Vitae Italorum doctrina excellentium qui saeculis 17. et 18. floruerunt. Volumen 1. 20 auctore Angelo Fabronio Academiae Pisanae curatore

151쪽

r 1 PHILIPPUs ab uberrimis sontibus, hauriri potest. Quod eum, illo in primis monente ac de nunciante, alii docti viri intellexissent, nulli pepercerunt industriae, quo plura haberemus huiusmodi dypticha , eruditissimasque eorum ex plicationes. Sed nolo plura de praestantissimo hoc Bonarrotii opere; non quod illud pro dignitate me laudasse putem . sed quod

rerum modus a narratore praesertim tenen

dus sit; quodque alia ejusdem Auctoris scripta , ipsa quoque laudibus dignissima, ad senos evocent . Ex omnibus operibus, quae

Thomas Dempsterus post se reliquit, illud Omnium maximum merito existimatur , in quo colligere sibi proposuit non omnia tamen collegit a scriptoribus tradita de a liqua Etruria . Opus hoc , quod Florentiae typis impressum suit anno MDCCXXIII. Sceo qui secutus est . excitavit homines non socordes ad veri in velligandi cupiditatem. Res enim nulla erat, de qua tantopere docti atque indocti inter se dissentirent: in qua opinionum varietate tentare quoque voluit BO narrotius, num ipse posset certi aliquid statuere. Id vero ad duo hominum gene

152쪽

BON ARROTIUS 14 pertinebat, quorum alterum clamitabat late re ista omnia arassis occultata & circumfusa tenebris, adeo ut se ultra in iis inquirendis teratur tempus ς alterum erat eorum, qui rem illam perfici quidem posse sperabant, nondum tamen viam perficiendae ejus ac rationem tenebant; sicque duplicem laboris sui fiuctum expetebat, ut alteros reprehendisse poeniteret, alteri se didicisse gauderent. Quo vero posset ad id , quod volebat, pervenire, non alios duces habere voluit, nisi monumenta ipsorum Etruscorum , quae quidem tam Iia erant, ut novitate non magis, quam pulmieliritudine rerum deberent omnes ad se contemplanda excitare . Μirum vero potuisse Bo-

narrotium tantam horum monumentorum compiam colligere , ut opus Dampsterian uni donnuria Regali se enim inscribitur centum fere aeneis tabulis eleganter incisis auxerit. His adde minores tabulas, quas attulit non solum ad usus suos nam Se ipse res Etruscorum repraesentant sed etiam ad orna mentum principii 8c finis librorum; quem morem ab ipso primum inductum alii postea laudibiliter servarunt. Illas priore. tabula

153쪽

t so ILIPPUS Ita distribuit, ut iis esset non solum ident

ordo , sed etiam locus rerum , quas tracta verat Demps erus. Cum hic igitur sui operis initium duxerit a religione Etruscorum , in hanc etiam inquirere primum debuit Bonarinrotius . Mirabile fortasse quibusdam videbitue Etruscos eadem primaria Numina, quae Grae ei Sc Latini, coluisse, Sc multas cum iis haobuisse fabulas communes. Nam eamdem se in re , quam eae gentes . habebant opinionem

de Iove, Iunone, Minerva, Hercule, Apol line , Mercurio. N Baccho, aliisque ad Bacchanalia , M orgia spectantibus . Venerem etiam eos agnovisse putat Bonarrotius, sed in dubium id revocari posse videtur. Quod ad fabulas attinet , non ignorarunt certe , quae pervulgata sunt de Chimaera & Bellerophonte , de Centauris , de Μeleagro , da Castore & Polluce, de Cerere & Proserpi na, de Circe 8c Ulysse. Et quidem in eorum monumentis saepe expressum Ulyssem cum Sirenis conspicimus, quam fabulam ab Etruscis sumpsisse Homerum auctor est Strabo. Ad haec historias , Numina, Sc monstra ceteris populis ignota habebant, ia quan

