De Iride Dea Veterum Artificum Monumentis Illustrata

21쪽

Alitor res o habet in posterioris temporis monumentis, in quibus Irida videmus hirnea instructam. Eodem modo quo Vorgilius, Ovidius aliique scriptores Irida cum arcu caelesti conjunxerunt itaque deam pluviam vel oriam reddiderunt, fictoros quoque hirnea si Iridis insigni hanc deae naturam notaverunt. Hirnea enim instructa invenitur his simul cum Aurora fac denotata Solem antocodena in thorace Augusti qua de ro pluribus egit verbis Ras Garrucci, Dissert Archeol.

Τamen cavendum est, ne omnes similes imagines in hujusmodi imaginum numero habeamus. Nonnullae enim nobis notae sunt, quas quamvis illis picturi similes tamen alitor intor-pretanda esse manifestum est. In primis afferendum est signum quoddam nummi orinaei. Efficta est in hoc nummo,

quom ex chheli ocu Num. I, 82 desumptum Gerhard, Etrush. Spiegel I, 4l 2 descripsit, semina alata in saxo sedens

quae altera manu caduceum tonot, altera vas in quod e capite leonino aqua fluit. Quae imago quamquam similem eam esse picturae supra explanatae nemo negabit Iridis osse non videtur.

Νonnullis enim aliis in nummis orinasis' semina simillima forma invenitur, quas in duobus ' ipso nomine Victoria dostgnatur. Itaque etiam in Orma nummi modo tractati imaginem Victorias fuisse insculptam consentaneum mihi videatur colli

gere.

Quo loco quoniam de nummis agitur, addam villi in urbs Cilicia nummos laidis imagine signatos esse, quorum e latexemplarin Num Chronicie 1890, p. IV, p. 327 n. m. sa instructa os alis ot in humeris et in pedibus atque retroversa manus Oxtendit. Altera similis imago invenitur in gemma trusca ejus formae quam scarabaeo vocare solemum'. lacis est in lapide, quem depictum invenimus apud Gerhardum, trush.

Spisgetes, i, 3, moes deae alatae, quas tunica talari induta ante hydriam collocata est Non os quod hanc doam Irida

22쪽

aut Moeram, ut nominatur Arch Zig. 18bi, p. 24, 88 putemus, cum meliore interpretatione eam Victoriae munere sun- gentem quae tabella colligat, hac in gemma emctam esse ab artifico ponere po8Simus.

Ρroximum est ut agamus do illis vasorum picturis in quibus loniore ut ita dicam scaena Iris iungitur munere nuntiae forum. Cujus generis has invenimus imagines:

Bulis L . Instit. 869, p. 125 agitur de lecytho

Μus Neapol. in quo depictum videmus quomodo Hector ad quadrigam alligatus ab Achille o planum trahatur Achillos cursu quadrigam comitatur. Advolat o alata tunica induta quae cum caduceo instructa sit atque Oxtram tollat tanquam locutura, in dubio Ιri Jovis nuntia appolianda est. JRhn, at Va8. ina c. o n. n. 407 pictura simillimae tantum differt a prior imagino quod Iris ad Achillom propoquadrigam stantem appropinquat.

Annali d. Inst. 1859, p. 299 egit . eterson do hoc

vas collectionis Campana in quo raptus malorum Hesperidum depictus est. In altera vatis parto Herculem videmus mala rapta Eurystheo tradentem, post Herculum adjutricem ejus Μinservam. In altera parte conspicitur draco deceptus, quem arbori se circumvolventem Atlas et Hesperidum quaedam perterriti contuentur. Quibus Iris lata a sinistra parto cursim appropinquat caduceo instructa. Trendolenburg in commen

