De fontibus Vellei Paterculi [microform]

11쪽

Velleius ipse perpauca de fontibus suis tradit, sive plura in partibus libri primi deperditis commemoravit, sive

operae pretium non esse putavit. Memorat enim Catonis

origines 1, 7, 3 Η0rtensiique annulas 2, 16,3 praetereaquen innumquam Se pSum ea, quae narrat, Vidisse testatur 2, 101,2 104,3 107, 1. 106,1. II 1 3 1l extr. 121,3). Tamen pluribus eum usum esse cum toto libri tenore elucet tum viri docti iam ostenderunt. Quos ut praeter-mlittamus rausium, qui omnibus fere scriptoribus' Velleium usum esse nulla ratione iudicat, videmus fere consentire illum legisse Cornelium Nepotem Sauppius, ritgius), omponium Atticum Kriigius, Pernices), Pompeium Trogum Kriigius, Pernices), Livium Sauppius, Pernices Georges, Κοehlerus), Sallustium, Ciceronem iidem). Ex hac virorum H0ctorum consensione certe id puto

in 'elle laterculi historia 40sse perspici Sed tantam lantium multitudinem ab illo esse adhibitam vix quisquam

crediderit, cum et quam sit exigua historia Vellei consideraverit etenim ut magnam sint prioris libri lacunae, tamen totum pus altero tanto maius fuisse libro posteriore non est verisimile cumque quanta festinatione scriptor in libello suo comp0nendo Versatus Sit secum reputaverit. Summam enim festinationem et ex ipsius verbis cognoscimus 1,I6, intellego mihi in hac tum praecipiti festinatione . . . paene magis nec saria praetereunda quam MFervacua minplectenda. 2,41,1 secutus est consulatus C. Caesaris, qui quamlibet festinantem in se morari cogit. 108, nulla festinatio

' Negari tequi eadem persaepe narrare Velleium atque alios ante eum scriptores velut 1,9,5 Valerius Antias apud Liv. 28,46,1M 2,12.5 Lutatius Catulus M. Plut Mar. 2M Sed hac via et ratione fontes di quirere

certi non licet.

12쪽

huius viri mentionem transyredi debet. 124, 1 quid tune hom/ne timuerint . . . neque miri tam festinanti e rimere nucat et ex multis erratis narrationibusque properanter iniquo loco sertis concludere possumus Savppius p. 147)Cuius festinationis causam cum quaerimus, docemur con

p. 83 allisque repetita, eo consilio Vellium scripsisse libros suos probabile esse, ut grati animi in M. Vinicium, cui opus dedicasset eiusque ad consulatum temp0r plerumque con-Stituisset, praestaret publicum monumentum Miram autem atque Singularem eius rationem, qua tempora ad consulatum conStituit Scriptor putandu est propterea modo computavisse ut 0norem Illum Summopere celebraret Atque cum Vinicius

consul fuerit anni p. Chr. n. 30, cumque res usque ad hunc modo annum Velleius referat atque saepius ad annum 29 Ubi ut infra videbimus. tempora constituat, suspicarin0bis licet pr0pterea Scriptorem festinasse, quod Vinicio con-Suli designato gratulari voluit. Jani videamus quonam modo fieri potuerit, ut scriptor in 'umma festinatione non paucis fontibus videatur usus esSe atque inseruerit oententias multifarias Me poetis et Graecis et Romanis. de Script0ribus pedestris sermonis, de oratoribus, de multis aliis, quas si quis scribit, haud ignarum Se SSe litterarum ostendit Duplici modo hinc nobis videmur 90SSe ratiocinari, Scriptorem aut iam diu is agentem, ut historiam c0mp0neret, libr0rum, quos legebat, excuSSisse eos loc0si qui graV10ri m0menti sibi viderentur, adeoque paratis auxilli ad pus suum scribendum accessisse, aut inde demum ' Vinicio s0nsule designato consilium , historiae . litteris tractandae iniisse atque paucos modo libellos ante oculos habentem hist0riam variis digressi0nibus, quae eius memoriae

libris in oti lectis praesto erant, exornatam eonScripsiSSe Atque priorem quidem SuSpicionem cum sequemur, ut ne id

quidem negandum n0bi erit, fieri p0tuisse ut Velleius abditis atque vetustissimis sontibus uteretur. ita manifestum erit

Scriptore captum, neque intellegi posse confitebimur, cur

ille, cum in colligendis copiis tam diu assidueque VerSatus sit, in illustrandis eis et describendis ita festinaverit. His ex angustiis videamus num Krtigii sententia p. XIV ss.)adiuti evadere possimus, qui et ex locis nonnullis, ubi aliud opus respicit Velleius, et ex eo, quod inde ab ea historiae Romanae parte, ubi bella civilia attigit, copiosior fit in narrando

et aperte maiorem quandam diligentiam atque ubertatem in iis e licandis ostendit, quae ad parandum ac stabiliendum

principatum pertinent XVII), sibi Videtur posse concludere scriptorem festinato hoc libello pauca delibasse eae collectis copiis et tanquam specimen amplioris operis edidisse ibid. D. Reichavius I. l. p. 7). Sed ex illis locis 2,48,5 harum praeter

tarumque rerum Ord . . . uti vero, nostris e lichibitur. 96,2gmitis Pannoniorum Delmatarumque natione . . alio loco e licabimus. 99, quis fuerit eo tempore civitatis habitus . . . t to Servemus operi. 103, laetitiam ius diei Diae in illo iusto

