De Iride Dea Veterum Artificum Monumentis Illustrata

11쪽

εν λέχος στορνυσιν ἰαυειν Ζηνὶ καὶ Ηορχειρας φοιβήσασα φ ιυροις ἐπιταρροθος Ἱρις )Αltora Iridis imago inest in ejusdsm Gelli Pomprianis, pl. 73; egerunt praetore do hac imagino Helbig, Wandgemalde, n. 1390 sit tophani, Nimbus und Strahlenhran g, p. 67 Complerendu 1859, p. 76. 861, p. 22. Videmus illic Irida comitomΤhetidis, quae Achillem parvulum mergit in Styga. Quam

Golli interpretationsem summam puto prae se ferre probabilitatem neque assentiri possum ei qua Helbi et Stephani l. l. de hac imagine protulorunt, quorum alter Dionyaum, alter Adonii a nymphis curatum hac in pictur depictum esse censet. am primum nihil inest ipsa in pictura, quod proprium referendum sit ad Dionysum aut Adonin deinde autem nemo nugabit sabulam de Achillo in Styga morso notiorem fuisse atque ut ita dicam publice magis receptam, quam ob rem aptior fuit quae pingendo illustraretur. De quae aXO

innixa ea quae geruntur attente contuetur eandem fere quam supra descripsi speciem praebet id tantum addendum est, caput ejus radiatum depinxisse artificem, quam rem cum Repissim inveniatur insigne deorum caput radiatum ), cavendum eSt ne referamus ad ullum connexum quem pictor inter Irim et arcum caelestem significare voluerit.

Praetore afferenda est ex iisdem picturis Pomprianis imago, qua anona in Bull. d. Inst. 1847, p. 131 Irida d0-

pictam esse vult. Virgo est alata quae frondem in manu tenen una cum aliis deabus depicta est. Quam virginem Irimosae Onon ea de causa conset, quod de conjuncta sit aliis illi numinibus qua maritima esse recte mihi ponere videtur. Neque vero haec pictura tam corto Iridi ascribonda est quam

y Ηa Wieseleri conjectura, codices dant verba D παοθενος qua ut hoc loco uterer vir ille doctissimus benigne mihi concessit, hujus loci nodus optime expediri mihi videtur. Praeterea mederi studuerunt huic difficultati duobus modis viri docti: einelio et Roscher cf. Flecheis, Jahrb. d. 111, 876 p. 6054s. scribunt ευπαρθενος, quam mutationem quamvis levem probare non possum, quod heocritum ut doctum poetam Alexandrinum sabula de ride nupta haud fuisse ignarum censeo; Μax Mayer Rosch. ex. p. 323 verba ipsa D παοθενος explanare onatur, cum poetam his verbis Alcaei illud poema significare voluisseclicit, cui non assentiar sententiae quod verba is παοθενος ad Alcaei carmen relata obscuriora sunt quam quae intellegantur. ' os. Stephani, Nimbus p. 93.

12쪽

cetera quas attuli, cum certa re non exponatur atque multae

sint personae quibus ut alatis pictor uti potuerit in tali pictura

conficienda. Ut finem faciam hujus generia picturi enumerandis, imR-ginem describam quae cum arte Etrusca consecta sit longe

aliam prae a seri speciem. Egit de ea in conditori Etrusco involito os do sergora in Bull. d. Inst. 1857, 20. Quae pinxit artifex, ex tabulis homericis desumpsit sed ita ut mirificaratione piniones Etrusca cum illa descriptione conjungeret quam om0rus tacit in Il. l. XXIII, v. 170-180 do Trojanorum adulescontibus ab Achille manibus atrocli immolandis. Μedia in pictura artisex posuit Achillem, qui in eo est ut unum rojanorum qui vincti adsoruntur gladio perfodiat. Ab altora parto Achillis Charon stat adscripto nomine, quo pictor captivos morti destinatos significaro vult, ab altera parte dea alata quae nomino partim quidem dolet Iris denotatur. Quales partes dea nostra hac in pictura agat, quamvis oeldo ergora l. l. aliter atque ego de hac re sentiat, dubium esse non potest. am si ille vir doctus putat Irim boni gonii

