Philosophiae kantianae quae sit connexio et propinquitas cum philosophia [microform]. Francogalliae et angliae XVIII saeculi ..

21쪽

1 materiam forma carentem sensibus offerri in externurerum natura, sormam materiae attribuendam inveniri in animi natura; 2 omnem cognitionem, cui obiectum sensibile responderet, seram isses habendam, quamlibet aliam fietam et

salsum.

Huiusmodi duplici axiomato instruetus antius speravit quidem soro ut intellectualismus cum empiri8mo Oniungeretur; attamen iae spes longo eum fosellit. Nam propriam et animi et natura vim porporani interpretatus quae hanc inter et illum ratio esset pravo iudicabat. Xobis quidem quum probetur, tum animum non solam Ormam eas eargumentis vacuam, sed etiam principium, e quo certe X-trinsecus excitando, hauriantur certa cognitionis obiecta, tum naturae non 88 solam eam vim, ut sit materia inanimata atque informis, sed et eam vim, ut formae vitaeque sit particeps atque eam inter animum et materiam intercedero

coniunctionem, ut, quae haec offert obiecta, ille firmis rationibus absque ullo dubio vera esse existimet: antio contra placuit, et animi et naturae vim deminuere, unam utrique diversam quidem, sed necessarium qualitatem denegare atque ita efficere, ut utriusque essentia atque etiam existentia nullo posset modo intelligi neque ulla omnino veritate potiri Valeremus. Ex quibus patet, antii axioma landauientalo non ita longe alienum esse a summo empirismi principio. Etenim quemadmodum Ochius a veteri principio: nihil est in intellectu, quod non prius fuerit in sensibus vium suam petiverat ita antius quoque omnem cognitionem ad res sensibus subiecta reserendum esse sen8ebat, id quod in exordio suae critica profiteri non dubitabat ij. Corto antius a Lockio ita differt, ut etiam cognitiones, quae in ipsius inimi peculiari natura inhaereant, ad

mittat'; at id ullius momonti esso nequit, quoniam secundum illud axioma a cognitiones per se anne o Vacunctium demum veri quid continoni, quum sonsus iis obiectumroalo praebuerint. Tum inter antium o Lochium hoc discrimon videtur osse, quod hic praeter materiam etiam realem formam natura vindicavit, sociis antius. At iam sumius maxinis sibi constans natura formam ut ipsi propriam in dubium vocavit atque an consuetudine subiectiva rebus ipsis usurpari putavit, ita utinumio intercedonio Lochius ad antium

proxime aecedat.

Postromo videri facito potost, antium in illo axiomato statuendo idem peccasso quod umio exprobravit. Nam sicuti Humius quaestionem illani, quomodo iudicia synthetica obiectiva a priori sormari possisnt parum accurat ut ambitu iusto strictiori solvit, id quod antius magnopere vituperat ita hic ipso eandem quaestionem suo axiomato finibus iusto arctioribus circumscribit atque in eam convertit: quomodo iudicia de rebus sensibilibus syntholica priori formari debeant. Quod apud Rixnerum ita notatum deprehendimus ηὶ:sessant egegnete et Fosistollun dos B0gritas unditus esens de Philosophi dassolbo, acer aninum ta-delte, das er anstat Zu fragen, as u liborhaupi a priori Wisse m0gen, nur araus sicli eschrankto u stagen, is synthotisch IJrthoil a prior libor egensiunde der fah-run m0glie Waren, Woduro or dor ornuns dio losso Erklaruit dor ErlahrungsWolt alloin is u ab anWies uti in aucti andorsoit alis Moglichhoit dor rhonninissdos oborsinniichon absprach.

