장음표시 사용
11쪽
uans tempore Consuefudo praescribatur. pag.
quorum actuum frequentia re quiratur ad indueendam Consuetudinem. Pan T
De Consensu Letiriatoris requi te ad Comsuetudinem . Pag.9
De Nuptiis pag. Ias. UNICUS. De Linitimaticina. Pag I3
cuibar modis Iu patria potesaris solvi
Quaesione aliqua eirea authoritatem T. torisproponuntur, se resolvantur. Pag.33
s. TERTIUS. De Curatore Pupilli. i L
De Curatore Ha editatis pag. 39
De Preferiptionibus,s Donationibus. P.SI.
12쪽
sibus modis Utamenea in mentur
De Litterarum Obli attonibus maerete
De Haereditatibus, qua ab intesato defe
De Successione Descendentium . Iag. IIIL SECUNDUS.
Da Interdictis pag.48r TITULUS ULTIMUS.
uibus alienare iacis, Minois pag. I I
sitiibus modis obligatio, or quibus Actio
FI PETITI LAd . fuerat instit de Actionibus pag. I9 otii sis Dor ibi L
De Verbo, obligationibur pag. 4 I
An dominium rerum Dotalium eonflante Matrimonio fit penes Maritum , vel potiar penes X rem
13쪽
Utrum Maritur possis res dotale alis
uanam Actio competa uxori ad repetendam dotem parua
De Benescio Competentia pag.2 9
Da Exemplari Subsitutione pag. 148
De Fideicommissaria Substitutione. p. 21 I
De Compenesios Substitutione pag. 26 I
14쪽
de Iure. Iustitia autem particularis, de qua hic, alia est distributiva , alia com
Distributiva ea est, quae versatur in distribuendis poenis, & praemiis juxta
merita, vel demerita singulorum hominum, Qqualitates personarum diciturque in iis distribuendis servare Proportionem Geometricam, non servare scilicet differentiam numerorum. sed proportionem, quam inter se habent i v. gr. sicut se habent . ad . ita se habent ε. ad Iet. Quamvis enim hi numeri inter se non differant paribus intervallis, in quo stat proportio Arithmetica , distant tamen aequali Proportione , cum inter se mutuo comparantur i Sicut enim iis efficiunt Litabis 6 efficiunt Ia Hinc est,
quod Iustitia distributiva respiciat
qualitatem personarum, iisque quamvis aequali merito praeditis, vel aequalis noxae reis, non aequalia , sed inaequalia praemia is supplicia distribuat. Irmist. Iur cis Tom Commutativa autem Iustitia , de
qua nobis unice agendum venit, definitur ab Imperatore ing. primo Institutionibus hoc tisalo constans, re perpetua volantas Jussuum unicuique tribuendi. Dicitur primo Voluntas , est enim sex illis habitibus, qui informant potius voluntatem , quam tellectum eam ad bene agendum inclinando i Edulterius quia si aliquis habeat volun- ratem exercendi justitiam, rae facto impediatur, non ideo justus esse de
Dicitur secundo , constans, ct per spetua , nullus enim a veri iustique ratione debet amoveri, vel pecunia, vel externo quovis irritamento. Dicitur tertio, Ius suum unicuique tribuendi , in quo stat discrimen huius Virtutis ab aliis i ver gr. a gratit dine, quae suum tantum tribuit benemeritis, a liberalitate, quae exercetur in eos tantum, quibus bene voluismus, illisque saepe tribuit non debitum, cum Iustitia tribuat unice id, quod alicui debetur vel lege naturali aliqua, vel divina, vel humana. Et quidem tribuat Ius suum unicuique, idest non habito respectu ad qualitatem
porsonarum, prout habet in usu iustitia distria
15쪽
distributiva, sed servando proporti nem Arithmeticam non Geometricam, servando scilicet aequalitatem, cum Arithmetica proportio sit consimilis ratio trium, velplurium numerorum, qui paribus intervallis a se mutuo distant ver. .rinter I 2 3. q. dicitur esse proportio Arithmetica, quia singuli numeri aequali intervallo, nempe unitate inter te mutuo distant.
