Licinium praetereuntem quum vidis- Iudex sei: Hunc, inquit,virum scio peierasse: veruno ae quoniam nullus illum deseri, non possumo sit. ii mul&accusator esse, &iudex. Sit hoc incensore moderationis , & iustitiae exem
6 QSum ia tertiu a senatu sui siet emissus.
443쪽
cilio,vi tradit Clitomachus, Urbes atque ho mines cernat bene legibus actas , Utq; gen-gnis. tium, ciuitatum, ac regum inspector esset evolseaqu1m peruenit Alexandriam, nauiq; egressus, capite pallio tectus incederet, Ale. Uxandrini undiq; accurretes flagitabat, ut ca-Put nudaret, faciemque id desideratibus oste- cieret. Quum se nudasset, clamore & plausu testati lunt gaudium suum : quaq; rex Alexandriae vix interim ob delicias ac mollicie
corporis aequaret Romanos incedentes, Sciario voce submissa Panaetio insusurrauit in aurem: Iam, inquit, Alexandrini nonnihil
ex nostra peregrinatione fructus ceperunt, quibus per nos contigit videre regem ambulantem. Nam Athenaeus ex autoritate P
sidonii s cribit Ptolemaeum, perquam obeso corpore muquam antea pedibus ambulasse. Erat illi peregrinationis comes unus ami- aseus Panaetius Philosophus, famuli quinque, Frut quorum uno peregre defuncto, quoniam a- sitas. Iium nolebat emere, e Roma accersiit, qui defuncti locum impleret. Quum Numantini viderent inexpugnahiles ut qui multos Romanorum duces superassent, populus Scipione iterum cons
Iem fecit, ad suscipiendum hoc bellum. Caeterum quum multi gestiret exire in militia. idque senatus fieri vetuisset, quasi Italia futura esset deserta, ac ne pecunias u de ex aerario sumere passus est, sed vectigales pro uetus.
quoru tempus nondu excesserat, assignauit. Fem
At Scipio meust ijs qui de sese negauit ege- nia conre: sua seni ni & amicorum satis futuras. De reptio. militibus negatis questus est, bellu enim esse difficite: Quod si priores, inquit ob hostia, Latitudine toties victi fuerui, dissicile bella
444쪽
est, quia cu talibus pugnanda erit: sin ob Α- uium nostrorum ignauia, aeque difficile est, quia talium opera in bello sumus usuri . r. Posteaquam venit in castra, multamque illic licentia, lasciuie, superstitione ac luxu, phua offendisset, diuinos ac sacrifieos cu lenonib milita- protinus eiecit. Quin et vasa omnia iussit να. amoliri, excepta olla, veru, & poculo fictili. Ex argenteis, poculu librarii no ampli' duarum permisit, si quis habere vellet: balneis uti vetuit. Qui via gerentur, iussit ut ipsi sese
fricaret. Iumetis enim, quia manibus caret,
opus esse alio a quo fricentur. Edixit, ut milites stantes pranderent opsonium no igni coctu, caenarent aut discumbentes, panem, aut pulte solam,& carneis assas siue elixas Ipse vero sago circum tectus obambulat per exercitum , dicent se lugere kexercitus d
Quum Μemmii cuiusdam tribuni mili-
Α- tum iumeta intercepisset, vasculis lapideis damn/ refrigerando vino paratis, ac poculis Theri . cleis, hoc est, operose factis onusta: Mihi quide,inquit, ac patriae dies triginta, tibi ipsi vero per omne vitam,quum talis sis, teipsum inutilem reddidisti: tignificas bellum, quod pro patria gerebatur, messem fortasse duraturu Parum autem esse,i tum militem prς staret inutile, sed mul zo gravi', quod si pergeret esse talibus morib', perpetuo ciuis in utilis esset futurus. 3 Nieri cuidam scutum pulchrE ornatum spes in ostentanti: Scutum quidem, inquit, o iuue . nis bellu est, at decet virum Romanum in dextra potius, quam laua spem collocare .
Clypeus enim linistra geritur, gladius dex
445쪽
Cuidam vallum gestanti, qui se dicebat aronere vehementer premi, Nihil mirii, inni, Valgis quando isti ligno magis, quam gladio fidis : fiduci 11gnisicans ideo vallum plus habere ponderis, quia plus apud illum valeret. Quod si gladiis siderent milites, nihil emet opus vallis.. Quum videret hostes despondere animu γε
aiebat sese, ut tuto veniret, mora temporis vineara emisse , addens bonum ducem perinde ut sine ea m edicti, non nisi in extrema curatione fer' dei. Tum adhibere. Nihilominus per occasi . DCm adortus Numantinos, terga illos dare compulit.
