Quinti Horatii Flacci opera denuo emendata

221쪽

Aut famam sequere, aut sibi convenientia finge

Scriptor, honoratum si forte reponis Achillem: Impiger, iracundus, inexorabilis, acer: Jura neget sibi nata, nihil non arroget armis. Sit Medea ferox, invictaque, flebilis Ino , Perfidus Ixion, Io va a, tristis Orestes, Si quod inexpertum scaene committis, R audes Personam formare novam; servetur ad imum

Quilis ab incepto processerit, & sibi constet. Difficile est proprie communia dicere tuque Rectius Iliacum carmen deducis in actus, Quam si proferres ignota indictaque primus Publica materies privati iuris exit, si

Nec circa vilem patulumque moraberis orbem: Nec verbum verbo curabis reddere fidus Interpres : nec desilies imitator in arctum ,

Unde pede proferre pudor vetet, aut operis lex, Nec sic incipies ut scriptor cyclicus olim rFortunam Priami cantabo, & nobile bellum.

Quid dignum tanto feret hic promissor hiatu pParturient montes: nasceriir ridiculus mus

Ruanto rectius hic, qui nil molitur inepte lDic mihi Musa virum .capis post tempora Troiς, Qui mores hominum multorum vidit, & urbeis. Non fumum ex fulgore, sed ex fumo dare lucem Cogitat, ut speciosa dehinc miracula promat, Antiphaten, Scyllamque, & cum Cyclope Charibdin. Nec reditum Diomedis ab interitu Meleagri,

Nec gemino bellum Troianum orditur ab ovo. Semper ad eventum festinat, R in medias res Non secus ac notas, auditorem rapit, &, quae Desperat tractata nitescere posse, relinquit. Atque ita mentitur, sic veris falsa remiscet, Primo ne medium, medio ne discrepet imum. Tu, quid ego S populus mecum desiderer, audi , Si plausoris eges aulaea manentis, & usque sessuri, donec cantor, Vos plaudite, dicat: tatis cuiusque notandi sunt tibi mores, Nobili busque decor naturis dandus, & annis.

Reddere qui voces iam scit puer, & pede certo Fig. 't humum, pestit paribus colludere, re iram 'Colligit, ac ponat temere, & mutatur in horas. Imberbis auuenis tandem custode remoto.

222쪽

POETICA. a 3 caudet equis, canibusque , R aprici gramine

campi: Cereus in vitium flecti, monitoribus asper , Utilium tardus provisor, prodigus aeris , sublimis,cupidusque,& amata relinquere pernix, conversis studiis, artas, animusque virilis inserit opes & amicitias: inservit honori; Commi sisse cavet, quod mox mutare laboren Multa sene circumveniunt incommoda: vel quoa quaerit, R inventis mi ser abstinet, ac timet uti. Vel quod res omneis timide,gelideque ministrat, Dilator, spe longus, iners, avidusque futuri: Dissicilis. querulus, laudator temporis actis e puero : censor castigatorque minorum. Multa ferunt anni venientes commoda secum , Multa recedentes adimunt: ne forte seniles Nandentur iuveni partes, pueroque Viriles . . Semper in adiunctis aevoque morabimur aptis. Rut agitur res in scenis, aut acta refertur. Segnius irritant animos denum ver aurem squam quae sunt oculis subjecta fidelibus, & quae

Ipse sibi tradit spectator, non tamen intus Digna geri promes in scenam: multaque tolles Ex oculis, quae mox narret facundia praesens. Nec pueros coram populo Medea trucidet: Hut humana palam coquat exta ' farius Atreus: Rut in avem Procne vertatur , Cadmus in an

guem.

quodcunque ostendis mihi se, incredulus odio

Neve Minor, neu sit quinto productior actu. fabula, quae posci vult,& spectata reponi. Nec Deus intersit, nisi dignus vindice nodii Inciderit: nec quarta loqui persona laboret. inctoris parteis chorus, offciumque virile Defendat: neu quid medios intercinat actus νQuod non proposito conducat & haereat apte. Ille bonis faveatque, & concilietur amicis, Tt regat iratos, & amet peccare timenteis : Ille dapes laudet mensae breuis: iue salubrem Justitiam, legesque, & apertis otia Portis : Ille tegat commissa, deosque precetur, & oret. Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis.

Tibia non ut nunc, orichalco vincta, tubaeque

inula, sed tenuis simplexque foramine pauco

223쪽

Adspirare, & adesse choris erat utilis, atque Nondum spis a nimis complere sedilia flatu.