8 Dicescontra primo nihil in rerum natura est eonstans,is perpetuum ergo male definitur Iustitia, quod sit
Respondeo distinguo antecedenS, nihil est constans, serpetuum, si
Perpetuum accipiatur pro aeterno permanente, concedo, si pro longo tem rere, nego antecedens Perpetua primo modo est tantum Iustitia Divina de qua dicitur in sacris litteris Iustitia eius manet m seculum seculi. Secundo
corruptio vini optimi in pravo vase provenito qualitate vasis, non vini. Respondeo aereio Iustitiam amo I 3bis non definiri in concreto, seu in limmine, sed in abstracto, ratione essentiae, ac naturae suae, quo modo sumpta immutabilis est , di semper
Urgebis. Etiam in abstracto sum I pta, extra hominem considerata, est mutabilis Iustitia, aliud enim diasponitur in Pandectis, aliud in Codice, aliud in statutis locorum, aliud de Iure Canonico, aliud de Civili. Respondeo pro Iustitialac non ac IIcipiendas Bre leges, Ius scriptum,
sed quamdam naturalem aequitatem, quae omnibus legibus inesse debet, eaque constans, sperpetua est, semperque ob oculos habenda a Legisl toribus, etsi illorum leges pro tempo- autem modo est perpetua Iustitia uarum, circumstantiarum varietate
mana, quam n definivimus. Dicessecundo etiam homo quamdiu vivit non est constanter justus juxta illud Proverb. q. Septies in die cadit sustus Ergo&c. Reiondeo primo, spectandum potius esse, quod est in aptitudine, quam quod in actu , licet igitur quis actu non ut justus, iudicit eum esse habitu, voluntate Iustitia autem, sicut ca terae Virtutes, consistit in habitu non
in actu is ideo dicitur Holamas, non vero actus voluntatis. Perpetuum autem dicitur non solum id, quod re linia tale est, sed etiam quod est tale ex mente hominis . Ita matrimonium Perpetuum dicimus, licet aliquando
divortium fiat, sumcit enim contrahentium mentem fuisse perpetuo convivere, iunquam separari.
Respondeo ecundo , Iustum aliquando non juste operari, idque non ex vitio Iustitiae, sed naturae,is fragilitatis propriae. Sicut claudicatio in
homine fit ob aliquem nervum vitia- mutentur. Si Deus non dicitur mutabilis, eo quod diverso ritu colatur inveteri Win novo testamento Sichonesta, Wisrmosa mulier mutata non dicitur, eo quod pro temporum varietate variis vestibus induatur.
Explicata Iustitia explicandum est 6 Ius, quod definitur in I. I.ff. deIust. σIur Ars aequi ct boni, hoc est collectio praeceptorum docentium quid justum sit, quidinjustum, quid aequum, quid iniquum.
Scientia autem Iuris, quae Furi pru II dentia appellatur definitur ab Imperatore in s. Iuri prudentia Inriit. boctiatulor divinarum, atque humanarum rerum
notitia, justi, atque iniusti scientia. Adverte, dici notitiam rerum di I 8 vinarum, scientiam autem justi, 4njusti, ad Iurisconsultum enim proprie spectat scire justum, ciniustum, divinarum autem, humanarumque rerum notitia simplex, satis est illi De- hetenim rationem habere de divinis,
hoc est de Sacris, Numae legibus apud
16쪽
ias introductis, qui habuerunt in usu clarissimos Iurisconsultos in Augures, vel Pontifices designare. Ulterius leges II tabularum plura continebant ad religionem speciantia, .apud nostrum Ius commune scriptum adsunt tituli de summa rmituis, o Meeathesisa, de Sacrosanctis Ecclesiis, de Episcopis, o CDinis . Praecepta autem Iuris generalia, sub quibus veluti in semine leges omnes, particularia Iura continentur, tria sunt persen ingJurispraecepta Instit. Me titula, nempe honeste vivere,
alterum non laederes, Iussuum unicuique tribuer . Nec obstat, quod Ius suum unicutique tribuendo, honeste vivamus, Salterum non laedamus, sicque unum membrum divisionis in alio conti
Respondeo enim dictam divisionem bonam esse, quia complectitur triplex metum hominis . Primum nempe respiciens ejus personam tantum in ordine ad se, tau vitam suam instituat tali modo, quo non solum indecora, inhonesta non peragat, sed
insuper honesta, gloriosa operetur. Secundum respiciens personam suam inordine ad alios, alios scilicet non laedendo. Tertium respiciens unice aliorum personam, quibus jubet Iussuum omnino tribui.