Quu seniores Numantini victis suis igna estinam exprobrarent, qui nunc eos fugissent, ' κquos toties in fuga verterant, Numantinus quidam respondisse fertur. Nunc quidem facit. oues caede sunt, sed alius pastori significas Scipionem ducem eme causam mutatae fortunae bellicae, licet iidem essent milites . Numantia capta, quum iterum triuphan asset Scipio, incidit illi controuersi acu Caio Libere. Graccho, tum pro Senatu, tum pro beIli sociis. Id moleste feres populus, tumultuabat: Scipio veri, conscenso suggesto: Me inqui nec castroru vociferatio via qua terruit, nec tui ultus hominu terrebit, quibus Italiam scio non matrem esse, sed nouercam: Significans eos qui publicis patriae comodis obstreperent, non esse vere Italos, sed alienigenas. Valerius refert illum dixisse, nunquam eos metua solutos, quos huc alligatos adduxi: Denotans eos adductos fuisse captiuos, qui in victorem ferocirent. Iis vero, qui Graccho aderant vociferati- arbus occidendum esse tyrannum ue Merito, inquit,
446쪽
inquit scipio, qui patriam oppugnant, me prius volunt e medio sublatum. Neque . n. Romam posse cadere stante Scipione, neq; Scipionem vivere, collapsa Roma.In hoc catalogo multa admixta sunt , qui non sunt apophthegmata. a a Scipio Africanus consulatum appetebat, verum ubi sensit Pompeium amicum aliis rate. fauere.candidatis, ipse a petitione destitit. dicens eum consulatum ubi non tam gloriae futurum , si adipisceretur, quam molestum& inauspicatui, si refragante Pompeio consequeretur. Maluit consulatum ςedere , quam amicum perder .
Quum in Africa Pompeii partes sequutus res parum prospere gessisset, & Hispaniam petens intellexi set navim , qua vehebatur. ab hostibus captam , gladio prscordia sua transverberauit. Deinde C sarianis militis bus quaerentibus, ubi est Imperator, Imperator inquit, bene habet. Suprema vox mori tis declarauit animum meliorem fortuna dignum .
CAECILIUS METELLUS., Caecilius Metellus, quum loco munito co AreM; git rex admouere exercitum, ac centurio di-- xisset ipsi, Si decem modo hominum iacturam facere velis, capies locum : interrogauit eum. .num ipse de numero decem mus esse vellet. Hoc & alteri tribuitur. , Tribuno militum cuidam e iunioribus, Si Graia percontanti Metellum,quid esset facturus, dueu. bi eius rei inquit, scirem mihi tunicam esse ςonsciam, exutam in ignem coniecissem ., Quum scipioni vivent, fuisset inimicus, Simul mortem tamen illius grauiter tulit, iussitque filios ut subeuntes Pheretrum funus Scipi
447쪽
riis efferrent, addes se Romanae riuitatis nomine gratiam habere diis , P Scipio apud alios non esset na tus: Sentiens Romam non venia. iaturam fuisse incolumen, si talem ducem habuissent hostes. Simultatem oportet morte finiri, amicitiam non item . C. MARIUS. C. Μarius obscuro genere natus, facinorii , militarium commendatione ad rempubli. Impν accessit. Ac primum maiorem petiit aedili- Mauratatem. ubi sensit ea spe frustari sese, eodem die minorem ambiit:& hae frustratus, haud tamen desperauit, se Romς ciuitatis primatem fore: docens quantum in rebus humanis valeat improbitas. - Quum in utroque crure varices haberet, aenullis vinculis alligatus, Drebuit sese me- curatis dico secandum, ac nec suspirio emisso, nec morbo adductis superciliis , chirurgi curationem orauis Pertulit. Caeterum quum medicus ad altorum crux transiret secandum, vetuit, dicens, curationem non esse lato dignam cruciatu.
- Lusius Mario ex sorore nepos , quum εMarius iterum consul csset, vim admouit Scuer/militi cuidam adolescenti, nomine Trebo- ct pudinio. At is Lusunt interfecit. Id factum μ. multis incusantibus, non in si cia tus est adolescens se ducem suum interfecisse, sed causam addidit, ac probauit. Marius itaque quum iussisset adferri coronam , pro facinore in bello praeclare gesto dari solitam, Trebonio imposuit, graui exemplo monens caeteros , ne simili modo tentarent adolescentium pudicitiam , quando non solum absolui, verum etiam coronaui eum, qui γ Imperatoris cognatum, & ducem suum serro necasset.