Quo sane populus numerabilis, utpote parvus , . Et nugi, castusque, verecundusque coibat. Postquam coepit agros extendere victor,& urbem, I. atior amplecti murus, vinoque diurno

Placari Genius festis impune diebus:

inccessit numerisque modisque licentia maior. Indoctus quid enim saperet, liberque laborum , Rusticus urbano confusus, turpis honesto Sic priscae motumque, & luxuriam addidit arti Tibicen, traxitque u gus per pulpita vestem. sic etiam fidibus voces crevere severis, Et tulit oloquium insolitum facundia praeceps , Utiliumque sagax rerum, R divina suturi Sortilegis non discrepuit sententia Delphis.

Carmine qui tragico vilem certavit ob nircum, Mox etiam agre ite is satyros nudavit, & asper Incolumi gravitate iocum tentavit: eo quodnlecebris erat, R grata novitate morandus spectator, functusque sacris, & potus, R exlex. Verum ira risores, ita commendare dicaces Conveniet satyros, ita vertere seria ludo; Ne, quicunque Deus, quicunq; adhibebitur heros, Regali conspectus in auro nuper & ostro, Migret in obscuras humili sermone tabernas, inui dum vitat humum, nubes, R inania captet. Effutire leveis indigna trapoedia versus, Ut festis matrona moveri iussa diebus, Intererit satyris paullum pudibunda protervis Non ego inornata R dominantia nomina solum , Verbaque, Disones, Satyrorum scriptor amabo et Nec sic enitar tragico disterre colori, Ut nihil intersit, Davum e loquatur, se audaXPythias, emuncto lucrata Simone talentum :/n custos, famulusque Dei Silenus alumni.

Ex noto fictum carmen sequar, ut sibi quivis Speret idem : sudet multum, frustraque laboret Ausus idem: tantum series, iuncturaque pollet: Tantum de medio sumtis accedet honoris. Sylvis deducti caveant, me judice, Fauni,

. Ne velut innati triviis, ac paene forenses , Aut nimium teneris iuvenentur versibus unqua,

Aut immunda crepent, ignominiosaque dicta.

224쪽

res:

Nec si quid fricti ciceris probat, & nucis emtor.

nouis accipiunt animis, donantve corona.

Syllaba longa brevi subiecta, vocatur iambus

Pes citus : unde etiam trimetris accrescere iussit Nomen iambeis, cum senos redderet ictus , Primus ad extremum similis sibi .non ita pridem. Tardior ut paullo graviorque veniret ad aureis . Spondeos stabile is in iuxa paterna recepit Commodus & patiens: non ut de sede lecunda Cederet, aut quarta socialiter. hic & in Acci Nobilibus trimetris apparet rarus, R Enni,

In scenam missos magno cum pondere versus , iniit operae celeris nimium, curaque carentis . inui ignorator premit artis crimine turpi.

Non quivis videt immodulata poemata iudex ;Tt data Romanis venia est indigna podiis.

Idcircone vager, scribamque licenter3 an omnel visuros peccata putem mea, tutus & intra Spem veniae cautus p vitavi denique culpam ,

Non laudem merui. Vos exemplaria Graeca Nocturna versate manu, versate diurna.

At nostri proavi Plautinos & numeros, RIaudavere sales: nimium patienter utrumque, Ne dicam stulte, mirati; si modo ego, & vos Scimus inurbanum lepido seponere dicto, Legitimumque sonum digitis callemus, R aure. Ignotum tragicae genus invenisse Camenae icitur, R plaustris vexisse poemata Thespis: I pnerent, agerentque peruncti faecibus ora, - hunc personae, pallorque repertor honestae .lchylus, Se modicis instravit pulpita tignis , xt do it magnumque loqui, nitique cothurno.:uccessit vetus his comoedia, non sine multa aude: sed in vitium libertas excidit, Se vim ignam lege regi, lex est accepta, chorusque Zurpiter obticuit sublato iure nocendi. Nil intentatum nostri liquere poetae :Nec minimum meruere decus, vestigia Graeca inusi deserere, R celebrare domestica facta: vel qui praetextas, vel qui docuere togatas. Nec virtute foret, clarisque potentius armis, Quam linguai Latium, si non osse oderet unum . O a quem

225쪽

quemque poetarum limae labori S mora vos o Pompilius sanguis carme reprehendite quod non Multa dies, & multa litura coercuit, atque Perfectum decies non castigavit ad unguem. Ingenium misera quia fortunatius arte Credit, Se excludit sanos Helicone poetas rat. Democritus, bona pars non ungueis ponere cu- Non barbam i secreta petit loca, balnea vitat. Nanciscetur enim pretium nomenque Poetae , Si tribus Anticyris caput insanabile nunquam Tonsori Licino commiserit. O ego laevus, Rui purgo bilem sub verni temporis horam pNon alius faceret meliora poematar verum Nil tanti est. ergo fungar vice cotis, acutum Reddere quae ferrum valet, exsors ipsa secandi. Nunus S ossicium nil scribens ipse docebo. Unde parentur opes: quid alat, forinetque poε-

Quid deceat, quid non, quo Virtus, quo ferat Scribendi recte sapere est & principium & fons.