locum hac in pictura supplere, ego quidem neque vide qua de causa bonus genius hoc loco omnino adsit neque credero possum, cum nullum aliud hujus modi exemplum noverim, Irida deam omnino iunctam osse tali munere. In interpretanda

autem hac pictura simili locus quom invonimus in Vergili Aon. l. IV 696-99 ), tanti momonti esse debet, ut etiam interpretationem jus vincat qui Irim deam a pictor solam de causa insertam eas huic tabulas dicat, quod Homorus illo loco eam Achilli potenti sentos laciat advocantem. Nam oodem modo quo illo Vergili loco a Junono missa est dea, ut

Didonis miserae ante diem morientis animam a corpore Solunt, hac quoque in pictura adesse mihi videtur, ut easdem agat partes apud Trojanos et ipsos ante diem morientes. Haec sunt prioris picturarum generis quae respicienda sint exempla agamus nunc de alter genere quod earum Stimaginum quibus vasa veterum videmus Oxornata. Sed priua-

ax Μeyer quidem in Rosoh lex. p. 332 negat ex illo quidquam offici posse de Iride dea inseros contingento, sed admonendum est jam O. ullorum Aeginetic. p. 170 ex Aethenae lib. XIV, 45h Irim et in

seram Hecatam inter se cohaerere demonstrasse osmaass, Indog. Forach.

13쪽

quam ad eas ipsas picturas procedamus, qua ratione atque via hujus generis monumenta tractanda esse videantur, nonnulla

praemittamus. Saepius enim haud facile potest iudicari, quassabulas et quos deos artifices in vasis depingere voluerint, cum haud raro compluros et dii et sae eandem vo simillimam

speciem ac sormam prae se serant. Itaque nobis quoque quod ad noatram rem pertinet, nonnullae occurrunt in morum picturis deae quas saepius difficillime, nonnumquam nullo sero modo ab Irido secernere possumus. Ut omittamus eas raro depictas, qua ut ad hanc ipsam quaestionem minus valentessu quamque loco tractabimus, verba laciamus nonnulla domadea, quae multo saepius quam Iris ipsa ab artificibus fiota nonnumquam eandem atque Thaumantias induit speciem. Haud raro nim Victoriam videmus magnis alia et caduceo instructam, quas res propria Iridis postulare debemus insignia, si omnino certis notis hanc deam significatam esse volumus, deorum ministrae nuntiaeque munere in vasis fungi. Quibus insignibus pracdita Victoria nomine adscripto in pictura invenitur ita depicta ut vir qui victor o bello rediisse videtur poculum administroti). Quod Victoriae munus ita interpretari possumus, ut pictorem hoc poculo praemium victoris donotare voluisse ponamus. Eadem interpretatione uti possumus in nonnullis aliis picturis explanandis. Eodem enim modo alis et caduceo praedita Victoria incernas munus obit in pictura quae reddita

est apud Luynes, Vasos, pl. 26. Quamquam nim insignibus illis commoti . ullo hanc doam Iridam Hirt, Bildo uch I, p. 93, ab XII, 2 mebon dixerunt, tamen O Ja , olophos undaroilus p. 79 octa sine dubio interprotation Victoriam esse illam deam exposuit. Deinde Victoria eadem forma in-vonitur in imagine, qua deorum in Olympo concilium artifex

depinxit. De alis et caduce instructa idem Jovis pincernas munus suscepit δ). In alia pictura cujus idem propositum est, de alata sed caduceommim Jovi poculum ministrat'. Quibus ex picturis cum mondum mihi esse videatur, Victoriae a veterum artificibus munus poculi deis ministrandi traditum emo, in omnibus monumentis, in quibus tale munus a dea alata

3 cf. Gerhard A. V. II, 150. ' quam picturam obiter commemorem a Mulloro, Handbuch g 400, a, 6 salso in numero haberi gemmarum. ' os Annal. d. Inst. 1861, p. 293. on. d. Inst. VI, ab 58, 1. ' s. on. d. Inat. VI, 58 2.