loco depictam ita explanare studet, ut eam una cum Neptuno, quom et ipsum in pictura tridente denotatum invenimus, ut maris deos spectatores hujus rei osse dicat. Cui explanationi assentiri non possum, cum Iria minimo speciem reddat spectatoris ut Neptunus sod nuntia deorum, quae Iunonis larissae jussu cursu accedit, ut Herculis inceptum, quod illo Minerva adjutrico jam consocit, ad irritum redigat. Ger hard A. V. I, 46 depicta os hac in amphora Marpessa judicans, qua de ro conferendum est quod Homorus tradit in Iliad. l. IX, v. 559. Idas lorica si hasta instructus est, Apollo nudus lauro distinctus arcum manu tenet. Marpessa velata ad Idam se vertit, quo pictor utrum illa electura sit significat Iris tunica induta caduceo atque pennis et in humoris et in pedibus praedita Apollinem alloquitur ad eum sine dubio commovendum ut hoc judicio acquiescat.

23쪽

Orco geritur, cum Ixionem vidsamus rota flagrantis radiis districtum, quam Erinys quaedam in eo est ut verset. In sinistra picturae parto luto in soli collocatus est, a dextra parte adest Iris alata si caduco instructa ut videat, num Vulcanus, qui cum malleum manu teneat Ixionem vinxisse consendus est, bono constrinxerit nefarium in Junonom hominem.

inotaurum perdomana Iris a dextra parte appropinquat aliso caduceo significata, manu florem tenet. eque vero mi, tendum est, picturam propter mira lineamenta magnam dubitationem movere, num revera sit antiqui artificis opusculum. Praeterea duo alia hujus generis vasa sapicienda sunt, in quibus quamquam alii Iridis imaginem effictam esse poSuerunt, tamen aliam deam nobis ante oculos poni decernendum sit. Quorum prius conservatur ergostos in collections Fontana;

oditum os a Gerhard A. V. II, 146-147. Opictum videmus in altera vasis parto Herculem a Minerva in Olympum inductum, in altera hanc rem duobus arasis divulgatam. sinistra enim hujus picturae parto,ercurius caduceo instructus Baccho quid acciderit nuntiat, a dextra part dea est talari induta, sod nullo denotata insigni ad orsum appropinquat in solio collocatum. Quam deam Gorhard l. l. ut deorum nuntiam accommodatissimam ad Morcurium Irim appellavit. Sed respiciendum est, hanc deam omnibus aliis hoc in vaso deis certa notu designatis unam nullo insigni osso significatam neque id quod una cum ercurio, quocum saepius Irida conjunctam invuniri infra videbimus, hoc loco nuntiandi munere fungatur, tanti ponderi esse posse, ut hac in pictura Irida dissimillimam sorma illi, quam supra usitatam constituimus, depictam esse ponamu8. Itaque, Sicut rendelenburg l. i. Arch Ztg. 1880)proposuit, hanc deam Nereida pictorem pingere volui88 8u

Altura pictura hujus generis in me est, quod conservatur in us Rog. oapol. descripta est apud ullor-Wissolor D. . . II, 38 n. 442. Depinxit artisex Lycurgum, qui propter peccata in Bacchum commissa in furor est Contra

24쪽

regem qui in uxorem liberosque biponni saevit, devolat a doxtra parte semina alata, capit orbe flammeo circumdato, manibus sacem hastamque frons cujus acumen in Lycurgi caput vertit. Hanc sam illingo i Irim esse voluit. Quam interpretationem juro Mulog resutavit. equo enim dubium esse potest, quin haec femina alata ac si hasta instructa ea sit deorum administra quae Lycurgo furorem injiciat. Itaque eam

Erinyibus adnumerandam eas summo jure Wi eler . . exposuit. Quam si certo nomino appellare volumus, optime Lyssam vocare licet, quae in pootarum quoque sabuli certam persona ). ictura simillima, in qua eadem Lymae essigies depicta est, invenitur in Mus Brit cat. n. 434 3. Sequitur ut o vertamus ad eas picturas in quibus Iris comitis aut hominum aut deorum obit munus. Quarum in nonnullis cum eam propriam Junonis videamus administram, putare non possumus sorte accidisse ut hoc in vasis maxime posteriori temporis ot rationis cognoscamu8, prae8ertim quod otiam a Callimacho in hym in Del. v. 28 Iunonis administra peculiaris profertur. alia nobis occurrent nonnulla va8orum exempla artis Campanae, quae recte mihi Arndi, iudieii gurVMonhundo p. 99-100 saeculo tertio a. h. n. attribui evidetur. Neque minus praemittendum est, prascipue hujus generis in vasis quae multitudine personarum et magna forma insignia sunt Irida cum Mercurio conjunctam inveniri non ita necessariam in robus illic oscriptis, sed ut altera duorum nuntia vel comes ornatu magnifico praedita ipsa picturae Ornatui sit. Incipiamus igitur a paucis illis vasis, in quibus deam apud homine videmus munere comitia sungentem. Quorum

