장음표시 사용
521쪽
domino id di mellius procedit: opusque tunc
est, si res aliquanto majoris momenti fit, ut status rei in tui tum redigatur, ut inde possi apparere, an oc quatenus refici rem necesse fuerit. arg. l. a. g. - Ur. quemadm. v. Quod de operarum Iocatore traditur, eum non prohiberiiner edem integram petere, licet morte aut alio cisu fortuito,impediatur operas absolvere, ex L .f. y. cs ι o. I l. 23. h. t. ita intelligendum est, nisi ca-1us fortuitus ipsi,qui operas pnaei lare debet, incubuerit; tunc enim magis est, ut per ipsum stare uideatur. LI s. sit. 6. h. et li in famulis conductis humanitas velit, ne statim ac aegrotare coeperint, ejiciantur. l. 4. g. s. de Datu lib.
a . SUO TEMPORE. Quod vel conventione partium,vel hac cessante, more regionis aut
civitatis est constit titum, is de R. I. Ubi nihil
peculiare praescriptum est, elapsbauno,non prius, L .a. de V. O. t. t. s. q. de Murando. Consequenter qui opus faciendum conduxit, Hon nisi Per secto prodatoque opere habet a stionem, niti ad
Pedes aliamve inensuram conduxerit; tuncentiniingulis me usuris impletis, mercedem pro portione exigere posse Videtur, Per ἱbo. I. Pen. b. t. sibi respondetur, etiam imperiaclum Opus Oportere metiri; non alio fine, quam ut secunduininensuram praestetur merces.
De modis finiendi locationem conductionein. actum non agemus, adae tit. Inst. Moribus hodiernis denunciatio fieri debet ab eo, qui Locationem conductionem rei immobilis non vult continuare, tam, inquam, s Conductore quam a Locatore, re quidem tempore Opportuno, ut partes sibi rursum de novis conditionibu m- spieere possint, quod Statutis fere definitum est, apud nos quatuor mensibus ante filusti temporis in aetione expressi : Nam ante Kalendas Januarias facienda est denunciatio. Post illas in annum sequentem locatio repetita censetur, I. Stat. ιδ. g. l. Modus autem obnuuciandi es, ut flat per viatorem publicum, qui sit nul conductorem in jus vocet: Quia Statutum requirit, ut de effe-
'u de nunciationis protestatio fiat in judicio. cui
se conductor ex causa opponat, eaque non saeta, conductor Obnunciationi factae parere non cogitur, adeoque illa in irritum cedit. d. tit. ι .ari. a. si fiat Oppolitio. causa summati in cognoscitur. ix jus dicitur ante initium sequentis anni locatorii; Quod si causa tam celeriter finiri ue.
queat. Conductor tamen cedere cogitur, ut se perius probatum est. 26. Huic tamen juri a Conductore potest renunciari expresse, cis annum totum, ut Sandius judicatum refert I. K. r. in principio Locationis Conductionis, vel quoad modum, ut ne opus sit denunciatione oc protellatione judiciali : quod fit quam frequentissime. Λn etiam tacite 3 haud
facile. Sandius hanc sormulam tacitae renunciationis probat . quando Conduetor promi lit. se sta locatione rem Conductam libere esse relaxaturum, omnique legum benescio sauxilio renunciat, ex Menochio. Ego subsisto: nam relaxatio pertinet ad promptam rei derelictionem; beneficia Legum varia possunt esse; nec genera lis renunciatio valet, qua udo species sunt incertae,per t. q. g.q. Si quis cautiomjuae .co . non obt. Quaesitu in est, Locata domo . ad Octennium singulis annis a mense Malo inchoandis. hac
lege, ut quo anno conductor moreretur, aut e
provincia migraret. Locatio Guductio finiretur. dat de huir abdan. met hel Apende jaerseude undigen; casu mortis, aut migrationis
polt kalendas Ianuarias eveniente, an Conductor ultra kalendas Majas non teneatur. Re sponsum est; non videri renunciatuin beneficio Statuti, quod vult, nulla ohnunciatione ante kalendas Ianuarias facta,Conductionem in sequenotem annum videri renovatam; Proinde Conductorem aut ejus heredem, sequente adhuc anno teneri. α tunc obnunciatione legali oportere
defungi; non obstante quod casus illi praevideri non poterant; quia beneficium Legis ipio jure
competit. Ac ita in propria causa in exedra consultoria obtinui anno I63o. Eodem modo. si res locata sit vendita, quamvis emptor conductorein ante tempus expellere possit, L G. ρ. r. h. Ly. C. eod. si tamen Obnunciatio tempore le-
fit imo, ab emptore vel a venditore facta non sit, ab alterutro sussieit, Sand. aedes r. 9 conductor rem derelinquere non cogitur; ct emptora mittit jus alioquin ipsi comparatum perdae θ. ut judicatum esse, Nauta refert, in causa Sa e S eras Broesma, contra Alberi Noutres, IO. Maj. I 636.
Quod si venditio facta sit post Kalendas Januarias, Emptor adversus venditorem in id quod interest, quod vacua & libera possessio sibi non tradatur. aget. Quemadmodum ipse α Conductori, cui rem a te emptam locaverit, tenetur. Species sit haec. cujus usum non semel vidimus.