22쪽

suffragatur ). Quidnam componcndo suo systemato philosophico antius proficor intonderit, saepius commemoravimus Eumenim praecipue in hac re peram suam collocavisse cognovimus, ut totam animi Vim aestimaret acultatumque nostrarum ambitum quam accuratissime examinaret. Quem ero eundi conatum o Lockius socii, qui miserrima philosos ita conditione aeque ac antius commotus

principia statuere studebat, quibus intelligentiae humanae facultatem dimetiretur eiusquo usum rectis terminis circumscriberet g). Sanomantius latius argumentum atque uberius pertractandum sibi proposuisso Videtur, quoniam etiam rationem humanam a Lochio neglectam in aestimationem adduxerit,

quare et ipso illius philosophiam Physiologie de monsch-lichon Verstandos oppellavit ' suum vero systema Κritili

Tamen hae inter utrumque discrupuntia, ut infra sub XII demonstrabitur, nulla haberi potest quin imo vera sunt Verba

Noquo vero ab ipso umi studio antius ita longo differt. Nam sicut ille, ita et antius in hunc proximum finem philosophiam suam direxit, ut dogmatismi errores relataret atque opprimeret. Itaque non positivum construxit systema, sed philosophiam mere negativam proposuit. Quam ob sim antii meritis haud scio an quidquam detrahamus,

si riticam rationis ab eo conscriptam censuram, ut ipso Humi philosophiam vocat, certe pluribus umoria absolutam haboamus '. Quodsi vor Humium vituperavit, eum scepticismum pro

recta do rebus motaphysicis doctrina habuisso B in ipsum

quoque eandem culpam cadere nemo non ridet, quippo quum philosophiam suam negatiVam unice esse probatam saepius

Horietur . Iam ad ipsum philosophiae antianae systema por-spiciendum accedentes inde disputationem nostram incipiamus necesse est, unde omnis philosophia proficisci solet, notione reritatis. Quum usque ad id tempus haec notio ita concipi soleret, ut veritas esset consonantia repraesentationum cum repraesentatis, itaque homo cogitans suum ipsius Ego excedere atque ad alia entia realia pervenire posset: --tius veterem illam definitionem ut salsam reprobans aliam definitionem statuendam esse censebat, eam quidem, ut esset veritas consonantia cognitionis cum legibus cognoscendi ). Quam quibus rationibus confirmare poriclitatus sit perscrutari

23쪽

supersedeamus, quum persuasum nobis esse sussciat, hanc definitionem et communi vocis usui quam vehementissime repugnare neque cum studio Veritatis investiganda convenire, quoniam ita Veritas omnino per se cognosceretur omnisque eius inVeniendae opera supervacanea seret. Oravioris

Vero momenti est, quod haec ofinitio privativa in totam eius philosophiam moderandam valebat Nam 1 secundum eiusmodi definitionem hominis Ego sola est auctoritas quae in rerum universitate pollet, quasi divina essentia potentiaque praedita rerum politicarum et ecclesiasticarum ordo subvertitur dissidia singulorum inter o hominum quin excitentur fieri non potest quoniam quodvis obiectum et quod ei subiacet ens reale omni valor destituitur totque omnino sunt Veritates quot diversa subiecta quotquo diversi eiusdem subiecti status tum 2 illa ofinitio ad ullam aliam praeter subiectum realitatem acquirendam nos provehere nequit, quum sui ipsius

quisque cognitionem superare non possit.

Haec omnia, quae illam definitionem subsequuntur, philosophias antiana indolem ac naturam propriam aperte significabant. Iam oro quod ad illam desinitioncm attinet, antium

primum eam si concepisse non negamus. Attamen tua

vestigia iam apud Lockium reperimus. Nam et hic veritatis ot realitatis ambitum ita coarctaverat, ut Veritas esset

convenientia verborum cum significandis repraesentationibus,

itaque analytica evaderet et subiectiva ). Nimirum igitur apud eum deprehendimus verba, quibus Veritatem cognitionemque nihil alii esse innuat nisi subiectivum iudicium

logicum, V. g. B:

et do es aisonnement que se propres dees, qui son Iaseulo hos qu'il contemplo oumu'it puisse contemplor, ilest vident quo comes que fur nos meme que out notrΘ