vasorum in numerum reserendae sunt picturae hae:

Annali d. Inst. 836, p. 12, On. d. Inst. ΙΙ, 30-32; Iris alis ot caduceo instructa comes et dux est triumphi, quo Thossus et Antiope sedata discordia ad nuptias colobrandas

ire student.

Catal. vaa. us Bri t. n. 83 4 de hac Pamphasi patera variae prolatas sunt sentontiae. Artifex opinxit duos sos

i f. Vasea reos pl. I, 2. ' cf. Annali d. Inst. 845, p. 121 of Euripidis Hercul. fur. M oLmon. d. Inst. V, 23. io tota quaestione conferri potest oerte liber qui inscriptus est Ueber Per sonificatione psychologischer Affecto in de spatere Vasenmalerei, p. 23-24 .

25쪽

alatos armato8que, qui in o sunt ut mortuum humo tollant. In doxtra et sinistra parto duas seminae collocatae sunt quae id quod agitur summo studi prosequuntur. Altera in sinistra picturae parte caduceo instructa ost. Quam picturam Brunn i)ita intorpretatur ut mortuum omnonem esse dicat, viros alatos fratro illius deos ventorum, seminam alteram matrem Auroram, alteram caduco significatam Irim Contra Robori )Sarpedonem depictum esse censo a Somno si orto in patriam deportatum seminam caduceum tenentem et ipse Irim appellat. Mihi quoquo ut 0isro' Brunni intorpretatio ob argumenta ab illo l. l. prolata aptior osse vidotur. Habemus igitur hac quoque in pictura Irida caduco solo, non alis designatam simili munere fungentom quale bountem supra eam vidimus

et in Vergili on. l. IV s. s. et in illa imagino trusca de immolandis ab Achillo adulososntibus rojanis. Deinde agendum stras picturis in quibus Iris depicta ostcomes deorum Cujus oneris numeranda sunt vasa haec: Bull. d. Inst. 1868, p. 184 Iris magnis alia et caduceo significata equos reno ducit quadrigae, in qua Venus et Adonis collocati conspiciuntur. Annali d. Inst. 1862, p. 117 Μο n. d. Inst. VI VII, t. 6 descripta est hac in amphora, quae conservatur inruus Campana, illa restoae sabula pars, quae est de Oreste stΡylade a Tauris captis. Media in pictura videmus Dianas templum, ex quo egressa Iphigonia ad Pyladom et Orestem svertit. In sinistra parte Diana depicta est, quacum ercurius caduceo et petas significatus studioso agit in dextra parte

Minerva, restis amica, et comes ejus Iris caduceo et magnis alis instructa. Otandum est, eam otiam quod attinet ad ejus in pictura collocationem accurate responderemercurio. Catal vas Mus Bri t. n. 1265 complures dei, in quibus Iuppiter, Neptunus, uno spectantur, simulacro, quod Pandorae ΗΗ Ν0Wton l. l. vult, coronam offerunt. Comito deorum Morcurium et Irida videmus, illum caduceo petaso, talaribus significatum, hanc si ipsam caduceo talaribusque, praeterea magnis alia instructam.