Rem tibi Socraticae poterunt ostendere chartae , Verbaque provisam rem non invita sequentur.

Qui didicit, patriae quid debeat & quid amicis, Quo sit amore parens, quo frater amandus, Rhospes Quod si conscripti, quod iudicis ossicium: quae Partes in bellum missi ducis, ille profecto Reddere personae scit convenientia cuique.

Respicere exemplar vitae morumque iubebo Doctum imitatorem,& veras hinc ducere voces. Interdum speciosa locis, morataque recte Fabula, nullius Veneris, sine pondere, & arte. Valdius oblectat populum meliusque moratur, Quam versus inopes rerum, nugaeque canorae Graiis ingenium, Graiis dedit ore rotundo Musa loqui praeter laudem, nullius maris. - :Romani pueri longis rationibus assem Discunt in partes centum diducere, dicat

Filius Albani, si de quincunce remota est Uncia, quid superat ρ poteras dixisse, triens eu , Rem poteris servare tuam. redit uncia: quid sit 8Semis. ad haec animos aerugo, & cura peculi Cum semel imbuerit - speramus carmina si FiPosis linenda cedro. de lavi servanda cupresto Rut

226쪽

Rut prodesse volunt, aut delectare poetae: Aut simul R iucunda, R idonea dicere vitae. quidquid praecipies, esto brevis, ut cito dicta, Praecipiant animi dociles, teneantque fideles. Omne supervacuum pleno de pectore manat. Ficta voluptatis causa, sint proxima veris. Nec quodcunque volet, poscat sibi fabula credi: Neu pranse Lamiae vivum puerum extrahat alvo Centuriae seniorum agitant expertia frugis: Celsi praetereunt austera poemata Rhamnes. Omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci. Iectorem delectando pariterque monendo. Hic meret sera liber Sosiis, hic se mare transit, Et longum noto scriptori prorogat aevum. Sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus , Nam neque chorda sonum reddit, quem vult

manus S mens rPoscentique gravem persaepe remittit acutum rNec semper feriet,quodcunque minabitur,arcus, Verum ubi plura nitent in carmine , non ego paucis offendar maculis quas aut incuria militiniit humana parum cavit natura. quid ergo p, Ut scriptor si peccat idem librarius usque , Quamvis est monitus, venia caret, Sc citharoedus Ridetur chorda qui semper oberrat eadem. Sic mihi, qui multum cessat, si Charritus ille , Quem his terque bonum cum risu miror,& idem, Indignor, quandoque bonus dormitat Homerus.. Verum opere in Iongo fas est Obrepere somnum.

. Ut pictura, poesis erit: quae, si propius stes,

Te capiat magis, R quaedam si longius abstes. Haec amat obscurum : volet haec sub luce videri , Judicis argutum quae non formidat acumen. Haec placuit semel: haec decies repetita placebit. O maior iuvenum, quamvis & voce paterna

- Fingeris ad rectum,& per te sapis,hoc tibi dictum. Tolle memor:certis medium & tolerabile rebus Recte concedi. consultus iuris, S actor Caussarum mediocris, abest virtute diserti Messalor, nec scit quantum Cascellius Rulus: Sed tamen in pretio est. Mediocribus esse poetis

Non homines, non Di, non concessere columnae,

Ut gratas inter mensas symphonia discors,

227쪽

Tt crasium unguentum , & Sardo cum melle pa-Paver

offendunt, poterat duci quia cama sine istis: Sic animis natum inventumque poema iuvandis, si paullum a summo discessit, vergit ad imum. Tudere qui nesciti campestribus abstinet armis, Indoctusque pilae, discive, trochive, quiescit, Ne spissae risum tollant impune coronae. Qui nescit,versus tamen audet fingere. quid ni ZLiser, S ingenuus praesertim census equestrem

summam nummorum,vitioq; remotus ab omni.

Tu nihil invita dices faeiesve Minerva: Id tibi iudicium est,ea mens. si quid tamen olim Scripseris, in Meci descendat iudicis aures. Et patris, & nostras, nonumque prematur in

annum.

