장음표시 사용
191쪽
igo PARS L EX LIBRO II. DECRETALIUM . .
situ , tuisque Ecciesiis adeo utilem , ac neces riam juxta praescriptam Bimulam conficiant .
VIII. Si vero , quod absit, non egerint, eos ab ingressi Ecclesiae , ae etiam ab admὐnistratione , tam spiritualium . quam temporalium , necnon a perceptione fruebrem tuarem . Ecclesiarem a capitulis eorum , omni exceptione , & mora cessante , iliterim libere exite mlum, de in opus fabricae, seu ornamentorum Ecclesiae emptionem , prout major exegerit ii
cessitas. insumendorum , ipis iam tam diu sits nsios esse volumus, donec a contumacia reis stentes, relaxationem su-nsionis hujusmodi a Sede praedicti meruerint obtinere .
Cum autem cirea modum instituendae relation status Ecelesiariam. a Sixto praeceptae eisibendae S. C. Cone. Iuxta alteram riuidem Constit- --usa meriti Pareis . l. Februar. I 38 T. q.Congrioct va,
me mise dicti stitias. & pro responsis dandis ad
xostulata, in eadem relatione contenta, nulla umquam
hactenus edita fuerit instructio, tandem in Concilio Romano, celebrato an. 1 a s. sub Benedicto XIlI. praeseriptum fuit, ut haec a dicta Congreg. efformaretur squam publici Iuris fecit Benedictus XIV. in appendice ad tomum primum sui Bullarii sub num. I. quam hie
transcribere omitto , eum certo eredam ad quemcum
que Episcopum transmisiam fulse. Citata Sixti Constitutio η manara Pistinae . eo firmata fuit a Benedιcto xl V. Gnitit. Iancta.
23. 2 ovembris 17 o. & insuper extensa cum additio ne poenarum in contra facientes , ad quoscumque Ab
bates , aliosque , habent ex monasteria , seu Ecclesias cum iurisdictione quali episcopali, territorio 1 arato, ut sequitur.
. V. Praeterea scientia. & auctoritate praedicta. hac nostra in perpetuum valit ira Constitutione, sancimus, decernimus, ct mandamus , ut omnes, ct quicunque Abbates, Priores , Praepositi. aliique quocunque nomine , ac titulo nuncupati , ct quacunque dignitate , etiam Cardinatatus honore insigniti, sesulares , & quorumvis Ordinum Regulares , ad monasteri tum , seu Ecclesiarum, particulare, de separatum territorium habentium regimina , jampr moti , ct in posterum pro tempore , etiam per viam eIectionis , postulationis, aut aliter quo vis modo promovendi. monasteria , seu Ecclesias hujus odi in titulum, commendam , administrationem, aut aliter quomodolibet obtinentes, vel in posterum assecuturi, qui videlicet spiritualem iurisdictionem, quasi episcopalem . cum temporali etiam , vel sine, in monasteriis ,& Ecclesiis praedictis, eorumque territoriis, districtibus, ct quasi dioecesibus, ab omni alia Episcoporum dioecesi omnino seiunctis, & separatis, quocunque jure ,& titulo, vel ex origine, vel praescriptione. vel ex indulto , S privilegio Apostolico exercent, antequam eorumdem monasteriorem , seu Ecclesiarum possessionem adipiscantur . & in eorum regimine . &administratione se de aliquo immisceam, si quidem praesentes in curia suerint , in manibus S. R. E. Di coni Cardinalis , ordine Prioris . si vero absentes, in manibus Nuncii, aut legati Sedis Apost. si praesens fuerit, sin minus, in manibus alicujus Epis rapi, aut Archiepiscopi , eorum arbitrio eligendi, cum Romana tamen Ecclesia ecclesiasticam comunionem habentis. tanquamis ejusdem ApostSed delegxti, jurent, juxta formulam inferius describendam.se sacras BB.Λpost. Petri, & Pauli memorias persenaliter, ac per se ipsos visitaturos, ac in stiper nobis ,& bucceGstribus nostris, pro tempore existentibus Romanis Pontificibus , statutis hac nostra Constitui. temporibus . rationem reddituros de commissa sibi monasteriorum . de Ecclesiarum procuratione ; in notitiam nostram , nostrorumque Succetarum perferentes quaecunque ad ipserum m steriorum .de Ecclesiarum statum , &ecclesiasticie disciplinae in Clero, di populo obtavantiam. de animarum salutem , quae illorum fidei creditae sunt , & ad divinum cultum, dc gloriam pediti nent; vicissim recepturos a Sede Apostol. monita , & mandata . quorum censura, de quae coercenda fiunt, resercentur, dc quae observanda sunt , sanciantur , de quae bene caepta ε atque instituta, appmbatione , de confirmatione nostra, nostrorumque Successorum ad debitum finem
q. VI. Quod si legitimo impedimento detenti fuerint , jurent, is praedicta omnia adim
pleturus per certum nuncium,ad id speciale mandatum habentem , ct de gremio suorum mon steriorum , ct Ecclesiarum. in dignitate ecclesiastica, seculari, vel regulari, constitutum. aut omnino per aliquem Sacerdotem secularem, vel regularem spectatae or itatis , ac religionis ,
de supradictis omnibus plene instructum , per quem etiam de huiusnodi impedimento docere debeant legitimis rebationibus, ad .Romanae Ecclesiae Cardinalem Praesectum Congreg. Sacri Concilii transmittendis. l. VII. Ad hoc autem debitum visitationis , dc relationis suorum monasteriorum , dc E elesiarum ossicium opportune explendum, supradicti omnos Abbates, Praepositi, Priores, de
192쪽
quo nepte alio dignitatis. vel ossicii nomine nuncupati , tam regulares , quam multires, It
si videlicet, vel ex italicis insulis , veluti Siculi, Sardi , Corsi , dc alii adjacentium pruvinciarum Italiae tertio anno, reliqui vem in aliis provinciis, regnis, Sc terrarum orbis partibus . et regionibus existentes. tam qui nunc sunt, quam qui in posterum erunt, quinto anno teneam tur, diligenterque pro viribus adimplere . nobisque, de nostris Successeribus rehibere studeantae curent, idemque institutum tertio quoque , de quinto anno repetant , de observent. Haec autem annorum s tia a tempore captae possessionis, di sitscepti monasteriorum, de Ecclesiarum regiminis , de curae incipiant.