Einu aliquis post Kalendas Ianuarias praedium: Hoc
522쪽
Hoc locavit. Vetus colonus nulla obnunciatione facta, non potuit a novo depelli. Hic habet actione in adversus emptorem, eundemque locatorem, in id quod interest, quod memini ad ingentem aliquando pecuniae si immam ratione luis cri cessatuis aestimatum fuisse. Locator autem contra venditorem rursus habebat actionem ad indemnitatem, quod in tempore, cum praedium venderet. non ob nunciasset. Quaeri Conductor rem sublocaveriit, utri de nunciatio fieri debet, primo an secundo conductori 3 Et judica. tum est, alterutri fieri posse; apud Sandium LI g. 1. Quod si obnunciatio facta sit Priino conductori, isque secundum non secerit scientem. huic adversus suum Locatorem actio dabitur. ut res ultro indicat.
posse. ut Conductor rem ante tempus derelinuat, dictu ira est ad Ins. si re male utatur, si rest reparanda, si dominus ipse re indigeat; Deni-ue, si per hiennium non solvat mercedem, L FL. t. His autem casibus non solvitur ipso jure Locatio conductio, sed ita, si iure suo velit uti Loca calor, quod minime plerumque fit. Proinde illis ipsis casibus obnunciatio ex lege municipali fieri debet, dc solet apud nos: nec enim isti modi in de .suetudinein abierunt, ut de hiennio quidem Ordines Frisiae testantur, in Edicto d. aa. Febr. Icta. ubi inpraefat. sic suntla Ouoniam Domini agrorum debent expectare Piennium, antequam Colonis suis mercedem solventibus, agros obnuntiare possint. Hinc quaeritur, an Locator ante Kalendas Januar. anni secundi, obnunciare possit colono, ut praeduitri in sequentem annum derelinquat: Si non
liceat, suturum est, ut colonus cunctator trien
nium loco biennii habeat. Rursus, si liceat, vi. detur anticipari poena Legis, contra id quod seriptum est,eum, cui certum tempus praefinitum est. non nisi elapso tempore in mora esse videri, M. a. I. de V. O. s l. 4I. s. t. eod. tit. Jemperamentum igitur adhibendum, ut denunciatio sat, sub eouditione. si ante exitiun anni secundi non solvat.
Colonum nihil habere in bonis, 1lacus ac simulaverat, ut credibile non sit, eum mercedibus solvendissutfecturum, an etiam ante biennium o
nunciare potestZDisputatum ita est a Domino qui exploraverat suum colonum nihil intulisse in praedium, nisi quod alienum esset. supellectilem, pecudes, & instrumenta rustica, ipsi ab aliis esseeommodata. Ideo cum ad plures annos locasPAris II.
seti primo anno ante kalendas Ianuarias obnunciaverat. Sed a Curia non est admissiis, in causi heredum Phannis Gualteri,contra turdBovlver. d. aa. Junai ino. Quo minus tamen ex ejusmodi ratione, cautio a Conductore pro mercede exigi.& deficiente cautione obnunciatio fieri possit. non est dubitandum. Forsitan di directe sub hac conditione, si ante sinem anni nonsolvat, denunciatio post i fieri, arg. l. 4 . de Iudiciis.
nem hiennalem conductor praedium sublocaverit, an secundo conductori dominus ti sum rei auferre, vel obnunciare potest 3 Non posse, placuit olim Curiae supremae in tali causa. Abbius Fri-derici Gabbem, vendiderat praedium Sirxma dictum Johanni Nilhelmihin quo Curatores pauperum B Olswardiensium habebant sex jugera. quorum usum domino praedii Siramani perpetuum concesserant, pro vectigali vel mercede duorum ducatonum annuo ruin,cum pacto,si per biennium illos non solveret, sore, ut dominus praedii jure suo caderet, sine ulla denunciatione facienda, vel etiam pensionis augmento. Sed venditor peculatus reus, e provincia profugus interim factus, de pretio illius praedii adhuc de . bat quinquies nulle octingentos & octuaginta florenos aureos, pro quibus venditor Livius cou- veniebat emptorem re posse rem Johannem Nilhelmi, & hic, rebus male cedentibus videns, se praedium retinere non posse, non solverat binos ducatones illos annis I 637. & I638. Livius Pibe ina deinde praedio recuperato, Curatoribus pauperum osserebat pensiones annorum prieteritorum.
Sed illi jus commissi urgebant, suaque jugera libera esse contendebant. Miter Curiae visun quia praesens possetar. contra quem jus Commissi exercere volebant pse non fuerat in mora, ut refert Nauta judicatum , in causa Phannis a Masum eum sociis, eontra Livium Johannis Pibema aero. Dee. r14t. Forte etiam, quia Livius a Iohanneius suum non erat nactus, sed antiquum jus suum repetebat, quod emptorum negligentia. re ad dominum suum redeunte, perire non potuisse videtur. Quod si ille suum jus ab ultimo possese
fore nactus fuisset, non fuerit alienum dicere, Dominos fundum in libertatem vindicare potuisse, quia commissilio fuit ipso iure, vid.Pag. 773. Alioqui in potestate Conductoruin esset jus Commissi eludere, facta translatione sub finem biennii, cum ipse nondum, neque mox novi conductores, expelli possent. Videtur etiam illud
523쪽
LIB. XIX. exemplum fuisse damphyleusi, ut indicavimus
pag. 77Ι. u. 7. a qua dii fert Locatio Conductio, quod in liac obnunciatio facta primo conductori valeat contra secundum, ut modo probatum est, ei iam si ante biennium sublocatio facta sit: Pro. inde si merces cis biennium soluta non sit, non opus est secundiConduetoris facio,vel mora solutionis. quae non ad primum Locatorem. sed ad sublocatorem respicit. Dominus suo conductori obnunciabit, eaque protestatione judiciali confirmata secundus conductor ob moram primi recedere cogetur, quia plus juris, quam ille habebat, habere non potest. Ideoque judicatum illud ad Locationem Conductionem pertinere non videtur. An ad Emphyleusin spectet, ex iis, quae superius dicta sunt, cum hisce collatis, dijudicandum sciret. Quod si ex lege Conventiouis ad tributa sol-T I T.
venda Conductor teneatur, nee solvat, haud dubie depelli potest, sicut ob mercedem. α quidem aut e biennium, ut de emphyte usi diximus pag. v. Porro de poena non restituentis rem Cou- ductam, de priestatione culpae, de periculo damnoque incendit,quae diximus ad h. tit. Ins.'as tu. de Lege Aquilia,sisperius,cum his conferenda
relinquemus. Hoc addito colonis non licere Iastu OR agros in Cereales convertere. line Con-ensu D nnini non modo extremis diuturnae conductionis annis,ut Grotius d. cap. F. mss. sed nec
ab initio, vel in inedio, certe non, ii domini conoditio inde ulla parte deterior secta, futura sit, ut fere contingi r . LV.g. 4. s SI 27. Ita. de Uyὴ . Teneri ex ea causa Colonum in id quod interest, Curia nostra judicavit, in causa Κemponis a Doma Impet. Recon v. contra Johannem Benedict. cum sec. d. a7. Febr. IO III.
