Notitia compilationis digestorum nouissimorum ex omnibus decisionibus tribunalium totius orbis, que huccusque extant impressae, a Doctore Marta expeditae

31쪽

nam ex ualitate temporis, taesertim diuturnitate

leges ipsae, ut plurimum temperantur, dc quae peccatorum nutritiuae sunt, iure canonico abrogantur. Quamobrem noua haec Digestorum Compilatio, ad usum nostri fori hominumq; utilitatem magis, Ac proprius pertinere, nemini viderino debet. In omni causa iudiciali status, siue constiturio in primis specta da est, quae ex prima causarum conflictione nascitur, in qua controuersia vertitur, haec autem super iurei abrogato comprobari non conuenit, Quae vero ex Doctorum opinionibus nudatur, etiam consuetudine illius loci,vbi iudicari consueuit, dirimi debet. Insulsa igitur eorum senteria iudicanda est, qui nimis propere teros iuris prudenticlibrosustulatu iri

arbitrantur, Romano iure duntaxat relicto, quo omnes controuersias dirimi posse putant, Nam situliani teporibus non posse omnes articulos sigillatim aut legibus, aut scia a tusconsultis comprela ediscriptu est,6 Iustinianus ipse in terdii plura est negotia, quam Vocabula affirmauit, Interdum si quod clius disponendu esset, ad Nouissinam Compilationem re milit,

his temporibu, quam plurima sint diuersa negotia ullus non ignorat, quae neq; ex illis legibus diffiniri possunt,atq; ex vigintimille iurisprudelia libris,qui passim circvuoluuntur,vix casus ccrta resolutio inueniri pot,equidem cum iuris prudentiast ars boni,&ςqui, censuram requirens grauem, minimeq; impedita sta--,

32쪽

verba trahe do distrahitur, tum certevelut vinum in Hasa lympha, naturam suam amittit, adeoq; vertitur

Antiquae leges graui verborsi elegantia plens sunt, quonia dirinus sermo apud omnes vulgaris erat aedhodie nouis negotijs recentioru usus noua vocabula inuenit, nam penes arbitrium est vis, torma loque Quinimo credendum est ipsum M.Tullium,si hodiernis temporibus iuris ciuilis interpretandi munus subirer, noui sicloquutum ut orationes silas,atq; alia monumenta litcris madauit, tum quod ornari res ipsa Vetat, contenta oceri, turn quὁd compilatoris mcium est, quae di scilia, Mimiotata sunt i, china facere,non auteminsolitis votibus;atq; Voca itiquorum elatantiam re centiores spernendi noti su tit, quae nostro seculo naturalis no est,ru quasi Laced emonum more reprobati,

Imodita inter antiquos, ut apud Pomponium scriptuest, Trebatium fuisse in iure petitiorem Casellio, istuver Trebatio eloquentiore:ideo Cascliij scripta non reperiri: Itaq; haeae noua compilatio ab illa antiqua in sermonis elegati valde differt, quod haec pernitiosa verborum subtilitatem aspcmata, quae in iudicij si regnaui fortunae capitisq; discrimine iudicanda sunt, ac Triboniano,& alijs opilatoribus notet in putatur pilauerint, obtrucatoq, sermone, unde inta loctuum

33쪽

varietatem oriri opas uit, cinnumeris doctorum commentarus legum cadorem obscurari: Item quod libros omnes unde compilatio facta fuit, I stini in OCaesare concremari obtinuerint , ut eorum errore , non apparer nnatque ex originalibus corrigi potuissent sed istae notae Nouissimorum Compilationem cautam reddere, nam capita ipsa plumibus ration bus fundata sunt,& si quid erroris continebunt. cilius ex ipsis originalibus emendari puter antiPraesenditim hac tempestate; in qua censore mulio pluresis quam scriptores existunt i, Excusatione autem digna est quoniam compila tores illi primi propter Caesaris authotitate Id pluries regulas constituebam: qu m casus siugulares ordinabant: sed Nouaideo post multa temporu curricula authoritatem sperat,quoniam plurimis rationibus quidem certissimis casuum resolui lones explana t. Co in laco illi imprsuis quibusque sedibuscollocarunt, sed sub iustas, dam titulis materias nullatenus ad illos pertinentes

inuoluerunt, ita ut rerum non bene ordinatarum dif

ficilius memoriam habere possimus Sed Nouasi gula capita sub singulari titulo collocat, ita ut apes Qto libro euidenter cassis quaesita decisio in ueritati tur. Ab anno II 8 quo compilatio coepta est, sermo pirliteras cum pluribus in Europa sapientibus habitus est,ri post multa placuit, ut labores septennii, quiri collocadis iuxta ordine zitulorum Tribnniani dedidii cisionibus,

