Oratio habita in Romano Archigymnasio a Johanne Bottario Florentino quum ad historiae ecclesiasticae, & sacrarum controversiarum tractationem aggrederetur

2쪽

CLEMENTI XII

FIDE, CONSTANTIA, HUMANITATE PRAESTANTISSIMO POPULORUM PATRI AMANTISSIMO LITERARUM, ET BONORUM PATRONO MALORUM VINDICI ECCLESIAE PACIS ASSERTORI

OB INNUMERA IN SE COLLATA BENEFICIA

IOHANNES BOTTAMUS

IN ROMANO ARCHIGYMNASIO HISTORIAE ECCLESIASTICAE ET CONTROVERSIARUM PROFESSOR MUNUSCULUM HOC

IN PERENNE GRATI ANIMI MONUMENTUM D. D. D.

4쪽

I quid unquam alicui & adhonestam animi voluptatem jucundius , & ad nominis celebritatem accidere potuit praeclarius, hoc utique hodierno die mihi accidisse fatendum est , quum in conspectu vestro, PAΤRES AMPLISSIΜΙ, AUDI -ΤΟRΕs ORNATISSIMI , verba facere spro muneris mei ratione, ad quod suscipie dum aggredior, sum coactus: idque in ea civitate, cujus, qui aeternam appellarunt, ii veram speciem tantae urbis comprehenderunt: ac eo potissimum tempore, quando bonorum omnium felicitate dies ille optandus quidem , sed vix sperandus illuxit, quo CORS INIUS Heroum maximus rerum habenas orbe universo plaudente est consequutus : ac in eo tandem orationiS argumento, quo nihil pra stantius, nihil excelsius, nihil potest excogitari divinius ; nempe de illa historiae parte , quae res sacras enarrat, atque de praestantissima disciplina, quae nos docet pro avita Religione adversus impios, & nefarios ejus hostes decertare.Quae omnia quum mihi primo obtutu in mentem veniunt, repente interno gaudio

5쪽

persundor, & omnibus laetitiis incedo ; deinde vero re melius inspecta , atque refrigerato tam laeti impetus ardore maxime perturbor , & animo concido , ut ad dicendum timidius accedam, & parem amplissimo coetui vestro, parem praeclarae hujus urbis gloriae , parem tanti Pontificis virtuti , parem

denique orationis meae argumento magnitudinem animi afferre non posse cognolcam . Uehementer enim commoveor , Auditores , quum ornatissimum consessum vestrum circumspicio , meque in conventu doctissimorum hominum collocatum intelligo, qui me& scientia rerum praesertim divinarum , &eloquentia longe antecellunt , omnesque &corporis, & mentis oculos in me defigunt; simque tam illustri optimorum adolescentium corona stipatus , qui me unum suspicientes , intentis animis quid in hac, quam eos docturus sum , disciplina possim , taciti secum

ipsi pensitant, atque componunt . Redeunt quoque in memoriam omnes ferme priscorum temporum oratores , qui Romana rostra forumque Latini sermonis amplitudine, & divinae propemodum eloquentiae majestate impleverunt . Necnon ad tempora nobis pro piora descendendo sese animo meo offerunt

praestantissimi illi viri, & immortalitate donandi , inter quos imprimis adnumerandus planeEst

6쪽

est Illustrisi. GALLIANUS Antecessor meus, qui in hoc Romano Lycaeo, in hac celeberrima, per totum qua late patet orbem sapientiae sede , tanta nominis sui , & hujus Archigymnasii gloria verba fecere . Quum vero perpendo, hoc potissimum sub CLEMENTIS XII.

imperio mihi contigisse , quo scilicet virtutes omnes quasi postliminio illius humeris in Urbem sunt revocatae, quando optimas disti plinas florere, doctissimis viris conquisitis, summisque praemiis propositis, atque omni humanitatis genere illectis, flagrantissime concupiscit, magis magisque pertimesco . Hoc amplius , quod argumenti amplitudo, majestas , digniras, & divinum quoddam , quod in eo

inest, ad veram beatitudinem consequendam adjumentum , infinitam propemodum materiam, ac laudum copiam, segetemque ubertim, abundantiusque, quam angustis ingenii mei finibus par esset, oggerit ultro, ultrΟ-que torrentis modo superfundit. Quae dum iterum mecum ipse tacitus mente volutarem, omnem propemodum mihi ademerant, alioquin in me exilem dicendi facultatem . Verum me recreat atque reficit omnibus plane, sed mihi potissimum cognita , atque perspecta humanitas vestra, Auditores, qua ad me audiendum convenistis , & nunc dicentem silentio vestro sublevatis, ut alacri animo orationem exor-

7쪽

v III. diae, & eas disciplinas laudibus ornem, quas

vobis omnibus, vestrae dignitati, vestro imperio, huic urbi, avitaeque religioni quamplurimum commodi , adjumenti , fructus adferre omnes quidem fateantur. Quapropter si non pulchritudo, si non ornatus , lepor, ubertas , saltem rerum dicendarum gratia, pondus, &magnitudo meam commendabunt orationem .