I. Ratio discemendi contra tur innominatos a nominatis. H. Species innominarorum. III. Contrarius aestimatorius quius usus ejus. IV. Actiones hinc oriundae. V. Cujus in hoc contra.
sit periculum. QVae sequuntur in hoc libro.ad materiam conistractuum innominatorum pertinent, de quorum natura differentiaque a nominatis contractibus, actum est ad tit. Inst. De Obl. quae consconi. Summa eorum est hujusmodi; quaedam Conventiones propter usiim earum necessarium ct frequentem, certis nominibus sunt proditae, quaedam infrequenti res nomina certa non sunt adeptae, vi tamen actionum munitae; illi contractus sunt nominati, hos vocamus in nominatos: Ubi nec uomina nec actiones dentur, haec pacta nuda sunt. dc manent, h. l. 7. Ex nominatis con- entionibus, quae nLaxime expediti commercii erant,liae ex sola consensu vim obligandi accepere. Tales quatuor proditae sunt; Emptio venditio. Locatio conductio, Societas, Mandatum. Contractus benefici, ut Mutuum, Commodatum, Depositnm, sua natura non sunt mercatorii, ideoque ut hil necesse suit, iis a solo consensu vim agendi tribuere, quod nec factum: nam conventio de mutuando, commodando, deponen-po, non parit actionem, LIO. de Reb. ereae o Dus est re tradita, ra, quib. mod. Re eontrah. His additum fuit Pignus, quia non erat contractus per di propter se, s. ult. eod. tit. Praetor tamen
videns frequentem pignoris usum, ei quoque enudo consensu vim agendi adscripsit, tu IN. F. a. de Pact. Conceptio verborum. dc scriptura, quamobrem in quibusdam obligationibus re qui litae fuerint, diximus adpr. tit. Institui. de
Vera. oblig. a. Numerus contractuum innominatorum quaternario comprehendi solet , Do ut des. Do ut facias, Facio ut des. Facio ut facias ἰSed hanc enumerationem non esse completam. vel hujus Rus. arg. constat; Nam aestimatoriiis contractus hujusmodi terminis continetur, ut ad nullam istarum quatuor specierum referri posse videatur. Scil. Astimatorius contractus
Vocatur, quando res aestimata committitur vcndenda sub hac lege. tu veI ipsa, vel ejus aestimatio restituatur, l. h. h. Talis traditio ad vendendum, nec est datio, nec est factum, ut quidem faciendi verbum in hac materia sumitur, nam se neraliter alioquin ipsum dare est aliquid facere. qua de re diximus ad rit. In sic de Oblig. Prorsus
apparet, hunc contractuna esse mediae natura: inter locationem conductionem atque emptionem
venditionem , ct exercetur ab iis, qui cum vestimentis & supellectilibus circumeunt vicos, ili t-dragens. Quanquain hoc nomen postea seditiis, qui domi commercia rerum semitritarum Og t;
524쪽
agunt; huius interim contractus exercitio aliis diverti, nomine restito. g. Aelio naiditur hiae Praescriptis verbis, quae datur utrique contrahenti tam ei qui dedit, quam qui accepit. Qui dedit, agere potest bifariam; Si vendita lit res, ut pretium sibi restituatur cum
risuris a tempore morae. quia contraditis est bonae
res necdum vendita sit. actio competit ad repetendam rem, tam ex Poenitentia danti' quam ex negligentia accipientis, per t. s. g.ide Condict. c. dat. n.see. Vel etiam ad hoc, ut det operam, quorem vendat, aut e culpa solvat id quod interest, arg. l. t. h. Periculum e casu fortuito eveniens. incumbere dicitur ei, qui rem accepit, ae l. l. t. propter regulam, quod aestimatio semper trans.serat periculum in cum, qui rein aestimatam accepit, is scio. C. detur. Dol.
4. Sed hujus regulta appIicatio ad hoc negotium distinctione limitatur in cr7J GPraefer. Perl . utrius gratia. vel rogatu, contraetiis fuerit initus. ab hujus enim rei contemplatione periculi consequentia pendet,ratione satis evidenti; quod aesti. inatio transferat periculum in eum. qui rem aesti.
III. t. ni hoc animo, ut Penes euin absolute remaneat, accepit; Quod clim in hujus actionis hi pothesi neutiquam fiat, ratio non tulit, ut periculum in accipientem simpliciter transiret; unde patet.
neeessariam esse Legis t. s. 1. h. cum L l. 17. Coniunctionem. Caeteri in merces in hoc contraelii non datur, id est expressa quantitas, quae facit locationem; sed tacitam in hoc negotio praemii
conditionem inesse, res loquitur, ut si is, qui rem accepit aestimatam. pluris cana vendere possit. id quod excedit, suo lucro deputet, d. l. r. Nee tamen si merces exprimatur, ideo fit Locatio coli. duello. quia non transfertur usus rei vel opera perlonae sitnpliciter; Sed fides datur, rem ipsam, vel aestimationem de qua convenit, reddendi. cujusmodi alternativa notissi nos locationis con . ductionis terminos excedit. Propterea hoc casu datur utilis actio aestimatoria, quae continet easdem cum directa modo desgnatas praestatio.