34쪽

cisionibus, facti iactum, abolerentuM atque haec noua forma introduceretur, quae si experto scribenti,&d e sapientissimorum sententia attestanti creden, dum est forte maiorem utilitatem afferet 2 Haec Nova Comp.ilatio, Index, quem alij Repertorium vocant, appellari non meretur, quoniam Ii dices ex summarijs colliguntur, sed quaecunque capita sua summaria habere conuenit,Interdum pisera. iuxta rationita litieis taleis, prout Elinguia regula, vel notabile dictum colligitur . Nunquid De- Cretum Gratiari colligit, suisque sedibus ordinauit, index dici debet Caeteros huius generis compilatores praetermitto, quos superius enarrauissius, eorumque Compilationes non indices, sue Re M iis, 'eque ab ipsis, neque a successoribus appalaALA. Denique disserunt,inlu)hiamillius compilationis legum capita nouem mille, sexaginta quatuor, tri bus tomis distincta sunt, quorum multa tanquam ad peccatum inducentia, atque ex desectu potestatis de Ecclesiasticis disponentia iure canonico abrogata sunt sed ista triginta mille capita in se tomis completa existunt,quorum nulli obijci potest, quὁd non a praeceptis diuinis originem trahat,4 illorum principij non subsistat. a. sub-

36쪽

IVDICIORUM CIVILIUM

37쪽

Copia

Declarati m. Decretum

. stimatores Examen

Executoriales

Excussio

Exemplum Expensae Fatalia

Feriae Forus

Implorati Inhibitio Instantia intercessio Interpellatio licia Interlocutoria et Pi VInterrogatorium hucti V d lina quo , oi i Oad Quein fici buIudicium ni q

38쪽

resoluendi a censuris facultas fratribus praedica

toribus,& minoribus concessa, in foro poenitetiali intelligirur,Non enim ampliorem,qu am Curatis,in Parrochis a iure concessa sit,impendere intendit. Si in verbis Priuil egij, etiam in foro contentioso permittitur, a suspensione suos fratres reliabilitare non prohibentur.

CAthalanus studens Tholosae, propicr manuum iniectionem in personam Ecclesiasticam, si grauis non fuerit, ab Archiepiscopo absolui potest

SEruus violentas manus inij ciens ad Curii Roma nem pro absolutione accedere debet, cum plus Deo, quam homini deferendum sit: Nisi in fraudem faceret, ut se a Domini obsequijs,in executione subtraheret,& ipse magnum absq; culpa damnum pateretur. Vbi per episcopum absolui potest,alia satissa'ctio in recompensationem laborum itineris imponh debet.

39쪽

debet. Idem in nito familias,quod in seruo, ex benigna interpretatione dicendum est.

Servus, oec decisione Farlamenti Delphivalis II. parte a. Franciscitimaret.

Cap. 4.PErsona delicatae, quae laborem sufferre nequeut, ab Episcopo absolui poterunm, pr stita cautione, quod Papae responso parebunt Nili mortis periculuimmineret, vel alias iustas excusationes haberent, Prius Summum Pontificem consulendum est.

Persona oec. Ex decisioue eiusdem 6 Ia parte a.

MAritus ad Romanam Curiam accedere debet, klicet uxor priuetur viro sine culpa, non tamen sine causa.

iocaritus, e cidecisione eiusdem Is parte a.

Cap. c. QVi mala valetudine laborant pro violenta in Iericum manuum iniectione, ab Episcopo absolui fossunt. Quando iniuria est notoria, parti prius satisfaciendum est, alias cautio iuratoria lusscit.

Qui mau, e. Ex decimnibus eiusdem aci. 6a I parte a.

Cap. 7. in

IN foro iudiciali absolutio per procuratore peti po

test,sed absolutionis executio domini praesentiam requirit, nam quo ad Ecclesiam militantem aliat lemnitas reviritur,nimirum confessio,contritio,

40쪽

introductio in Ecclesiam cum psalmo poenitentiali ,

oratione Dominica.

In fora, cte. Ex decisione eiusdem 6in parte a.

Cap. 8.

AVditores sacri Palatij Apostolici, ratione causi

eis commissae, nisi excommunicatos in Curia praesentes, vel spetiales procuratores absoluere non consueuerunt,in hoc seruat ipsum Palatium.

caditores, e Ex decisione Ilone' 'mana as de Sententia

excommunicatιonis in Ausiquis.

Moniales, etiam si sit enormis excessus ab Episcopo absolui debent, quia extra claustrum exire non possunt Episcopus etiam in exemptas Papae authoritate fungitur, licet habeant generalem, tameobreuerentiam ordinis Episcopalis, hoc Episcopis

indultum est

Milone minoris aetatis detrahitur rigori iuris,

Mideo qui sententiam excommunicationis incurrunt, a Diocoesano absolui possunt.

Ratisne, oee. Ex cisione eiusdem 663. parte a. Cap. II a

Soluendi, atq; ligandi par est potestas, Itaq; etiam

parte non vocata absolutio tenet, Tutius autetis est partem vocare, quae propter expenses, vel osse in L sam