Litteræ annuæ Societatis Iesu anni 1601

571쪽

ue o PROVINCIA RH pNANA.bat, profani vini haustus nihil molestiae inserebat nostrorum 'pera Gigesimo demum anno, perfidia publice eiurata, rite communicauit. A

rifex post congressus aliquot Catholicam fidem se amplexurum ostendebat, in oci nescio quid expediisset . profectus hinc in urbe haeretica ex iurgio primum, deinde pugna, ipse pri iis lethale

vulnus accepit, & vulnerantem confodit: sociushoirendo contubernalis exitu audito, ne differendo conuersionem similes poenas lueret, caelestem lucem respexit perlubenter. Vulcano traditi libri haeretici, & incantationibus, veneficus & aliis superstitionibus contaminati. A d emone occupata superioris vitae noxas consessa, corpore valentio-redoinum rediit, in si ructionem acceptam , ne in agone quidem, qui post menses incidit paucos, neglexit. Alia conscientiae aculeis desperabund di amens consolationem non admittebat. interrogata, quidnam ali discruciaret, Dicam, inquit. A statim , Ah, dicere non possum. ad cetera verbum extorqueri non potuit. multo tandem labore & patientia nostri lacerdoti S, coepit cooperante Domino, recte loqui: Extra urbem sacerdotio ostro nunciatur in via ex mendicorum turba

ouendam animaragere. accurrit, rogat num comitteri velit.confessiis est articulate,& statim obiit, qui teste uxore. annis quatuordecim fuerat mutus. A quindecim millibus passuum Treviros

commeant, hanc una ob rem, Ut de peccatis confiteantur, qudd compererunt nostros in tranquiblandis conicientiis valere: nec fefellit spes. Tain lqui hinc ad aedem B. Mariae Virginis tribus milibbus passuum distantem, miraculis insignem, per-cgrinantur, quam qui opificij discendi aut exe cendi caussa urbes exteras visere statuerunt, prius 1 e Sacramentis communiunt. suidam relicta

572쪽

PROVINCIA RHENANA. 17xxxore cum pellice diu profugus vi ut: quaedam

aritum exosa, extorris..utiiq; a magistratu immunitate impetrata, ille uxori, haec marito sunt restituti. Coniuges nonnulli inter se dissidentes, in gratiam redierunt. A turpi quaestu reuocatae non uulla ': foeda consuetudo quoi undam dissψ-luta: superstitiones sublatae: peccatorum pericula incautis detecta : improuidis consultum bene. Huius exemplum non es: vulgare. Quidati an flagitiis, igne ferro ue vindicandis perdiu haesς-rat, nec ea suo Curioni detexerat unquam. Conscientiae tandem immani verbere adactus est, sibi pon aliter ad vitam aeternam aditum esse, nisi ex iudicis sententia per ignem. uxore igitur libertiaque relictis in exilium remotissimum abire con- nituerat, ubi in manus incideret magistratus, cui, quae designauerat, fateretur , ut in igne Deum propitium habere mereretur. fecisset, nisi prius Treviros isset, de suo proposito aliquem de nostra Societate consulturus: ubi confessus de tota vita, saniora cepit consilia, magnaque animi lap-titia,pro virili satisfacturus, domum rediit. dam concionem in ebrietatis vitium sibi dictam arbitratus, non prius de templo recessit, quam g neralem consessionem fecisset. Est qui ad vindicandum in potu excellum, vini usum in annum sibi interdixerit. Miles, pro damnis quae rusticis intulerat, de ducentis coronatis soluturum rece- Pit annuam pensionem, donec facultas si sun)mam numerandi. In virginum monasteriis exhortationibus & confessionibus effectum, ut nihil aliud quam vitam religiosam spirent. His non dissimilia inopidis, ad quae excursum, praestit Abbas a nostro sacerdote permotus Treviros venit, in Collegio confestus est, & ex suis, qui spiritualibus medixationibus exercerentur, misit. hoc pietatis

573쪽

movi NCIA RHENANA. pietatis genere in Collegio adiuti viginti &vnus inter quos Religiosi nonnulli, & Abbas alius: qui

rogatus, ut cuidam exercitia permitteret, in &VO prius, inquit, experiar. Huius exercitationem

squhd virorum ac mulierum aliquot monasteria commissa illi sinto multis profuturam speramus.