26쪽

Μus Berol. n. 1895 depicta est in hac hydria, quae descripta est apud Osrhardum, . . t. XIV, nota sabula judicii

Paridis. In doxtra pictura parte aridem videmus colloquentem cum Mercurio caduceo significato. Hunc deum so-mina sequitur et ipsa caduce denotata, quam stiam corporis motu similom ercurio pictor roddidit. Post hanc ominam Minerva, uno Venus incedunti Dubium osse non polost, quin haec semina conjuncta cum ercurio et caduceo significata dearum comes Iris sit, quod unus rendelenburg qui omnino alatam tantum Irida depictam ess vult, in commentatione

Furi Wangier, at n. 3240, Ger hard Apul. V. IX, p. 15; sandem sabulam hac in amphora depictam videmus. Ρictura ita tantum quod ad nostram rom attinet dissor a superiore ut Iris non comes omnium dearum sicut Mercurius viduatur, sed unius Iunonis administra cum prope illam sedona alabastrum dextra in manu teneat. De magnis alis praedita eat atque induta magno ornatu qualis in vasis genoris Apuli inveniri solet. Cat. vas Mus Brit. n. 1535, Bullet Arch. Νa pol. I, 1842, p. 7 videmus hoc in vase eodem munere comitis et administrae Iunonis Irida sungentem. Depinxit artis Iunonomaliasque deas adsunto Herculis insantis matrem Alcmenam. Iris colloquitur cum Alcmena, instructa est alis et bacillo, quo pro caduce eam uti colligendum est, ainus exornata ut ab artifico Apulo spicis monili, armillis, calceamentis. Furt Wanglor, at vas Mus Berol. n. 122 d est stagmentum quoddam amphorae Apulae, in quo depictam videmus Irida caduceo alis, magno ornatu praeditum. Hoc quoque fragmentum vasis Apuli esse manifestum est. Qui s do Iridis picturis comitis deorum nulla potest emodubitatio praeterea nonnulla nobis respiciendae sunt picturas,

do quibus dubitari possit num revera Iris depicta sit. Ac primum quidsm dicendum est de duabus picturis in quibus propositum jam supra bis inuontum judicii aridis videmus. Quarum altera est in vas do quo egit tophani, Vasona. d. ais Ermit. v eterub. n. 180 o Compto-rendude la comm arch. our annes 1861, p. 33, pl. 3. 4. Insignisost has pictura multitudine personarum, cum praeter Paridem, Mercurium tresque dea nominibus dosignati inveniantur ros,

27쪽

Voneris comes, Hebe, comes Iunonis, ris, Themis, Iuppiter. Ad hoc conspicimus duas quadrigas, quarum in altera femina alata rectrix collocata est, in altera femina nullo alio insigninis stimulo instructa Feminam priorem alatam quae Iovis quadrigam regit, rectoratophani mihi videtur appellasso Victoriam alteram quam Junonis esse aurigam censendum est,

vir doctus Irida osso vult. Quam significationem quamquam haec Iris nulla dosignata est nota, tamen ut in hac posterioris temporis pictura probabilem nequo vero certam esse nemo negabit, praesertim cum etiam in hujus onoris alia imagine supra alat Iris inveniatur unonis propria administra.

Neque aliter do aliora hujus oneris pictura judicandum sit, qua hydria via. Berol. FuriWangler, M. n. 3290 Gorhard, Aput Vas. XVI, exornata est. Hoc quoque in vase permultae personae depicta sunt, de quibus difficillimum os judicium ferre. Furiwangior Victoriam dicit comitem inorvae, Irida comito Junonis Femina quam hoc nomine appellat, infra

Ρaridem sedon depicta est calceamentis, tunica, magno ornatu neque ver alis aut caduceo praedita. In dextra manu magnam tenet pateram. Quae cum ita sint atque praetore superiore

in pictura viderimus Heben unonis comitem, eodem modo quo supra judicandum emo mihi videtur. Tortia de qua dicendum os dubia Iridis imago, invenitur in Me Mus Brit cat. n. 727. opinxit artifex Herculem lyra canentem, ante eum seminam alatam, quae digito temporum inservalla signati an deam nulla alia nota significatam Irida esse catalogi us Brit oditor censuit, quod qua de causa socerit noscio. Neque enim quidquam est quod Irida deam arctiva conjungamus cum Hercule sicut hac in pictura lyra canente totum quo hanc doam alatam hic ungentem videmus munus aptum ostiusarum cuidam neque ponere dubito, cum Ροrphyrius de abstinentia III, 16 proprio essetur verbis τας ὁ μουσας ἐπτέρωσαν etiam alatas esse fictas ab artificibus Musas atque in pictura quae reddita est in Mon. d. Inst. I, 5, 3 Musa lata persequatur hamyrin, hac quoquo in imagine nos habor depictam usam alatam. Postrema nobis tractanda est vasis pictura de qua egerunt Roulog Annal. d. Inst. 1847, p. 275,orendetonburg, Arch Zig. 880. l. supra l. illingen Peint. d. m. reos, Pl. 6.

28쪽

Videmus in hoc vase, cujus pictura Herculis consecrationem nobis ante oculos ponit, inervam et Herculem quadriga per aerem vectos. Et anto et post quadrigam dea lata opictae8t, quarum alteram cum inervae arma deserat laciis cognoscere pos8umus Victoriam, alteram quae quadrigae antecedens candelabrum manu gerit, rendelenburg et ouis ot ax. vor in Rosch lox. p. 3b nominaverunt Irida, illingon otipsam Victoriam. Facere non possum quin posteriori adsentiar significationi. Nam primum tenendum eat, non minus Victoriam quam Irida aptam esse huic loco cum saepius compluros Vi toriae conjuncta similibus occasionibus inveniantur; sindo autem praedicandum est Irida nullo alio loco depictam osso candelabrum manibus tenentem, contra Victoriae hoc insigno inveniri, sicut in Athonaeo I. V. satyros o Victorias comit pompae Dionysiacae portasse candelabra traditum est. Haec omnia quae respicienda sunt Iridis opictae exemplaesa videntur; veniamus nunc ad alteram nostrae commentationis partem in qua de eis agemus Iridis imaginibus quae a fictoribus actae Sunt.

Qua imagines raro invoniri, mirum non St tenendum enim os nostram deam in eorum numinum numer Se quae

ut ita dicam secundas vel tertia in dis agant partes. Itaquo Victoriam deam saepius atque pulchorrimo in gemmis, in ectypis, tota figura admiramur fictam, Iridis autem pauca tantum atque eas nonnumquam dubia imaginos habemuΗ. Quod attino ad harum imaginum primam partem, Omnino dubium est num revera gemmas nostra deae effigiem nobis praebeant. Agitur enim de lapidibus quibusdam, in quibus videmus ominam papilionis plerumqus alis instructam, quam Τοethen, quem ax. vor sequitur l. l. p. 3b7, in catal gem. Mus Berol. p. 230 a n. 1344-47, Irida esse vult. Quod rosic judicandum ess censeo. Primum respiciendum est Irida deam nulla in imagino usque adhuc tractata conspectam ossis praeditam alis papilionis itaque quamquam concedendum eat potuisse fingi Irim Ostoriore praecipuo tempore versicoloribuainstructam papilionis pinnis ), quoad ortum nobis inventum

notandum est, alinium quoque Arch. eitrage p. 19 judicasse, in gemmis supra l. artifices Iridi papilionis attribuisse pinnas multis

29쪽

ea hujus Orma Iridis Oxomplum, aliter si fiori potest hujus

generis interpretanda sit imago. Deinde autom considerandum est, in primis sychen aut papilionem aut papilionis cum alis ab artificibus emo fictam, quam sam apud posteriores varias egias parte multis ex monumontis elucet. Sic his quoque in gemmis o Psyche do agi mihi vidotur mirifica ration cum Nemea confusa. Qua confusio quomodo facta sit duobus ex lapidibus, quos oeshon l. l. doscripsit, cognoscere licet. Videmu enim in priore gomma Τoethon, p. 222 n. 1266 Nemesim magnis alis instructam, in sinistra renum tenentem atque

ramum fraxineum, dextra vestem ante pectus complicantem,

quo signo continentia significatur. In rota ante eam papilio sedet. Quam imaginem in altero lapido n. 126 h smus jam magis excultam papilio non est effictus, sed emotis, quae dextra manu frenum tenet papilionis instructa ut pinnis. Rocto hanc sam omesim Psychen nobis nominare licet. Quacum imagine omnes sero quas Tosthon habo Iridis offigios congruunt efficta est in ominis n. 1344-46 semina papilionis

alis ornata quae manu emeaeo gestu esto complicat.

