장음표시 사용
11쪽
primo de praeambulis quibusdam, scilicet, de origitis pliilosophias antianae, do genere et natura philosophiae Francogallicam et Anglicao. de huiusque apud antium
secundo do theoretica antii philosophia,
tertio de praetica eius parte quaestionem instituamuη, quateinis ab re proposita non alienum esse videatur. Cav. Prim.
Leibnitius, a quo philosophia nostra initium derivatur, praeterquam quod philosophicis mentis suae vegetae sententiis et ingeniosis et honestis multos igniculos ad nodandas quaestiones metaphysicas reliquit ), hoc insuper vel gravissimum praestitit, ut principium quod vocant causalitatis in rerum metaphysicarum doctrinam firmissime induceret itaque peculiari rationis nostra natura significata a rebus interni nostri sensus dictamino stabilitis ad alias veritates posset pervenire. Quod quum x multis aliis locis tum hisco ipsius verbis expressis putet: ἡJ'os dire que sans e grand principe omne aurait veni aes prouus de existenco do Dio ni endroraiso de lusiour autres veritha importantes. Tamen non ignoramus hoc vir egregii do philosophia meritum absque ulla macula haud integrum remanere, med multo deminui, quum cognitum habeamus, eum illius principii usum aequo latiorem permisisse quippe salso putantem,
omnia ratione duce ex certis causis esse cognoscenda, ita-
quo philosophandi methodum instituisse eam, qua quaevis
veritas videretur posse demonstrari.
Elonim Loibniti promona ostigia Wolaeus am vim illi principio tribuit, ut contendor non dubitaret: Omnes scientia a notitiis vulgi originem habent. Quo axiomate1 Vid. Tonnomanni Oeschielit de Philosophis, Lips. 1819η, tom. XI pag. 202 203. 2 Ibidem i. o. pag. 120-22.3 Ibidem I. o. pag. 120.
12쪽
innisus syllogismi synthetici forma adhibita systonia composuit, quod neque erae philosophandi rationi conveniret nedum satisfaceret o iustas scepticorum dubitatione provocaret, Omnino vero hoc duplici vitio laboraret: 1 ut cognitionis humanae realitatem nulla praemissa disquisitione proprie philosophica dogmatico praesumeret, 2 ut intelligendi acultatibus accuratius examinandis nullam daret operam. Quae philosophia tractanda mala rati eo perduxit licentiae, ut de rebus physicis et metaphysicis ovissimis dispuraretur argumentis. Quapropter antius aegre tulit, aetate sua ex principiis longo inter o dissidentibus allacibusque systema quoddam coaluisse i), cuius praecipuum errorem στεροι λιθοτερον tropus quem Vocant convenienter
significaret Sane ipsum quidem antium initio illi Olmi philosophia addictum suisse non miraberis, quum eam omnibussere in patria philosophis probatam acceptamque inveniret et hanc quoquo utilitato praseboro intelligeret, ut sensui communi respondero itaque prohiberet, quominus materialismus sensualismusve et scepticismus in patriam irreperent'. Verumenimvero quamvis bene ipso hanc dogmatismi utilitatem perspexisset ), tamen apertae illius philosophiae epita sagacem Κantii montem haud diu latere decipereque poterant, sed ad philosophia omnino resormandae consilium studiumque quam vehementissime incitarent necesse suit,
idque eo magis, quum etiam miserrima, in qua Francogalliae et Angliae philosophia iacebat, conditio nova eaque firmiorae magitaret undam onta. Itaque antius philosophiam sibi yroposuit ad meliorem provehendam statum ad rem ita in-
stituit, ut empirismi et intellectualismi systemata intea spplano contraria secum conciliare p088 Videretur f dirili IA uor illa systemat quum in eum impetu agorent non aequali, sed empirismus longe plurimum in dirigendam eius philosophiam valoret facili intelligi potest coniectura, fieri non potuisse, quin maior inter hunc et philosophiam Kantianam intercederet rerum convenientia. iΙam quae antii cum philosophis, qui in Francogallia stranglia XVII saeculo viguero sit cohaerentia ut penitus intelligatur, prius empirismi systema explicandum nobis esse existimamus ac disquirendum, quibus variis sorinis exstiterit.