Quod si, ut praeclare dicere solebat Themistocles, nullum auditionis genus est jucundius , quam sui laudes audire , eaque de causa facillimum erat apud Athenienses, teste sapientissimo Graecorum Socrate, Athenienses laudibus

ornare, ego quoque minime verear , meam

orationem vobis jucundam fore, quum de his rebus praecipue differat, quae maxime omnium non vestrae laudi tantum, sed quod caput est ,

vestrae utilitati conducere demonstrabo. Etenim vobis ostendam breviter, Auditores, eNhac, quam Ecclesiasticam vocant, Histori , ,& ex sacrarum Controversiarum doctrina magnum semper Christianam rempublicam, nostramque Religionem sumpsisse incrementum . Quod quam verum si, ut vobis ostendam , in mentem quaeso, Auditores, revocate , quod saepius a gravissimis sapientiae auctoribus, vere ac sapienter adfirmatum esse comperimus , iiDdem artibus, quibus parta sunt imperia, eadem

defendi deinceps, & gubernari. Jactent quan

8쪽

IX. tum vis antiqua gentium monumenta earum

originis gloriam , & ad heroas, & ad Deos , si

placet, referant auctores , qui sapientissimis institutis rerum dominationem stabiliverint, quum tamen a majorum suorum consuetudine , qui ex illis orti sunt nepotes, recesserunt, actutum omnia In pejus ruere , ac retro sublapsa referri coeperunt, ac tandem infra sita & eversa miseriarime concidisse nemo non videt. Quum flore tissima Graecorum natio, quod fortissimi majores armis sibi regnum comparaverant, in desidiam, & umbratiles exercitationes, & ad moules artes & nugaces convertis set, statim visa

cst a prisca illa gloria , ad quam tot laboribus

pervenerat, omnino desciscere, ejusque imperium corruere, atque labefaetari. Quum Romana Respublica virtute civium, caritate in patriam singulari, & aurea illa tam in adversis, quam in secundis rebus moderatione, necnon frugalitate, & parsimonia, & quadam gravi morum severitate eo magnitudinis devenisset, ut omnes supergressa nationes totum propemodum, qui tunc notus erat, orbem suae ditioni subjecisset; quando privatae amplitudini, privatisque opibus inhiari coeptum est, nec amplius moderationi, & parsimoniae honos fuit, & pa

corum dominatio, & Syllae, & Marii, & Pompeii , & Caesaris potentia supra caeteros Obtine- A s ret.

9쪽

ret, actum statim de libertate, actum de splendore, actum de statu tam formidandae reipublicae, quam quisque aeternitati consecratam, &adamantinis firmari vinculis arbitrabatur. Exemplis autem in re tam clara supersedebo, prae- ertim post recensitas duarum fama celeberrimarum nationum memorias, & ad id, quod initio proposueram , mea convertetur oratio.

Nemo est, qui ullo modo dubitare possit, Christiani nominis imperium principio stabilitum esse, & veluti super quibusdam firmissimis fundamentis super doctrinae veritate , & morum praestantia aedificatum. Christiana, inquam, Religio non armorum vi, non legionum numero , non diuturna urbium obsidione, non fractis a visisque aperto marte dimicantium copiis, divinum hoc sacrorum regnum sibi comparavit. Non enim, ut caetera imperia veneno sublatis, aut ferro interemptis regibus, non civium con-juratione, aut seditione populorum tyrannidem insectantium, non opum effusissimis largitionibus animos plebis turbulentissimae sollicitando, sive jecit fundamenta dignitatis; sed e coelo evocata sapientia, hominibus in summa rerum ignoratione degentibus lumen adserens verit lis : sed morum praestantia plane singulari in sui admirationem animos traducens, ita gentes omnes tum politiores pellexit, tum barbaras

lenivit, ut eas sibi tandem fasces submittere, sibia

10쪽

sbique libentissime , suisque legibus adegerit

obtemperare . Cujus rei tam omnibus compertae , tam omnibus testatae literis, omnium taculorum consensu comprobatae, in omnium pervagatae sermonibus, nulla in medium adferam testimonia, ne actum agere videar, ne me luci

meridianae , Solisque radiis addere velle claritatem arbitremini. Verum iisdem nunc sane artibus , iisdemque adminiculis , hoc etiam ita partum sacrorum imperium, ut de caeteris superius ostendi, conservandum tuendumque sconfirmabo. Hoc enim semper factum esse praeteritis taculis animadvertemus, si vel secunda, vel difficilia Ecclesiae tempora memoria repetamus . Videbimus plane doctrina, & sanctitate morum florente, amplitudinem Ecclesiae floruisse, & contra iisdem languentibus, & paene intermortuis, hanc quoque mirum in modum decrevisse . Quid est, quod vobis, Auditores sapientissimi, commemorem, quantum ornamenti , & dignitatis, quantum potentiae, & magnitudinis, quantum divitiarum , & splendoris tribuerit sacrorum ministris maximus ille Imperatorum Constantinus, nulla alia adductus ratione , nisi quod summopere suspexerit praestantissimam cum sapientiam , tum integritatem &Potamonis Heracleensis,& Pauli Neocaesarien

sis , & Spiridionis Themituntis, & Iacobi Nisibis, & caeterorum Episcoporum Niceae coacto-