Notitia compilationis digestorum nouissimorum ex omnibus decisionibus tribunalium totius orbis, que huccusque extant impressae, a Doctore Marta expeditae

11쪽

AD LECTORES

Xpleta de sapientissimorum hominum consilio, hoc Noua Digestorum Compilatione, ut beneficium in iuris prudentiae professores conferri possit, Ad Clarissimos Bibliopolas multarum partium Euro Pae, super impressione per eos facienda, literas scripti,4 cum de magnis sumptibus ageretur,consiliumque, nisi toto opere inspecto,capi non posset,opere pretium fuit, Notitiam hanc componere,&ex omni tomo, primos titulos apponere, ut omnibus ita dicandi Fas esset,an impressione digna atque in omni foro versantibus necessaria existat: Libellum igitur perlegite, qui,Nisi toto opere completo, eman re non potuit Nam prius omnia capita, tanqualm in campi planitie excerta. reponi orius fuit mox de singulis suis quibusque sedibus collocandis, consilium

capere, ita ut um primo Titulo,nihil ex apparatu addi possit caeteros omnes cuiuscumque omi subsequentes, expletos esse, iudicare oportet Si quid igiatur boni deliberabitis, impressoribus consulite. Iam totum opus,vestrum,gratia paratum est

12쪽

IURISCONSULTORUM

EX GORVM DECISIONIBVs

Haec compilatio Digestorum Nouissi

morum facta est. A Ndrea Galli exeamera Imperia It

Achillis de Grassas ex Rota Romana Αluari Valasthi,ex Regno Lusitaniae Alexandri Raudensis.Ex Collegio Pisano Antonii Ga me Ex Regno Lusitaniae Antonini Thernuri ex Senatu Pedemontano Antonii Capycij ex consilio Neapolitano Boignini Caualcani, ex sorO FjuiZanen. Caesaris de Grassis ex Rota Romana Caesaris Baigii ex Rota Bononiensis Doctoris Marte ex Collegio Pisano Fgidii Bellamers ex Rota Romana Francisci Marci ex Partamento Delphinali. Francisci Milanensis ex magna Curia Regni Siciliae. Flaminii artati ex Rota Genue Francisci Uiuit, ex Regno Neapolitano Gaspari Guglielmi ex Rota Spirensi Guglielmi Casiadori ex Rota Romana Guidonis Papae ex Senatu Grationopolitano Garsia Maiitelli ex consilio Regni Siciliae

Hieronymi Laurenti ex Rota Auenionen. Hieronymi Magoni ex Rota Florentina,&Rota centa Hieronymi Martiani. Ex Regno Corsicae. Iacobi Pute, ex Rota Romana

Iacobi Thorringii, ex Collegio Lipsensi Ioachimi Misyngerii ex Camera imperiali. Ioannis Corserit, ex CappellaTholofana

Ioannis Petri Surdi, ex Senara Mantuano

13쪽

Ludovici Pegnere ex Confisso Cathaloniae

Marcelli Crcscent; cx Rota Romana Marci Antonii de Amatas ex Rota Marchiae. Martini Monteri ex Regno Aragonia Matthei de Afflictis ex Consilio Neapolitano Nicolai Boetii, ex Senatu Bnrdegalen. Ostiuiani Caccherani, ex Setiam Pedemontano Pauli Emili Verulli ex Rota Romana Petri Caballi ex Resolutionibus Florentinιs Petri Roytij ex Auditorio Lituanico Petri Garsiae a Toleto, ex Rem Neapoli

Petrimen intendi ex Rota Bon mς0β ri Nouis. In N Rote Romane. In Antiquioribus in Antiquis, In Nou. In dim

Stepuani Gratiani ,ex' te, Μ/yςmς venetiam Thomae Triuisani ex Palationanti Apostolici Veneriam Thome Grammatici, ex Consilio Arpollono

Vincenti j de Fran his, ex Consilio Neapolitan Dissilia πιν Orale

14쪽

D NOVA DIGESTORUM

COMPILATIONE FACIENDA.

positam ex Antiquorum Iurisconsilliorum lucubrationibus, Tribonianus,&alij prudentissimi viri, auxilio Iustiniani Caesaris populo tradidere, eandem modocorrectam, reformatam ac ad formam tribunalium nostri seculi redactam, Gratia omnipotentis Dei opus inceptum&eiusdem auxilio prosequente completu, iurisprudentum schola gratanter recipiat, tam in iudiacijs, quam extra iudicia potituri Laboriosum opus ab omnibus Principibus vi ris, ac prudentissimis valde optatum , sed quo diff-cilius primo fuit, nullus ad effectum ducere ausus est, cum pro duobus librorum millibus, qui Triboniano tantopere displicebant, habeamus nunc vi guttirnallia, adeoque plures, si iustam scriptorumaeollationem faciamus. Quamobrem omnium nostrorum tribunalium sanctionem,triginta capitur millibus purgari opus

fuit, atque Digestorum Antiquorum legum nume-- tum plus duplo superare.

