장음표시 사용
81쪽
72 quam ex historia colligi potest ' Quanquam non
certa quadam et immutabili Irge omnes res humanae reγΠtur , magnaque earum ν rietas erinconstantia est , plerumque tamen e simillibus similia existimi, neque ulla certior regula est judicandi quo quaeque res eνasura est . quam considerme quid praeteritis tempor us aciideris. quidque ex iissem fluxeris caussis: inde quod divinate , quod initari, quos Nisare debeas civ ies . Porro is , qui diu diligenterque pervolutaverit
historiae monumenta , se non 'urius circumdatum moenibus laci, set civem ratius muni agnoverit, videbiturque sibi omnifius aeratibus vixisse , Omnes regiones perlastrasse , omnibus publicis consiliis interfuisse, atque Omnia , quae unquam contis' rant , speciasse, et dum mme labisur omnis exine si documenta , vere sicium fatebitur historiam esse testem temporum , larem veritatis, vitam memmoriae , magistram vise , nuntiam νetustatis. Quondam historia niUI erat aliud nisi annalium confectio. quibus sine ullis orationis ornamentis onussienta temporum , hominum, Ioeotiam gesta rumque rerum mandabantur. Graeci omnium fere doctrinarum atque artium inuentores addidere historiae eloquentiam , et post Herodorum, qui Prio '
82쪽
erps genus hoc ornavit, omnes, qui otium suum in seribenda historia consumpserum, non tam instruere , quam delecrare sibi proposuerunt Iecrores compositione verborum et eopia varietateque sententiarum. Sero Rσmani Graecorum exemplum feeuti sunt: nam , teste cicerone, nee Cato, nec Pictor, nee Piso tenuerunt, quibus rebus ornetur oratio , et quamvis Antipater majorem sonum vocis addiderit historiae, nullo tamen modo aureum Thucydida, aut cum Theopompo et Ephoro, qui duo ex Is ratis schola prorierinet, aut cum Xenophonte Meratim. aut cum Callisthene Aristotelio fuit comparandus. Admonere tantiammo do reliquos potuit, ut accuratias scriberem; ' ve- rum qui illi suderasere , Gellius , Clodius , AuIlio, aliique antiquorum languorem atque inscitiam consecrati sunt, et narratores rerum, minime vero exornatores fuere . Cum smnium oculi in ipsum Ciceronem conjecti essent quis enim magis quam orator formare orationem potest, eamque variare quasi quibusdam verborum sententiatumque infimibus 8 et ab eo , quippe homine eloquentissimo, non modo postulare, sed' et exigere videremur , ut quod deerat Latinis litteris ipsι suppeditaret, respondebat se hoc manas
83쪽
tribueretur vacuum tempus et liberum, quod re rama suscipi am posuι occupata.opera , i ed, ωροι animo, nec absolyi . msi diuturno tempore maximoque lasore . Quod a Romanis suta relicium , perfecis tandem homo Pataνinus, qui eum ab ultimis temporibus scribendi coepisset exordium feliciter. adeo traciaνit Romanam historiam, urin De etiam genere populus omni praeclara arte forentissimus nihil Graeciae conrederet. Iungensiae eloquent ar cum prudentia, res non mois granditer narrat, Ornat ubique, ae praesertim in iis concionibus, in quibus illae undae popularas Felut mare profundum atque immensum quodam quasi aesta essetvescere videntur . sed etiam sampleater animadvertit quae visa, qui mores fuerrim, Per quos viros quibusque artibus domi mi-huaeque et partum et auctum.imperium fueris pquomodo , labente paullatim disciplina , immutati sunt mores , deinde ut magis mapsque lapat*nt. tum iu coeperint praeeipites tanee ad ea tempora , quibus homines nee vitia. nec remedia Pati potuere . perventum est. Est in magnis imperiis admirabilis quaedam. continuario seriesquerarum, aurit rarii eνεatus , qui ab auis ριώσω,
84쪽