Inter amicos non defuit, qui nostram tenuitatem miseratus, Collegio amplius trecentos flore nos donauerit. Ad iuuentutem scholasticam veni . inus. Eius hoc anno capita r so censuimus. Omniabus praestant utriusque Partheniacae Sodalitatis alumni. Ad Christi natalem ut sese praepararent, octi duo ante, ad Sodales de humilitate nostri Sal vatoris ages Praesectus, sacrae Theolosi ς Doctor, cora omnibus in genua prouolutus, aliquod sibi pietatis opus iniungi, in magni Dei & humilis Saluatoris honorem petiit. Piae secti exemplum Iequuntur Assistentes, qui aut sacerdotes aut Da sistri S. Theologiae candidati. de ceteris aestimare sat est. Die D. I homae sacro Sodalas ad triginta obeunt hospitalia duo: nam in uno minor de paupere Christo merendi materies. unus inuentus,&tanto plenitis recreatus est: in altero sexaginta reperti, fidei mysteria incredibili feruore edocti, aubis panibus, haustu vini, & pecunia donati sunt: permulti ea re moti, nostris, qui spectaculo pio aderant, consessi sunt. Maiore feruore placu id ro petere ad festiuitate Dominicae Resurrectionis. Ad relegendam Domini pastionem per Quadi resinam, semel in hebdomada frequentes in oratorio conuenerunt. In coena Domini pauperes d lecti, quoru pedes toti a Sodalium primis, ii m-que epulum datum sacra lectione conditum: denique dimissi sunt liberali elecmosyna. Parascc-uen totam meditationi pastionis impenderunt: sub Vesperam flagellis a seipsis poenam exegerunt.

quod

574쪽

PROVINCIA RHENANA.

pridie festorum B. Virginis & aliorum celebrioribus Sodalibus solenne est, inter quos semper aliqui facet dotes numerantur. Sodalis, qui ob eruditionem & pietatem studiosis &ciuibus iapretio erat, magna rerum inopia premebatur: decumbenti Sodales dies nocteique adsist uni. Sa-ςerdos Sodalis de infirmitate certior factus, a viarinti milliatibus phaim aca destinati non deterat, qui proprium lectum submitti itiaret. denique n4hil intermiserunt, quod ad infirmi resectionem

sanitatemque pertinere arbitratetur. Quid commemorem, qua patientia aeger circumstantes recreariti qua cupiditate piam lectione & animae solatio exceperit Z quibus verbis matri lacrymas absterserit Z quibus votis caelitum, Virginisque patrociniuexpetiueriti Sentiens se viribus destitui, Christi essi siem exosculatus, Cito, cito, exclamat, beatissim e Virginis Litanias legite: ad quas ipse intermortuis vocibus, Or pro nobμ, cum responderet, citius spiritum red ii diti quam Sodales Litanias absoluerent Funus ita curatum, ut pristmaru ciues dicerent, extremum istud caritatis munus, abunde incitare, ad nomen Sodalitati dandum.

UDomus Probationis.

MoRs nobis eripuit Ioannem Foss: cuius quae

fuerit pietas, patientia ac resignatio, inualescente morbo maxime enituit: vix dedisse notatus

est doloris significationem, desideri j nullum in diacium. hoc identidem usurpabat, Dei voluntas ac Superiorum fiat. De mortui d collo capsa pendebat, variis Sanetorum patrociniis inscii pia & votis, cum primis, ut in Societate mori liceret: exauditus est. Sacramentis aegrorum munitus, votis-

575쪽

PROVINCIA RHEN NA. que Deo nuncupatis decessit. Ceteri quotidie viui

moriuntur. tantum dixisse de consuetis tironum exercitiis, ad vitandam satietatem, abunde est In externis istud numeretur: in puerorum grege,qui catechesiDominicis Ditisque diebus imbuuntur. qua intra, qua extra urbem, sexagenarius,&haud multo minoris aetatis femina , signum crucis tuniprimum efformare ad ducentis manum puerulipsane, id est summa contentione, didicerunt In

mendicorum agmen duum id millium est aliquando pro foribus Carthusaeo noviiij sese insinuant, docent Chri itianam catechesin, hortantur ad Consessionis & Eucharistiae Sacramenta, &quae locus postulat. Videas nostrorum exemplo mendicos alios aliis instare, arguere, nomina ad nostros deserre, ipsos adducere. Nonnumquam milites,& qui alij peregre veniunt, dum illac fortὸitet habent, quid reru agatur in quicunt; & quamuis principio rideant, mox eadem exsequuntur, quae alios praestare vident. nouitiorum in. dustria iam pridem ita in vulgus probata abiit, ut dum per urbem aliquando proficiscerentur, puer balbutiens, Pater,acclamarit, Pater doce me orare. In peregrinationibus obseruatum, tum demum mendicantibus abunde esse omnia, quando corporis posthabita cura, ad animum intende bant,&diuina pro institutionum ratione procurabant, quando ipsi aliis prius quoad poterat, benigne faciebant, aut cetae ab haereticis, ad quos non rard diuertendum, antea ludibrio habiti tui se sent. Coenobh Prior bene acceptos ab se dimi tens ad circumfusos, nostiorum habitu attonitos conuersus Ecquis, inquit collacrymans, is hoahabitu emissius ad monasterium referret pedem' Paschae ac Pentecostes seriis duobus in locis, act