I. Proprietas permutationis. II. Ad itas cum Emptione Venditione; neeforte semper, ubi res pro re daturi esse permutationem. III. Convenientia cum Emptione venditiora, s ab ea discrepantes essectus. ΡRinceps contractuum innominatorumest Peris
mutatio, quae proprium titulum ante locum communem sequentis Rubricae meritit, dc primo omnium recipit hanc dubitationem; quomodo contractibus in nominatis, quae nomen prae se serat, haec species acceliseri queat 3 sed eui satis seeimus in Instit. de Empt. Vend. u. I. Fit autem Per. mutatio, ouando certa speciespro aliaspecie δε- rvr atque I ransfertur, hanc esse permutationem, sive contractum Do ut des; Sic enim explicatur, idemque significare videtur, I. s. g. r. V a. M. de Praescr. verb. nisi sorte cum certa species datur,ut res in genere reddatur, sit contractus Do ut Despoliu quam permutatio, quod alii volunt, quosiliter D. Scholanus exam. ad h. rit. Sed ea res uinsulti vix est ut habere videatur, etsi novissime sic statuat Ekholtius ad h. t. n.I. per L 13. de Praescriverb. s I. 17. I s. eod. quae tamen parum ad rem faciunt, ut demonstrat Thoinasius not. ad Strauch. Dissert. lε. n. s. In utramque partem disserit Bekmannus ad h. tit. n. s. U sqq. a. Quanta permutationis cum Emptione Venditione adfinitas, ex veteri disputatione, an etiam. ubi res pro re datur, emtio venditio esse queat, intelligi potest. Quanquam autem Proculi sententia dicentis, hanc esse perpetuam differentiam, quodEmptioVenditio pretium in pecunia numerata requiralicum autem res pro re datur, P permutatio, s. r. I. de Empt. I enae praevaluerit, non est tainen abs re dicere. quando animus contra hentium fuit rem emere vendere, tum' non desinere esse emtionem venditionem, eo quod res
loco pretii data fuerit . ut colligitur ex Gordiani Reseripto in I. t. C. de Rer. per muri Erasiqui venalem liabebat possessionem. Alius pretii nomine, quantitate non taxata, dedit allain possessionem; dicit ad exemplum actionis ei vpti agendum. Si vero idem atauin sit cum eo, cui venalis possessio non erat, permutatio faeta. α alio modo agendum traditur, quod parum abest a Sabini&Cassii sententia, qui putabant, emtionem venditionem esse . quando partes einere vendere, rem alter comparare, tu alter eandem
transferre volebam, sine discrimine, res an pe-S si a cunia
525쪽
cunia vicissim daretur, ut Salmasius tr. de Uyur.
probat. Certe mercatores Indici id agunt, ut merces ab indigenis comparent, a plerisque pro nummis, a quibusdam pro aliis mercibus, cultris, eculis, aliisque reculis, quibus barbari dele-er. ntur, non est a negotii natura alienum, illos utrobique eodem modo se habere, id agere mercatore .ct Indos, ut emant vendant, partiumque
intentionem iacere speciem contractus, ut Caesar
in i l. r. C. docet, tunc demum, esse permutationem, ubi intentiones conveniunt, uterque ut recarere velit, ut fere Paulus disserit in L ι. in prib. t. Hac de re latius agentem vide Vinnium ad i. g. a. Inst. Hoc satis constat, pecuniam non sacere semper, ut emptio Venditio sit, cum saepe dc ab una parte permutatio pecuniam habeat, ut in L ult. D. de condict. eaus dati cavs non sec. ubi ut corpus conlideratur,& quotidie pecunia utrimque fit materia permutationis, quando majores nummi parvulis franguntur, quam esse per mutationem longe dissimilein ei, quae in Cambio, monendum putavit Thomesius adposi. 3. h.t.& ex iis, quae adfinem rit. de Mandato habuimus,
3. Effectias Convenientiae cum Emptione Uen. ditione fietit notabiles sunt, ita discrepantiae non desunt. Convenit permutatio cum emptione venditionem usu aedilitii Edicti, ne res sit vitiosa, ne pecus morbosum, rem habere licere, I tili. h. t. l. s. I.pen. de Dict. AEd. etiam in Evictione, I. r. I. r. b. etsi nonnihil in specie d. l. i. C. h. t. discriminis animadvertit Gordianus. Remedium Legis a. C. de Resinae venae plerique ad permutationem extendunt, Quod cur nobis faciendum non videatur, ad rit. de Resinae Vend. n.I. dictum, non repetimus. Ideoque si quis hunc articulum inter discrepantias recensere Velit, non
repugnabimus; sicut inter convenientias poni meretur, quod publicae promulgationes. solutio nummi quadragesimi. aut alibi quinquagesi-ini sexii, aeque in permutatione ac in Emetione Venditione obtineat, tum alibi, quam in Frisia,
. Stat. tit. ιι. g. 4. Porro quod Emptio Venditio inodo consensu perficiatur, Permutatio nonnili ex re tradita initium obligationis praebeat. ex genere Contra fluum satis constat, i c seriptum estu I. . F. a. h. t. Hoc minus obvium, quo sensu res aliena, quae vendi potest, permutari posse negetur, l. I. g. I. h. t. Nam venditor tantum ad vacuam possissione in tradendam, non ad dominium transferendum tenetur, L ιι. s.a. de Acti-On. empl. Permutatio alterum sacere debet dominum, d l. r. I. I. σ3. h. r.
Verius videtur contrarium, per L. 4. I. 17. de Usu cap. l. I. C. hic. n is, quiprimo capit contractum adimplere, rem alienam dederit, , accipiens
antequam I ipse adimpleat, hoc resciscar, de quo casu loquitur LI. F. 3. hic, juncto M. I. ct a. RESPONSIONIS loco erunt sequentia:
Paedius ait. alienam rem dantem, nullam contrahere permutationem, sunt verba d. l. t. s.f.Non recusamus idoneam explicationem: Nec enim est infinita nullitas. Nam qui rem alienam ex causa permutationis accepit, usucapiendi conditionem habet,quam non haberet, u nullo modo esset permutatio, d. l. q. I.