Dein vero Lockius propter sua philosophiae placitum

landamental valorem veritatis obiectivum non potuit tueri. Quapropter Humius de oritate obiectiva i. e. do realitato nos certos fieri posse negavit. Itaque aliqua antii cum prioribus philosophis in concipion da veritatis natura propinquitas concedenda esse videtur. Munitus ostructiva quam xplicavimus definitione veritatis antius ut ita dicam arcnoso landamento' suam do rebus philosophice cognoscendis doctrinam superstruit, primum hunc syllogismum proponens ': Omnis immediata cognitio sensuum est perceptio, mediata ad perceptionem reducenda est sensu quidem externo res intuemur, prout spatio inter se cohaerent, interno, prout tempore sese excipiunt. Hi solis sormis, spatio et tempore, omnia intuem prop. maior Atqui has larma ad modum tantum intuendi nostrum pertinent neque ullam realitatem habunt in nobismetipsis intuentibus, prop. min. Ergo omnia, quae intuemur indeque cogitamus, realitatis vim habent in solo subiecto intuente neque Verores ipsas νοονμει quarum omnino ignoramus qualitatos, intuemur, sed sola αιιόμενα L . reprae8entationes nobis ipsis inhaerentes, conclus.

Cuius quidem argumentationis, quamquam principiis subiectivis optime convenientis, ea est natura . ut ideatis-

24쪽

mum subiectivum et apertum nihilismum nobis offerat recipiendum. Ipse antius eum idealismum transscendentalem Vocat, quo realismum empiricum salvum esse velit. At non vidotur, quomodo iam de realismo cogitare potuerit, quum repraesentationes transgredi non liceat ). Sano in dogmate statuendo, et subiectum cogitans et obiectum repraesentatum sine dubio esso entia realia realismum retinet; at propter id ipsum inconstantia o dissicultatibus os implicat, quum dualismum quamquam imperfectum, rebus ipsis adiungat, ita ut Iacobius summo iuro contendat ηὶ:ἡDer antisclio Philosoph vortassi an do Goistseine Systemes, en e Von de Gegenstande sagi, das sic indriicho aus dio Sinno machen, dadurchim-pfindunge errege undisus dioso uiso Orstellungongii ego ringon. Und docti lassi sicli Ohno dioso oratissetguniasin Elagan et taces antischon Philosophi findon, undison dor indora cieito classi sicli auo mi dissor oraussotgun nichi in domMantischon System verbieibon. Qui philosophiam antianam secuti atque interpretati sunt, magnam eius defendenda difficultatem inde sors

oriundam bono senserunt'. Quaro partim res ipsas, a quibus antius erat proseoins, tanquam iniquum importunumque hors 'oeuuro considerabant et quam maxima peractaborabant, ut eas abiicerent ); partim eas earumque ad cognoscendum vim tanquam adminicula ad tempus suggesta habebant, quae etiam aedificio ad finem perducto vir egregius, ut imbecillis bene consuleret, remanere Vellet.

Eius ver doctrina Κantianas quid similo apud Lookinmotusque socios reperimus 3 Lochius ipse rerum externarum obiectivitatem et realitatom haud ita facile negare poterat, sed re Vera impressiones simplices quas Vocabat ad reales rerum qualitates roserebat ). amon quum philosophiam suam in perceptione ut sol certo fundamento collocaret, itaquae rerum externarum existentiam sola sensationis via cognosci posso do-coret p), illarum qualitatum obiectivam vim in dubium vocavit, spatii et temporis formas ut rebus ipsis inhaerentes in controversiam adduxit, quoniam ad singulos percipientes aptari obobant f. Id o Lochium obscure sensisse, ex eo colligimus, quod rerum externarum existentiam, posteaquam cognitionum realitatem comprobavit, argumentis confirmare necesse putavit ).

Sod quod ipse in incerto reliquit neque aperte ex suis principiis ovolvit. Id Borkloius, ut vidimus, illius summo

principio insistens su systemate confirmare studuit. secundum quod rerum riualitates soli nostrae sensationi insunt.