Neque aliter atque has imagines proxima gomma n. 1347, quam Τοolhon et ipsam Iridis esse censuit, emeaeo esse videtur, praesertim cum osius ipse hanc deam emeaeos simillimam θω concesserit. De magnis alis instructa est atquo noto illo gustu tollit vestem. Simillimae conserendae sunt imagines quas tractat L. illlor, usee-ΤhorWaldaen, ecl. III n. 582, 8b, in quibus simili ratione emosis et Pax confusa viduntur. Itaque verisimilo ost tales imagines cohaerer cum cultu illius deas, quam Romani Smyrna exceporunt quaeque -- Nemesi8-Victoria una culta est. Primum invenitur haec dea in nummis Vari otClaudi, qua de re egit rollor, Rom. ythol. II, p. 2bi. Veniamus nunc ad ectypas Iridis imaginos inspiciendas do quibus haud raro propter nimia operis mutilationes magna ori dubitatio. Agamus primum de duobus illis ectypis, quibus monumenta

Athenarum arcis exornata sunt alterum invenitur in Ophoro

lampli quod Victorias non alatas tribuere solemus, alterum in illis arthenoni metopis quas ad orientem Spectant. Stautem prior imago in ea inophori parte quae ad trientem

30쪽

vergit ). Effinxit artisex sorum consilium Iuppitor modia in imagine officius ost, ceteri do a sinistra et dextra parto ad illum procedunt. Iris autem ea dea vulgo habetur, quae Junonem in solio collocatam movero studet ut sicut cetori ad Jovem appropinquet. Quem interpretationem quamquam haec Iris nullo dosignata videtur insigni, probabilem neque oro certam esse quivis judicabit, cum o illa dea unoni administra osse videatur, cui munori apta os Iris, et rursus totum opus tam mutilum

sit, ut certa constituere non possim .

De altero hujus generis opere in metopis arthenonia supra allatis, in quibus deorum pugnam cum Gigantibus factam offinxorunt artifices, pluribus verbis egit Robor Arch.-Zψ. 1884, p. 47 . Ex omnibus quae illic protulit ad nostram quaestionem ea tantum pertinent quae sunt de metopis V VII, X XIV.

Invoniuntur nim in illis metopis majorum deorum pugnantium currus, quos dei vel deae inferiores regunt omne autem metopa temporum iniquitate tam mutilae sunt et detritae, ut ne id quidem cognoscoro nobis liceat num deum aut famsingulis in metopia offingere voluerit artifex. Ipsam autem nostram rem praecipuo tangunt metopas V et VII, quarum in altor V Michaelis, cum eptunum collocet in metopa VI, Neptuni currum ossicium osse vult, sterson, cum in metopa IV Minervam ponat, inervae currum cum Victoria auriga Robert, cum Jovem osse in mei. V emctum dicat, illius currum cum Victoria aut ride auriga expressum esse contendit. Contra do et VII hae sunt horum virorum sententiae: Michaelis qui ovom putat in mei. VIII esse effictum, duacurrum cum Minerva vidit in hac metopa, storsen qui inmot VIII et ipso Jovem cognoscit, et ipso Jovis currum cum Iride esse effictum conset, Robori, cum inervam videat inmst. VIII, ejus currum cum Aglauro auriga in mei. VII doscriptum esse vult. Quibus interprotationibus tam variis commoveor, cum personae ipsa mutiliore sint quam qua accurate distinguere possimus, ut ea quae aliunde nobis suppetant, ad rom dijudicandam afforam. Constat autem in Parthenonissastigio quod ad solis occasum spectat, Victoriam esse Minervas