448쪽
ν Quum castrametatus esset aduersus Teu-rit. . tonas in loco,qui minimum habebat aquς, militibus dicentibus se stire, ostendit illis flumen proxime hostium vallum labens e Illinc, inquit, vobis potus sanguine venalis est. At illi iussierunt, ut se quo vellet, duceret, donec liquidum haberent sanguinem, nec totus adhuc prae siti diriguisset. ι Μ ille Camerinos qui se in bello aduersus
Arma Cimbros, strenuos viros praestitissent, hono-mn au- re Romanis aequauit, idq; praeter omne ius. disit u- Ad eos vero, qui factum hoc reprehendebat, ges. respondit se ob armorum strepitum Iegum vocem exaudire non potuisse .s In bello ciuili quum fossa cinctus obside- ADtον - retur ab hostibus , cotinuit sese. tempus e εum . pectans opportunum . Popedio autem Sit ni dicenti, Si magnus es Imperator b Mari, descende in confictum : Imo tu,inquit, si magnus es Imperator, coge me noletem ad
ro C. Popilius missus erat ad Antiochum re- nimo gem, epistolam ferens a Senatu,qua rubebata.. eriercitum ex AEgypto abduceret, nec Ptole- mari filios orphanos regno spoliaret. Quum vero rex illum per medium eXercitum ad se accedente procul humaniter salutasset, non resultato rege litteras reddidit: quibus t is quum Antiochus diceret se cosultaturii, daturumq; responsum, Popilius virga,quam teneba i ducta linea cinxit Regem, dices: Hic igitur stans consulta,&responde. Omnibus, viri spiritum admirantibus, posteaquam Antiochus spopondisset se factitrum , quae Roma uis viderentur, ita demum salutauit illai vi amplexus cst Popilius. Iltilites sal
449쪽
L V CVLLV s. Lucullus quum in Armenia cum decem , emilibus armatorum, & mille equitibus as sis,
uersus Tigranem tenderet, cetum quinqua
ginta hominum milia habentem in exerci- reuis tu, pridie Nonas octobr. quo die prius Pionis copiae deletae fuerant,quodam admo- 'nete, quod Romani diem illum, ut ne fastu. ει inauspicatum metuerent: Ergo, inquit. 1 hodie alacriter pugnemus, ut hunc quoque diem ex nefasto funestoquet, Romanis hil rem & auspicatum reddamus . At quum Romani cataphractos praecipue isi formidaret, bono animo illos esse iussit:pIus Fesu. t enim negotij sitnrum in spoliandis illis si tar . in vincendis : Significnos plenam armatura nihil profuturam hosti in pugna, qua esset ignauus, sed victori profuturam ad prsdam. l intumu; primus in collem ascendisse sp
cula tus nostium tumultus exclamauit, Vici-
anus commilitones, simulque impetu facth in hostes, quum nemo irruentis impetum 1a-
ciderant, amitit,hostium vero centum milia trucidauit. Lucullus Imperator ad direptionem im jacitantibus, dixit se malle unum militem Ro cista manum ex hostium manibus eripere,quam .niuersas hostium fortunas sinet vindicare . tu. Archelao qui iterum a Mithridate dese- , cerat, asseueranti, si in Ponto Lucullus com . spiceretur, sere ut omnia subderentur imperio Romano: respondit Lucullus , Noni cedo Archelae venatoribus audacia, ut relictis seris ad vacua illorum lustra progrediar. Iam enim Mithridates Ionium I
450쪽
Romani quum in pugna cum Tigrane. yrsu hostiu peditu centu millia trucidassent, paupμ eis equitum fuga seruatis, quum ex ipsas noamplius centum essent vulnerati, intersecti quinque, dicebant sese erubescere, quod in tam vilia mancipia strinxissent ferrum . 36 Quum aeconomiis Luculloc nam mode- sysendi stam apparasset, accersitum obiurgauit: illo G. dicente, non putabam sumptuoso apparatu opus esse, quum solus esses c naturus, Quid ais, inquit Lucullus, an ignorabas apud Lim 'eullum hodie carnaturum Lucullum γε, Quum Graecos quosdam per dies aliquot vadi- magnifice tractasset, atque illi dicerent, se .. mirari, quod latii impendiorum sua causa faceret, Nonnihil, b hospites, vestra causa, sed maxima pars Luculli gratia. SYLLA. νδ sylla cognomento Felix. inter felicitates rilici suas, duas praecipuas dicebat, alterum quod eis. Fium Metellum habetet amicum, alterum quod urbem Athenarum non subnertisset. νs Quum Sylla defectus necestariis cogeret .ia etia diis dicata larigere, Caphim amicii Dei mmo phos miserat, ut pecunias ac donaria ad se taee Per perferret. uibus Uam vero dicentibus intra Ireras temptu auditum citharae sonitu, quod oste-
tum interpretabantur, quasi Apollo citharoedus indignaretur, Capnis audita perscri-. psit Syllae : cui facete rescripsit sylla, Quiri . tu Caphi poli' interpretaris istud esse signi, gaudentis & exuli antis dei, et indignantis 3 perinde ut deo hilariter tribuente , tu quoque bono. animo pecunia accip . a s Quum ad sociale bellum magnis citi νίδε - copiis missus esset circa Limernam, e vast terrae hiatu macuus istiis emicuit,cuius flamani: