장음표시 사용
21쪽
res,si aliud non possent.Bellapertica.q. Fq. Portius.in.S. singulorum. Institu. de rerum diuisio.Bauer.in repeti. l. cum
Eo.col.si. in fi.ffide leg. I . Allegat illud Poetae. Quid Domini facient,audent cum talia fures. ubi exponit Seruius. fures id est se ui.glo.magna citva fili. l. Iulianus.ff. de actio. emp. Quos seritos,si deputas calculatores,docent detrahere Trebellianicam. glo. ina. ne diutius. C de Numer.lib. I a. Cave inqui Neuiga. In Sylva nuptia. lib. 3.nti. I7. ab ostio posteriore,quia solet domuin destruere. Et alia plura de seruis ibi. Et deseruis quoque clericorum, qui noctis tempore patronos trucidarunt.ibi. Docet antiquitas,' seruo illi, qui hccidit Dominum suum Sulpitium Tribunum Plebis acerrimuli
stem Sillae, ita libertatem donasse, & eundem seruum factum libertum ex saxo Tarpeio post Capitolii proiecit Sylla
in praecipitem, in aliorum exemplum,qui Dominos suos impie audent occidere. Iul.Ferre.de militari iustitia. nu. o. Et sint sures serui. Experientia rerum magistra docet. Vnde tenet consequentia.Est seruus,ergo fur.d.l. Iulianus.*. Ite quishrem. Est seruus.ergo malus.l.liberti. in fi. C. de liber.& eorum libe. Est seruus,ergo nequam. Si furuus,ergo capistrigl. d.l. Iuliantis.Bal. Cast.& caeteri. in L n. de liber. in fi. Gr
sump. o. Constat etiam ex Barbario, qui populum Romanu decepit. utini.Barbaritis. s. de ossi.praeto.Constat ex Ioanne
Papa septimo Anglico. mulier in habitu uirili, quae malis artibus Potificatum adepta est. ut se seruum seruorum diceret. Vnde lex insert. q, si emit seruum, supponere debui, ut uitio sus erat, uel fur. l. Sterilis. U.de actio. emp. Nimirum si uilispersona dicarur. Et quadrupedibus quandoque ipsum lex
s. quit. facit illud Aristotelis.Polit. I .seruum inquit nihilominus habere, sed pecudis instar esse, ac rei familiaris & domesticae instrumentum,de quo sic Menochius de arbitrio Iudicis.
22쪽
dicis.casia 49 .nu. Ia .lib. et .& licet lex uoluerit ponere salute Dominorum sub custodia seruorum. l. I. ff. ad sylla. Bossus titu.de iis quibus ut indignis. Cauendum tamen omnino est ab eis,ut ab igne,quia sunt mali,& hostes domestici. Et nulla est capitalior pestis,quam familiaris inimicus. ut ait Cicero. Et curὸassignat ratione fusissime Archiepiscopus Flo. In eius
summa par. 2.tit.6. c. 2 2.S. I .ubi de proditione agit. si seruus ergo iniquus.PetriRauen in suo alphabe. aureo. in uer. seruus. Et seres,ut plurimum Dominos odiunt. in trac. de pO.se. in prin.nu. Io. Hinc Alexander 8.lib. I
.q. . Viam mi Domino sit ue nexus amorum.
l . lacrobius in Saturna . & Plato de legibus 6. Tot famuli,tot hostes. od plenissime scribit Ethruscus Poeta. ReruSenilium .lib. .epist. .& lib. I .epist. 49. ubi dicit se bonum Ieruum nunquam uidisse. Et in Bucolicis Egloga 6. Serve infide, fugax,Dominos, ingrate benigno. Et de remedio utrius. que fortunae lib. 2. Dialogo a 9.& seq. ubi & de seritis fugiti-uis.& rerum senilium lib. I .episto. 3o. Apud me inquit iniquissimum est seruorum genus. Et protierbium illud uetiis a Seneca repraehensum veriloquium habet. Totidem esse hostes,quot seruos. Et de remedio utriusque fortuns lib. I. Dialogo 3 3 .Rursus insurgit aduersus seruos. & ibi numerosum famulatum detestatur.quia segnius expediunt commissa negocia plures. Vide Boetium . de Philosephica consolationea . An uero inqiiit te longus ordo famulorum facit esse s litacem)qui si uitiosi moribus sunt perniciosa domus sircina, &ipsi domino uehementer inimica.Sin uero probi, quo na modo in tuis opibus aliena aebitas numerabitur λ Et Petriarcha
de Ocio religioserum. Scriptum est inquit 2 qui delicate,&a pueritia nutrit seruum,postea illum sentiet concionantem.