millia viginti trigintaque distantibus, qui pagi

576쪽

irisque censentur undeviginti, duorum parochorum rogatu, quatuordecim diebus , subinde noctibus additis indefesso labore sudatum concionibus habendis, Christianae fidei rudimentis tradendis , sacrosanctis Eucharistia: & confessionis mysteriis administrandis: eo animarum fru-eru, si poenitentium numero metiendus sit, ut uno in loco alter e nostris sacerdos confessiones amplius quingentas exceperit, plerasque a teneris unguiculis repetitas. Virus animorum facilius euomuerunt, quod de Patrum Societatis fide D. cultateque pro concione monuisset Pastor. Vniuersi ergo ad confessionis locum se essundunt. sedem obstinati occupant, nullum cibi sumendi tempus reliquum faciunt: quin domum comitantur, pro foribus excubant, per scalarum gradus in

ipsum conclaue evadunt, confitcntibus ut operam det, instat. verum quod rudes & imp rati es sent, nulli prius Patris ad aures adire permissum, quam a comite fuisset de confitendi communicandique ratione instructus, quo compendio facerdos unus pluribus impendit sese. Errores erepti. odia sopita. concubinae legitimo matrimonio copulatae: estectum, ut blasphemandi licentia edicto satrapae & poena publica coerceretur. Crebra communio inducta: quae ita placuit, ut vulgus diceret, iam pridem cupiille videre diem, qua liceat,

quoties velis in anno communicare : hactenus

qui id fecisset, continud digito monstratum, quasi et enormis flagith reum, vel de magia suspectum quod insideat opinio, sagas diabolicae vexationis redimendae caussa, in templum ita re , Sacramenta sumendo profanare.)Reconciliationes aliquot factae eorum , qui animis dissidebant hon ilibus, tanta pertinacia, ut dictitarent, non, si Chrinus de caelo interueniat, pacem constixuturum.

577쪽

Reuerendissimus Dominus Susaganeus toto noster, hoc eodem in loco Confirmationis Sacramentum administraturus , uti nou rorum opera voluit:labore perfunctus,sibi nostiisque grates batur, & perpetua eiusmodi optabat auxilia. Societatis commentationibus non omnes exculti

qui expetebant, sed quibus per angustias domus licuit. Die S. Michaeli solam ni instituta est quadraginta horarum in domestico sacelloadom sticis oratio pro communibus necessitatibus Ecclesiae, exposito ad orandum noctu diuque sacro Christi Corpore, intermicantibus inam tenebraeerant arte inducta:ὶ Sanctorum reliquiis,reliquoque sacelli ornatu. quae supplicatio quantum aliis profuerit, ex eo aestimari potest, quod nostra domus caelest i spiritu visa est renovari. Res domestiaca, sui similis, angusta: sacelli tamen supellex thecis reliquiarum, signis, tabulis illustrior reddita est, potissim .in hierotheca, sacro Christi Corpori exponendo , ex argento auro inducto affabrdelaborata ac pondere visenda.

II v I C vitae post annum paene quadragesimum

'in Societate actum exemptus R. P. Iacobus Ernialderus, primus olim Societatis in urbe Mo-guntina, post R. P. Petrum Canisum nouitius, duorum Collegiorum rectoratu, ac uniuersae, prouinciae Rhenanae gubernatione, eximia cumptu dentiae indefessique studi j & amoris laude

perfunctus. hoc anno sexagenarius, ab omni functione remotus, qud i morbo ita confectus esset, ut pristinis laboribus par futurus non videretur: animam Deo post diutinum agonem, omnibus Sacramentis communitus redaidit , relicto prae-

578쪽

. . claro patientiae, humilitatis & laetitiae spiritalis in scruciatibus morborum tolerandis exemplo Eius decessiim sex nouorvira tironum compensavit pyrouentus. Eorum, qui ad Catholicae Ecclesiae gremium nostrorum industria commigrarunt.. numerus fuit capitum tredecim supra centum. Sacerdos apostata, qui vigintiocho annos uxore per sacrilegium ducta Ministrum verbi egit,cum religionem Lutheranam cum Caluiniana quod crebrd fit in nostra viciniaὶ commutare cogere- tur, ne alteram perfidiae & inconstantiae notam apud Deum & homines sibi inureret, maluit in rectam viam redire; cursum flectit ad nos; miserὰ superioris vitae statum deplorante benigne susci- pimus, exercitiis spiritualibus excolimus, solutum superioris vitae noxis & censuris, non dubi- ι

ramus tot annorum iacturam compensaturum.