q. VIII. Ii vero , qui de Ecclesiis, de monasteriis huiusmodi iam provisi, in earum pacifica possessione a biennio, de amplius reperiuntur . vel quibus praefinitum a nobis superius tempus a die habitae possessionis iam emuxit intra annum , si in Italia , dc insillis adjacentibus ;intra vero biennium, si extra sint, a die publicationis praesentis Constit., ad nos praefatam sua rum Ecclesiarum relationem, de deinde singulis trienniis , aut aliis praestitutis temporibus pro locorum conditione , dc ditantia ad nos transnittere , de sacras Apostolorum Basilicas visitare, dc nostro conspectui , dummodo impediti legitime non fuerint, se praesentes sistere debeant, ut
S. R. E. matris suae complexu recreati.&paterno humilitatis nostrae colloquio confirmati, ad monasteria, de Ecclesias suas regendas alacriores, de instructiores revertantur.
q. t X. dubemus igitur in virtute sancta obedientiae supradictis omnibus Abbatibus , Pri
ribus, Piaepositis, aliisque quocumque tituis . vel nomine nuncupatis, vel quacumque digni late praesulgentibus , tam rinularibu , quam secularibus, praeχntibus , ct futuris , ut visitati nem praedierim , ot insiper relationem . statutis a nobis temporibus faciendam, sibi, suisque monasteriis, di respective Ecclesiis adeo utilem , ac necessariam juxta praescriptam alias Epi mipis formam , omnino conficiant. Si vero, quod absit, a nobis praecepta, dc constituta pro mpte exequi neglexerint. eos ab ingressu Ecclesiae, ac etiam ab administratione tam spiritualium . quam temporalium , necnon a perceptione mictuum sitorum monasteriorum, δι respec ve Ecclesiarum, ab Episcopo , vel Archiepiscopo, monasterio , aut Ecclesiae Nullius viciniori, omni exceptione, te mora cessante . interim libere exigendorum , de in opuς fabricae , m o namentorum Ecclesiae emptionem, prout maior exegerit necessitas , inmmendorum , ipse fa cto tamdiu suspensiss esse volumus, donee a contumacia resipiscentes ,relaxationem sit Onsio nis huiusnodi a Sede praedicta meruerint obtinere.
u. X. Formula autem juramenti praestandi ab Abbatibus, aliisque, monasteria, seu Eces sus habentibus cum iurisclinione quasi episcopali , de territorio separato talis est . Ego N. ab hac hora in antea fidelis. de obediens ero B. Petro Apostolo , Sanctas lue R. manae Ecelesiae , & Domino nostro. Domino Benedicto Papae XlU. suisque Succetaribus,can
nice intrantibus; non ero in consilio , aut consensit, vel facto , ut vitam perdant, aut mem brum , seu capiantur mala captione, aut in eos violenter manus quomodolibet ingerantur, vel
injuriae aliquae inserantur, quovis quaesito colore. Congilium vero, quod mihi credituri sint, per se, aut Nuntios sitos, seu literas, ad eorum exmnum . me sciente, nemini pandam . Papatu Romanum , de Regalia S. Petri adjutor eis em ad retinendum. & desendendum ; silvo meo ordine , contra omnem hominem. Legatum Sedis Apostolicae in eundo, de redeundo honorifice tractabo, de in suis neeessitatibus adjuvaboe jura , honores, privilegia . de auctoritatem S. R. E. Domini nostri Papae, di Succeorum praedicto lim conservare , desendere , augere, dc promovere curabo. Neque aro in consilio , vel facto , utractatu, in quibus contra ipsum Dinminum nostrum. vel eamdem Romanam Ecclesiam aliqua sinistra , vel praejudicialia persen rum , iuri , honoris, status , & potestatis eorum machinentur, de si talia a quibuscumque travehari , vel procurari novero, impediam hoc pro posse. di quanto citius potem, significabo eisdem Domino nostro , vel aIteri, per quem possit ad ipsius notitiam pervenire et regulas Sancto
rum Patrum , decreta, ordinationes , seu dispositiones, reservationes, pravisiones , dc manda
in Apostolica totis viribus observabo, & iaciam aliis observari. Haereticos . Schismaticos , et rebelles eidem Domino nostra, vel Succeis,ribus praedictis repose persequar. de impugna' hor Sacras BB. Apostolorum memorias singulis trienniis personaliter , ac per me ipse visita bo , de Domno nostro . Succenbribusque prasatis rationem reddari de dommita mihi mnae re . deque rebus omnibus, ad mei monasterii, seu Ecclesiae statum. ad Cleri, Et populi disciplinam , animarum denique, quae meae fidei creditae sunt , mutem quovi, modo pertinentibus .it vicissim mandata Apostolica humiliter recipiam, liquam diligenti re exequar et quod rilaritimo impedimento detentus fuero, pravit1 omnia adimplebo peteretum nuncium , ad hoc
193쪽
PARS L EX LIBRO II. DECREΥΑLIUM .
speciale mandatum habentem. de gremio conventus monasteri; mei, aut alium in dignitate ecclesiastica constitutum, seu alias Perssinatum habentem, aut , his mihi deficientibus , per aliquem alium Presbyterum secularem , vel regularem spectatae probitatis , ct religionis ν de supradicti x omnibus plene instructum. De huiusinodi autem impedi mento docebo per legitimas
probationes ad S. R. E. Cardinalem CongrΔac. Concilii Pi a sectum perdictum nuncium trans. mittendas. Possessiones vero ad monasterium meum pertinentes non vendam , nec donabo , neque impignorabo , nec de iiovo inieudabo , vel aliquo modo alienabo , etiam cum consensu comventus monasterii mei .inconsulto Romano Pontifice . Et si ad aliquam alienationem deven m , poenas in quadam super hoc edita Constitutione contentas , eo ipso incurrere volo. S ic me Deus adiuvet , de haec Sancta Dei Evangelia.