Loibniti intollectualismo ex diametro, ut ita dicam, Opposita erat philosophia ookii. Qui quod perficiendum sibi
sumsit, ut dimetiendis animi lacultatibus cognitionis humanae ambitum certis circumscriberet finibus ), id ingeni acuto haud scio an nihil dignius sit. Hoc quamquam plane minexplicuit, certo tamen moliorom philosophandi methodum ingressus est, quae in eo versabatur, ut sciuntiis philpsophicis firma principia suggereret et erroros tum nimiae temeritatis tum vanas dubitationis vitaret ). Ille igitur conatus quum ingenii eximii certissimum documentum haberi possit, tum sino ulla dubitation ad philosophiam accuratius excolendam multum contulit. Negare tamen non possumus, Lochii systema per se et valde fragile esse et sontem, e quo manarint consecutiones pestiferass). Quae Lochii principio insitae, ab ipso ne praevisae quidem, nedum intentae naturali rorum nexu Xplicitae aperte apparebant. Etenim primarius eius philosophiae error in eo erat P0situs, quod quum nos animo humano in sormandis acquis et iennem. I. c. p. 5.2 Ibid. p. 17. 3 Ibid. p. 72-73.
13쪽
rendisque notitiis non solum recipiendi facultatem, receptivitatem quam dicunt verum etiam spontaneitatem i. e. sacultatem sua ipsius vi et natura veritatem inveniundi vindicemus, Locrius contra illam solam facultatem homini tribuit, hac superiori lacultate neglecta i). Nam quo innitebatur principium vetus nihil est in intellectu, quod non antea sus it in sonsibus cium ita accipi potest, ut sensatio ius motus externus sit conditio sine qua nulla possit hic c0gnitio, id si valet illud principium, addubitari nequit, sodi genere probandum, tum hoc significaro solet, ut omnis cognitionis conditiones externa simul sola sint argumenta in quibus versari possit. Eam vero vim si concessoris illi
principio, verae ideam philosophia ignoras, animum in perscrutanda veritate occupatum intra exiguos experientiae terminos coerces quaeque hos terminos excedunt veritates rationi reapso eripis. Atqui Lookium illi principio posteriorem significatio-
noni tribuisse pro trio habemus atquo laboras8e, ut demonstraret, omnes hominum scientias ex experientia aut per ipsum sensum externum oriri aut per connexionem disiunctionemve mente tactam animum, qui primo aetatis momento tabula rasa instar haberi deberet extrinsecus invadere, ita quidem, ut accedente rationis lacultate nihil novi accederet argumenti ad rerum perceptarum copiam '. Ergo propria philosophiae Locrianae haec est natura, ut statuat, rerum cognitionem ex uno tantum primario sonis perceptionis sive sensationis esse derivandam; ut igitur solum rerum sensibilium campum mentis acumine disquirendum aperiat , itaquo animo nimis coarctato a quasi in sensuum servitutore abrepto is interiori dacultato ostituto
Omnem spem ad veritates metaphysica progrediendi a priori auserat. Talis omnino ocundum huius philosophia prinoipia animum inter o corpus humanum statuenda est ratio, qualem haud scio an nemo brevius et verius significaverit quam hisce latnerus: hNach Ocho is dor orpe desinenschen in lir-Werk, ora de Geis angeschnalltcisi, um it onem Uhr-Worko heriimgedrelit u ordon '). Qua Lochi doctrina, ut rerum eventu edocti sumus, ad alios quoque errores, ubi prinium nullo adhibito principiorum examine recepta fuit, deduxit vario quidem modo, prout Lochii sectatoros inter se dissentientes aut id spectabant, ut philosophiam promoverent veritateque potirentur, aut id agebant, ut principiorum infirmitatem tegerent vel etiam confirmando stabilirent B. Attamon haud difficiis os ad intolligondum illos errores propinquitate quadam inter se cohaerere quippe ex eodem salso principio oriundos. Itaque tria omnino systemata a philosophia Lochiana originem duxere:
b idoalismus, o scepticismus; quorum prior in Francogallia percrebuit, altori duo in Anglia
Proponuntur igitur nobis breviter tractanda haec tria systemata, ut videri possit, quaenam inter unumquodque et philosophiam antianam existat connexi et propinquitas.