Ex his elucet, philosophiam antianam, quatenus idealismum continet, esse propinquam cum idealismo, qui Locrii

empirismum subsecutus est, et pariter, ac Berkleius ad sum pervenerat, 'antium eodem principio ad tum perductum

possumst.

Sane antius in aurum capite a Berhidi, dissiderovidotu dicendo ):

25쪽

aus lossem reinem Verstando odor roinor Vernunt istnichis is lautor Schoin und nur in or Erlahrun ist lirhoit. Attamen hoc discrimen speciosius quam Verius ab eo indicatur. Nam revera experientiae obiectiVa veritas, quam suo dealismo salvam osse prae se seri, nisi in reprae sontationibus a nobis ipsis conceptis non consistit; quare aeque ac Berkleius dicere debuit, in solis mentis deis critatem inesse i). -- Ea vero restat inter utrumque diversa ratio, quod Borkloius inde ab exordio res ipsas non agnoscit, aliter, ut vidimus, antius. Quodsi doniquo hi illa d rerunt dealitate argumentation aliquid contra Humium se prosecis8 putat, quum cepticismum sustulisse sibi videatur ' haec praestantia, uti

num XIII hnobis persuadebitur, nulla est.

Qua de spontaneitate si vo do animi facuvia usuo ani bitu antius copiosius dissuruit , hises comis o fi pos-

3 illis criticas partibus quas Inscripsit transscendentalo AnalJ- lik et transscond. Dialeklik. 4 cf. Garv. I. c. indo a pag. 191.

ίαινοι Atia repraeSentationes Sensu extorno et interno

nobis oblatae animo reflectente diligentius effinguntur, primum quidem mente, quae in eo occupatur, it repraesentationes per sensus sibi traditas in ordinem qu0ndam digerati e certis noti0nibus concipiat. mae quadruplicis generis sive quatuor Κategoriarum quae a antio vocantur ternae notiones, licet menti a priori insitae, tamen formae per sosunt vacuae et quasi tabulae, quibus repraesentationes inclusae eaeque sola' argumenta praebent, secundum allud axioma, omnes de rebus ipsis cogitati0nes ad percoptionem esse referendas Hac via ad cognoscenda singula experientiae obiecta pervenimus Quae quum continua cognitionum series it ut harum compleX potiamur, alia animi facultato opus est, scilicet ratione. Cuius quidem haec est natura ut sit principiorum sons et vis, qua in generalibus spostiali intelligantur, et qua nihil aliud agat quam ut scientias monto comparatas e principiis certis exploratisque concipieti volt numerum quam minimum redueat . . inuitates inter socohaerentes reddat ) Quare ratio norma quaedam est, ad . quam illae cognitiones Vestinentur , neque otiam lacultas qua novae sitae veritates constituantur itaque rationis ideas

unitivae' repraesentationum in Subieci unitas, φαιι ομενων

In obiectis synthesis, en denique summum edi omnium 40-rum quasi πρωιυτυπ0ν quibus tribus ideis psychologiae, hosmologiae theologiaeque rationales disciplinae constituuntur valore obiectivo carent f. Postquam hucusquo antius ros ipsas ab nostrae cognitionis ambitu exclusit omnem nobis porro facultatem eripit, qua ad alias veritates progrediamur, quum animi vis constitutiva sive spontaneitas angusti receptivitatis terminis

coercenda sit. 1 os ant. rit. d. roin Vern pag. 362.2 ibid. l. o. pag. 391-93.