14쪽

suscipitur, nisi justa causa obstat, Victoriam doam ab artifico fictam eas contendere non dubitabo. Nam haec prima ratio praecipue in rebus archaeologicis asse debet, ut a rebus certis tantum considerate progrediamur ad os incortas; in igitur quamvis per8onam in qualibet pictura certo notatam invenimus nomine, nisi forte leviter suspicandi pro accurato ofiniendi ratione uti volumus, simili occasione eadem persona eodem nomine significanda est. Qua ratione usus Victoriam pincernae munua obire etiam in alia pictura dixerim, qua pictor ultimam raptus Proserpinae partem in conspectum dediti). Res quam artifex depinxit in Olympo agitur os autem de Cereris gratia reconciliata in Oxtra parto Iuppiter sedet altera manu scipionem tenens, altera pateram libandi causa porrigons, Proserpina ante sum stat alauatio denotata, Cere in curru lato collocata sinistra in manu nonnulla papavera habet quibus pictor inodubi significare voluit, ohinc terram denuo fruge daturam esse, dextra sicut Juppiter pateram porrigit ad libandum. sinistra autem Cereris parte semina depicta est magnis alia instructa et talari induta veste, qua dextra in manu hirneam tonon ab altera semina aditur ut in pateram insundat porrectam. Illam feminam simillimam quod ad munus pincernao attino imaginibus supra jam tractatis, Victoriam depinxisso

artificom persuasum mihi habeo. Hoc enim Semper tenendum est, in vetorum arte non solum inter Variorum generum artifico quondam connexum fuisse, sed etiam ejusdem generis participos quod ad ejus proposita et ratione pertinet, magno vinculo inter sese uiaae conjunctos, cum aliter summa quae os interdum inter divorsorum artificum pera, veluti va8orum picturas, consensio minime possit enucleari. Accedit automquod Raorum pictores quo omne eruditissimos ducor homines nil nos jubet, in rebus quibusdam excogitandis aut imitandis divorsos deo vo deas eadem forma et insignibus praeditos invenerunt, ita ut fieri posset, ut o artifici ipsi quidem liqueret, qualem deum vel deam depingoro vo imitando omn-geret in pictura. Sic supra jam exposui quanta dubitati esset do orsona Iridis et Victoriae dearum iisdem insignibus instructarum. Atque iisdem notis, magnis alis et caduceo, praedita

15쪽

etiam alia do in monumontis invonitur talis fingitur in nummis Locrorum pigrarone, quae rus aliquid valor mihi videtur ad vasis picturam definiendam, de qua usque adhuc dubitatur. Vas domu agitur inest in colleci. Onac. regis Ludovici, catal. Jahnii n. 29 i). opicta est lini ia alis et caduceo instructa, quae puerulum Secum portat. Jahn, quem aX.ΜVer equitur, cf. Rosch. lex. p. 351, hanc ominam Irida appellat, puerulum Herculem, quamquam Helcher o Gorhard jam anto illam renon cum Plut nominaverunt. Quorum virorum interpretationem Sequar, quod Ιrenen modo vidimus saepius eadem forma inveniri neque habemus quod Irida uomodo quo hac in pictura conjungamus cum puqrulo Hercule.

Sed pergamus in tractandis dubiis Victoria picturia.

Quam deam si considoraverimu quam arcto cohaereat cum bello, facito cognoscemus officiam nonnullis in picturis, quRS nunc enumerabo. Prima inest in vaso de quo actum os in

Bull. d. Inst. 852, p. 86. In insorior imaginis parte Chrysippum videmus a Laio abductum, in supuriore quattuor HOSΜercurium, inervam, Venerem aliamque deam alatam, nonnulla arma adportantem. Qua dea vulgo Iris nominata St,

nulla usta causa allata is qui circumspexerit quam bene tale munus Victoriae ut Oa belli accommodatum sit, hanc o880 depictam deam colligor non dubitabit. Atquo dum do aliis tribus picturi dicendum erit qua omne simillimam reddunt Speciem. Quarum de prima git ischboin, ammtun Ηamilton Ι, 4 depicta est virgo alata, qua una cum caduceo

cassidem in manibus tenens adulescentem armatum adloquitur. Censuit autem, Alcmaeonem Ss adul08contem quem Iria a Junone mis8a commovere Studeret, ut ducem se profiteretur

poditionis contra Thebas jam constitutae. Sed timo nonimis multa cognoverit vir doctus hac in pictura ego quidem nihil aliud video nisi doam alatam quae adulescenti armato arma porseri, quod propositum in dubio haud rarum laurit vasorum pictoribus. Nam imagine simillima conspicimus invasis Duridis ot Brygi oscripti a P. . olor 3 ut a Brunnio δὶ, quorum valde dolendum est quod fragmenta tantum nobis ita tradita sunt, ut duobus in vasis totam picturum accu-

Bull. d. Inst. 1829, p. 110. ' Arch Zig. 1883, T. I, 2. - G. II, 666 o Benndor C. Tas. 7, 2

16쪽

rate replere non possimus. Tamen utraque in pictura cognosci potest, eam alatam depictam esse quae in Brygi vase caduc instructa est; eodem modo orspici potest, alteram personam cum illa ab artifice esse conjunctam. In Duridis pictura illa persona adulescens armatus est, quem de alata ut in pugnam

ea adhortari vidotur; quod ad Brygi vas attinst, nihil corti de hac orsona dici polost. olor l. rasam in Duridis pictura Irida appellat comito juvenis armati, Brunn deam in vaso Brygi Victoriam aut Ironon osse dicit - ego quidsm causis supra expositis nixus in omnibus his picturis, quarum propositum simillimum est, Victoriam video depictam, quae adulescenti armis vel promimis audaciam injicit pugnandi et spem

vincendi.

Sed ut tandom ad ipsa Iridis picturas veniamus, incipiamus ab et vasis ex quibus cum nomino donotata sit Iris itaquod ejus persona non sacile possit dubitari, certissima ossicere possumus de ejus sorma et natura. Quantum igitur ad nostram pertinet rem, agamus primo de vase Clitia et motimi votustissimo hujus oneris Pictor ossinxit in plenioris vasis orbe Peloi t hotidis nuptias quas ad celebrandas magno agmine dei ab Irido ducti appropinquant. Iris caduceum tenet alis non est inStructa, qua de ro quamquam Gondolenburg, Arch. Zig. 1880 in commentatione quam inscripsit Iris im Partho- nonglobol , alas statu deae obtegi contendit, mea quidem sententia nulla potos esse dubitatio. Egit de hac amphora ο- tissima quae Florontia est pluribus orbis loli , p. 32; depicta os in Monum. d. Inst. IV, 4-b o Arch Zig. 1850, Τ. 23-24.

inventum nunc in usso Borol. conservatur i). Videmus in ea vasis parte, quam leti lit B designavit, Hodicentem ostori Achillom armatum quem ad Patroclum ulciscendum in pugnam iturum esse altera vasis parte indicatur, ubi ortamon do atroclo necato pictor nobis aut oculos posuit. In quadriga Phoonico Antilochus Poliden opportuntur. Prope autem stat dea magnis alis, caduceo, ve8te talari instructa, manu florem tenens, quam Irida esse nomino adscripto indicatur. Quaerentibus autem riualea partes agat dea nostra hac in pictura,

17쪽

comitem respondendum os sam osso Achillis ultum cuntis Ρatroclum, quo pictor in dubio totam rem summi momontiem vel deorum voluntate offectam significare voluit. Depictam

tradunt imaginem utilior-Wi olor, . . . I, ab XLIV, n. 207 moner origbl. Sor. , Τ. 2 Gorhard Ges. Abh. T. I, 4. Tertiam imaginem ridis nomino designata videmus in Brygi vase Capuae invento, de quo egit alg, nii. d. Inst. 1872, p. 294 talein 3, p. 183. In ea vasis parte quam teinlit. A donotavit Iris opicis eat magnis alis praedita. Dea quae in manu bacillum, quo ercurius quoque utitur nuntius, tenet, duobus a satyris ictyphallicis potitur alter illud bacillum Iridi auferro, alter qui in aram ascondit deam ipsam ad se attrahere indoti Bacchus deus post aram collocatus est pelle pantherina o pallio indutus, dextra in manu cantharum, RevRscipionem habet ). Cujus pictura propositum ab artifice ex fabula satyrica desumptum esse, primus O Jahit, Telephus undoroilus p. 79 suspicatus est, cum de simillima vasis pictura olae inventi η sententiam proserret. Etiam in hac pictura omina alata duobus a satyris thyphallicis petitur, quaeso tantum dissor ab Iride superioris picturae quod extremam victimas caudam quam Aoschylus intrometh. v. 495 singularem fuisse victimas partem testatur verbis ἀκρὰν σφυν πυρωσας ), manu tenet. Qua do semina alata diu in divorsum tondobant sententiae, cum Gerhard oloton cum copiae cornu, O. niter Horiam eam esse putaret. Jah primus L ., ut supra dixi, Irida sabulas satyrica hac in pictura depictam esse probavit Athonae usus teste, qui in libro X, p. 45 C. D. Achaeum poetam talem fabulam scripsisso tradit. Quod attino ad sabulam satyricam, sinii conjoctura probabilis mihi vidotur esse, quod ad Irida, ea quae conjecit prior illa pictura ita confirmantur, ut nulla rosis dubitatio. ertium hujus genoris

vas, in quo eadem ossicis est ros invenitur in collectione quam

odidit unos, Vasos, pl. 30 ε . Similo similibus annoctam his imaginibus vas, de quo sint in mys l. l. p. 347 ) Ros

18쪽

ita mutata os ut satyrorum loco opicti sint contauri qui tipsi deam Irida petunt. Bono conjucit ayor, otiam hujus picturae propositum idem Achaeo poetae fortasso attribuendum esse, qui in Peiritho similem atquo in Irid sabulam satyricam

Praeterea reliqua est alia vasis pictura in qua sumina alata ridis nomine designata ost. Saopius do hac hydria, qua Lutolia Par in colloctione Witto est i), sontentiam protulorunt viri docti, cum nomon illud Iridis magnas dubitationes movoret. Facito nim ori potuit, ut hac in pictura nomen dea Eridis quam intor duas quadrigas hostile suo loco esse nemo negabit, in Iridi formam aut a pictor ipso aut postea

corrumperetur. Sic primum rem explanavit t. l. Gerhard aedpostea sontentia mutata tamen Irida osse hanc deam Oatulavit ). Contra iosolor moa quidem sontentia recte deam illam rim uaso xposuit ). am circumspiciendum ea seminam illam alatam usto nullo nisi alia donotata os insigni, similliinam prae so ferre pocium qualum videmus in aliiΗΕridis nomino designatis picturis' ita ut contra id nomen Iridis cui facillimo mundum insurri potuit, nullius soro momenti esse

Quae cum ita sint, nihil valo C. F. Hormanni sententia, qui non solum hujus vasis duam rida esse vult, sed etiam Similem duam, quae nullo nomino addito in hydria colloctionis Piggati intor duos juvenes armatos depicta est, contra Roul0gium, Witiuum Gorhardium Iridis pro Eridis nomino donotavit β . Habemus igitur in picturis modo tractatis tros Iridis imagines, quae nomine adScripto certisaimae neque vero eju8dom ponderis sunt ad totam quaestionum. Nam tertia illa pictura, in qua cum sabulae satyrica quaedam pars depicta sit, Iris dea caduceo caret, propter hanc ipsam proprietMom nihil nos de generali deae natura ac forma docere potest. Itaque ad

priore duas picturas recurramus qua si quis perspexerit, communem quodammodo dua o naturam et sermam nobiafradoro intolliget ambabus nim in picturis, sicut jam supra