Ius autem hactenus explicarum pri 23 mario dividitur in Publicum QPrivatum . hujus distis tit. d. Primum est, quod ad utilitatem publicam priis mari spectat, prout sunt Leges agentes de Magistratibus , de Sacris&c. Secundum, quod primario respicit utilitatem singulorum, ut sunt Iura loquentia de contrinibus, succestionibus c.
. ubi dicitur 91squodlibet semper publicam utilitatem respicere. Respondeo siquidem, Ius privatum setiam respicere utilitatem , feliciatatem Reipublicae, sed secundario non primario, sicuti etiam in privatis legitius secundario publicae salus con
Ius autem privatum subdividitur in asIus naturale, Ius gentium, &Juscivile. Quare sit
De Iure Naturali, Gentium, MCivili.
JU naturale igitur, ut habetur in
l. I. s. Jus natur,de, . de Iust. Our. est quod natura omnia Murnalia docuit, illud nempe quost homines faciunt re .cta rationeducti, hestia autem impetu , impulsuque naturae, ut sunt mariS, . minae conjunctio, liberorum procreatio m educatio , liberta 1 amorisi ipsius, uim vi repellere,c. Quae omnia praece Lilaei diversi modὸ exemtioni demandentur a bestiis, ac
ab hominibus , tamen Iura natura.
lis dicuntur , quia ab illo originem
Ius vero Gentium est ilIud , quod somni humano generi , illique soli com
Est autem duplex; Primaevum aliud,
aliud secundarium. Primaevum citi dictum eo quia primo aevo, quod aureum dicunt, antequam malitia, peccatum Terras replesset naturali
rationeinductum fuit est illud, uod
nulla neces: tate, vel utilitate suadente solo Iadicio rationis unitum fuit ut pliciter bonum i ab omnium bomrnumsiocietate reeeptum, ut religio in Deum, pietas in Patriam, observantia erga a P Diqilige by Orale
17쪽
parentes, fides in paetissc Secundarium vero est, quod neces tate, velutitit cite suadente isductum Dis. Ex necessitate, scilicet ut vis vi repelleretur prodierunt bella, ex bellis captivitates, ex captivitatibus servitutes Exutilitate emanarunt conventiones contractus, commercia inter homines, ut per mutuam rerum , bonorumque communicationem uberior vita duceretur. Ita artolus, ct reliqvi
apud ipsum in I. 6 s. de condis'. indebit.
Ius Civile demum est, quod qualibet
civitas, e popuJus sibi proprium consi- tuis; omnes p. de Iust. Iuri Hocque Ius numquam contrariatur Iuri naturali, quia non esset rationabiles, nec ei totaliter famulatur, quia non disponit tantum de eo, de quo Ius naturale disposuit, esset enim superfluum, sed illi aliquid addit, aliquid de novo disponit a LIus civiles titulo citato irsicque si Ius Civile absolute, simplici. ter dicas, per antonomasiam Ius commune, Romanum intelligendum est, sicuti cum Urbem simpliciter i. eis, Romam dicisses. sed ius quidem, Infiit hoc titulo. Aliud autem est scriptum , aliud non scriptum, quod etiam Consuetudo vocatur 4 eonstat Institui titulo
Scripti sex sunt partes, juxta Imp. hic, dei Lex , Plebiscitam, Senatus
consultum, Principum placiti, Praetorum edicta, o Responsa Prudentum. Sciendum iam, Ius naturale per se immutabile esse, cum enim a Deo ipso, qui Natura naturans a Philosophis dicitur, immediate promanet, assumit a sua causa perpetuitatem. Nec obstat, quod aliqua Iura naturalia inter se concurrant, iugnent ;ver. gr. Non occides est praeceptum Iuris naturae, tamen ad necessariam sui defensionem permittitur homicidium a Respondeo enim primo, has eges o inter se non pugnare, sed unam aliam declarare, Winterpretari, sicuti licet non furaberis sit praeceptum Iuris naturalis, tamen non censetur obligare hominem in extrema necessitate constitutum. Respondeo secundo Ius naturale esse immutabile perse,, caeteris p ribus, non per accidens, Qvariatis circumstantiis, ob quas, in quibus suit constitutum. Ius gentium primaevum est immuta IIbile, cum sit ipsa naturalis Ratio hominibus insculpta eorumque mentiabus inserens igniculos divinitatis, de qua cecinit Regius Vates Signatum est super nos lumen vultus tua, Domine Secundarium vero est mutabile, cum possit in aliquo casu deficere necessitas, vel utilitas, quae illud induxit. Et de facto apud Christianos in ea parte qua servitutes induxit correctum est;&utinam ad orbis, ratalle bonum, in ea etiam, qua bella invexit penitus
Iustandem Civile mutabile est vel 1 aper desuetudinem contrariam, vel per legem oppositam scriptam conditam ab ipsomet Legislatore, vel ab ejus succetare; g. sed naturalia Hirtvt. bociis.
Satis locuti de Iure scripto, ad non et scriptum, seu Consuetudinem accedamus, quae definitur Ius moribus diuturnis tacito utentium consensu omproba tis, troductum &alia consuetudo dicitur secundum Ius, alia praeter Ius, alia contra Ius Secundum Ius est illa, quae legem scriptam in usu ponit, ct observat, quamvis haec improprie Consuetudo vocetur, cum novum Ius non constituat, sed sit mera observantia Iuris praeexistentis. Praeter Ius dicitur, quae servat aliquid , quod adhuc nulla tege scripta fuerat definitin. contra Ius vocatur, quae servat contrarium
Lissi, quod os dispotum 4 Iege scripta, o
18쪽
rogas, a tollit contrariam Ierem humanam. Dixi humanam, si enim advers tur Iuri Divino, vel naturali, consuetudo non obligat, cum talia Iura sint
perpetua, ideoque irrevocabilia. I Ut autem Consuetudo obliget quatuor copulative requiruntur. Primo quod sit rationabilis se Secundo quod diuturno tempore sit praescripta Tertio quod habeat stequentiam actuum ἱ& Ultim Consentum Legislatoris,
sed de singulis hisce requisitsi peculiariter agam cum materia pertractanda non levem utilitatem in se coni,
a Quando est de re honesta, mutili Reipublicae Ratio est, quia Consuetudo habet vim legis scriptae, sed lex scripta nequit obligare si jubeat rem
inhonestam, Wrem damnosam lex enim communiter definitur Sanctio Sane a bonenafvbens Contraria prohibens itaris Cineap.finali de Consuetudinesbique Abbas, et Ergo m.
i obiicies Lex necessario debet esse rationabilis, ad teri in I rinae de Iegibus ergo Consuetudo contra illam numquam Poterit esse rationabilis. 37 Respondeo primo Consuetudinem legi Scriptae contrariam non esse rationabilem, uuatenus legi adversatur sed uuatenus legem tollit, stat enim optime consuetudinem incipere, procedere irrationabiliter, ε tamen postquam multo tempore duraverit reddi rationabilem 3 est enim jam vina consonum, Et Reipublicae utile, quod Servantestatem Consuetudinem non debeant ulterius esse in culpa n que adstringantur diutius ad observantiam legis, adeo ipsis difficilem, dipene impossibilem , ita Suare dei.