26쪽

Ea quidem ipsa demonstratio, qua eandem sors mentia rationi vim tribuit, qua praecipuam rationis naturam in eo positam esse inculcat, ut montis cognitiones excipiat exceptasque uniat, qua igitur rationem pro formali tantum principio habet et revera pro solo mentis quodam complemento, res est gravissima, qua cum prioribus Anglias et Francogalliae philosophis arctissime cohaeret. Sans rationis est vis critica . . qua iudicet, utrum mentis cognitiones legibus logicis conveniant necne; sed ad hanc vim alia accedit eaque multo superior, scilicet meta- physica sive transscendentalis, qua ιυι νομεν0M DRUSas reales

vindicet iisque obiectivitatem attribuat atque in ratiocinando

eousque procedat, donec ad causam omnium rerum absolutam pervenit. Itaque ratio praeter negativam, quam antius ei concedit, etiam positivam vim habet. Quam posteriorem propriam et primariam quum ei perneget, iisdem vitiis cum empiristis sese illigat. Certo antius cuiusdam lacultatis homini innatae mentionem facit talis, quae cognitiones appetat multo quidem

sublimiores, quam quibus ullum inter res sensibiles obiectum possit respondero, tamen obiective veras ). Nihilominus constat, eum hanc rationis prae mente excollentiam non ita plane intellexisse, sed eum speculativam animi vim instrument recognitionis sive lacultati reflexionis parom existimasso p). Itaquo rationis acultato constitutiva abiecta revera docet, ex duobis sontibus, sensation et reflexione omnes cognitiones originem ducere, ita tamen, ut mentis reflexio in solis rebus sensu externo percepti Versetur, ita- quo ambo sontes in unum tantum veritatis principium coalescant.

1 ct Iacob. per Vorrede, pag. 22-23. 2 vid. Friesii do hac re sententiam apud Iacob. I. c. Pag. 24.

Ηaud aliter Lockius, iisdem nabus cognoscendi viis indicatis, rationi nihil oliquit Orficisndum nisi ut concludendo mentem adiuvaret ac promovoret eiusque cognitiones inter o distantes uniret ) Quemadmodum igitur antius, ita iam pridem Lockius specie quidem rationi maiorem praΘmontes lacultatem tribuerat; revera tamen ratione prorsus

extincta uterque menti in abstrahendo versanti principatum dotulit'. Attamen in hac o divorsa aliqua ratio inter Kantium et empirismi sociatores intoreodit Etenim hi menti in abstrahendo occupatae etiam vim transscendentalem in rebus methaphysicis cognoscendis itaque ambitum iusto latiorem vindicabant)). Quare Iacobio a nobis assentiondum puto dicenti:, Das tendWerk, Woduro de Gestat und amo viollachvorandernde, in Walirhei abor immo dorsolbe Sensualismum und Matorialismus i tuuschon a uolit at . bostolit darin das man durch origosofgto Abstractionen des Vor- standes de Begris de Unbedington und obersi lichenguineWinnem vermeinto. antium contra hanc empirismi

sallaciam detexisse non ignoramus, quum ostenderit, mentis

facultatem rerum externarum campum excedere non posse.

Itaquo dicendum nobis ost, antium empirismi rationem ad Veritatem revocasse ac Proteo vincula iniecisso θ. atque in hoc ipso antii meritum ponendum videtur, quod empirismo intogumentis allaciae nudato meliori philosophandi mothodo viam paravit'. Has igitur antii cum Lochio eiusque sociis propinquitas in hac re statui potest, quod pariter atque illi ratio-

1 et Loch. l. o. livr. IV. hap. XVII. Diu

2 vid. Iacob. l. e. Vorreds, pag. 11 - 12.

27쪽

nis naturam peculiaremque vim aperte negavit atque, ut illi Polyphemi, uno tantum animi oculo usus est, hoc tamen discrimino intercedente, quod mentis natura accuratius uberius- quo Oxplicanda disciplinae logicae bene consuluit, ita ut Hegotius antii de mente doctrinam complementum psychologiae Lockianae recte nominet ).