Laudatus Benedictus XIV. lib. XIII. de uno I.
cap. VI. Mim. I. edit. Roman. 17ys. ex decreto
Clemeniis vll L fuli Issa. probat, ut siquando alicui Episcopo Coadiutor ab Apollatica Sede dat iis fuerit, vel illum , vel hunc ipsius nomine teneri ad hane visitationem. Sicuti Sc Administratorem Episcopatus datum alicui Regio Principi in legitima aetate nondum constituto, tam proprio , quam huius nomine ex decreto Congreg. Com. iub die a 3. Augusti is ras opinatur Le. cIt. etiam ad ipsam teneri, Epist pos Titulares , etsi careant adna iniit ratione Ecclesiarum , ad quarum titulum sunt promoti, & consecrati: quamvis in prima editione elutilem Operis, edit. Itonia
an . I 7 8. lib. IL e . m. num. 2. contrarium firmave
rit ex declaratione Clementis VIII. an. I94. relata lib. VIII. decretorum cons. Cunci pag. Icio. in hac secunda tamen editione Icte. mox cit. videtur adhaerere assii malivae opinioni , ea motus ratione , quod licet hi Eeelesarum suarum statum plene ignorantes , nullam illarum relationem facere possint. verum Cum, , in visitatione c sui it verba Mnedicti saerorum Li-
,, minum praeter venerationem erga SL Apostolorum, , cineres , debitae Rumano Pontifici submissionis , de , , & obedientiae actus contineatur , cumque et ux,, Episcopus Titularis , licet abiens , R impeditus , , , quominus ad suam Ecclesiam accedat, de huius ta- men statu aliqua identidem cognoscere possit,qui Pon- ,, tifici reserenda sint , S quorum occasione aliquid in ,, ejusdem Ecclesiae utilitatem proponendum occurratri Hine affrmandum videtur , Episcopos quoque Tituis lares ad Sixtinae Rullae observantiam teneri , cui , , sententiae adheret etiam Thomassinus de venoe nos. ,, Ecel. ἀδεψι. par.II. lib. III. cap. XLII. numen Ia. ,, ω II./Quidquid autem sit de hac opinione , certum est, hodie consuetudinem contrarium obtinuisse , cum ne goeia . & causae harum Ecclesiarum pro rerum oppo tunitate pertractentur in Sacra Congr. de Propagandapide a
De variis quaestionibus , & dubiis ei rea visitatio. nem ad limina Amitalorum , vide Fagnanum ad hoc idem eaput Ego Episcopus .
Chνur XU. UERuM , ex Decretrii Caelemni LV rescripta, juxta Galet, Archiepiscopo Frundusino , espars Mereialis ejusdem Amisicis ,relmae in capta. Cum non ad homine , dejudiciis, Iicet GDeius rescriptam existimet Sirigoniensi Archiepiscopo.
V Erum in ea quaestione , quae quinto loco proponitur , an a sacramenti vinculo QIva tur, qui istud inviti pro vita , & rebus servandis fecerunt , nihil aliud arbitramur. quam quod Antece res nostri Romani Pontifices - , Gregorius VII. , nus II. atque alii arbitrati suisse noscuntur, qui tales a juramenti nexibus ab Qlverunt. Caeterum , ut agatur consultius, de auferatur matern pejerandi , non eis ita expresse dicatur , uti ramenta non servent, sed si non attenderint ea, non ob hoc sunt tamquam pro mortali crimine
Cum In hae Decretali declaret Caelestinus, non
esse puniendos tamquam pro mortali crimine , non servantes juria mentum, metu praestitum pro vita , Δ rebus conservandis; eamdem declarationem sibi obieeit S. Thomas P. a. q. 98. an. m. ad I. pro firmanda coria traria Theologorum sententia, communiter recepta ,
simulque explicat . in quo stasii hujusmodi declaratio
accipienda sit, ibim Per metum . Greeactionem non
auferra juromerio promissoria viae obligandi respeia urias , quod licite fieri potest . ideo si aliquis non,
impleat, quia coactus juravit , nihilominus pe6rium iηcurrit, peecat, potest tamen per auectorita istem summi Ponti eis c in o & Epilcopi . aut alterius, potestatem delegatam habentis ab obligatione
Iuramenti praesertim si eoactas fuerit tali metu , qui cadere posset ια virum eostantem, jurans absolvi ; quos autem dicitur tales non esse puniendos , tamquam promoniai erimiae . non ideo dicitur , quasi noη pereent
194쪽
HHIter in Dis e felotia ra sed quia in Deo extereo minor eis poena instigitur propter ei umstantiam metus , quo Belle pereellitur humana Darilitas.
Si autem ageretur de pretestanda re iuramento pro misa , quae esset materia levis, iuxta fere omnes Theologos, etiam dignioris notae, sive haec sit tota materia, sive pars promissionis , iuramentum, sive sponte, sive mari emissum , in exeeutione admittit parvitate materiae , ac proinde inferunt, transgressorem non es se reum mecati Iethalis . inod tamen admittendunt a non esse exillimarem, si esset tota materia, eum in cimissione illius redderetur Deus testis talsitatis Iuxta senistenti am D. Thomae , qui M. MI HL ait m t iretis iurans xt faciat ureum esse id, quod juravis .ati rian deest voris θιν-enti si autem materia sit dividua, & iurans, in actu Iuramenti habuerit im
tentionem , eam totam praeliandi , certum est apud omnes , tale iuramentum admittere parvitatem materiae in executione. o sic transgreabrem venialiter pec
care , si pars non praestita sit levis . De hae quaestione uide allata a Paulo Gabriele Antoine tract. de virtute vligionis, cap.Im de Inremeato, quae M.
CAPur XXVIII. Cuu eouri uehet . ex meretrii Innocentu ILL rescripta Episcopo Belisaeensi. CUM contingat interdum, quod, costante matrimonio ι mulieres alienationibus, super
rebus dotalibus. &donationesbus propter nuptias consentiant, ne ulterius contraveniant propria Sacramento firmando, ac soluto . processu temporis, matrimonio, contra Venire nitam tur: utrum hoc eis liceat, a nobis tua fraternitas requisivit. Nos autem s. t. resp. quod, etsi m
lierum consensiis in talibns non videatur obligatorius secundum legitimas sanetiones . ne tali in mm praetextu viam contingat periuriis aperiri, mulieres ipse servare debent hujusmodi jur minita , sine vi , & dolo, sponte praes ita. cum in alterius praejudicium non redundent, nec O, servata vergant in dispendium salutis aete .