1 Ea prava natiira humanas intorpretatio facissimo opinionem potuit excitare, propriam o praecipuam pius partem Sse corpus, seletiam univorsam hominis assontiam in eo consistero, ita ut perlaetior tantum bestia aboretur; - quas opinio ab ipso Locri inses indicata imprimis in Francogallia, ut sub III. videbimns, disseminabatur. 2 os Tennem. I. e. Pag. 4.
14쪽
Philosophia Locriana tantam apud Francogallos brevi tempor consecuta est auctoritatem, ut vel ab infima plebs reciperetur, nulla undamenti habita ratione; ut vita instituendae tanquam norma haberetur, omnibus quam cupidissima oriatis consecutionibus. Quare ut rectas philosophandi rationi bono consulerent, tantum abfuit, ut de rebus metaph, stiuus sententias sutiles coniectarent atque in solis robus externis animum dofigerent. Cur id miremur non habemu nobiscum reputantes magnam illorum levitatem quibus empirismus displicors nullo modo posset Quin etiam Lochi do oo xistento demonstrationem . utpote principiis repugnantem improbabant ); opinione contra, Meum etiam corporibus cogitandi lacultatem dare posse, studiose accepta, iam nihil antiquius
habebant quam ut ullum animum inter et corpus esse discrimen essentia constanter negarent, animi immortalitatem errorem involvere putarent, hominem quamquam dominum terras tamen eadem cum bestiis natura osse praeditum et, nisi persectior quodam modo osset, nulla prae iis gaudere praestantia existimarent B. Solum igitur mundum sensibus subiectum existere et sontem omnium cognitionum esse affirmabant et quae naturam transgrediuntur veritates, libertatem, immortalitatem aut prorsus negabant aut Vanam tantum earum umbram retinebant; ac tali modo omne honestatis undamentum et
1 Loerii do de Oxistonio argumentationem otiam antius Θprobat in suo pors Κriti dor sine Vorn si pag. 880 reet quidem, quoniam menti si s acultat rostoxionis sonsibiliuni t intum campus rerum subiaco discurrendus, nequo oro etiam rerum BisPhJSicarum. 2 Altius vanas eas opiniones opstenda sunt a principio Lochii fundamentali ερρundum quod animus in cognoscendo a sensationis pendent, itaque peculiari sua vi privatus solum sensuum quoddam additamentum haud ita magni momenti evadere videatur.
firmissima adminicula emebant i). Ita quum ipsis viris doctrinas christiana deditis, veluti Condillaco Bonnetio
aliisque empirismi illae consecutiones probarentur g), Superfuit tantum, ut Encyclopaedistas qui nominantur illos errores pervulgarent et communi omnium sensui accomodarent δ). Id
quod Didorotio, 'Alomberto, aliis bene cessit; quorum summa doctrina eodem cum Lochio conspicitur inniti principi, j.
Omnos donique errore empirismo inhaerentes collectoAroperis in illo turpissimo libro qui inscriptus est: systemedo a naturo, cuius auctor in Encyclopaedistarum doctrina insistens licentiam omni lego solutam sequendam esse censuit, quaelibet sensus concupiscerent praeciperentve peragenda, ceterum perniciosissimam hanc propagavit sententiam: hΡraeter materiam et motum nihil exister eaque sola sufficere, quibus totus rerum ordo, etiam actus interni penitus cognosci possent libertatem et immortalitatem do- mentia quadam esse fictam dei denique ideam superstitions in animos irrepsisse '.
Hoc modo sensualismus et, quae cum eo arcte coniunctas sunt, turpitudo vitae et morum perversitas etiam infimam plebem adierunt ac maiorem Vim obtinuerunt, quam quas Russavii do de s libertato et immortalitate doctrina comprimere posset ).