Κantius quum rationem ut facultatem rerum cognoscendarum syntheticam non recepisset neque ullam veritatem demonstratione sua esset consecutus princi piumrationis sunficientis, quo veritatum synthesis atque ab una ad aliam transitus fieri solet ac debet, ad assequendum metaphysicas finem vel ad terram coelumque movendum adhibere iam non potuit. Itaque hoc principium nisi legis logicae nullam vim apud eum habebat eiusque valor restringi debebat ac

referri ad solas rerum in nobis repraesentationes, quum rerum cognoscendarum obieeta earum tantum repraesentationes illo laberet p). Iam vero nonne Humius cum antio convenit, quod

illi principio in obiectis experientiae tantum cognoscendis aliquam vim tribuit Num antii sententia, illo principio repraesentationum connexionem in nobis ipsis siori difforta opinion Humii, illud principium esse mero subiectivum i. o. quo res in nobis repraesentatas unire soleamus, neque etiam obiectivi valoris, quo res reales cogitentur' antium igitur Humio hac re non praestare quis est qui non videat pSano illius principii originem prioricam contra Humium t Lookium statuit antius. At id minimi os momenti, quum ita rerum cognoscendarum coniunctionem obiec-

tivam, de qua Humius quaestionem ac dubitationem movit, nequaquam conΠrmari possit. Itaque antium philosophias

suae formale tantum, non vero materiale detrimentum comparasse equidem puto, si illud principium rationis sufficientis esse legem mentis a posterior Vel consuetudine abstractam cuminumio contendisset. Postquam philosophiae antianae theoreticae systemae primarii partibus denuo construximus, quae inter eam temptrismum intercedat intorioris necessitudinis ratio, laesio cognosci potest. Etenim quum secundum antium Veritas sit consonantia cognitionis cum Iogibus cognoscendi. haec Vero consonantia nonnisi in cognitionem necessariam i. e. intelligentiam cadat summa, in qua tanquam cardine suo philosophia Κantiana Vertitur, sententia haec habenda est quamlibutcognitionem tum demum esse eram ac certam, riuum intellectum habeamus, contrariae sententiae cogitationem legibus logicae repugnaro. Itaque antius iis tantum cognitionibus oritato vindicat obiectivam, quas excluso contrario esse necessario vera intelleximus, neque etiam iis, quas non praecedente intelligentia, sed actu animi nostri primitivo i. e. eas immediate comitante eras habere cogimur. Muaro ut sibi constaret, omnes eras cognitiones in eas antius reduxit, quae aut ab intuitu aut a demonstratione vim suam

necessariam traherent. indo duplex statuit axioma hoc: 1 ad cognoscendum requiri perceptionem et notionem . . sensuum et mentis unctionem, posthabita sublimiori rationis lacultate; 2 nihil esse in intellectu, quod non perceptio ex rebus sensibilibus monti considerandum praebuisset Verumenimvero ab hac doctrina ut Lookius disserat,

28쪽

tantum abest, ut eandem cum illa aperte proposuerit. Nam Lockius quoque eas solas cognitiones ut veras admisit, quae aut intuitu aut demonstrationis vi nobis inculcentur. Hac

vero inter utrumque incercedente connexionis ratione, non miramur quod ex illo utriusque errore primario eadem consectaria sese opticaVere.

Primum enim, quum cognitio sola per se non immediato cum obiecto cohaereat, sed, ut iam artesius recte contendit, nostrum ipsorum tantum qualitas sit et, ut antius ipse profitetur, ex sola repraesentatione obiecti realitatem unquam extricare nequeamus sequitur, quae sensibus ses offerunt, res Xternas a nobis ipsis fictas videri. Itaque ex illo errore necesse fuit oriri idealismum.

Quem quidem idealismum, quippe Lockii philosophia

adductus, Berkleius docuit antius vero ex illo suo errore ipse evolvit, ita ut veritates, a quibus ut certis exordium copisset, tamen postea deleret. Itaque antius, aeque a Berkleius philosophiam Lockianam ex sententia egelii,

ut supra annotavimus, suo idealismo complevit. Dein vero ex illa salsa sententia , omnes cognitiones intelligentiae vi esse confirmandas, sequitur, de rorum historicarum metaphJsicarum veritate semper dubitationem esso movendam, quum illarum rerum scientiam neque immediatam testimonio sensuum neque apodicticam argumentatione