Huic me retali, perquam abrogata est Lex UII. q. t 6.1. de Pactis, ct L. Ron dubium C. de ter de
cementes, mulierem non teneri servare iuramentum de non veniendo contra alienationem rei dotalis , acces
sit ampliatio facta a Bonifacio UIII. in cap. II. Licet mulieres , hoe eod. tu. - G. statuente insuper, uti diees seculares in hujusmodi causis omnino teneantur servare dispositionem iuris eanonici, re non civilis , de ad id etiam compellantur a locorum ordinariis, sub P na ex ommunicationis . ibi.
Licet mulieres, quae alienationibus dotium. & donationum propter nuptias consentiunt, non contravenire proprio juramento firmantes , servare iuramentum huiusmodi, non vi, nec dolo praestitum de jure canonico teneantur , quia tamen . quidam judices eculares, eas contra praefatas alienationes audiunt, quamvis eis constet legitime de hujusmodi seramento: nos animarum periculis obviare volentes, stemJudices adservandum hoc ius canonicum per locorum ordinarios censura ecclesiastica decernimus compellendos.
C Fur XXXI. Parietio vasYRA . ex Deeretrii Honorii LIL reseripta Anselma, Garrido omnieis Milochenis. P Etitio vestra nobis exhibita continebat , quod, Ecclesia Antiochena vacante, Princeps Amtiochenus timens cianspirationes aliquas fieri contra eum. a vobis iuramentum extorsit, quod contra ipsem de caetero non essetis de infra. interpretatione congrua declaramus , Vos iuramento huiusnodi non teneri. quin pro viribus, &honoribus ipsius Ecclesiae , ac etiam specialibus vestris legitime defendendis, contra ipsim Principem stare libere valeatis, coercendo vos a machinatione dumtaxat, per quam idem Princeps deberet lasionem perstaM HIsui omissionem incurrere principatus.
195쪽
Nimis, hoe eod. tit. delu apta ex C ncilio Lateranensi, nisi fiant ratione laudi. Huic damnationi aceessit Decret alis Nicolai Iu
relata in Op. I. Cominiit , in VL hoc eod. tu. enumerans varix iuramentorum genera,libertati ecclesia ilicae
contraria , si b verborum generalitate concepta, quae illicita eise declarat.
Conting It in nonnullis Ecclesiis de earum constetudine observari , quod nec ipsarum Praelati, cum primo ad Ecclesias ipsis accedunt, admittuntur, nec Canonici, cum de recipiendis ibidem novis Canonicis agitur, aliter recipiantur in ipsis , nisi jurent statuta , ct consiletudines ipsarum Ecclesiarum scripta, & non si ripta, inviolabiliter observare; inter laicos etiam in multis civitatibus, castris, & terris, in suis Potestatibus, Rectoribus , vel Oiscia Iibus assumendis, consuetudinis morbus irrepsit: quod Potestates, Rectores, S Ossic ales hujusmodi. ad potestarias, rectorias , & ossicia eadem, nisi prius servaturos, se statuta ipserum locorum clau saturaverint, nullatenus admittantur ; quia velo in statutis, ct consuetudinibus supradictis imterdum aliqua reperiuntur illicita, seu impossibilia , vel obviantia ecclesiasticae libertati , ne sub tali generalitate jurandi sic jurantibus peccandi occasio praebeatur; cum juramentum non fuerit , ut esset iniquitatis vinculum , institutum . hac generali Const. animarum periculis obsistere cupientes , praecipimus a quibuscumque scientibus contineri in praedictis consuetudinibus.& statutis illicita . impossibilia, vel libertati ecclesiastica obviantia, juramenta huiusmodi aliquatenus non prael ari, & talia i uramenta ea intentione facienda , vel facta, ut etiam illicita . vel impossibilia , seu ecclesiasticae libertati obviantia observentur, cum etiam sita tali intenti ne praestari non possunt absque Divinae Maiestatis offensa , decernimus in huiusmodi illicitis .im mssilibu , seu libertati ecclesiasticae obviantibus, non scrvanda , quin potius pro animarum sali. te, si sub ibrma praedicta , vel simili aliquos ignorantes praedicta illicita , seu impossibilia , vel libertati ecclesiasticae obviantia iurare contigerit, ad observanda dumtaxat licita , possibilia , & non obviantia libertati ecc Iesiasticae iurantium reserri debet intentio et declaramus quoque juramenta sub huiusmodi generalitate . qualitercumque , & sub qualicumque verborum fomnia praestita. vcl praelianda , ad licita , possbilia, & libertati ecclesiasticae non obviantia tantum extendi ; ipsssisque jurantes ad alia per praestationem juramenti huiusmodi non teneri.
Haee Nicolai Decretalis expresse coiisirmata est , elentes adversantia decretis Concilii Tridentini et mo& etiam extensa a Gregorio Xllti Constit, Inter . po- additione poenarum tam in exigentes, quam in saetiam stolica, s. Septemb. I S . adiurantes, ct Jurare fa- tes talia iuramenta , ibi.