19쪽

in poetarum libris cursim tractatis vidimus, deorum est administra aut comes aut nuntia, caduceo ut hujus muneris in signi instructa id quod in altera eam conspicimus ali carentem, demonstrat penna non ita proprias fuisse nostra deae ut semper necessaria ement ad illam denotandam. Hac igitur usitata dea si natura et serma in Ofiniendis picturis usus nunc cetera Iridis imagines ita percensebo ut offigie cum hac imagine non congruentes a tantum conditione Iridis esse comprobem, si justa causa inveniatur cur dea diversa aut sorma

aut insignibus depicta sit. Ut desiicops transeamus a picturis impliciori generis ad

vas majore arte exornata, ea primum enumerem morum

imagines, in quibus unam videmus Iridis ossigiem depictam. Ρraebent nobis vasa hujus generia imagines has: Heydem ann cat vas Mus Neapol. n. 122 Iris tunica et pallio induta atque mitra armillisque exornata cursu incedens depicta ost Usitata sorma alis et caduceo est instructa. Annali 18 31, p. 41, . us et r. 1120. Similis imago Iris alis et caduceo instructa est. Rouleg, Vas. sint do eide, pl. IV, 2 a Iris mitra et tunica induta atque caduceo instructa advolat ad virum,

quem cum Scipionem manu teneat riamum esse secundum

Hom. II. l. XXIV v. 149 s. aequum est colligere '. Millin, o inturos de vaso I pl. 62 Iris alata et

tunica mitraque exornata manu caduceum gerens appropinquat

ad virum barbatum qui nititur baculo nodoso. Hac quoque imagine Irim ad riamum procedentem fictam esse recte conjecit Ouleg, Vas peinta de Leide, p. 16, Anm. 6. Fur tWaengler, at vas Mus Berol. n. 2163 B; Iris alata simili sorma lasva in manu caduceum tenet atque dextram obtendit Iovi, qui in altor vasis parte depictus est. Furi Waengler, cat. n. 2248 ). Iri eandem sero speciem praebens. Notandum est, eam et alis caduceoque et pinnulis, quibus ejus calceamenta instructa sunt, instructam accedere ad tumulum quendam, de cujus natura ita dissontiunt riwaengle et Benndos, ut ille aram, hic sepulcrum depictum esse censeat. Similem speciem Iridis praebet lamina aenea

3 cf. Rouleg, t. l. p. I 6. Anm. 6. cf. Benndorf, Sicit. Vasb. XXVII, p. 44.

20쪽

collectionis antangelo e ol. veste talari induta instructa pinnulis in pedibus dea in manu caduceum tonens cursu incedit, os Machor lex. l. l. fig. 6 p. 360. Jahn, at Vas. inacoth. onac. n. 12 Α, Iris non alata eodem quem supra vidimus vestitu induta in Oxtra caduceum habet. Jahn cat. n. 351 ). Iris alata in Oxtra hirnoam in laeva caduceum tenens atque mitra, tunica, palli exornata per aerem volat. Quae deae species quamquam non usitata St, tamen certe Iridis esse mihi videtur, cum alias quoquo sint picturae in quibus Iris adom conspicitur caduco et hirnea ornata. Sic invenitur his sa cursu incedens, veste talari, alia, caduceo, hirnea inutructa in vaso quod Athenis involitum nunc Lut. aria conservatur ). Vorisimillimum autem sat, artificos tales ad imagines effngondas commotos esse Hesiodi

notis illis versibus Theog. 784-85, in quibus Irida doscribit deis aquam Stygiam serentem

Τηλοθεν ἐν χρυσωπροχω πολυώνυ3ιον δωρ. Alito do hac re oriatimat ax. ver, cum l. l. p. 322)hos intorpolatos versus actos esse dicit ad illustrandas quodammodo illas Iridis imaginos jam pridem ab artificibus xcogitatas ut ea pluviae. Cui conjecturas assentiri non possum. Νeque enim unam eandemque speciem videmus hujus Oao hirnea instructae, e qua poeta posterioris temporis illorum verΗuum propositum potuit haurire, sed vario artificos versus ipsos arto sua illustrare studuerunt; at in priore imagino s. l. deam vidimus volantum in altera incedentem in tertia, quam nunc tractabimus, res agitur apud inseros ipsos. Idem enim munus eam obeuntem cognoscimus in speculi Etrusci linoa-

montis ab odem Gurhard oditi ). idomus in illo poculo

laminam alatam, mitra, calceamentis, tunica talari exornatam,

quae cursim cum hydria appropinquat ad sontem capit leonino indicatum. Hunc sontem Stygem osse atque totam rem geri apud inseros, serpente significatur quoi humi reptantem Nfinxit arti&X.