23쪽
Hinc Psalmista. Qui manducat meum panem, leuabit calc neum suum cottat me Fusius Novellus in trac. ad defensam. titulo quae persenae accusare non possunt.nu. 17.& illud Psalmograpiti. Impinguatus & incrallatus recalcitrauit . Et Petrarcha. ad Eneam Senes .O pudori plusqua pudor. Heu hoc tempore surgit in dominum seruus patroni in colla cruetus libertus.vulgare odium,post uerbera, semper acrior a descit famulus. Hinc Iuvenalis,de qua Uvellus. le P nistemperandis causa. y I .n.9.ubi plura de famulis ancillisque. Maxima quaeq; domus seruis est plena superbis a Hinc ad gium. Credere serui* terq; quateri calle. Camerim prouer
biorum lib.& Polydorus Virgilius uti prouerbio,totide nobis esse hostes,quot seruos.Et Stephanus Forcatulus in Necyomantia. Dialogo 93. Aristotel. 2.Politicorum . quod ab ipsis famulis, quibus plurimitin indigemus propter ancillares adiministrationes offendimur, ut iiidigeamus erga illoc refert Pennensis .in l. . C. de Cast.pecul. lib. a.dcMisil. iii l.Vnius.*. seruo.col. 3.F. de quaestio.ubi dicit,s nemo unquaseruortim dilexit dominum, nisi unus, qui illum occidit, dc
cum non debeamus stare sine seruis,& servitoribus,alias nos servitores esse necessh habemus . ut inquit Bart. in l. I.circa med. C.deserui. 5 aqua.Praecipue,cum serui sint rei familiaris tanquam animata instrumenta,ut diccbat M. Crassus, de quo Plutarchus in eius vita.Praecipuam nostrorum curam erga seruos esse oportere proprium erit.ut ipsi sola beniuolentia&amore ainicabiliter,& familiariter nobiscum uiuant. Nam non habemus seruos hostes, sec dum Senecam, sed facimus, lur. illis,non tanquam hominibus, sed laquam iumetis abutimur.Tot enim habemus hostes uti prouerbio apud Macrobiu monemur quot seruos tyrannide nobis ciscimus. Montanus in l.Nihil consensiti. U. dc mg.tur.& in trac.de appel.lib. I .c.7 .monet ex Paulo Apostolo. Ne seruis simus ini-
24쪽
qui,cum odit quisquis,quod metuit. Scituri, ' dominum in celis habemus, qua loq; repetiturum ex nobis, , in fratrem sectis,quam nobis id fieri uelimus. Ecclesiastici habetur. Si est tibi seruus fidelis,sit tibi quasi anima tua,& quasi fratrem sic tracta illum. Nempe quoad Deum non est differentia in
ter seruos&dominos. quod male aduertiant quidam domi ni,qui suae naturae immemores, seruos tractant ut animalia,& eos in mensa,vel alias recipere dedignantur, ut inquit Io. Fab. iusti.de iure persenarum.&seruitus,nu. I. Contra quos
facit illud. Degeneres animo,cum quiprouehuntur in altum Hos noui se negant, quos habuere pares. Ioa.Fab.de legitima agna.tutela.*.quibus. Fidelitas itaq; ipsus serui, seu dispensatoris ostenditur circa bona sibi commissa in tribus. ut scilicet non dissipet,non defraudet, & ut multiplicet,quae tria prosequitur, exemplificando Archiepiseopus Florenti.in eius summa. lib. . de uirtute fidelitatis.titu. I .c. I 6. col. pe.& fi. uide omnino, si placet. Et famulus nodebet esse auarus,ubi dominus est largus. Nam melius est demisericordia quam de seueritate reddere rationem. 2 6.q. ultima.Specul.de dispensa.f. a.nu. s. &susius Archiepiscopus Florenti. ubi supra,venerandos quoque & reuerendos famillos nostros,praesertim Sen1ores Tiraquellus censet in silo de iure Primogeniorum. In Praefa.nu.79. ex Homero. qui inducit Penelopem,sic Eurycliam famulam alloquentem. uertit Tiraquellus his ferme uerbis. ut proindὰ aduersus eam non irascatur,uti aduersus alia fecisset,qui sibi talia fecisset. quasi uelit dicere. Se illam Senectae gratiam reuereri. Nec inseruos nostros insevire debemus.l. a. in s. s. se iis, qui sunt sui. ubi Diuus Adrianus Vmbriciam quandam matrona in quinquennium relegauit,st ex leuissimis causis ancillas atrocissime tractasset.Sic mulier uidua operosa ancillas habens, ipsas