Ergo cadit tamen illa disserentia in textupra- cedens, inter venditionem spermutationem..Si Papinianus hae ι ripsisset, talibus ambagibus non
fui fiet usus ea diserte dixi t e muraste priorem
sententiam. aliter videlicet edoctum a Sabino. Cons. supra nov. addit. ad tit. de servis exporistandis.
4. Jam diximus in posit. ult. differentiam, quod res aliena vendi, non permutari possit, in eo tantum conlistere, quod actio empti venditi
in illo casu utrimque nascatur, non aeqlle ex Permutatione rei alienae, quod attinet ad eum, qui
dedit rem alienam: sed qui accepit. postquam dederat suam, tam in id quod interest, praescriptis verbis agere potest, quam condicere rem a sedatam, d. LI. C h. t. Qui vero dedit rem alienam, praesci iptis verbis adlionem non habet, sed tantum condicere potest rem a sedatam, si alter vicissim dare noluerit, ae l. r. g. ult. h. t. Wisse nisbach. ad h. t. n. ε. I S. Postremo haec insignis differentia est, e diversis qualitatibus nominati ac in nominati contractus Oriunda, Quod in per. mutatione sit locus me nitentiae, qua is, qui dedit rem, ut alius vicissim daret, repetere possit. quaindiu alter a sua parte contra muta non implevit, LI. g. a. s cs.inpr. σ g. r. GCondiri cavs dat. causa non sic. Ad quem titulum ea de re dictum est iam pridem, ut etiam, tu Permutatione non esse locum Retractui, secundum ea, quae ad rit. de Rescindenda Venditione collocata fiant. Adde quod ad Tit. de Contrah. empl. num. 7. habuimus, nec id ab usu hodierno remotum esse, probat Behma unus ad h. t. Obsp cI. v. a.
526쪽
De praescriptis verbis & in Famam actionibus.
I. quibus nominibus haee Actio designetur. II. Cur dicatur Praescriptis verbis. III. Cur Civilis. IV. suamobrem Incerta, T de contractu Do utfacias. V. De Contractu facio ut des, is doactione ex illo; conciliatur Lex s. 3. h. cum l. II. h. t. VI. De contra tufacio utfacias, P ciebus eo pertinentibus. VII. De acIione praescriptis verbis ext raordinaria. UIII. Exemplum ejus hodierni usus exponitur. IX. Cur haec actio dicatur incerti. X. Quare in factum. inam non pari methodo in omnibus titulis lit utendum, cum tape alias, tum hujus Rubri.
cae argumento constabit. Omnis enim eius materia ad appellationes , quibus a filo praescriptis verbis insignitur, conferri potest, quod ubi defi-n itionem ejus posuerimus, demonstrabitur. Datur haec actio ex omni conventione, quae usum habet obSquc nomine,i .e. quae datione vel facto ab alterutra parte impleto cepit initium, ad hoc ut alter vicissilii det vel faciat quod promisit. l. 7. s. a. demet. Appellationes, quae huic actioni tribuuntur, subjici. am. Primo vocatur Praescriptis verbis, secundum hanc Rubricam. 2. Vocatiir Civilis, in LU. eq. h. s. Villis, i. cf. de Transci. q. IlIcerta, l. 6. C. de rer. Permur. s. Incerti, d. l. 7. s. a. T 1 in Factum, L s. g. r. I l. 22. . b. t. etsi in Factum actiones latius quoque patent, unde diversitas in hac Rubrica. Postquam his appellationibus suum dederimus sentari, natura hujus actionis ita perspecta erit, ut ad ejus intelligentiam nil desiderari queat.
'uia non e formula solenni, sed verbis a Ictis pro natura cujusque negotii praescriptis agebatur. Hane enim inter varias doctorum hominum conjecturas, verissimam huius praedicati causam arbitramur. Notum est, ovicium Jctorum a veteribus triplici munere fuisse circumscriptum. Respondendi, Cavendi, Scribendi. & hoc uluinum nemo ad Tabellioniura partes spectare putet; ad artem Juris intimam hoc ossicium pertinebat, ut litigati ris modum agendi, summae tum difficultatis, p scri herent. Et Olim quidem in omni actionum genere Icti tanquam oracula consulebantur,donec Cn. Flavius, Ap. Claudii scriba, librum, quo sommulae actionum erant descriptaed, Claudio subreptuin,publici juris fecit, maximo populi levamento, ut refert Pomponius in I. a. s. 7. de Orig. Jur. Sed, quia formula: non nisi de certis actionibus enominatis contractibus erant conceptae, longeque Plura erant negotia, quam actionum nomina,