15쪽

Hanc difficultatem non habuerunt primi illi vel εrum legumlatores, Papirius,qui leges Regias, aut Caius Flauius, qui placita Principum duntaxat collegerui, Nec Saulius Iulianus, qui Digestorum nonaginta nouem libros ex pr torum aedictis composuit, aut Alphentis, qui quadraginta,Nec deniq, Vlpius Marcellus qui triginta unum,&caeteri,qui ex pauciorum iurisprudentum numero ordinarunt. Multo minorem Decretorum collectores, Graeci primu Alexius, Aristenus, Ioannes Zonoras,&Theodoras Balsamon,Ioannes Scholasticus,Photius,Matthaeus Basteres,Constantinus Harmenopolus, atque Arsentus:Deinde Latini, Martinus Bracnaresis, Dionysius exiguus,atq; Cresconius, Brucardus, Deusdedit, Anselmus, &Iuo, Denique Gratianus, qui illorum omnium luminibus officit, quique ex paucioruDoctorum numero scriptitarunt. Longe minorem habuit Raymudus, qui Gregorij Noni iussu decretales ex copilationibus utriusq; Bernardi Papiesis,&Compostellani, atq; Tancredi ordinauit:Valde etiam minorem, qui ultimis temporibus Pontifices, Legulatores successere, B cinifatius Octauus,Clemens Quintus, Ioanes Vigesimus secudus, ac deniq Vbertus de Orto compitator iuris nudo ru. . .

At hodie omnia libris prodigios magnitudinisi pleta sunt,Nec unquam scribendorum Codicum mordus aliquis videtur posse existere,in res paul mipus qiuina,ac sacrosancta iurisprudentia, ingentium c i

16쪽

mentariorum, respons ruri tractatuum, atque communium opinionum, ac deniq; casuum,quos vocant decisorum, toties repetitorum, triplicatoru, quadruplicatorum,quam immensa vastitat e sic ob tenebrata est,ut nihil certi praeiuditii videatur istic reperiri pos se cuius rei indignationem doctissimi omnes huius aetatis censores literarissilis notarunt obelis. PNecessarium ergo fuit iurisperitum existere, quit et sentes quotidie excrescentes recidendos, ac rudera amouenda,atq; adeo, Herculis instar, Augiς stabulum repurgahdum,susceperit:Neq; male ijdere literaria merentar,imblonge magis caeteris omnibus ea illustrantiqui non nouis inueniendis suum exacuunt potius in eo opera collocant quod est utilius, imὰ multὁ disticilius ut tam diue sacunmurra inuenta,passim dissipata, in unum quasi corpus, apto Ordine redigant, quicquid suo loco disponentes, quo facilius memoria retineri possit, inueniri, superqstuis omnibus utractatione reiectis. υροὶ ci Nos igitur, non quia plus potuimus, quamquiuis alius,sed quod multo plus voluimus, quos praeter spe

hominum sola diuina potentia dextera adseribendudirexit, Ideo audaci quidem conam, sed euentu, Vt arbitramia minimὸ nitendio,volatiles diuina talenta nobis credita redderes eo vitio in reuerentiam Redeptoris Domini Nostri IesuChristi, quo cuc a suscepimus, tuae habemus in animum induxtinus ecquin

17쪽

bunalibus extant huccusq; impressis,&ex omnibus Doctorum lucubrationibus compositae sunt,triginta capitum millia seligere, nouasq; quasi leges componere,&c5glutinare, si spersimiles quas aveteribus iurisprudentibus effectas accepimus, contrarietates remouendo, prolixitatem,geminationem,atq,deseztudinem rescando,ex diuersis autem eam sane, quae

in usu serensi magis recepta fuit, retinendo, caeteris praetermissis, Adiungentes cuiusq; decisionis autho rem, S locum,ubi ipsa diffinita fuerit. Quod & Cicero ab homine fieri posse eonfirm uit,& ipse se fusturum pollicitus firmat, atque expc riotia Tribonianica compilationis docuit,unius du- taxat compilationem, omnem styli diruersit atem,aque contradictionem euitare.

nemammamae mercedis loco numerabo, si has vigilias , lucubrationes Doetis viris probari ani maduerterim ,ex quorum Comp obatione,post longam subsequentium seculorum seriem ea e-rietur authotitas,quam in hoc postremo legum labore,qui quantum ab omnibus ictibi potuit complectitur optare, aut postulare auderem.

nouissimorum.