25쪽
noctu ad opera ad Gallorum cantus excitans, ut assidue defatigatas labore,occi se domestico Gallo, ignorans tum Gallorum hora,qui noctu excitabat hora, temorius excitas damnatur,ex Aesopi Apologo. 29. Erepublica enim magis esse, &satius boni Principes existimarunt,ut uel serui nostri masue ludine quadam demulceantur,pertractenturq; quam,ut duris modis excepti, etiam inuiti opus faciant, & id parum bene. Ita etiam admonet Diuus Augustinus lib. 19. de ciuitate Dei c. 16.& iure nostro statutum est in Lunica. C.de emeda. seruo.& institu.de iure personarum,& de iis,qui sunt sui,uel alte.tur.5. in potestate.&S. sed maior.ubi Theophilus.l. 6.ti
fueris proprios mercatus in usus. Et famulos dicas, hominestum esse memento.Plato itaque iratus in famulum assistente Xenocrate. Accipe inquid& hunc flagris assice,ego enim irascor.Placa in Epito.delictorum c. I .pagi. .circa prin. Et Seneca,qui in seruos suos irascitur, & crudelis est, satis oste idit potestate aduersus alienos sibi defuisse. Novellus in trac. ad defensam. l. 3 s. nu. I 34. Quod si pleriq; etia, qui Christo nome dedimus,hodie obseruaremus, familiam nostram, dubio procul, non perinde atque bestiam aliquam haberemus, sed aequitateis,& aequabilitatem ipsi exhibentes. Ita.n aequabilitate pellecti servi,quicqd fecerint, ex animo faciet,ltanqtiam domino,non hominibus obsequia praestantes. Ne uiga. in sylva lib. .Porro indecorum uentris, aut Sulae causa graues lites,&controuersias cum pueris &ministris dicebat Cato Censerius.ut in eius uita Plutarchus. Cum semel quaereretur Cato.quid in re familiari expediretΘ l espondisse feritur.Bene pascere. bene uestire.bene arare.Sed contra fit. --
de Vagnonus de conditionibus hominum huius temporis. Pascit herus famulos tantum durate labore. unde euenit.Segnis&assiduo sibi parcit seruulus astu. Nec debemus seruis nostris
26쪽
nostris imponere aliquid impossibile,quia ad illud nemo te netur. R .impossibilium. ff.de reg. iur. Bald.& Ange. in l.
mini,inquit Diuus Paulus,quod iustum est seruis uestris praestate, & scientes s uos dominum habetis in celis, apud quem non est acceptio personarum, fert Bald.in consi. 3 28.nu.7. in I .uol.ubi & alia.Nec debemus erga seruos esse monosyllabi. Solent enim quandoque domini imperioseres rem dignam censere,fi pluribus uerbis sit utendum ad senios. Atq; adeo dimidiatis interim semiplenisq; uerbis sat habent. Si quid actum uelint, significa re. quod si quis paulo hebetior, non uel ex num,uel ex duobus ad summum syllabis. quid sibi Chremes ille situs uelit,statim intelligat. Huic quae tum sibi obiurgationesξQuse fulminesquae tonitrua Et quid noncstum cadere,& ruere credas,& Iouem ipsem cum omni strepitu suo inde decidere.hqc Agricola.de Inuen. Dialec. li. 3.c.3.&ibi per Scholiatorem. Debet utiq; dominus ignoscere garrulis famulis suis, ut faciebat Seneca. exemplo Caesaris Augusti, dicens idem Seneca contra se . Nunquid in domo mea possum,quod Augustus toto terrarum orbe. Ille patiens fuit & hostibus ignoscebat. Et ego non ignoscam pigris, ne gligentibus,&garrulis famulis meisΘrefert Archiepiscopus.
Incius summa. par. .lit. 3.c. 7. de uirtute Patientiae.*.2.col.