mansit tamen necessitas considendi Ictos, quoties de re,cujus actio non enat publice praestripta,uelm duin foret ;nee entin suo arbitratu ob exactissimam anxialiaque Fori Romani observantiam, cives experiri audebant: proinde adibant Ictos, qui Verta, quibus uterentur, prascribebant; unde praescriptis verbis actiones,in quibus iv ipsi Icti quandoque labi poterant, ut clientes verbis milius accurate Prae scriptis causa caderent', quo pertinet locus Ciceronis ad Trebatium Ictum familiarem filum, δ. v. 14. suod si scribere, inquit, oblitus es, minuI mul ii jam te Advocato causa cadent. 3. Hinc patet usus & ingenium hujus actionis in Foro Romano. Sequens appellatio minus est operosa; dicitur enim CIVILIS, Opposito leniti ad actiones Prietorias, Mi nota est Juris Civ. stricte sumpti contra Praetorium oppositio, ex L 7. f. t. δε Iust. s Jur. item e divisionibus obligationum, Actionum, exceptionum, in Civiles SP - 'torias. Institutum Praetoriae inventionis suisse constat, ut jus civile suppleretur, ut remediis abundaret, quod ipstim Ictis fuisse propositum, ex tot Actioni nus ab illis aut inventis aut productis, passim liquet,& hic ipseTit. loquitur. Non multum inde recedit, quod UTILIS actio vocatur. Quid sibi velit haec appellatio, sepe alias dictum est δε ex oppositione directarum intelligi uiri Directae
enim sunt actiones, quae ex propria certi cuiusque negotii natura, vel ex ipsis legum verbis dantur. Utiles, quae ob amnitatem paritatemque rationis, ad alias actionum species producuntur, quod eVidenti stimo exemplo actionis quadrupedariae patet quae, de bipedis damno si quaeratur, utilis est, quia Lex, cum de quadrupede loquatur, de bipedibus idem sentire videtur. l. pen. D. Si quadr. Paup. Sic etiam cum innominati contractus nulla Legibus actione praediti essent, Icti propter utilitatem oc fi- militudinem has actiones eo produxeriint,& 1ic utilis est actio Praescriptis verbis, L 1. C. de Transact. 4. Plus Observationis est in i quenti nomenci
tura quod INCERTA haec Actio dicitur,quoniam
e contractibus incertis oritur, IKC. de Permul. Dicuntur contractus, unde haec actio formatur,incerti; I.Quia certis nominibus non distinguuntur Ad innominati sunt, utque vocantur. a. Quia certa ca-
527쪽
rent origine; nascuntur enim e variis causarum figuris. & genere infinito negotiorum. Plerumque sane continentur hisce terminis, Do ut des, Do ut
facias, Facio ut det, Facio ut facias, de quibus agit Paulus in Ls. h. & passim alias in hoc Tit. Do ut des,
eandem esse speciem cum permutatione. Iuperiore rit. demonstratum est. Do ut facias, a locatione
salii differt, I. materia subjecta, idque ex communi judicio & usi hominum existimanduin; nani si factum si, quod locari solet, est locatio conductio; si aliud genus faeli, quod non cadit in popularem
conductionis usum, est contractus innominatus, d. LI. g. 2. II. Qualitate mercedis, quae certa, facit locationem, si laetiuin sit locabile, incerta, contraelum innominatum. g. r. Inst. do Locat. Conae ad quem tit.n. . hac de re dictum. Atque ex hae specie do ut faciat, datur actio praescriptis verbis, nisi dolus alterius intervenerit, quo casu de dolo aesti nem competere, Paulus ex Juliano scribit, in aens.
s. a. Tu dices. quid hic doIi actio, ubi praescriptis
verbis in promtu est, cum nec de dolo agatur, nili alterius actionis inopia, ι.ε. 4. 1 L7. .demi. UResponde, praescriptis verbis actionem non dari in casu doli; ciun enim utraque sit actio extraordinaria, tam doli quam praescriptis verbis, sic est receptum, alter i ei te locum,ti dolus absit,alteri, quando dolus argui potest, dc sic non dari concursum.
s. Pergit Paulus in d. s. quodHaciam ut des, spo quam suci, cessis dare, nulla erit civilis actio, α ideo de dolo dabitur M. s. Quid hoc negotii est,cur
ex Facio ut des non agitur praescriptis verbis, ut e reliquis contraeiibus innominatis 3 Quin dari exinde praescriptis verbis actionem, docet Ulpianus in I. 1 F. h. cujus de conciliatione cum do.f. s. mirifice variant Interpretes, ut videre licet apud Wil- senti qui est hippocraticus , a desperatis ait abstinendum esse medicinam: vult adeo, antinomiam esse manifestam, nec aliter Thomatius ad 'fult. h. Velim consideres, an non Paulus in L I. I. continuet orationem, qua in siue versiculi praecedentis docuit . adlicinum praeseriptis verbis esse, cum quis sine dolo reus est praestandi; si dolus ariantur, esse de dolosisti laeti', non praescriptis Veris. id est utilem. Pergit : .d contra bim Facio ut des, nullamque ex eo civilem dari actionem, PO-
niti eodem casu, quo prius, si dolus arguatur, ideo de dolo dabitur, inquit. Non potest de dolo dari, nisi dolus sit commissius; cum outem dolus admisisux est, non datur civilis actio,iu est in sine g. a. Em go quod in . . . . nulla civilis actio, sed de dolo esse dicatur, non de omni contractu iacio ut des, sed deTIT. V.