ORTA de terra veritas,falsitatis emula,smpli s

tatis amica, uo habet angulos, nec latet sub moviri

18쪽

suo,scii ex omni sui parte consistens, fugat dupli ma tis inuolucra, repellit commenta mendacij, fictis sese obijcit,&simulatis, per obstaculum simulatioius obsistit, ac prae omnibus magiaa, fortior ili lenitur. Cum igitur ad hanc usq; aetatem id conseq inon potuimus, nulla posset oriri quaestio, quae vel legi bus, vel scriptis prudentum non fuerit terminata restenim quiscripta sunt, vel minima pol tio eorum,quq

inter mortales contingunt naultum egerunt, qui an

re nos fuerui, sed non peregerunx, non compleveruti longeq; distet facies nostri seculi tribunalium a facis Romanorum, aton ideo facilius ex nostrorupruden tum lucubrationibus colligemus, quae ad quaestiones decidendas conferunt, quam ex antiquioribus. Operepretium fuit hanc Nouissimorum Digesto. xum, siu*Pandeustariun ordinationem sub diuersis titulis desgnare,atque in sex partes, hoc ordine distriabuere, per quas nostris temporibus pellatur falsitas Veritas pateaticesset duplicitas, mendacium sileat, &Mritata contraria delitescant, Omnibus ordine, lumine,atque perspicuitare allata.

Pruna Pars materias continet iudiciorum ciuiliu, Secunda criminalium, Tertia contractuum, Quarta seudorum,Quinta ultimarum voluntatum,Sexta beneficialium, caeterorum spuitualium, singulis articulis in sui tomis distributis, atque rubricis disposi-ris,ciuarum nulla est praetermissa, quae ad decisionem caudarum illius generis desiderari posset.

19쪽

Τn ordine vero singularis materiae, prius de iure publico,mox de priuato doctum est Publici autem, quae- ad religionem,&spiritualia pertinet disputatio praemissa est ei, quae ad leges, statuta, consuetudines εο seuda,laemiiscum, accivitates: Quiare in singulis ti-rirites,quae ad praedicta iuris publici, attinent, inpri mis diffina sunt, ubi vet&heudalis materia applicarinom potuit, ob carentiam rubricae, quae in illo tomo ε ibocur non merebatur in quarta parte,quiseudo sumptouria sedes Rinueniri poterit, idem imben fictiis in cla verum in priuatimetissi,sceptatione 'Interdum prius depersonis, earum primit egijs, ali quando prius de rebus earum actum est,in ubi de filerunt primat partes, secundae, vel tertiaepro primis

Iurisprudentia im/scompostae in sex partibuτι quanto maiori potuit suilitate perfecta, ni uno ac viginti annis consumata, uberes grarias;Omnipo- Tenti Deo.reddimus, qui lumen certum eripertur batissimo largitus est, nostra praesertim tempestate lucrosissimo,cum per eam, emaxime plausibilem timmities dignitates, opes, chentelas, quidquid tandem cupiunt, facile obtineant Deum Omnipotentem iterum obsecro, ut nostra: Iurispitudentiae studia

20쪽

NOVIS IMORUM NOTITIA. , o E COMPARATIONE DIGESTORUM

OVICQUID mira modum est, inpropriam spe

tiem degenerat,quod de discipi in iurisciuili exemplum Certe pςnitendum nobis ob oculos posuit stultus magister exitus: Nemo enim est,qui Romavas leges non deploret,quae tanto olim in pretio fuerunt. plenae humanitatis,aequitatis': , ab omnibus quidem sic contemni,vt ad litium distinitionem, quas inuti te iudicentur. Olim magno se se gaudebant affici bem neficio,& liberalitate, quibus tandem concedebatut Romano iure vivere, Nunc quisque sibi populus durissimas mauultleges,quam Romanas, quasi totuRomanorum ius, aut per statuta derogatum est, aut

in desuetudinem abiit, ita ut vel paucae quidem illo rum leges remanserint, quae ad causarum nostri te .porjs dissinitionem commode aptari valeant. Quynaiam hodie omne ius, quod in controuersiam ad nostra fora deducitur, aut in statutis, vel consuetudinibus aut in canonibus, decretalibus positum est interdu etiam ex communibus Doctoribus resolutiqnibus constituitur. Ex antiquis Romanorum legibus

ciacipia colligimus, regulasq; benignitatis,iten il- is, quibus Plarumq; a iure scripto recedendum est i li ' nam