Empirismus in Angliae philosophos vim tam positivo
15쪽
porniciosam ut aboro multum abfuit. Hi enim non iaciu-ram socerunt idoarum metaphysicarum, sed magni eas usque habentes elaborarunt, ut eas cum empirismi principiis eoiiciliarent. Quo factum est, ut morum pravitas religionisque contemtio non tanta cum procacia ingravescerent, quanta in Francogallia ). Attamon in Anglia ex empirism alia duo systemata deinceps orta sunt, quorum prior occurrit dealismus.
Elonim Berkleius fundamentato philosophia Lockianao
axioma omnem cognitionem ab sensation ut primario sonis esse petendam, ampleXatus ex empirismo mysticum volvit idealismum Nimirum si omnis cognitio ad sensuum perceptionem reducenda est, rerum sensibilium cognitio ut certae realis Vadat, accedent nova sensatione comprobetur et evineatur necesse est. Atqui ea cognitio, ubi primum animum ingressa est, ulla subsoquento sensatione confirmari omnino nequit. Ergo omnes do rerum externarum realitate cognitiones non obiectivum, sed solum subiectivum alorem habent; ideo ros ipsas uni revera sint, dubitare poteris ac potius in nobis quam extra nos existere dicuntur. Quare quum Lockius minimo sibi constans rerum sensibilium motu primum sonsus tum animum assci docuisset: Borkloius hanc sententiam reprobavit, quoniam non solum nulla ei ratio suffragari posset, sed etiam absurdum esset existimare, animum moVori impetu earum rerum, quae longe diversi ab eo generis essent. Itaquo mundi externi obiectiva realitate pernegata, omnem sensationem a deo ipso animo humano osso insitam ratus ex nostris repraesentationibus mundum quendam realem composuit θ.
Quae doctrina ioci Anglorum indoli ac studio parum
conveniret nullamquo auctoritatem adipisci posset, eam tamen vim habuit, ut demonstrarot empirismum Lookianum immediato ac necessario serducere ad dealismum.
Alierum, quod ompirismum in Anglia subsequutum est, systema scepticismi ab umio audior initium cepit. senim, qui de vagarum sententiarum inconstantia, de perpetuis philosophorum dissonsionibus cogitans aliam philosophandi rationem ineundam ess statueret, Lockii de Origine cognitionum doctrinam, principiorum natura n0n Xaminata, recepit atque qua in illa doctrina norant consecutiones eximia iudicii subtilitato xplicavit. - Ut Lookius, ita Ηumius quoquo solam porcoptionem ut sontem cognitionum admisit omnesquo notitias, quibus argumentum Vere obiectivum responderet, ad sensuum impresAionem reserenda esse docuit, mentem denique, quantumvis alere Videretur, tamen in hoc uno occupari, ut res sensibus subieetas perceptione- quo sibi oblatas cortis logibus coniungeret ).Qu eodem principio exstructu Lochian acuti ingenii Vir propriam iam persecutus imprimis intelligor studebat, quatenus secundum illud principiam nostratas animi, mundi
deique existentia ac natura opinio realis haberi posset. Ita- quo in hoc laborabat solvendo':
hQuanam ratione persuasum nobis habemus, nostras ideas ad obiecta realia esse reserendas, quae etiam commutatis deis por so roalitor Oxistant o sibi constent si naturali certo ordine inter se connexa sint 8 Ad istam quaestionom gravissimam argumentatio certe subtilis negativo rospondit, nullam omnino esse cognitionem obiectivam, exiguis animum humanum coerceri terminis repraesentationum subiective coniunctarum f. Iam antecesserat, qui dualismo suo ad scepticismum viam pararet, Borkleius Qua via Humius cimo ac certo
16쪽
quasi gradu procedens ulterius non solum scientias meta- physica in dubium vocavit atquo, ut ratio humana ipsa sibi diffideret, offecit, sed etiam totum philosophiae, ut ita dicam audi fidium labosactavit, quippo qui in ipsum eius fundamentum impetum saceret domonstrando, philosophica empirismi methodo no ipsi quidem experientias ullam vim obiectivam posse tribui ). Argumentatio nimirum haec est
, Ab impressionibus ad cognitionem, cuiusvis generis res Xternas revera existere, solum principium causalitatis
nos perducit propositio mai. J; atqui huius principii universum o obiectivum pondus neque a priori nequo a posteriori cognitum habemus contra nihil aliud os nisi ex consuetudino inducta ideoque