154쪽

ήoque etiam, quae sbi eum aliis erant coma inunia , propriis aὸditis ins gnibus, repraesentabant. Hinc alata Numina divinum eniri

quiddam per alas significari si voluere I hine

ferales Deae faces serentes, & alis vel in humeris , vel In capite instrume . De or uri imagines plerumque hastis donabant; orna-hantque etiam in auribus , armillis ; monilibus; torquibus . hisque insignioribus . Ut erant Etrusei religionibus dediti, sic magna caeruino nix ab iis sacrincia fiebant. Ad cantus ι& tibicines persequebatitur latiles Deorum . Et inter sacra saepe etiani choreas ducebant a Pro vicit miς homines aliquando ab ipsis immolatos fuisse putat Asti arrotius, sca monuiuentum ; ex quo id deducit, visum est non δhullis pertinere ad sacra mithri ada . quaa erant apud eosdem in usui in quibus noli caedes fiebant, sed mortis minae ac terrores jaciebantur. Sed hoc etiam salso, ut reor, judi-eio, etsi in eam opinionem; eonjunctis veluti sententiis, duo invicem adversarii scriptores de . venerint, Gorius de Mass ejus. punera erant

magnifica & sua: ptuosa ι & saepa in iis etianisladiatores adhibebamur. Conjicit Bonarro

155쪽

r ue a P II I I. I P P U Srius gladiatorum sanguine sepulcra ab Etruriscis fuisse respersa, quo Vel Deos inferos, vel monstrum quoddam , mortis figuram significationemque quod Voltam dixere) placarent. Non interire animas, sed aut beatas aevo sempiterno frui, aut a furiis facinorum& sceleris vindicibus cruciari putabant . Haesuriae alatae plerumque exprimuntur ardentibus taedis, capillis pene solutis , subliga-iculo albo, lato clavo purpureo distincto, quod vittae flavae , vel aureae cingulum sustentat,

purpureis brachialibus, iisque reticulatis Sccaligis violacei coloris seralis scilicet) a

pedibus ad medias usque tibias et quanquam haec, quae ad colores pertinent, raro in urnis videas, vel obliteratis vetustate coloribus, vel nunquam ad pictis . Beatam vitam indieare existimat Bonarrotius imagines in operculis urnarum jacentes in lectulis, duplici redimitas colona, plerumque simplici , eodem modo, quo in conviviis accumbere consueverunt. Atque a primo quidem integra mortuorum corpora in cryptis tumulabant; postea morem induxere cremandi cadavera , Muineres in parvis urnis recondendi, quas ite Id.

156쪽

in eryptis collocabant. Urnis inscriptiones breis uiusculas addebant, Sc plerumque conspicarillaei in earum operculis tum ex marmore,

tum ex argilla imagines Virorum , vel mulierum , ad quos pertinebant , jacentium , vel dormientium specie collocatas. In fronto vero , Sc ad latera urnarum spectantur praelia , gladiatorum concertationes , sacra seralia , arma . Sc alia vel destinctorum res gestas, vel funebres ritus, vel fabulas indicantia. Nec magis superstitiosa religione insignes , quam militari disciplina nobiles Etrusci suere . Eorum monumenta satis declarant usos illos fuisse thoracibus varie ornatis, tunica subarmati, eademque succinia A versicolore , sagis, quibus induebantur supra thoracem,. nunc angustis , nunc amplioribus , fibula plerumque in pectore, raro supra humerum colligatis. Spectantur etiam milites brevibus

sagis induti, binis in utroque humero bullis ad vestem subnectendam; aliquando tunica cincta & sago , vel solo sago , vel prorsus

nudi, unica excepta galea. Galeae aut pellibus, aut metallo constabant. Clypei rotundi bc ampli, iique saepe aut picti aut i cae':

157쪽

tati. Binos viros braccis ad talos productis ι unica prolixiore. & sago villoso indutos, Meapite pileum mord barbarico gestantes Gabios exprimere putat Auctor pacem ab Etruseis petentes. Hastae cum mucrone, arcus sagittis instructi, secures. Sc praeeipue gladii terro έ aut aere longiusculo transverso paulio infra manubrium saepe multiti, quos veteingulo, vel balteo ad latus sinistrum si- spensos gerebant, propria erant arma Etruscorum. Temporibus iis, quibus rei militatis tudes erant, saxis, facibus, di praegrandi unco, qui hostibus impingebatur. ipsos usos fuisse apparet . Anchora eorumdem inventum . aliaque argumenta nos convincunt . sui ira navalis militiae satis peritos quos etiam eonchae marinae usus docuit sortasse , ut marinas quoque buccinas labricarent plures in flexus eoii volutas. Magna pompa triumphos ducebant, qua re una maxime ceteros ad virtutem accendi putabant, peractoquatriumpho M sacrificio , ludos Si spectacula eum conviviis edebant. Ad exercendum corpus venationi dabant operam , in qua praesertim adhibebant canes, M accipitres venaH