2.Nam mala electio est in culpa. Et domini est facere diligetiam de inquirendo senium, cum eum recipit.c. innotuit. de electio Ioan. Fab. institu. Si quadrupes paupe. D.di.qui debet eligere paucos bonos,cum sit melius habere paucos ministros,quam multos.malos.c.cum sit ars . de aetate & qualita. Plura Cotu reus. de re militari lib. a .c. a . Augustinus de emendati ne iuris, pag. 3 37. Albericus lib. 2 .c. 63. & famula famulae Ancilla. Cicero f.Tuscul Sin autem uirtus subiecta sub varios incertosq; casus famula fortunae est. Seruitium
autem primi inuenere Lacedemonii,quam Elotas', siue Et ' tia sua
27쪽
tia sua appellant Mancipia.Cretensis Perucos, quorum m minit Aristotcl. In Politicis. Galli Ambactos senios gallichnominant,eorum,ut quisq; est genere, copiisq; amplissimus, ita plurima circum se Ambactos,clientesq; habent. statur Beroaldus in Commento in Apuleium . de famulis quoq; loquitur Tiraquellus de legibus connubia. in 6. l. in glost
I .par.6.nu. . ubi etiam refert illud Aesopi, qui dicebat famulos, tunc maxime priores dominos desiderare, cum secundum coeperint experietiam. Et habes etia in uita ipsius Ae pi.Serui etenim debent seruire hylariter,quia hylarem seruitorem diligit Deus.argu. I s .q. I . Non est & 2 3 .q.6A. ex his 'glO.uer.alacriter. in prag. lim. quomodo diuinum rascium sit celebrandum. pagi. et os. ad h.Seriti inquit Apostolus ad Ephesios 6. obedite dominis cum timore, & tremore, & in simplicitate cordis uestri, sicut Christo, non ad oculum seruientes,quasi hominibus placentes,sed,ut serui Christi,&ut filii parentes. Sic Naaman a famulis pater uocabatur. Urinscriptum sit,s qui inuitus seruit, etiam rem & meritum per dit,ut dicit glo.uer. Iam non facit. c. qui ex timore,de re . tur.Nam satis inutile est,ut coacta seruitia domino praesten tur.c.illud autem 2o.q. I .cum nihil in*licius agitur, quamst invita Minerua.Quoniam si recte pensitauerimus ubiq; in naudo est seruitus.Vt dicebat Codrus.de quo Neutra. Insylua lib. .nu. I 8.quod ex multis ostendit Blesensis. In quadi eius epistola,de qua in uiri.cap. et . mo a. quae est legenda omnino &relegenda,quia ibi est uidere quantopere homi nis status seruitutis in deterius existat, quod & ex Couarria deprehendere fas est. relee.par. a. S. II. ubi de seruitute agit naturali. Nam & Imperator ipse' quoq; semus est. l.quas gra
quam tamen debet se facere seruum maiorem domino. Matthaei c. Io. Erde semis Germanorum fecit Tractatum usi. ut ipse dicit in cosi. I 9.nu. I O .in a .par.pagi. 37 I. Cum igitur
28쪽
si sentitus,&omnes simus serui. Attendamus facere,' quod cecinit Martialis his carminibus.
HIs sic praefatis. uenio ad inaestiones. Et primo quero, quis dicatur malus semus Nam cognito uno de contrariis, cognoscitur &alterum. Institu.de iis qui fiunt sui uel alieni iuris. in prin. ubi & glo. & Doc. Respon.quod ille dicitur malus seruus,qui sua fideicommissaria coditione disesmulat.l. Licinius.U.qui & a quibus & l. cum autem .f. excipitur.Tde aedili.edic.& malus dicitur semus, qui est inobe diens.*. I .in Auth. de defenso.civit. Vide Gilbertum Cognamin. In suo. De officio famulorum, & decus in l. ei quoq;. E. ex quibus cata.malo.Tira'. de iure primige. ro modo unde dicatur seruus uide in s. serui. insti.de iure per . ubi & scribentes. Ioan. Hugo. intracta.De officio quatuor Praelatorum.f. sed cum uno,Alberi. in Dictionario. Spiegellius in Lel xico.& Pardulphus Pratcitis in suo Lexico. In proposito aut nostro dicitur semus a seruiendo.l. detestatio.*. seruorii. ubi etiam D. m. Alcia. Ede uerb.sg. &ita tenent Gramatici. Et serui appellatione etia ad Ancillam refertur d. l. detestatio. g. serui. ubi & D. m.Alcia. & Alberi. in dictione serui & PrateiuS.d.uer.Deci.cons. 7o .nu. 2.in . Et appellatione famuilorum continentur serui. Abb. in c. famulis a. not. per illum tek.de seruis non ordinan.& m l ubemus.ubi no. Bar. C.de Pr posi.1ib. 11. Alberi.in Dic. Et appellatione serus famula. continetur. g. in Auth. de nuptiis.f. si uero.per illum tex. Differentia tamen est inter seruos & famulos. Nam si in d minio seruos habemus,serui sunt,non famuli.D.m. Alcia. in - B l.meo-