β. II. Nos .... praesi ntium alictoritate innovamus praedictam Constitutionem Nicolai Papae, ibidemque alias omne; canonicas sane iones deabusii, & reprobatione huiusmodi iuramentorum promulgatas, volumus lue eas ubique ab omnibus, ctiam, quoad praeterita, inviolabili
ζ. III. Ac etiam praecipimus , I interdicim Praelatis , Canonicis , & aliis supradictis ,
nec non Ecclesiarum capitulis ,& monasteriorum , caeterisque conventibus, civitatum, quo que castrorum .& terrarum, communitatibus, Spersisn Is quacumque dignitate praeditis , ne ulla omnino iuramenta illicita , impossibilia , damimsa , vel libertati ecclesiasticae , aut decretis Concilii Tridentini obviantia , sive ante , sive post electiones, confirmationes , provision f,
receptiones . admistiones, aut alios actus , ubicumque , ac quocumque tempore , etiam praetinxtu cuiusvis consuetudinis, quantocumque tempore observatae, quae potius corruptela est censenda, sive in genere , sive in specie praestare, reddere, vel exigere , neve super praestitis , redditis, vel exactis hucusque, quemquam in judicio, vel extra inquietare audeant quoquo modo . vel turbare; illos enim , qui iuramenta illicita , impossibilia, damnosa. vel ecclesiasticae libemtati . aut decretis dicti Concilii obviantia exigere contenderint, Episcopos videlicet , & alios quacumque pontificali dignitate praedictos suspendimus a Divinis: capitula vero, &contentus, eorumque Ecclesias, di loca omnia interdicto ecclesiastico supponimus, ac singulares per has excommunicationis sententia innodamus , inhabilesque facimus ad obtenta, Salia obtinenda eo ipse, nobisque & Romano Pontifici pro tempore existenti relaxatiotiem suspensionis, & ii dicti, nec non absilutionem ab excommunicationis sente alia hujusmodi perpetuo reservamus . . IV. Decernentes eo , qui talia juramenta stienter praestiterint, usu , dc commodoreis
In hae petretali Honorius damnat iuramentum, praestitum Prircipi lateo ab Ecelesiastico de non stando contra illum ullo modo, si intelligatur de non uando
etiam 3uste. v. g. quando usurparet iura, vel hona Eeclesiarum ; & generaliter loquendo, talia essent omnia iuramenta , quibus Ecclesiasti cogerentur exhibere Prineipi lateo fidelitalcm , quae damnantur etiam ab Innocentio IlI. in ejus Decretali , relata in eap. XXX.
196쪽
rei, & gratiae . cujus causa iuraverint, eo ipsis privatos esse , alios vero ignorantes ad praealto rum juramentorum huiusmodi obses uationem minime teneri r necnon irritum , ct inane quis quid secus per quoscumque scienter , vel ignoranter attentatum est hactenus , ct deinceps contigerit attentari .
Nota I. obseruari laesentes . vel observantes saluta de consuetudine contra libertatem Ecclesiariam, praeter excommunicationem latam in Iure communi, de speciatim in eap. Noverit, de excom. incur
rere etiam latam a Bulla Getiae, j. XV. quem vide in fine hujus operis. Nota II. Licitum esse ecclesiastieis praestare iuramentum fidelitatis laico Principi, illud exigenti , non ablalute eoactum . sed sub eonditione voluntarium , si in tali territorio morari velint, propter lecuritaten status; sed tale iuramentum illi non praestandum mi tamquam Superiori , sed tamquam comparti Reipublieae
per modum contractus, Thesauri de Paenis etesesiastici eap. I. ver b. Dramentum, in quo vide reliqua ei rea
huiusmodi , & similia iuramenta. , quae laico Principi ab ecclesiasticia praestari possint , vel non .
CAFur XXXII. Ex Lirastis, ex meretrii Honorii LV rescripta Archidiae vi , cdi nodisro G. Canonico TH U. EX literis vestris accepimus. quod super causa usurarum vobis, pro G. contra E. ab Ap stolica Sede commissa, non potuit per testes ab ipsius G. parte productos de Rrtis quantitate liquere . licet de obligatione pignoris constitisset. Unde expedire videtur, quod exigeretur de dicenda veritate a partibus juramentum , cum ex fama quasi notorium habeatur, piaefatum E. ex quadam terra ipsius G. sibi titulo pignoris obligata statem ' & amplius percepisse. Ne igitur ex hujusmodi iuramenti desectu iustitia, occulta veritate , succumbat , mandamus 3 quatenus spartes ad praestandum hujusmodi juramentum per censuras ecclesiasticas, appellatione remota,
cogatis. Casus huius Decretalis est eirea contractum , de
quo eum dubium effet, an veram usuram in lueret, iussis Pontifex , ut compellerentur partes etiam per censuram ecclesiasticam, appellatione remota, ad prae. standum iuramentum de veritate dicenda .
Huic sanctioni tacite derogatum ese ridetur Gregorio Ix.qui in sua meret ali ex integro desumpta ab Edicto Praetoris. & eius interpretatione per Prudentes facta , relata in eap. XXXVI. Iura metitum , hoe e dem. tis. quotiescunque reus eonventus eii actione famosa. declaravit, non licere iuramentum illi resurre , ibi .
Iuramentum a te parti delatum, nisi justa de causa non potuit recusari . Quamvis quod in judicio aperte parti desertur. recusari pollit licite, ac referri, nec liceat convento famoia actione referre hujusmodi iusiurandum.
Huius Gregorianae Decretalis fundamento c lieet, haectet ad iuramentum litis deei serium nisus vane spem
param instruct . eaufeivssi cap. VIV. de juramenta suppletorio ob defect. probat. num. s. in aci. Ibstinet, hoe juramentum nunquam esse deferendum in causis criminaliter motis , aut etiam in civilibus exactione famosa . qualis esset causa usurarum, ut in supra transcripto Honorii textu, ibi τα , , Sed & passim Prae, , matici tradunt, hoc iuramentum ob periurii perie , , tum magna cum moderatione , dccircumspectione ,, esse deserendum. Atque in primis iuramentum haeis invicem probationis non esse deserendum, eum eri , , minaliter agitur, imo vel civit ter ex actione iam, , sa , qua reus damnatus redderetur infamis , tradunt, , communiter Doctores ad eap. . XXXVI. de jure,, iurando, ubi dicit Pontifex - nee liceat eonvectois famosa actione referre bujusmodi uramentum - rainis tionem illius allegat Dami P er in praxi rer. c
si vili rapaeLXXIX. num. p. ne videlicet reo detur - ,. casio peierandi, ut se ilicet infamiam evadat s sicuti,, ob per culum periurii iuramentum hoc deserendums, non e stan causa criminali, aut famosa 3 ita nee in ,, causa civili, ardua , & notabili , quemadmodum sis poli Glosam ad L. XXXI. f de ure Iurando, no ,, tant Daetores. Nemo etiam non videt, perieulum sis esse pejerandi, ubi de ro ardua . de notabili, perdenis da . aut lucranda agitur .
iidquid autem sit de iuramento suppletorio in
causis partium collitigantium , certum estin locis, quoa complectitur Co ilium Romanum , celebratum 2
no IIa 3 sub Benedicto Xul. probibitum esse iud eibus sub sera a nullitatis, & omnium rum ,illud exigere a reo principali, criminaliter examinato, ut ex isquenti decreto, relato eapaL tit.a III. eiusdem Conci Libi .