ea sudaei perpetrati accipiendum, quo casu ne quidem ex do ut facias aestio nascitur. Idem Ulpianus in .f. l. N. cum ex contractu facio ut des actionem praescriptis verbis dari posuisset, subjicit: Nisi
quis N in hae Decie de dolo actionem competere diacat. ubi dolus aliquis arguatur. Est prorsus eadem doctrina, quae in L cs. g. a. σ3. Continetur in illa specie actio praescriptis verbis,at si dolus aliquis artiatur, nulla est civilis, sed de dolo agendum. Ni-itae ergo hac parte contrarietatis 3 Non videtur, nec potest in re tam facili & obvia. Quis enim dubitet. ex facio ut des agi posse praescriptis verbis, KC. de Transact. Τ
Si res tam plana obviafuisset, ut Autori via senis, tot magna ingenia non sudassent in cone
liandis texribus hisce. Dissu se Icios circa hanc
quaesionem, vel ex ratiocinatione, qua Ulpianus utitur in d. LII. pater,id vero aperte erroneum est. quod dicitur, 'aiιlum in d. l. s. non in genere de contractu, facio ut des, agere, sed inspecie de casu, si
dolus atauatur, adeoque s .i se continuationem discurjus in I. a. Repugnat totus contextus d. l. s. In principio totum ob rem dati tractatum in quatuor steries dividit Paulus. De prima, seu do ut des agit I. I. De do utfacias β. a. De facio ut des β.3. De facio ut faciat F. 4. Ergo male verba: nulla civilis erit actio, ad cretos quosdam casus eriales restringuntur. Ut taceam, isiud emugium de actisne de dolo ex aliis rationibus non procedere. Nam exprimis principiis consat, actionem de dolo esse subsidiariam, is non dari, ubi datur actio civilis, aevice versa, ubi actio de dolo datur, non datur actio
emisit. Igitur putavit Paula orte cum aliis,contractumIacio ut des nonparere actionem civilem, praescriptis verbis, se olum de dolo. Gajus contraulavit, eum parere actionem praeseristis verbis, M. eod. s consequenter non actionem de dolo. ULFianus d. l. I . contentusfuit, si modo aliqua actis detur, es negotium non habeaturpro mero pacto
nudo, suesit actio praescriptis verbis sive sis actio
de dolo. Sie vero conciliabisur quidem inpianus y eum Paulo G cum GHo. sed manebit tamen antinomia inter Paulum EF Ga m. 6. Contractus Facio ut sacias plures habet species. Permitto, ut iii in inco solo aedifices, ego in tuo; Paciscor, ut tu a meo debitore Carthagine exigas, ego a tuo Romae, sunt exempla d. cf. g. q. &hanc ultimam speciem nil aliud esse quam reciprocum mandatum, docet ibi Paulus; quae observatio latius patel. ut reciprocum commodatum α
528쪽
reciproca Iocatio ad hunc etiam contractum spectent; Nain ii ita conveniat, ut tu meis equis utaris, ego tuis, uterque gratis , quid est aliud. quam mutuum commodatum vel Locatio conductio 3 sed quia neuter equos suos gratis concedit, neuter etiam mercede certa, nec locatio nec commodatum est, iit docet Justinianus in LI. I. de Loc. eou f. 'sed erit actio praescriptis verbis, quae tamen si initis erit ei eontractui, cui maxime adiimilatur, ae s i. in . Usiis rei liquet lioc exemplo de quo ante aliquot annos consulti sumus; Duo agricolae contra erant, ut alter alterius equos in opere suo rustico exerceret alternis septimanis: si quis alterius equos
diutius habuisset, in singulos dies duodenos asses pro singulis equis solveret; Accidit, ut alter, cum suum & alterius equum plaustro jiuixisset, ad capiendum jentaculum digressiimis, funes cxteriores, quibus equi claudebantur,s lueret.Dum abest,cquisortuito consternati in sos Iam se praecipitant,in qua vicini equus, cum paterfamilias rediret, inventus est sus catus,cujus preti tun a domino repetebatur. Alter probabat, inorem agricolarum ejus tractus ita ferre, ut equos ad tempus relicturi senes tantum exteriores 1blverent, quemadmodum ipse secerat. Cui accedebat . quod eodem modo alienturi quo proprium equum habuerat, ideoque levis culpae Teus non videbatur. Quaesitiun est, an de levissima teneretur, quod inde pendebat, utrum Locationi
conductioni an Commodato similior esset contractus 3 Respondimus, ultra levem culpam hic non praeflari, quod utriusque utilitas in hoc contractu
inanifesto Vcrtereturin ter quod propius ad locationem conductionem hanc 1peciem accedet e,patet ex adjectione mercedis, Pro diebus mutuain praestationein excedentibus. Hoc denique servandum ex dis .4. contractus innominatos in effectis adsimilari nominatis contractibus, ad quos proxime accedunt, ut juxta alios oblervat Brium mann. ad d. l. quod reser ad ea, quae dicta sunt Iarte I. rit. de Amon. n. 23. tu .
Potest etium ad facio ut facias referri haec species; Si quis deposuerit pecuniam . hac lege ut Titius eam haberet. si hoc aut illud fecisset; li post depositam pecuniam Tisius non secerit, agitur ad id, quod depolitum est, repetendum, ιι8. p. h.L ut frequenter usu venit apud nos. etiam in vendit nibus munerum publicorum, pro quibus pecunia πωTertium 1aepe deponitur, ut siCollatio procedat, a venditore tollatur; si non procedat, praescriptis verbis potius qxiam depositi sequestraria agendum statuit Ulpianus in L l. Iha.
r. Quin adeo est incerta haec acti O, ut applicetur ad omnus species caularumque figuras, in quibus aequitas actionem dari sit adci, etsi nullum cou
tractiis, ne quidem innominati principium agno scat: Uniae iit, ut praeteri piis verbis actioni locu esse dicatur, ubi civilis actio negatur , etsi praescriptis verbis maxime civilis sit. Ita ex Precario nulla civilis actio nasci dicitur, L ι . de Precar. Atqui prescriptis verbis agi posse de precario, traditur in
l. 2. Si is cui Dic igitur, nulla civilis est actio, quae ex aliquo contractu saltem innominato Ilt o in , quod non prohibet, quo minus extraordinariar scriptis verbis actio applicetur. Sic etiain quando dubitatur an actioni alicui sit locus, ad hanc vagam dc extraordinariam praetcriptis verbis acti O-uem recurri solet, L ιε. pr. h. r. l. Fo. de Coninm . eaque res late patet, ut quoties sunt conventiones contractuum terminos egredientes, p scriptis
verbis agi posse videatur, ut in IVG.depositicii syecies proponitur notissimos depositi terminos excedens. Quoties enim hoc sit, ut nesciamus,cui acti
ni proprie sit locus, in sictum, quod est praescriptis
verbis, agitur, ut est inpraedae E. dc alias passim; In l. U.yss. A R. V. tibi: In omnibus his casibus. quiabus neque ad exhibendum neque in rem actio locum habet. in factum actio m cessaria es.ου. Forte etiam in bac specie, quae frequenter usu venit: Quando inopes agricolae vel artifices commodati titulo in sirianaenta, jumenta, pecora certo pretio aestimata accipiunt, cum stipulatione usurarum dc hac lege adjecta, ut loco detritarum mortuarumque specierum aliae succedant; utique haec pactio notissimos commodati terminos excedit, ideoque si non stetur Paci is, agendum prescriptis verbis. Dabitur etiam rei vindicatio contra tertium, quatenus ipsa corpora rerum commodatarum
in alienas manus inciderint, her I. U.pr. de R. V. Saepe quaesitiun est, an re res inὶocum earum, quae primitus translatae fuerant, substitutae, vindicati possint Z Negandum hoc videtur per I. V. de reb.
exfata tui. Nec dubi i juris res est, dominium esse
jus in rem singularem, quod de corpore in corpris. a specie in speciem nullo modo transfertur, d. . b.