Opere abunde per8equi poterimus . . . 114,4 ferocem illam tot milium iuventutem . . . iustis voluminibus ordine narrabimus, ut spero. I9,1 ordinem atrocissimae calamitatis . . . iustis voluminibi , ut alii, ita nos conabimur e onere' - quamquam ne intellegere quidem me confiteor, cur non idem valeat

Sasappii iudicium l. l. p 143 , Velleium subito in scribendo illo libello maioris cuiusdam operis condendi consilium cepisse

certe, si ritgi opinionem sequimur id solum concludere 90SSumus, Scriptorem ad res inde a bello civili inter Pompeium

et Caesarem exorto enarrandas habuisSe copias collectas.

Quae pinio, quamquam non satis certis argumentis est stabilita, si altero ritetit argumento sublevaretur, haud inepta Videretur esse. Sed minime eo, quod scriptor inde a belli civilis tractatione uberior sit in enarrando, poteSt Oncludi copiis antea collectis illum in scribendo adiutum fuisse, cum id solum ratiocinari possimus, Velleium, id quod mirum

13쪽

non est, in libri parte de sua aetate conscripta maiore et diligentia et am0re Versatum esse quam antea. Quod discrimen iiter narrationem belli civilis et eam, quae praecedit, aliter etiam posse declarari infra videbimus. Sed utut resse habet, intellegi nequit cur scriptor, si copias ad historiam suae aetatis tractandam collectas habuerit, cum de tem-p0ris angustiis preSSus Sit, totam et Graecorum et R0manorum historiam Scribere susceperit neque potius narrati0ne inde bello civili scripta Vinicio gratulatus sit. Quae cum ita sint, illam alteram, quam Supra diXimus, ratiocinationem nos sequi necesse est neque dubitare, quin Velleius nullis antea collectis copiis ad libros Su0s comp0nendos

accesserit habueritque pressus tempore ante oculo paucos

modo libellos, qu0s evidensi lab0re perspicere et ex eis hist0riam suam fructibus studiorum suorum e memoria additis comp0neIe potuerit. Quae cum ita sint, vetustis Velleium fontibus usum esse non est veri simile, sed potius libr0 aduSum cotidianum apto atque Sua aetate conscripto divulga-t0sque ante ocul0s eum habui SSe credendum St.

11. Jam id acturi, ut eos libellos, qu0s potissimum a Velleio

in Spect0s excerpt0sque esse nos diximus probabile esse, X-quirere c0nemur, proficiSeamur a Scriptoris temporum On-Stituendorum rati0ne, quam prorSu Singularem SSe omneSeditore consentiunt. Cuius rei, quam in eo esse p0Sitam

Κriigius existimat p. XL), quod Velleius non solum a vulgari

chronologia recedit, sed etiam a se ipso discrepat, nemo eorum hucuSque probabilem causam attulit, cum alii discrepantiam illam e vitiosa lecti0ne tralaticia exortam esSerat emendando putarent chron0logiam sanandam esse, ut Kriigius, alii, ut Laurentius l. l. p. 81 S. , in eo acquieScerent, ut peculiare quoddam Systema chr0nologicum equi

Velleium existimarent. Atque primum quidem, cum, ut supra diximus, Velleius saepissime temp0ra constituat ad consulatum Vinicii. quaeramus cui anno scriptor illum consulatum tribuat Quem annum probabilem primus , Laurentius l. l. i. 80h invenit. Tribus enim locis, rubi tempus ita constituatur, inte anni post urbem conditam peracti et anni usque ad conSu

latum Ninici, vel ad rix tempus, qui Velleius scripsit,

e Bumerentur, ambobus numeris contractis vidit homo ille doctus effici numerum 78 l. . Qui numeri fere integri traditi sunt 2,49,1 Lentulo et Marcello consulibus post urbem conditanι annis septingentis et tribus, Mnte annos octo et septuaginta, quam tu, M. Vinici, consulatum inires, bellum civile Marsit. 65,2 consulatumque iniit Caesar pridie quam viginti innos in temet decimi Kal. Octobres cum collegi Q. Pedio post urbem conditam subhinet annis septingentis et novem, ante

duos et septuaginta, quam tu, M. Vinici, consulatum inires. 103,3 peraeveravit, it eum Aelii Cato Sentio consulibus V. Kal. Iulias, post urbem conditam annis estingentis quinquaginta quattuor abhinc annos septen et viginti

adoptare0, nisi quod 49,1 et 65, editio princeps et apographum a merbachii. 103,3 ap0gr. Amerb. et collatio Bureri pro signo numeri 500 Dhhabent A M. Iis calculis quomodo Velleius differat a Varroniana, quae vulgo adhibetur, ratione hac tabula perspiciatur:

Consules capy.