logica habeamus, sed moraliter tantum certam. Quare Humius empirismum persequens fieri non poterat quin ad scepticismum pervemre i. e. quin contenderet do nulla omnino veritate certos nos fieri posse. Ita vero et antium reprehendimus, quod nullam cognitionem esse obiective veram demonstravit ideoque nullam veritatem nobis praebuit. An antius ullam realitatem necessario et obiective certam suis notionibus sive categoriis

dio inrichiunge ungere Natur, Vermoge dere Wir

Falsa oritatis definition statuta antius indo ab initio nihil nobis sperandum proposuit nisi rerum nihilismum neque alios fruetus obtulit quam quos philosophia Anglia tum

empirica tum sceptica praebuerat. Quin etiam eum itarem instituisse contendimus, ut empirismum a priori salvum

retineret.

Nam quum philosophi Anglia illud placitum nihilosso in intellectu, quod non antea fuisset in sensibus isoquentes affirmarent, omnes cognitiones, cum quod ad materiam tum quod ad sormam attinet, a posteriori offerri: eius

1 vid. Plata. I. o. pag. 342.

M ibid. pag. 368.

29쪽

mius tandem omnem veritatem labosactavit. antius quidem 'iam ita ab illis abhorret, ut cognitionis larmam a priori esse nobis insitan statuat, sed hoc ipso nilii aliud effecit, quam ut empirismum a priori induceret itaque omnes em pirismi errores consecutionesque philosoplitae suae coniunctim implicaret et aposterioricam animi in rebu cognOSeen dis imbecillitatem, quam postremo Humius Statuerat, ex pricandis animi nostri vacuis sormis a priori comprobaret. Eantius igitur ori non posso a priori demonstravit, ut

ullam veritatem propriis animi Viribus consequamur ac positive vincere studuit, veritates, quas Humius per consequens tantum putaVerat incertas esse, omnino per se non

posse a nobis intelligi. Quare et ipse professus est, se id egisse, ut navi se empirismi), quam Humius in scepticismi istius appulisset, ubi iam in eo esset, ut putresceret, nautam praeficeret talem, qui universi maris notitia et pyxide nautica exstructus, exploratis gubernationis principiis usus, istam dirigoro ubicunquo vellet in Quibus allegorico dictis id expressisso videtur, se directe et positive ita philosophiam suam instituisse, ut dimetienda animi nostri apriorica natura ostenderet, obiecta et psychologiae et O-smcilogia et theologia rationalis intelligentia nostra attinginbn posse. Itaque inde eum prosectum esse existimamus cum Reinholdio' ut errores empirismi, dealismi, scepticismi doniquo sua doctrina immisceret.

Κanti doctrinam omni Voritato obiectiva nos destituisse satis superque vidimus. Itaque apte dicit Iacobius', MKantii τυ ον nihil aliud esse nisi notionem vanam, cui obiectum

aliquod calo respondoxo ration humana domonstrari non possit. Quin etiam rorum, quas ipso sensus infernus dictat ut voras accipiendas, veritate in dubio posita, ipsius nostri Ego realitatum, si sibi constare vellet, negaro debebat, quippe quam nulla demonstratione confirmaro possemus. Id tamen ens reale pernegari vel tolli 0 so non potest, utp0te necessitate subiectiva stabilitum. Itaquo solum quodvis individuum cogitans tanquam calo restitit

quasi quodam sat in rorum obscvirarum univorsitatem iniectum. Quod quum nullius practer so obiecti realitatem atque auetoritatem agnoscere portoat potontia omni modo

absoluta vel potius licentia effrenata praeditum individuum cogitans ex ontibus fictis sive imaginariis mundum quendam sibi componere potest ac debet. Itaque in promtu est, philosophiam lianc antianam morum corruptionem proVocare potuisse aeque pestiferam, atque in Francogallia sensualismus progenuerat, quum cuivis individuo nimiam in agendo licentiam permitteret. Qua de causa Hegelio assentiendum putamus diconii, antii doctrinam idem in rebus ethicis favere absoluto empirismo, qui

Ne multa, quum theoretica antii philosophiarao oxistentis, libertatis n0strae immortalitatisque pariter igna ra sit atque auctor nefandi libri qui inscriptus est systomo do a nature manifestum est, ea morum depravationi viam patefieri tam alam, quam in Francogallia empirismi consρ-

outionibus practicis.