197쪽
PARS I. EX LIBRO IL DECRETALIUM
Stylum itaque in quibusdam Curiis secularibus, ct ecclesiasticis . nullo unquam ju pra
ceptum inolevisse perpendimus, ut judices, sive eorum notarii. aut scribae . reos , criminali iacinore acculatos, examinaturi, juramentum ab his praestari jubeant de veritate dicenda . . Quia tamen ex hoc quotidiana, sicuti est experientia compertum, nec in fisci favorem, nec comtra reos ipis, qui ut plurimum patrata a se negant delicta, utilitatis aliquid elici non ignor tur, adeo ut peculiari in hac facti contingentia , nedum talia deinceps iuramenta exigendi ne-ressitas non adesse probetur ; imo potius , ne illa penitus exigantur sacri ipsa iuramenti ratio postulet, ac suadeat. Hinc est, quia nos , rationibus utrinque perpensis, &quam plurium inhaerentes insignium tribunalium praxi, iuramentum ipsum, per reos , sic criminaliter inquisitos prestandum , consulto, dum uti principales tantummodo constituuntur, tollendum, & sit, moveticlum duci mus ; prout , sacro etiam approbante Concilio , praesenti hac Constitutione omnino tollimus, ac submovemus: nec iuramentum hususmodi ullatenus a reis eisdem , nisi tamen ut testes quoad alios examinentur , in suturum per quoscumque iudicos,& ministros, sub quom praetextu , caesa, & quaesto colore volims, exigatur, alias examen . sive constitutum, de acta omnia nulla sint eo ipsis , & irrita, omnique careant contra reos effectu.
Cum autem post dictum Concilium orta suisset
Romae quae: io, an nullitas hie inducta reni ringenda ad rei dumtaxat constituta , seit potius ad totum processuin , re lutum fuit. integrum procellam informatimim usque tunc cympilatum complecti, attento νο-
to super haec eadem quaestione pre into , & doctissime exarato a clarusimo viro Flavio Delphini, S. Romanae& Universalis In qnisitionis Advocato e quod volumilam typis a me di tum fuit in Additionibus ad Thesaurum de panis eelemmei eap. II. Oerb. uranientum . Nota I. Quod ex dicio decreto non eit interdictum , ab eodem reo iuramentum exigere de veritate dicenda , eum examinatur quoad alios. Nota II. Qied lieet in nonnullis , locis, qltos noneomplectitur cit Tone. Romanum , vigeat atauccon' suetudo exigendi a reo, criminaliter inquisito , dictum iuramentum,expediret quidem illam ubique aboleri ob validissimas rationesi experientia comprobatas, in laudati Conei l. textu allatas r quemadmodum die 6. Iulii H,97. propositnm etiam fuit S. Cong. Cis . a qua . discumo dubio, an expediret, illam a Summo Ponti fiee abrogari , rescripti m fuit, ut scriberent pro veritate Theologi, de Cano istae r nulla tamen decisio emahata reperitur ob diicordes sotta se dictorum Theologmta,& Canonistarum sententias. Si legas Ludovicum de Ameno Practica Crimi κ. par. I. tit. XIX. ζ. In verbis Reus u. 6. iisdem rationi bas, quibus innixum est Cone. Rom. dictam consuetudinem abolendam ostendit , pari modo, quo laudatus Uanesipen. & DD. ab eo citati. Si vero leges Ursa vam Instit Crimin.
stinet, innixus potissimum iupra rela' Honorii Deer tali i qui tamen scripsit an. XVI v. ante dictum C c. lto rianum; non enim forsan ita se usisset, si scripsine post, cum fuerit unus ex Decretalistis ei talem Conc.
CAPur l. Cos Tis uir , ex Decretali Nicolai LII.
In hae Decretali, cuius textum transcribere innit to, damnat Nicolaus eon siletudines, & satum , quibus observatur, ne Canonicis ad Canonicatus possessionem,
Praelati ad Eeelesias , ossiciales ad oscia recipiantur , nisi prius iuramento prael ito de observandis illarum universitatum statutis, & eonsuetudinibus, seriptis, vel hon scriptis, intelligendo etiam de illicitia. impossibilibus , vel libertati ecclesiallicae contrariis . Et declarat Pontifex, in iuramento generali praedicto ea non contineri , neque praestari posse de illis iuramentum rei si praei litum fuerit , nullius esse momenti eum iuramentum non sit vinculam iniquitatis , neque sedivandum sit eum Dirine Maiestatis es fa . Haec Decretalis confirmata, & simul ampliata est a Gregorio XIII. Conili tutione Inter Apostoluas , s. Septembris i 384. extensa eli scilicet . ut procedat etiam de iuramentis, seu observantiis, obviantibus de cretis Trident. Item ut procedat, sive iuramenta prκ stemue, sive ante . sive post adeptam possessionem, derogando cuicumque consuetudini , etiam inlinem rabili. Plaeterea statuit, ut exigentes talia Iliramenta
illicita, seu impossibilia , seu contraria Iuribus ea salileis, si Episcopi sint, seu ponti se ali dignitate pri
ditiis incurrant suspensonem a Divinis r si vitaveriit tes ecclesiasticae , idest capitula, di conventus , eo minque Ecelesiae , sic loca omnia laicalia, incurrant inte
eictuat persenaIe , & locale respective e si autem sint singulares personae, Episcopis , aut Pontificibus ins
riores, incurrant excommunicationem , & inhabili a tem ad ossicia obtinenda , reservata Summo Pontifici praedictarum poenarum abolutione , Sc dis, nsatione . statuit tandem , ut scienter praestantes talia Iummenta, eo ipse, incurrant poenam privationis usus , commodi, rei, dc gratiae . euius eausa illicite iuraverint, ideri Maeficii, ossicii, aut praelaturae.