29쪽
I.meorum. F. de uerb. sig. stellioneus. In addi. ad Alberi. dicto uer. serui. Serui inquit modo dicuntur carentes libertate. Largo modo,etiam seruientes per mercede,qui famuli proprie dicuntur, ut inquit Panorm. in rub.de Iudeis. Et famuli dicuntur, qui quotidie famulantur l. I .C. de iis, qui in eccl.manu. Paris de Puteo. in tracta.Syndica.*. An eaeco ui fuerint familiares, pag. II o. mo I .Nunc autem dici possunt conductitii servitores,idest,qui precio seruiunt,ut . inquit Abb. in c. nullus,nu. 6.de iudi. ubi& apostillan. de manulo,artificibus,ac operariis etiam uide per Bal.in aduersus,&l.seq.C.loca. Et ille proprie dicitur famulus, qui uiuit expensis alicuius in c.fi.de uerb. sig. in 6. l. si Chorus. ff.de lς-
miliae.ff. de uerb.sig. Guido Papae singu. 3 a I. Et appellatiq- ne familiae continentur famuli l. I .f. familia. ff.de ui & ui a
mala. Inno. in c. si uero, io sententia excommunica. Qui nam
uero proprie sint familiares Tradit inter tantos Bardus Intrac.de tempore utili,uel continuo c. I 6. & Areti. inter coli. crimi. cons.7 .& alii, se quibus infra. Familiares itaque dicuntur omnes habitantes in domo. Summa Angeli. in uer.se
miliaris. Famuli origo ut scias ab Oscis depedet, apud quos seruus semel nominabatur. Vnde & familia uocata, & unde famulor tamularis,q, est seruio tanquam seruus. Est enim genus iniustae struitutis,ut inquit Cicero a. de republica, quuti sunt alterius, qui sui esse possunt.Sed certe,nec sit alterius, qui pol esse suus,uetustissimus est huius vocis significatuia Su- hiectris esto, qui liber ee nesciuisti.Bal. in l. I . C. de ingratis liber Na in libertate sola consistit decus & splendor i. Edicimus. ade Murilegulis li. II .Libertas cunctis antestiada bonis inquit Corrasius.N bene Pt toto libertas ueditur auro. Antiqui enim famuli seruum dicebant,unde famulari uerbua quo familia. D.m. Alcia.d.6. miliae. Egendo hi.in l. si familia. super uecto familia. Ede iurisdic.oium iudi. Marti
30쪽
Argolic aemulum non reseruire ora o. Vidisienigentes,seruaq; regna pati.
rii.lib. a.de familiari administratione. Vbi de Eligendisserui eorum officio,& patronorum officio,& alia ad rem latissime. uide l. fi. C per quas perso.no.acqui. ubi seruus no debet sua libidine speruere domini iussionem.
Quaestio II. QVisitam dicitur gratus& idoneus servitor Respon.
qui honestis moribus & uirtuosus existit c. uenera bilis. de pnvben. Cathon Philosephus Stoicus . Cum ab .eo aliquando esset quaesitum. An beneficium seruus do 'mino dare possit λ Respondit. Quaedam sent beneficia, alui aedam uero officia,&quaedam ministeria. Beneficium est, uod alienus dat, alienus autem est, qui potuit sine reprae- hensione cessare. Officium est filii,uxorisque ac caeterarum persisnarum,quas necessitudo suscitat,& opem ferre iubet. Mihilterium est serui,quem conditio sua, eo loco posuit, ut 'nihil eorum,quq pr stat,imputet superiori. In historia Mun Ei.in I. ate fol.8s .Largo autem modo dicitur seruus bene- interitus,qui non demeruit. Redoanus in tracta. de rebus ec cle.non alte.in rub.de aliena. rerum eccle.sese moueriin. I 2. . l. .Et benemeriti sunt servi,qui aliquod insigne seruitiu fhcerunt glo.inc.si quos.deseruis I a.q. a.uel qui gratum impendunt famulatum.c. graue,de prsben.Cassane.m consi.7.nu. 13. Al .in cosi. I .in et .col.in I .uol.Que nam autem bona famula dicatur)Respon.bonam famulam oportere tribus dotibus esse priditam. Ut sit fidelis, ut sit deformis, ut sit ferox,quam vulgo malam uocant.Qui nam uero dicantur nouitii lemitores ponit Ange in l. si negocia,nu. 3 .ff. de nego. gest .ubi sunt si,qui nondum anno seruierunt.