salso ficta, quae a repraesentationum successione vim quandam petat prop. minor.); erg0, quum, ut antius ait, ex pumico aqua postulari nequeat , certam veritatem obiectivo realem acquiror nullo modo possumus. Itaque mundus aenigma est ac mysterium, quod ne summo quidem mentis acumine explicare aleamus. X una 'epraesentationem rerum vero existentium Motu in
animo nostro excitentur nescimus, quoniam' repraesentationum tantum nobis conscii sumus neque etiam causarum eas
moventium. Itaque disquisitio quam accuratissimo facta nos admonet, ut omne de rerum realitato iudicium cohibeamus vel suspendamus in dubio quo relinquamus conclus. Ut ero res Oxternas et sactas, ita otiam, si sibi constrare volit, Internam et Metaphysicas intolligentii nostra attingi non posse obo contendero. Nam riuum ' de interni impressi fieri nequcat, do iis si cogita ros, ridiculum
foret. Itaque secundum Humium animus humanus fiori non potest quin repraesentationum copia obruatur et perturbetur 9; et utrum sit immaterialis immortalisque a materialis mor' talisque quaesti iam non moveri potest. Postremo si nexus rerum in solis animi repraesentationibus inhaorsat neque etiam in rebus ipsis, ratione duce efficere prorsus
non possumus, deum supremum Vere esse, idque credere ineptum videtur.
Iam satis elucet, ' quomodo ex philosophia Lockiana persectum omnibus rebus i scepticismum , oriri , necessosuerit B itaque ad cognitionem prosperam pervenimus, eam salsis inniti principiis seque ipsam refutare. Atque haud difficit os ad intelligendum Humium de philosophia promovenda eo ipso optime meritum esse, quod ex concissis sagaciter et acute absurda deducendo aperte et sincero exemptrismo consecutiones inoptas eruit ideoque dunditus sum subvertit . Nam probo intellexit Humius, suum ipsiu systema empirismo innisum rerum natura refelli. quae plus Valeret, quam subtilissima quaeque philosophandi methodus, et qua omnes de veritatibus dubitationes reapso amoveret Quar philosophico tantum scepticismo laeditui in praxi ad vitam instituendam modorandamque recepit Hogmatismum Sed eam ipsam ob rem quaesiveris. quibusnam de causis umium ceteroquin ingeniosus non intellexoritrudicia sua recto quidem consequentia, at cum omnium fido et rerum ordine non congruentia e salao manare tineipio. Prosecto mireris, quod argumentatio ex concessis omnino
17쪽
recte facta eum non adduxerit, ut inquisitionem unditus novam institueret. Cur igitur philosophiae suae fundamento diffidoro non induxit animum i)8
Respondemus, eum pro propria sui ingenii natura naagis o praemissis consectaria eruere studuisse atquo in deducendis potius vel comparandis difficultatibus vorsatum esse, quam in dissolVendis, tum simul nimia philosophias Lockiana apud omnes auctoritate impeditum fuisse, quominus eius principiis dissideret itaque eum in terminis scepticismi ut opportunas methodi acquievisse δ). Attamen, quamquam de gloria, cuius consequendae proxima ei oblata erat occasio, non cogitavit, id certo praestitisso dicendus est, ut posteris persuaderet, empirismum ad absurdum ducere neque certam esse iam, qua Veritates ne
cessaria ratio humana stabilire posset, utque ita ad philosophiam penitus reformandam novisque principiis exstruendam manifesto impelleret '. Noquo vero in sua ipsius patria hanc philosophiae regenerationem Xoptatam provocavit, quum ibi eius doctrinae repugnarent quidem acerbissime, at non a sonte, unde profluxerat, proficiscerentur. Nam adversarii Reidius, Os-Waldius Beathius, Hestietus ea, de quibus ut dubiis disputationem instituendam esse censebat Humius, concessa etiam absoluta existimabant; qua vero unquam in dubium vocare illi in mentem minime venerat, ea acriter studebant demonstrare ad sensum communem tanquam ad oraculum proVocantes ). Itaque antio relictum est, ut cam, quam Humius satis
significaverat, viam longius persequeretur philosophiaeque sun. ditus renovandae quani maximam daret peram.
Eantium constat uini de philosophia provehenda
merita laudibus extulisse, non ita quidem, quasi eius dubitationibus assentiretur 9, sed idcirco quod perspectum haberet, eius do rebus philosophicis doctrinam e principii concessis et ubique receptis recta conclusione esse derivatam omnesque adversariorum argumentationes praesumtis potius opinionibus quam rationibus fulciri vero philosophicis. Neque vero temere iudicabat antius, umium dogmatismi arrogantiam insolentiumque castigasse et philosophos Vehementer admonuisse, ut maiore cautione adhibita rationibus validis veritates metaphysicas confirmarent ), eo denique eum perduxisse, ubi acquiesci non deberet; sed unde certa via porro persequenda peti posset Praeterquam vero, quod Humius errores longe lateque dispersos manifestavisset, antius etiam eam illius prae ceteris philosophis praestantiam praedicat, qua positive aliqua ex parto de veritato investiganda meruisset Haec enim apud eum leguntur ):
18쪽
Hum eben da enige ar, as mi vor viete Jahron dendogniatischon Schlumnier unierbrach und eine Untersu-chungen im Felde de Speculation ine an andere Rich- tun gab. Quae Verba suspicionem excitant, quantumvis ab Humii systemato abhorrere sibi Videatur, ab hoc certe eum exordium petivisse huicque suam philosophiam propius anneXisse.
Id ita se habere ut melius intelligatur, quaestionem enodandam nobis putamus, quinam suerit illo philosophiae Humianae igniculus, a quo lucem se accepisse affirmat Κantius. Iam, ut supra apparuit, Humius id praecipue perscrutandum sibi ratus, quo iuro notionibus mento conceptis obiectum aliquod respondere contenderetur, persuadere est puriclitatus, omnia principia, quibus a priori realem inter notiones ut repraesoniata rationem intercedere existimarent philosoplii, nonnisi leges 8se X Observando rerum ordine abstractas, itaque ex consuetudino salso esse inducta. Quod
ut nobis vinceret, ad connexionem, quae causam inter et effectu tu statui soleret, provoca8se eum Vidimus eiquis connexioni vim mere subiectivam permisisse indeque temere eum effecisse, cetera quoque principia, quae animo a priori
innata haberentur, omnino a posteriori esse deducta itaquo nos ab una realitate ad alias procedere sola animi interiori vi nequii quam OSSe' . In qua quidem argumentatione antius id vitio vortendum esse putavit, quod solum principium causalitatis examinasset Humius eiusque Valore obiectivo negato persuasum sibi habuisset, nullo modo repraesentationum intor
se rationem vere obiectivam posso intelligi quod igitur do-
negatis iis, quae consequi non possumus, animum Omni Omnino acultato destituisset ullam cognitionem obiective realom acquirendi quod porro ipsam animi naturam et vim non totam in aestimationem adduxisset ne multa, quod dubitationes suas iis, quae casu eveniunt quae per accidens fieri solent confirmasset, non vero principiis probatis i). Quaro antius nihil antiquius se habere putavit quam ut quaestionem de iudiciis syntheticis eorumquo vi obiectiva
ab Humi in concreto conceptam accuratius solVeret, eam quidem generaliter sic Apressam, quomodo iudiciorum synthesis a priori fieri posset, atque ad hunc finem eam viam iniret, qua doctrinam suam principiis firmis sul-oiret '. Ex his apparet, Humium non solum magna in antium valuisse auctoritato, sed etiam eandem sero inter utrum- quo exordii potitionem intercedere, ita ut dicere possimus, Kantium quaestionem ab Immio significatam quidem, sed parum accurate absolutam vel potius in incerto relictam recepisse receptamque plane pro animi lacultatibus solvendam sibi sumsiSSO.