.gibus lib. septimo cap. 8. R er. 29. Respondeo secundo, posse esse a I 8tionabiles,, legem raptam consuetudinem legi contrariam , nam quamvis talis Consuetudo silcontra finem particularem intentum a tali lege, 3 in hoc sensu possit dici minus ratio. nabilis lege, tamen non est contra omnem alium finem, i pectum, etiam non intentum a lege, sicuti possunt esse rationabiles duae diversa opiniones probabiles ob diversas rationes, quubus innituntur cita Abbas loco citato
obiicies secundo. Ego non possumos praescribere, per praetcriptionem a quirere rem alienam, nisi habeam bonam fidem, idest illam rem, quam acquiro nesciam me alienam atqui est impossibilis ignorantia in Consuetudine legi contraria, si ignoretur legistran larem e consequenter ipsa lex
tranigressa Ergo&c. Respondeo, ideo ad praescriptionem rosingularum rerum requiri bonam fidem, ut evitentur furta, quae fove rentur si permitteretur scienter acqui, sitio rei alienae haec autem ratio non militat in consuetudine contra legem, non enim ideo foventur transgressi
ne legis, cum possit facile Princeps
talem consuetudinem interrumpere, legemque renovare.
Addo ad praescriptionem requiri arbonam fidem, quia peruraescripti nem privatur Tertius Iure suo, cum amittat rem, quae ab alio praescribitur, talis autem Consuetudo neminem privat suo Iure, sed praecise obligati nem tollit, quae poterit denuo per Principem renovari, si videbitur e pediens. Quaeres autem an in dubio sit iudicanda rationabilis consuetudo contraria legi. Respondeo affrmative quia du asbio favore consuetudinis inductae est praesumendum , maxime si sit Co
19쪽
suetudo immemorabilis, quod scilicet tanto tempore duraverit, cujus initii, memoria non extet, illam enim prae sumimus post tanti temporis lapsum Iegitime fuisse inductam. et Limitatur unice assertio, si Consuetudo non solum esset contraria legi, sed etiam a lege aliqua expresse reprobata, tunc enim pro lege scripta in dubio, non pro consuetudine esset judicandum, quia in tali casu reprobatio Consuetudinis est certa Ergo non po-Ist vinci ab honestate dubia consuetu-inis ipsius. s. SECUNDUS.
Quanto Tempore Consuetκ l ascribatur.
α Missis variis in hac re DD. Sen- tentiis communior est illa,quam asserit Bartolus in I. r. C. quaesiit longa consuetudo , quamlibet Consuetudinem regulariter decennio praescribi , Ratio est , quia leges ad consuetudinem praescribendam requirunt unice longum tempus, sed minimum intra latitudinem longi temporis est decennium, per text. in I. vltimass. de praescriptione longi temporis Ergo m. α obiicies primo i Ad praescripti
hem faciendam inter praesentes re- quiruntur Io. anni, inter absenteνvero a o I.vltima allegarii Ergo saltem ad praescribendam Consuetudinem indu
utilitate, commodo tollendo agutur In praescribenda autem consuetuadine non agitur de tollendo Principis interesse, quia Consuetudo non relpticit favorem Principis, sed subditorum, nec praescribit contra Principem, sed contra legem, quae semper est presens; ita cardae LM. I Loraris p., M.
Respondeo tertio, quod vel Princeps scit Consuetudinem illamque permit itit, & absque alia praescriptione illa habet vim legis ex voluntate Legisl
toris, scienter eam permittentis vel nescit, & vel sit. praesens, vel abscns eodem modo praescribitur consuetudo, ignorans enim, semper est absens animo, licet praesen corpore. obiicies secundo: Ad praescriben- odum contra legem Canonicam non sufficiunt Io. anni Ergo c. Probatur antecedensa contra res Ecclesiastina non pra scribitur nisi polia O. ann saper texi in cap. ad aures de praescriptisn, bus, Ergo m. Respondeo Primo,hoc argumentumcirprobare nimis, ideoque nil quia res Ecclesiae Romanae , seu Lateranensis non praescribuntur minori spatio,
quam Ioci, annorum, per texi. mauth. a
qvas et Anes C. de Sacmsandiis eclois . Ergo Consuettido abrogans legem alis quam Romani Pontificis non praescribetur minori spatio quam annorum
Ulterius contra reservata Principi 3 actam absente Principe requirentur,o non praescribitur nisi consuetudineim-
a Respondeo , Consuetudinem non desumere vim suam a consensu subsequente Principis , sed a consensu praecedente, & generali Iuris declarantis, consuetudinem longi temporis habere vim legis rata Suarra Gib.cap.26. n.6. 28 et pondeo secun clo . Ideo ad praescriptionem singularum rerum inter privatos absentes faciendam requiriao annos , quia adest ille de cuius memorabili 3 cuius initii memoria non extet, pertext in cap. Super quia busdam, de verborum, rer senis sed in quacumque lege lata a Principe dispensatio est Principi reservata; tingo ad praescribendum contra quam cumque legem requiritur tempus im
Relpondeo Secundo Consuetudisnem abrogantem legem Ecclesiasticam non esset contra illam , seu favore
20쪽
mius, Me riui eonsensu emanare ipsa enim Ecclesia dedit hanc saeuitatem consuetudini abrogandi suas te.