198쪽
est , quod obserori facientes . vel o, iure communi , incurrunt etiam exeommunicationein. serrantes stituta , aut consuetudines contra libertatem contentam in eap.xv. Bullae, in die Coenae Domini legimelesiallicam, praeter excommunicationem latam a sellia, quam leges in calce huius operis.
. nutiri XXV. De Exceptionibus.
Capur UIl. OL iu , ex me retali innaria LIL ad Abbatem S. Huserti, S. Ioannis, ae S. dormi, Leodiensis Dircesse missa. O Lim . . . distretioni vestrae nundamus. quatenus, si procurator dicti Guil. pmbare pintuerit exceptionem . quam coram Archiepiscopo propositit saepedicto , videlicet , se in causam trahi ultra duas dietas contra Constitutionem Conci generitis: vos appellationem dicti Guil. legitimam decernentes, negocio Ppersedere curetis tIn hae Deeretali statuit Honorius.obseruandam es, quisquam trahatur ultra duas dietas extra suam diace se Decretalem Innocentit III. relatam in cap. XXVIII. sim. Moη ulli . de I eripi. qua praeeipitur, ne per literas Sed utraque restricta est ad unam dumtaxat a Bo- Apollolicis , quibus causae judicandae committuntur , nitieio VIII. ut iam ostendi supra ad cit. cap.
CAνυτ XII. Excapriove u , ex Decretati Greg. LX.-Iuno is emanato 'EXceptionem excommunicationis in dilatoriis proponendis reus scienter omittens, in qu libet parte litis opponere minime prohibetur ; quod est in hac exceptione specialiter O, servandum , ne quisquam in periculum animae suae excommunicam communicare cogatur. Qui si eam omiserit, ut actor laboribus , ct sumptibus fatigetur, in expensis est legitimis condemnandus, excommunicatus autem publice , & si hujusti ii exceptio non η ponatur, nihil in , minus est ossiciojudicis repellendus
Hare meretalis ampliata, ex declarata est ab In- pltibias continetur, ut in sequenti Decretali, relata ii noc. IV. in Conta Lugdunensi , quae declaratio sex ca- op.L boeeod. tu. in UL
Pia consideratione statuit mater EccIesia. quod majoris excommunicationis exceptio in quacunque parte judiciorum opposita, lites disserat. 3c repellat agentes: ut ex hoc magis censura ecclesiastica timeatur a communionias periculum evitetur , contumaciae vitium reprimatur, de excommunicati. dum a communibus actibus excluduntur ; robore suffusi, ad humilitatis gratiam . de reconciliationis assectum facilius inclinentur: sed hominum succrescente malitia,quod provisum est ad remedium , tendit ad noxam . Dum enim in causis ecclesiasticis frequentibus haec exceptio per malitiam opponitur. contingit interdum disseret negocia, & partes satigari vhoribus, & expensis , proinde , quia morbus iste, quasi communis irrepsit, dignum duximus . communem adhibere medelam. Si quis igitur excommunicationem opponit. speciem illius , dc nomen e communicaturis exprimat, sciturus, eam rem se deferre debere in publicam notionetm, quam intra octo dierum spatium, die, in quo proponitur, minime computato, probare valeat aptissimis documentis. Quod si non prctaverit , judex in causa procedere non omittat, reum in expensis, quas actor ob hoc diebus illis se secisse docuerit, praehabita taxatione, condemnans. Si vero postmodum . instantia 6urante judicii, & probationis copia siccedente , de eadem excommunicatione , vel alia excipiatur iterum, & probetur, actor insequentibus excludatur, donec meruerit absblutionis gratiam obtinere: his, quae praecesse P. nihilominus in suo robore duraturis . Provise , quod ultra duas vices haec non opponatur exceptio , praeterquam si excommunicatio nova emerserit, vel evidens , & prompta probatio
199쪽
Spervenerit de antiqua. Sed si post rem judicatam talis excepti O pmponatur, executionem im pedit , sed sententia , quae 'cessit, non minus mbur debitum obtinebit . Eo tamen salvo i litii actor excommunicatus sit publice, di hoc judex noverit quandocumque, etsi de hoc reus non excipiat . judex ex incio suo actorem repellςre non postponat.
ΗHInnou. Peretatis ςonfirmata est a Clem. V. nicationis dari semper possie , etiamsi a Iudice assignD
in Cone. Viennenβ, ut in eius meretali , relata in tus fuerit terminus peremptorius de ea non proponen eap. unic. Exeam uniculonis i in cle estis. hoe est . da, dummodo in reliqRis 1ervetqr dicta Innoc. mero σου. qua cavetur , exceptionem dilatoriam excommit- talis .ibi .
Excommunicationis exceptio dilatoria in qualibet parto litis opponi potest . termino peremptorio per judicem assignato ad proponendum exceptiones declinatorias,& dilatorias, maobstante: strvata tamen Constit. sel. re es, Inn . Papae IV. edita circa hoc in Concit. Luod
nensi. ' . ni Hus XXVL De Praescriptionibus.
ut probat hic Gonzalea . PLacuit, ut si quisquam aliquem locum ad catholicam uoltatem converterit, si eum per
triennium , nemine repetente , retinuit, ulterius ab eo non repetatur . Si tamen peripstim triennium fuerit Episcopus, qui posset repetere, dc tacuit, si autem non ruerit. non pri judicetur matrici Ecclesiae, sed liceat , cum locus acceperit Episcopum, ex ipse die intra triennium repetere. Item si suerit Episcopus ad catholicam Fidem ex Donati parte convcrius , non ei praejudicet praefinitum tempus: sed ex quo die conversus est, habeat per triennium potest tem repetendi Iocym, qui ad ipsam pertinebat cathedram.