Quamquam imprimis philosophiaraumiana antii problema provocuri plurimumquo in ius doctrinam constituendam iamquo inde ab initio dirigendam valuit tamen etiam alios empirismi patronos quum Anglias tum Francogallia ullius in eum fuisse momenti ut negemus multum abest. Etenim per se manifestum est, quum Humi doctrii. nam ex empirismo bene perspexisset prosectam, eum ceterorum quoque empiristarum notitiais habuisse ruo rationem.
19쪽
Cuius rei historiam insuper hostem habemus. Nam ut primum Encyclopaedistarum philosophia tam vilis ot vana latius in dies percrebruit et alias civitatos invadoro coepit, quin etiam in Borassia Fridorici Magni litteris Francogallorum et studiis nimis laventis gratiam atqus auctoritatem nacta, postremo in universali quae vocatur bibliotheca germanica auctore Nicola redintegrata novoque rigore est potita fieri non potuit quin etiam antius eius erroribus quodammodo inficeretur λ). Praecipue vero eum ad Russavii doctrinam animum advertisse constat. Hordem enim in sua metakritica Mestatur Russavit opera tum in lucem edita, quorum alterum inscribitur Heloiso , alterum , Emit ,
diligentor antium legisses'. Neque vero reliquis Francogallis antium iniquum se praebuisse legimus; contra, ut alios negligamus, Montesquievi sententia bono novit Firmius tamen huius rei documentum sub V asseremus, ubi demonstrabimus, quae rerum propinquitas inter illorum et Kantii philosophiam appareat.
se theoretita philosophiae Kallttaliae parte.
Κantius quum respexisset quae de iudiciorum Fntheticorum vi necessaria et obiectiva philosophi priores sentirent, reperit, eos de hac quaestione solvenda cogitasse quidem, at nihil docuisse, quod Humio aut sibi ipsi satisfaceret. Nullum enim eousque principium investigatum erat, quo iudicari posset, quae cognitiones absoluta essent obieωει- Duas omnino vias initas vidit ad invenienda eius modi cognitiones, alteram a Leibnitio eiusque schola, alte-
ram a Lochio eiusque sociis Loibnitius statuit, illas cognitiones animo humano esse innatas quippe qui ita esset constitutus, ut nisi secundum eiusmodi leges non cogitaret, cum quibus res ipsae non congruere non possunt. Id Loibnitii placitum quas ineptias quantumque detrimentum phil0sophiae conflaverit, cognitum iam habemus ex num P Lockius alter contendit, illas cognotionos pariter atque Unamquamque repraesentationem X experientia originem habere, secundum logos tum inductionis tum analogiae. In qua argumentatione non solum inest petitio principii, quum eae leges nisi suggestis iudiciis obiectivis non constent, Sed etiam origo fundamentumque scepticismi, ut supra sub V exposuimus. Quare antius neque ogniatismo addictus, quo nihil acquiri, neque empirismo, quo nihil sperari posset ), aliam rationem ingredi animum induxit, qua illa systemata ex diam0tro quasi sibi opposita sibi invicem conciliaret ac confusiones tenebrasque dimoveret talem scilicet rationem, qua interutrumque systema media uni demtum alteri subiungerot'. Elonim ut borius disseramus, intellectualisum, qui solanprioritate cognitionum statuta omnem sensationis Vel xperientiae valorem abstulit atque solum ipsum animum tanquam cognitionum sontem habuit, animi ut ita dicam obieetinitatem abstraxit i. e. eam Vim, qua praeter sormam etiam materiam omnis cognitionis in se contineret, contra empirismo, qui X una experientia c0gnitiones esse hauriendas censuit itaque praeter earum materiam etiam formam inde sumsit, quae ambae in animo tanquam in speculo refulgerent eae perientiae subiectinitatem L e vim sormativam demsit. Ita-
quo ab intellectualismo subiectivitatem animi, ab empirismo obioetivitatem naturae retinuit antius, quibus coniunctis hoc duplex eius axioma ortum est :