sunt varii mores, ae propterea varia fortuna, dominantur in iis modo stud a bonorum . modo pravorum cupiditates, xum jura et leges, quas aut aequitas, aut ambitio peperit; et sui caussarum omnium animo perspexerit colligarionem , qta quae inter se distantia videntur, quomodo copulentur noverit, qud ad sensus voluntatesquae ho- mimum penetrare , deque eorum consiliis et acri
nisus inte iudicare didiurit , qui liber sit ametu atque spe ne qiud veri dicere non auriati quique adeo in seribendi arte profeceris, ut facta distis exaequare laetoremque delectare , aqua apte instruere queat, is ad perfecti historta lavi dem poterit aspirare . Livius et Sallustius hoc maxime diri nomine existimantur. Hunus quo que est pictor Tacitus ; et quia in pleraris alios laeta et collustrata, alios horrida et opaea d tectant , genus quoddam seribendi adhibias aeremque vehemens, ac si ad eas minas , quibus et,
berii temporibus oppressum erat Romanum Impe rium, aliquod acerbitatis addere voluisset. creber est rerum frequentia , ut verborum Prope Numerum sententiarum numero consequamr. impressus, ut neseias , utrum res oratione , an ver
ba sententiis illustrentur. Nihilo tamen minus
85쪽
magis excellere videtur in detegendis latebris hominum voluntatum vitiorumque , quam tu pate-- faciendis caussis motuum , fortunae, mutationumque imperii. Illa de Arminio , quem florentissimu in. imperium sus Tiberio lacessivisse dicit , illa se Nerva , quem res olim dissociabitis, principatum ac libertatem , miscuisse affirmat , illa
de Traiano , quo imperante, ait securitatem Publicam non spem modo ac vorum , sed ipsius vo
ti fiduciam ae robur assumpsisse, indigna historico videntur, qui ignorare haud debet, cur ea . quae praeterierunt, facia sint, et ea, quae ia-atant , fiant, et ea, quae coirrequentur , futura sing. Νam vita et salus imperiorum uni virtuti debetur , et ubi tyrannis, foeda vitia, malaeque aues dominantur, Omnia sine ulla spo ad interitum ruere neeesse est. Inter Latinos historicos Caesar etiam suspiciendus est ob elegantiam, perspicuitatem , brevitatemque , qua res a se gestas narrat. Ex ejus commentariis facile est divinare qui esset status Romanae Reipublicae , hane magnitudine sua jam laborantem ad breve exiguumque tempus duraturam, et quae ad eamdem eνerrendam aMirabilis ille temporum et Personarum moderator meditabatur. Illum legens,
86쪽
nusquare adhaeresces , dioces semper aliquid, semper delectaberis , et vere de illo judicatum esse inrmabis , quod dum voluit alios habere parata unde sumerent qui vellent scribere historiam,
sanos quidem homines a scribendo deterruerit . Post uam Mediceorum praesertim opera Latinue litterae ad novam , ut ita dicam, vitam revocarae fuerunt , mesti sane extitere , qui Latinos historicos non solum imitari , sed etiam aemulari suduerunt. At quamvis custiores Europae FO
puli suos in hoc genere esserre posist scripto 4 ,
magnos illos quidem , uti Thitanos , Sisidanos , orios, Camerarios, Giolios , Buchananos, Mamrianas , Itali ramen, ut ego judico , ceteris et co
pia et praestantia superiores fuerunt . Paves imi rati sunt Sallustium , plurimi Livium , quidam Caesarem , nulli, quos fortasse mireris, Tacitum, quod aut noluerunt . aut , quod veros illus. est , non potuerunt. Perplarent mihi praesertim ii , qui nudum illud, et rectum et venustum scribendi genus , quod tantopere in caesare admiramur, scuti sunt. -Νihil est enim in historia , ut aiecisero , pura et illustri brevitate dulcius. Ea his, siquid ego judico, praestant Petrus Bembus et
87쪽
castruerius Bonamicius uomm alter majorum