Videtur huic Deeretali. admittenti praescripti Sanmrum , Me eod. tis. approbante praescriptionemnem triennii contra Ecclesiam , derogatum suilla a Ge- triginta annorum , ibi. lasio I. c non Gregoris,ut probat Gondaler. cap. III.
Sanctorum Patrum sanctiones, statuentes confirmaverunt, de nos irrefragabiliter confirmamus . ut omnes possessiones ad singulas provincias nostrorum fratrum pertinentes , a qui
bus per XXX. annos possessae fiunt , quiete , & sincure absque synodali proclamatione perpetuo
reneantur. Verum . attento peculiari casu , de quo in suprat scripta Decretali Cone. Carihaginensis, diei posset, nullatenus eidem derogatum tasse a allata Gelasii Decretali , quandoquidem . ut animadvertit hic Henricus WagnereΚ. Societatis Iesiu , in commentario Sacrorum canonam . ibi agebatur de casu sinis gulari dumtaxat, se ibidem decisora ,, in favorem , , Fidei , ut Episcopi excitentur ad propagationem , , verae Religionis. Non tamen pro dit praescriptio, , , quando Ecclesia , sive Episcopatus, ad quem eiusmodi locus,ab alio Episcopo adFidem eonversus,*ρο, , ctat, fuerit vacans e semper enim tempora vaca- , , trinis, seu inhabilitatis Praelati. debent de medio,, praescriptionis contra Ecclesiam subduci. inod --,, ro idem Episcopo,ab haeresi adFidem converso con ,, cedatur, fit in favorem , tum Ecelesiae . tum Reli- ,, gionis. propter quam multa specialia inducta sunt, , , iuxta cap. In favorem, de Haret. in VI. Dictae autem Gelasii meretali derogatum etiam illa videtur ab Alexandro II l. in Decretalibus,relatishoe eod. tit. cap.ri. Ad aures, cap.VIII. Illud autem, in eap.IX. Dia indieante , in quibus flatuitur contra Ecclesiam non agatur de Romana , pro qua requiritur praescriptio centenaria , ut cap. XIII. XIV. hoc tit. hane non dari , nisi post quadraginta conti
Uerum neque haec allegata iura derogarunt eidem Gelasii ineret alit ibi enim sermo est non de praeseriptione Ecelesiae , eontra Ecelesiam , sed de praeseriptione Ecelesiae eontra quemcumque privatum , si huius bona eadem Ecclesia quiete, & pacifice possederit
per triginta annos.Derogarunt autcm antiquis iuribus , relatis in ean.I. Per singulas. can. II. Prasulum , can. IV. 2Meumque , cau. VIII. Placuit , Can IX.
200쪽
Illud autem te stire volumus, tepere, quod aqver*s Ecclesias minorem praescriptionem, quam quadraginta annorum Romana Ecclesia non admittit, licet quidam Cano s comprobent triennalem , & Ecclesi4 se potest adversus Eccl fiam quadragenaria temporis praescriptione tueri , de re illa , quam inconcusse quadraginta annis nescitur possedisse. Uerum, si de praescriptione, & interruptione inter partes fuerit quaestio mota , ab utraque parte testes recipi debent: sc si probata suerit intcrruptio , praescriptio non tenebit.
CAPυT V. Urai a Tt, ex Decretali AIexandri LIL. in Cone. generali LateranensiIII. celebrata . II 9. V Igilanti studio cavendum est , ne malae fidei possessores simus in praediis alienis: quoniam nulla antiqua dierum possessio juvat aliquem malae fidei posses rem, nisi resipuerit , postquam se aliena noverit possidere, cum bonae fidei possessur dici non possit; Ephesinus enim , Legislator solum propter vitandam miserorum segnitiem . & longi temporis errorem , & confusionem ἱ primus tricennali, vel quadragenali praescriptioni vigorem legis imposuit. Nobis autem , tam in rebus cognitis, quam latentibus placuit non habere vigorem .
Hic statuitur , misessorem malae fidei nunquam praeis pariter generali,Later nensi IT celebrato au. ia II . rem seribere, cui accessit Decretalis Inaue. III. in Concit. lata in cap. . ibi .
Quoniam omne , quod non est ex fide , peccatum est, synodali judicio definimus, ut nulla valeat absque bona fide praescriptio, tam canonica , quam civilis. Cum generaliter sit omni constitutioni, atque consiletudini derogandum , quae absque mortali peccato non potest obseravari. Unde oportet, ut qui praescribit, in nulla temporis parte, rei habeat conscientiam alienae.
Et cap.II. Possessor, de regia. Iur. in n. ibi, Pos ea GL de Uu eap. transferendis . & quod in praescri- βίον male fidei ullo tempore non re eribit. ptione longissimi temporis 3 o. scilicet , vel 4o. ann Ex quibus iuribus colligitur . rum nulla requiritur bona fides , neque ab initio . . I. Bonam fidem requiri tam in initio, quam in de- que in decursi L. Sicut, L. Omnes, ein L. Cum novise cursu praescriptionis, ita ut mala fides superveniens io simL, cod. depraeferi pr. 3 o. veι 4o. annorum. terrumpat praescriptionem in foro , tam eanonico , IlI. Minime attendendum esse ean. XV. Placuit. quam civili , cum in materia, peccatum respiciente , eos. XVI. q. 3. vero. Praescriptionem , ubi dicitur jus canonicum sequi debeamus . bona fides non ad tractum medii temporis . sed ad ini-ll. Per hos textus derogatum esse iuri eivili, di. tium posesonis restri- - verba enim huius textus sponenti, quod in praescriptione longi temporis , deis non sunt Concili Africani, cui tribuitur, sed Gratiani,cem scilicet annorum inter praesentes , & viginti inter qui Iuxta leges civiles loeutus elle eum autem fuerit absentes bona fides selum requiratur ab initio . uti ha- auctor privatus , in hac materia a Pontificibus defini-betur in si. Diutina XII. ἐnstiti de usu eap.oe in L. anse ta, non est audiemlus.
Capur XIII. An auo illuri Au, ex Decretati Inme. LII.
AD audientiam ... Respicientes insiper quod est longe validius ipsium negocium tam gere principaliter Romanam Ecclesiam , contra quam, nonnisi centenaria praescriptio