Quae tamen mala o philosophia antiana celerrime oriunda quod in nostra patria haud ita late apparuere, id interiori eius propinquitati en philosophia r ncogallorum nihil detrahit, sed aliundo repotondum est. Etenim quum

nostra natio non tam prona esset ac levis ad exigendam

30쪽

vim pestiferam, quam ex illa doctrina in vitae usum redundaro portebat tum hanc suturam perniciem aliqua oparto praecavit atque inhibuit praetica antii philosophia,

do qua ut disseramus restat.

se praetica Kalitii philosophia.

Κantius quamquam saepius gloriabatur, criticismum suum sive dealismum transscendentalom philosophandi mothodum osso unico ructam tamen eum effecisso contendor non dubitamus, ut omnem philosophiam philosophia deleret, monio monto tollorot, omnos doniquo cognitiones ad nihilum redigeret. Quae quidem miserrima rerum conditio subleVarInon potuissot, nisi ratio ortomusquo simulans o sepulcro artificioso sua ipsius vi prorupisset multo maior quam antea facultato munita, tanquam victrix alta voco exclamans: Enogo Omnia renovo a rostituo i)μ. Nimirum antius postquam methaphysicae, ut philosophiae sua theoreticae satisfaceret, ruinam adduxit, practicam quandam philosophiam, ut metaphysicae bene c0nsuleret opemque xoptatam ferret, substituit p). Etenim rationis vi practica ea veritates et realitates, qua theorotica argumentandi via eum sugerant ut umbrae, recuperare tu-debat, hanc quidem argumentationem asserens: Intellectui humano duo quasi campi subiacon dismrrendi, unus arum notionum, quas natur i. e. rerum Sen8Ibilium complexus intuont praebet, alter, quem notio liber-

n ibid. pag. 44.

tatis circumscribit. Pro utriusquo generis notionibus intol- Ioctus a priori cognoscondi logos constituit, undo philosophiam in theoreticam et practicam dividimus, ita quidem, ut priorum notionum ad intelligendum momentum mens theoretice adhibeat, notione vero libertatis ratio ad cognoscendum utatur practico i). Ratio igitur, quae theoretico nihil omnino valeat, voluntati quasi domina imperat eique principia praecipit praetica, ad quorum normam vita dirigi omnesquo actiones institui debeant. Itaque summum sor- male principium prioricum, quo necessario voluntas dirigatur, sic concipi potest: Eam regulam in agendo sequendam 88e, quae Omnibus praecipi itaque tanquam norma universalis in constituondis Iogibus haberi possit. Haec summa lex, quasi dux vita et officiorum magistra, sive hic imperativus halogoricus postulat: 1 per se voluntatis libertatem, quoniam illa rationis natura practica et liberum arbitrium utpote notiones reciprocae sibi invicem respondent. Ita quum antius rationi aliquam vim practicam tribuisset, fieri non poterat, quin principium rationis sussicientis, quod prius subiectivam ideoque invalidam legem montis habuisset atque ad veritatos confirmandas repudiasset, revocaro ad usum practicum. Cuius principii pe tum a r alitato liberi arbitrii ad reliquas veritates necessarias pergere conatur hoc modo: Quum libera nostra voli istas id spectaro debeat, ut illi imperativo ategorico convenienter agat i. o. pro sola illius legis observantia reverentiaque, et quum virtus ita probanda ut summum bonum omni labore assiduitatequo nobis appo- tenda sit, ratio praetica porro requirit: 2 et immortalitatem animi, quoniam in hac vita plena