memoria, alter nostra floruit et quanquam Bona micius interdum ornatius dicit, quam simplex ex positio gestarum rerum ferre videatur. Sunt enim quaedam in historia, quae ornamenta aut verbo rum , avi sententiarum requirunt , ut, tauquamoetae tabutire , bono in lumine colloce r. '-ror equidem. IO.. Lamiam ritum iudicio enuolsesimum suus de 'Bonamicis iudieasse . Fortasse
illum sero rem fecerunt, praeclara de eodem te simonia, et dum minima inquirit et carpit nubiam probabilem. rationem reddit , ille in rimis historiae seriptoribus pure ea prors,s La- me Ioquentibias non sit numerandus. Sed Lamiano rumor raucus jam facius es. ἐι B hamisit nomen pluat, dum honoo habebisur L tunis siveris , quae urinam apud nos diu νigerari. nec abripi nos ab iis unquam sinamus vocibus si lorum . qui mo audacter, quam mitte a mam Mnon peregrinos modis , sed et barbaros fore in se
88쪽
79liena civitate , si alia quam nostra linoua in
scribenda historia utemur. Iucundum quidem mihi est visam declarare Bonamicti ea Π - , quam i e prae omnistus excoluit , atque hoe commentariolum si tibi x probabitur , qui jud cio ιt doctrina posses , satis eon ta Latinae linguae hostes et mrinitus et spms mihi υse νι-debor . Vale ; et milu ignoscas polo ud viseris ' doctrina excellent s scribens morem i . . . 'N qua die quoque p6ssina - 1
II enim isto meo suscit i illud supra intum '
. victorque viris volitard Dr o a
Sed hoe satis est ,: quos prope sola historia τμdes me C. MAM' Caecilii Serioidi uri νι bu ,
89쪽
Ueensium Civitas, quae semper floruit viris doctrina praestantibu&, duos hae aetate tulit historicos Vincentium Lucchesinium si .Castruectum Bonamiciam', quorum alter feliciter ades, Livimam ' majestatem, ab tei Caesarianam elegantiam expressit, ut o mes sere, qui id post ranatas litteras te tarunt, Superasse videantur. Natus ille no-hilissima semilia , mutus , prudens, veligiosus et castus, famam, quam illi litterae m. . pererunt, muneribus fortunae et virtutis a xit, luc celebritatem nominis a Fitteris . ta tummodo obtinuit, quae splendescebant seserasse hae ipsa de caussa magis in eo , quod alieno omni ornamento si tamen. Virtus a
litteris sejuggi, potest, spoliatae. sent. Ad iris ab ineunte aetate durior visus est, quod inon fastidiret modo , sed pene horreret gram malico di tricas atquὶ metias .i Ut vero eoepit intelligere ab optimis scriptoribus posse et debere repeti grammaticae praee tamet
90쪽
BONAM CII FRATREs somnem scribendi elegantiam, iis totum se s dedidit. Ipse, ut erat avidissimus legendi, et
memoriam singularem habet,at rerum et verborum , scriptores cursim percurrebat quos cumque, habitabat autem et pernoctabat eum. Cicerone , Caesare, Horatio atque Virgilio .. Nam non eloquentiae modo studebat, sed etiam poesi , ev cum Verba et vim eorum,
quos sibi proponebat ad imitandum , exprimere Satageret, clarius explendescebat, quam,
generosi condiscipuli et vel praeceptores ipsi ferre possem ia Attigit quoque Italicam poe-
sin , et contompsit eos poetas, quibus tenues sunt copiae rerum , quamvis elegantia sermonis commendentur. Varietatem enim, magnificem iam et robur tam esse propria poesis arbitrabatur, ac si sino iis nulla esset sciscitantibusque quem scriptorem potissimum imitaretur, respondebat se Dantem et Pe itrarcham ceterosquo non Italos modo, sed et Latinos probatissimos sic respicere , ut ex. multorum virtutibus suam quamdam Pro-- priam sermam essiceret . quae novitate ipsaeommendaretur. Tali modo consecto studiorum curriculo in patrio gymnasio, Pisas a. Tom. XIII. F