2 Ibidem pag. 180.3 Κant. Κriti dor sinon Vernunn pag. 33-3b pag. 74-75,326-27.
20쪽
Cuius rei historiam insuper testem habemus. Nam ut primum Meyelopaedistarum philosophia tam vilis et vana latius in dies percrebruit et alias civitates invadero eoepit, quin etiam in Bor si Fridorie Magni littoris Francogallorum et studiis nimis laventis gratiam Rus auctoritatem nacta, postrem in universali quae vocatur bibliotheca germantea auctore Nicola redintegrata novoque vigore est potita fieri non potuit quin etiam antius eius erroribus quodammodo inficeretur i). Praecipuo vero eum ad Russa-- doctrinam animum advertissct constat. Hetaerus enim
in sua meta itica Mestatur Russavit opera tum in lucem edita, quorum alterum inscribitur Heloise , alterum Emit , diligenter antium egisses'. Neqtie vero reliquis Francogallis antium iniquum se praebuisse legimus; contra, ut alios negligamus, Montesquievi sententia bono novit Fidimius tamen huius rei documentum sub V asseremus, ubi demonstrabimus, quae rerum propinquitas inter illorum et Kantii philosophiam appareat.
se theoretiea philosophiae Kautianae parte.
Κantius quum respexisset quae do iudiciorum FGhe-tioorum vi necessaria et obiectiva philosophi priores sentirent, reperit, eos de hac quaestione solvenda cogitasse quidem, at nihil docuisse, quod Humio aut sibi ipsi satisfaceret. Nullum enim eousque principium investigatum erat, quo iudicari posset, quae cognitiones absoluto essent obiectivae Duas omnino vias initas vidi ad invenienda es modi cognitiones, alteram a Leibnitio eiusque schola, alte-
ram a Locri eiusque sociis. Teibnitius statuit, illas cognitiones animo humano esse innatas quippo qui ita osset constitutus, ut nisi secundum eiusmodi eges non cogitaret, cum quibus res ipsae non congruere non possent. Id Loibestii placitum quas ineptias quantumque detrimentum philosophiae cons verit, cognitum iam habemus ex niun. D Lockius alter contendit, illas cognotiones pariter atque unumquamque repra sentationem ex experientia originem habere, secundum legestum inductionis tum analogiae Di qua argumentatione non solum inest petiti principii, quum eae eges nisi suggestis iudiciis obiectivis non constent, sed etiam origo fundamentumque scepticismi, ut supra sub V eXposivimus. Quare Κ-tius neque do latismo addictus, quo nihil acquiri, neque empirismo, quo nihil sperari posset ), aliam rationem inmodi animum induxit, qua illa systemata ex diametro quasi sibi opposita sibi invicem conciliaret ac confusiones ienebrasque dimoveret; talem scilicet rationem, qua interutrumque systema media uni demtum alteri subiungoroti'. Etenim ut uberius ruisseramus, intellectualismo, qui sola
aprioritate cognitionum statuta omnem sensationis voL Oxperientiae valorem abstulit atque solum ipsum animum tanquam cognitionum sontem habuit, animi ut ita dicam obiec . tinitatem abstraxit i. e. eam vim, qua praeter formam etiam materiam omnis cognitionis in se contineret, contra empirismo,
qui e una experientia cognitiones esse hauriendas consuit itaque praeter earum materiam etiam dormam indo sumsit, quae ambae in animo tanquam in speculo refulgeront eae perientiae subiectivitatem i. e. vim sormativam domsit.' ta- quo ab intellectualismo subiectivitatem animi, ab empirismo obiectivitatem naturae retinuit AEantius, quibus coniunctis hoc duplex eius axioma ortum est :