pes et ad text. ιn cap. vltImide Consuetu-dane ea autem quae non sunt contra. Ecclesiam ideli libertatem, vel Iura illius, solo decennio praescribuntur.3 Adverte tamen Conciusionem n stram procedere, dummodo Consuetudo numquam interrupta tuerit , vel unico actu contrario intra decenniuin, si enim interrupta fuerit, jam decennio integro non duravit. Ita Abbas in cap. ultimo de consuetudine n. I9ia TERTIUS ..
ae, quorum adiuum frequentia requiratur ad istacendam consuetudinem ia3 KRequentiam actuum requiri ad in-I ducendam Consuetudinem evidens fit ex L r. . a. c. qua sit longa Consuetudo, cinnotescit etiam ex ipsa definitione Consuetudinis , quae eli'us moribus diuturnis, idest actibusfre. quentibus, introductum, ex ipsa etymologiaVocis Consuetudo enim dicitur eo quia in communi se usu i adtexi in Can quinto Hinc . prima usus autem non ex uno actu sed ex actibus repetitis emergit , Quar deveniendo ad qualitatem talium actuum requisitorum Ias Dico primoci Consuetudinem non induci per unum vel duos actus tan
37 Probatur primo, qui a quod fit semel , vel bis non dicitur fieri frequen-
et ad texi in l. rti νη apud Labeonem . aliundi j. de ymeiurando Secundo . ut
diximus, Continerudo uidicatur legitime praescripta, debet durare integro decennio x Ergo quousque actus dicto
empore non duraverint, non dicitur induet Consuetudo.
38 . Obiietes primo texta capitulo Si
de Beneficio, de praebentia in s. ubi dicitur, quod si beneficium saeculare suit semel, vel bixcollatum personae regulari, vel regatare personae seculari, dicta beneficia clicantur praescripta, ita- ut semper personis ejusdem generis conferri possint Ergo per unum, vel duos actus potest induci aliqua Co suetudo Respondeo, ibi agi de praescriptio 39 ne domini si enim unico actu pers
verante, beneficium, vel rem aliquam possederis, gr-perAEO. anno i potesim posterum contra quemlibet opponentem praescribere dominium illius reici dictus autem textus, nil asserit de Consuetudine legali , vim legis habente, quae dieitur necessario consistere in frequentia actuum . obiicies secundo dixi in I S. Od. de oviscopali audientia prope finem ubi dicitur, quod qui gravissima criminabis commiserit dicatur habere consuetudinem talia crimina committen- dici Ergo ex duplici actu potest aliis quando induci consuetudo. Respondeo, ibi sermonem esse de ius facti, non de usu Iuris, & solum decerni, quod illi, qui bis gravia crimina patraverint, gravius puniendi veniant, eo quod dicantur quodammodo assuefacti , ad commissionem talium Criminum nil autem ibi disponitu de Consuetudine legali , vim legis habente, de qua nos loquimur Ra Gloss. ult in dicta Luit. Dico secundo Ut Consuetudo o, aliger, non est necesse, quod in contradictori Iudicio, opponente parte a Iudice sit approbata Probatur primo; quia eo ipso, quod 3Consuetudo ei legitime praescripta &rationabilis vim legis habet G.de quibus ' de legibus nec reperitur ullus textus in Iure, a quo aliud quidquam
Probatur secundoci quia vel con- qsuetudo ante Seutentiam Iudicis non