Tamen in Pori nostri perinyliis, quin etiam in interiore recessit aliter existimatuin judicatumqrie fuisse memini, quemadmodum fuit res humanae Sedor. d. Frisiae ciuit hoc instituto dominos p diorum creditoresque saepius in fraudem indidisse
viderent, commodatoribus illis clandestinis jure dominii res invectas ct illatas p ripientibus obi-
529쪽
LIB. XIX. TIT. U. DE PRAESCRUTIS VERBIS ET IN FACTUM &α
I 26 Gin huic incommodo posuerunt hujusmodi Statuto : Ut cessiones rerum jure commodati vel si- initis sine translatione proprietatis sint tantum tri-inem is durationis, nisi dominis praediorum fiat de nunciatio re explicatio contractus ejusque deis nil iaciationis testata relatio extet; alioqui talia bona pro debitis ejus, penes quem reperiuntur, obligata censeri & obnoxia distractioni. Praeterea. si
forte non tradantur instrumenta pectidesque --
lonis aut inquilinis, sed hi per contractum declarent. 1e res suas mobiles certo titulo in alium transtulis te. sic tamen ut ipsi possessionem, vel saltem detentionem relineant aut statim recipiant, hujusmodi translationes non valituras, nisi ab eo tempore, quo aetis judicii, cui cedens est stibi echis, in.
sinuata suerint, quo domini conditionem eorum, quibus praedia sua locant, exploratam habere possint. Edictum d xx I. Febr. I 682.9. Satis prolixe de qualitate,qua praescriptis verbis incerta dicitur actio. Minus operosum est. quod incerti vocatur in l. 7. g. a. de Paci. propterea, quod nullas habeat certas praestationes; 1ed alias aliasque pro diversitate negotiorum, semper
in id quod interest. I s. g. a. h. Denique, quod
omnes contractus in nominali quamdiu utrimque non sunt impleti, poenitentiam recipiunt, ut antehac intellectum ad rit. de Condict. c. dat. n. sec. id imprimis ad incertitudinem quoque spectat; si tamen actio praescriptis verbis hoc respectu non potius incerta, quam lucerii, quod magis videtur,ap .pellanda sit. io. Ultima qualitas ct actionis hujus appellatio est, quod in Lactum At. l. s. g. . s l. aa. h. Ratio nuncupationis hujus ex his. quae inde ab initio di. ela sunt, colligi potest, 'quia per narrationem rei gestae secundum aequitatem facti, conclusio in hujus actionis libello instituitur. Verum quod Rubrica nuncupationem praescriptis verbis ab in factum actionibus disceruit,lianc habet rationem: Aetiones in factum latius patent, quam praescriptis verbis . Sunt enim Civiles vel Praetoriae. Civiles ad Contractus vel ad Delicta pertinentes. In Factum actiones de contractibus,sunt ipse praescriptis verbis actiones. E delictis.exemplum habes in I. ult.LA L. Aquit. Unde diicimus, aditones, quae a Verbi si uiuia aut a natura negotiorum longius,quam soleant utiles actiones, recedunt. in factum non incommode poste vocari,quo pertinent Lip . pr. λde Pign.acI. Lia. s.ffs Laagtous Λ Ianae Et tamen
si quis has ipsas in factum actiones a Praescriptis verbis actionibus illis vagis & extraordinariis, discrepare non putet, eum nihil Opinor erraturum.
Quod enim de his antea disturi est, ad eas recurri, quoties termini actionuiti ordinarii desunt,hoc in
ejusdem generis casibus de in factum actionibus praedicatur, ut jam vidimus ex L ain f s. do R. V. 1demque firmatur ex L s. L vlt. de Condict. causdat. non sec.& ex reliquis locis, ubi praescriptis verbis aetiones in factum dici intelleximus. Ex his liquet, praescriptis verbis actiones in hoe ab alii; actionibus discrepasse, quod reliquae certas formulas publice receptas haberent, quae solennes erant, ct quae nisi ad sui labam usque servatae essent.
Actores formula excidebant, ut Suetonius in misrone loquitur,lioe est. ut hodie dicimus. inllantiam amittebant. Hasce formulas ct verborum aucupia simplicior posteritas coepit aversari . donec eas Constantinus, cunctorum actibus radicitus amputaret, ut ait in I. r. de Formul. s impetr.μbl. sanxitque sufficere, si aptam rei sproposito negotio
competentem eam eme confiterit. I. a. eod. tu. quod revera nihil est aliud, quam more veteri Praescriptis verbis agere ut superius definitum est. Adeo ut ad modum agendi quod attinet, nulla amplius inister actiones ex contractibus nominatis & innomiis
natis sit differentia. Nec ideo nomen actionis in libello amplius specialiter exprimendum requiri
manifestum est, cum narrationem & conclusionem negotio cuilibet aptam ct convenientem
proponi, si iniciat ex sententia Constantini in L La. Nec alia moribus hodiernis est ratio vel stylus Forict Curiarum, et ii narratio de conclusio vix aliter fieti possint quin, si Contractus sit nolni natust, ejus
nomen aliquo loco exprimatur. Quae res tamen Advocatis non remittit curam animum adverten.
di, quae sit actio, quam instituere debeant, aut quale sit negotium, de quo experiri cogitant; cum
alioqui conclutionem, quae merito lapis anηularis processus habetur, formari nequeant, nil prae itationes negotio convenientes bene perspectas habeant, nec ha rite nisi nomen actionis noverint. discernere possint.
FINIS TERTIAE PANDECTARUM PARTIS. ET PRAELECTIONUM IURIS CIVILIS SECUNDAE PARS