Membranis intus postis desere licebit

Quod non edideris: Nescit vox missa reverti. Silvεstreis homines sacer interpresque Deorum Caedibus, & vi ctu foedo deterruit Orpheus , Dictus ob hoc lenire tigreis rapidosque leones. Dictus & Rmphion hebanae conditor arcis Saxa movere sono testudinis. R prece blanda Ducere quo vellet. fuit haec sapientia quondam. Publica privatis secernere, sacra profanis: Concubitu prohibere vago: dare iura maritis: Oppida moliri: Ieges incidere ligno.

Sic honor, R nomen divinis vatibus, atque Carminibus venit. post hos insignis Homerus. Tyrtaeusque mares animos in Martia bella Versibus exacuit. dictae per carmina sortes , Et vitae monstrata via est, & gratia regum Pieriis tentata modis, ludusque repertus, Et Iongorum operum finis ne forte pudori sit tibi Musa lyrae sollers, R cantor Apollo.

Natura fieret laudabile carmen, an arte ,

Quaesitum est. ego nec studium sine divite vena Nec rude quid prosit video ingenium alterius scinitera poscit opem res, & coniurat amice.

studet optatam cursu contingere me tam ,

Multa tulit fecitque puer, sudavit, R alsit: δbstinuit Venere R vino, qWi Pythia cantat Tibicen, ii dicit prius, extiniuitque magistrum. Nunc satis est dixis e. Ego mira podmata pango.

228쪽

a PyCccupet extremum scabies, mihi turpe relinquiest Et, quod non didici, sane nescire sateri. Ut praeco ad merceis turbam qui cogit emendas, Assentatores iubet ad lucrum ire poeta Dives agris, dives positis in foenore nummis. Si vero est, unctum qui recte ponere possit, Tt spondere levi pro paupere, R eripere atris Titibus implicitum : mirabor, si sciet internoscere mendacem verumque beatus amicum.

Tu seu donaris, seu quid donare velis cui, Nolito adversus tibi factos ducere plenum Icetitiae, clamabit enim, pulchre, bene, recte :Pallescet super his i etiam stillabit amicis Ex oculis rorem: saliet, tundet pede terram.

Ut, qui conducti plorant in funere, dicunt, Et faciunt prope plura dolentibus ex animo: sic

Derisor vero plus laudatore movetur. Reges dicuntur multis urgere cui ullis , Tt torquere mero, quem perspexisse laborent , AEn sit amicitia dignus. si carmina condes. Nunquam te fallant animi sub vulpe latentes. Quinctilio si quid recitares, corrige, sodes , Hoc, aiebar, R hoc. melius te posse negares Bis terque expertum frustra, delere iubebat Et male tornatos incudi reddere versus. Si defendere delictum, quam Vertere, malles, Nullum ultra verbum, aut operam sumebat ina Quin sine rivalr teque R tua solus amares. Vir bonus ' prudens versus reprehendit inera Culpabit duros, incomtis allinet atrum T ransverso calamo signumr ambitiosa recidet ornamenta et parum claris lucem dare coget: Arguet ambigue dictum ς mutamia notabit; Fiet Aristarchus ; nec dicet, cur ego amicum Ostendam in nugis hae nugae seria ducent In mala, derisum semel, exceptumque sinistre. Ut mala quem scabies, aut morbus regius urget, inui fanaticus error, R iracunda Diana , vesanum tetigine timent, fugiuntque portam , Qui sapiunt: agitant pueri,incautique sequuntur.

Hic, dum sublimeis versi a ructatur, d errat,

229쪽

si veluti merulis intentus decidit auceps In puteum,foveamque: licet, Succurrite,longum Clamet, Io cives ; non sit, qui tollere curet. Si quis curet opem ferre R demittere funem a Qui scis, an prudens huc se deiecerit, atque Servari nolit ρ dicam, Siculique poetae Narrabo interitum. Deus immortalis haberi Dum cupit Empedocles, ardentem frigidus ret-

-nam

Insiliit. sit ius, liceatque periri podiis.

Invitum qui servat, idem facit occidenti. Nec semel hoc fecit: nec, si retractus erit iam. Fiet homo, & ponet famosie mortis amorem. Nec satis apparet. cur versus factitet: utrum Minxerit in patrios cineres, an triste bidentes Moverit incestus . certe furit, ac velut ursus, Obiectos caveae valuit si frangere clathros , Indoctum doctumque fugat recitator acerbus. Quem vero arripuit, tenet occiditque legendo , Non missura cutem, nisi plena cruoris, hirudo,