Prii tenus in sectariorum Academiis Lutherana Theologia egregie imbutus, cum iam libellos duos typis procudendosrin Iesu itarum dogmata. paene parasset, eaque de caussa P. Gregorij de V lentia, veterumque Patrum commentarios sedulo peruolueret, quis sortilis premeret hostem; nu- tu diuino, quo)ongius legendo prouehitur,hoc . liquidius haud alienum,sea suum errorem cernit: itaque desperata victoria, desertis Theologiae castris,ad medicinae studium se applicuit, in quo& doctoratus gradum est consecutus . sed quo- niam veteres de fide controuersiae nullam meu ti. quietem indulgebant , Saxonia relicta huc

peruenit, & post aliquot familiaria de fide cum

nostrix Doctoribus certamina , manus victrici omnium monstrorum veritati dedit , xcussaque

intra domesticos Collegij parietes ad aliquot'diescos cientia, professione fidei &exomologesi pec-

579쪽

virus eiecit, dc coniugio cum Catholica consul in hac urbe inito, quasi pestulum , ne fluctuatiosi animi amplius locum daxst, obiecit. De rgensi Proses re,cuius conuersionem plenius . describent Spirenses, id tantum habeo,nos post quam Moguntiam transfugit, omnem lapidem mouisse, vi stabilem sedem hic securus figeret: - fecimusque bonorum virorum ope, primum, It xorem cum liberis, quae iniquὰ a Caluinistis detinebatur,reciperet, deinde, ut in Academic album referretur, ac postremὁ, ut domicili qm ad habi- tandurn, vectigatq; annuum ad familiam sustentandam liberalitate Illustrissimi Principis nostri attribueretur, quo comodius ac validius pestilen-tςm haeresiim , quam cum materno lacte, a patre verbi buccinatore imbiberat, quod facere coepit, conficere pergat: cuius viri idcirco mentionem faciendam putaui, quὁd non dubiis sermonibus, ac re ipsa cognouerimus, upiuersam ill in Academiam hoc exemplo ve menter commota. Vnus icerte Theologiae eorum auditor, qui iam bis in i Praedicantium consistorio, eloquentiae non vul- lgaris specimen ediderat, & breui publico Vese byrninisterio cohonestandus erat, clanculum huc transfugit: quem & aliud quiddam permoverat. Delata ei fuerat prouincia theses Theologicas oppugnandi in scholis. De argumento illicito obtruditur P. Costeri de controuersis Enchiri- dion ; ex eo optima quaeque argumenta iaculatur in Praesidem: cui ut vidit in dis luendo scrupohaerere aquam, totum Enchiridion studiosὰpe uolutare , ac de toto Caluinismo dubitate coepit, nec qi jescere prius, quam crebris cong Llibus Theologi unius adductus est , ut cum m apo gaudio erroribus pristinis , i professio

580쪽

int, ac partim testificandae, partim confirmandae fidei caussa, ad omnium Eccksiarum matrem Romam sese contulerit. Huic nuper ex eadem Hei- dei Ga successit vir grandaevus, ab annis viginti praecllicantis munere in aulis haereticorum Princis pum functus qui lectione Cardinalis Bellarmini, exemploque Professbris Heidelbergensis vicini sui commotus, non dubitauit praetextu vini quo 'abundabat, clistrahendi, huc venire, &cum Pro selibre quodam de nostris ad Collegium se conferre, t mores vitamque nostram nunquam an id exploratam cognosceret: quam ut paucarum ho-iarum interuatio cognouit, omnes animi sinus candide patefacere, & assirmare se prorsus cogitare de deserenda Caluini synagoga, detestari ex animo suorum doctrinam, vitam & mores. Iam totus in eam curam incumbit, quemadmodum distractis vineis & agris, quos in solo haeretico habet, ad nos, ubi aedes ad habitationem iam' et assignatae sunt, cum familia tota commigrare tu-

id possit. Adiungam de Mars purgensis Academiae Doctore celebri, qui cuida huius Collegh Theologo post perlectam Apologiam , in qua praedi

eius Professbr Heidelbergensis suae conuersio nis caussas pertexuerat, & theses de fide hinc ei missas , respondit in haec verba, Ex disputatione de Ide ad me transmisia, sicut etiam ex Apologia Iusti Calui ni dedecora nostra agnosco,ita distrahimur dissidiis, tantaque grassatur inter nos ii

pietas, ut mirum non sit subinde aliquos a nobis' ad vos transire, Deus misereatur, psalm. 67. Thου-

sum temo mihi gratissima fuit. Exercitia vestra scholastica ob sui limam fidem & diligentiam, summam etiam apud hostes merentur laudem:&si per sumptus saluaq; existimatione mea liceret,

nullita, quam apud vos filios in ebs liberalibus O O o i studiis