158쪽

icos, aut aquilas . De vestibus Etruscorum plura disserit Bonarrotius, per quae exploratum habemus. suas ab iis magna ex parte esse imitatos Romanos. Supra tunicam gestabant pallium, vel togam, ita ut dexter humerus Si brachium esset expeditum. Arbitratur tamen Auctor antiquissimos Etruscorum sola toga conte flos tunicis caruisse; etsi monumenta ; quibus haec innititur conjectura . ad sponsos, vel ad discumbentes in convia viis , aliosve , quos expeditiores esse decebat . fortasse pertinent. Feminae tunicis longissimis , Sc insta papillas cinctis utebantur; his superponebant pallam , seu pallium , quod aliquando etiam capiti circumvolvebant, nil Τsi sorte illud parvo veluti pileolo opertum

haberent. Multi vero erant ornatus mulierum , quos singulos commemorare nimis longum esset. Nuptiae celebrabantur ante ostium domus clausum , quod postea, ipsis consectis nuptiis, aperiebatur. Aderant Sc mulieres eum facibus Numina Inserorum repraesentan

tes , ad ea, ut credibile est , deprecanda , ut placata Se propitia esse vellent sponsis rei conjugum umbris. I in accubuera in coh-

159쪽

vi is Etrusci, ut non solum caput coronis redi in iverint, sed coronas ante pectus pendentes gestaverim; ante potionem parum vini vel in mensam vel in terram effunde hant , eoque ritu sacrificium convivale peragebant. Quare minime est mirandum , si imagines in urnis jacentes saepe pateras dextra manu tenere soleant. Iidem in arte musica excelluerunt , , praeter instrumenta Graecis Latinisque communia quaedam etiam propria hahuerunt. Ad musicos modos viri muliereseque saltabant, quae interdum eram personatae in modum Baccharum, Sc Faunorum.

Non deerant histriones , pugiles . gladiatores: Sc ipsos Circenses ludos ab Etruscis Romani

accepisse videntur. Diligentissime ea persequi tur Bonarrotius , quae ad graphicen pertinent, quam artem in Etruria maxime floruisse probant in primis signa quaedam antiquissimo opere, M artificio Tum mo persecta. Anaglypha scillia in urnis cinerariis expressa, Mcoloribus tecta , fuisse prima picturae landa

menta , ac veluti incunabula , idem suspicatur. Quamvis picturae Etruscorum careant

lumine M umbris. M solo iusido diversi co-

160쪽

BONARROTI Us xsploris , Sc lineis distinguantur, attamen in ipsa sola ambitus leonum, Sc partium delineatione totius humani corporis, & partium symmetriam , ει in similitudine pulchritudinem praesi serunt, & venustatem aliquando , Sc Venerem etiam illam , quam Apelles sui temporis artificum operibus deesse dolebat. Statuae

ex aere , quae ad nos pervenerunt, non solum optimi persectionem absolutionemque ostendunt, sed declarant etiam Etruscos veteribus Graecis suisse superiores aeris constandi artificio . Sunt enim illae intus cavae& inanes, cum Graeci, teste Pausania, statuas essingerent pluribus laminis invicem , neque eleganter admodum junctis. Noverant 8c artem perfecte aeris parandi, Sc caelandi , inaurandique metalla , 8c gemmas etiam sculpendi, ab eisqite morem Graeci Sc Latini sortasse accepera gemmeis oculis statuas

Ordandi. Μ ulla tum monumenta, tum scriptorum testimonia comprobant Etruscos persecte tenuisso artem plasticam . Fuerunt Scperitissimi architecturae, cum ordinem sibi proprium invenerint, Sc alios ab aliis inventos transtulerint scite ad usus suos. Eosdem