C. Claudius M. f. M. n. Marcellus L. Cornelius . . . . Lentulus CrusC. Julius C. f. C. n. Caesar Octavianus

Q. Pedius M. f.

Sex. Aelius Q. f. L. n. Catus C. Sentius C. f. C. n. Saturninus M. Vinicius . . . . L. Cassius L. f. L. n. 0nginus

R. u. c.

ante Varro Chr. n.

70549711 43757

78330

14쪽

- 12 His igitur numeris, quos incorruptos esse servatos nihil est qui credamus, id certe apparet, duas inter se discrepantes sequi Velleium rati0nes, quarum altera duobus, altera tribus annis a Varroniana recedit )Atque illam quidem, quae triennio differt a vulgari

ratione Scimus aliorum quoque Scriptorum in usu fuiSSe. Haec autem differentia temporum a scriptoribus constitutorum et fastis consularibus nobis conservatorum, ut pauci repetamus ea, quae hac de re M0mmsenus in chronoL Rom.

p. 110 S. nuperque Malgatius in chron. Rom. I. p. 330 S.

docuerunt, X eo X0rta est, quod publica monumenta, quibus

tenip0ra c0nStituebantur, quattuor anno R. u. c. Varr. 21.430 445. 453 haberent eosque libri annales desiderarent ut annum, qui est in fastis 301 libri manuscripti duobus annis significarent. Atque quattuor illos annos veri est simile propter monumentis publicis esse insertos, ut err0 quidam chronologicu revocaretur, quam ad rem illi anni aptissimi erant, quippe qui et consulatus et dictaturas haberent fieri autem potuit ut annus 304 bis numeraretur, cum decemviri illius anni diutius anno, scilicet undeviginti menses MommSen. l. l. p. 9 et 119 imperium obtinerent. Res igitur ita

comparata St, ut annales c0ngruant cum fastis usque ad annum 304, anno praecedant uSque ad a. 420, congruant uSque

ad a. 429, recedant ann usque ad a. 444. duobus annis usque dis 452, tribus inde ab a 454. Sed hoc usque e0s modo calculo respeximus, quibus per 24 ann0s reges regnasse putantur, ita ut R. 754 a Chr. n. urbem conditam esse efficiatur. Sed huic Varronianae, quae

3 Praeterea ex his locis concludi potest tempus, quo scripsit Velleius, sere concidisse cum Vinici consulatu. Sed quamquam secundum hos locos nullum videtur discrimen esse utrum Velleius tempora ad Vinicii consulatum an ad id, quo scripsit, tempus constituat, cum tribus illis locis numerus 78 efficiatur, tamen plerisque aliis locis, ubi ab ipso scribendi tempore rationem instituit, potius annum 780 ponere nos debere omnibusque posse videbimus inque, quod illo solo loco 103,3 tempus seribendi eodem ann0,

quo Vinicius consul erat, significatur, eam ridetur causam habere, quod

Velleius finem libri sui exeunte anno 780 scripsit.

Vocatur, aera aliam esse oppositam notum est, cui a Catone

nomen inditum est eaque, cum 243 modo anni regum tempori attribuantur, annus urbis conditae 5 a Chr. efficiatur. Bi calculi et in fastis publicis Augustae aetatis et in eiusdem temporis libris adhibiti Mommsen. l. l. p. 142 eandem inter Se disserentiam praebeant negesse est atque calculi Varroniani qui dicuntur. Quod si aeram Catonianam, quae exstat in

libris, comparamus cum fastorum ratione in calculos Varronian0s redacta, quos Vulgo sequimur, anno recedere Catonis calculos apparet a Varronianis usque ad annum 304, congruere uSque R R. 420, anno recedere usque ad a. 429, duobus annisui que ad a. 444, tribus usque ad a. 452, quattuor inde ab

anno 454.

Videamus, quonam modo his calculis usus sit Velleius. Etenim cum non esse dubium arbitremur, quin ille consulatum Vinicii anno 78 p. u. c. i. e, ut diximus, a. 783 aStorum consularium in Varronis rationem redactorum p0Suerit, cumque multis locis tempora vel ad consulatum Vinicii vel ad tempus eius consulatu proximum, quo scripSit LonStituat, ex locis illis conicere licet quos calculos scriptor secutus it. Itaque, cum credibile sit per totum libellum auctorem illum numerum 781 in animo habuisse atque illius anni et temporum, quae constiturus erat, differentiam enumerasse, ab eodem, quo Velleius videtur annos constituisse progressi numero primum quidem eos excutiamus atque tractemus locos, ubi Velleium

iudicamus eam secutum esse aeram, quae a Varroniana ratione triennio recedat.

stist ... - Εum numerum cum Subtraxerimus ab anno, quo

velleius scripsit, habebimus a. 540, respondentem Rd R. R. u. c. Varr. 43. Mommsen. h. R. I p. 641.)8,4. exta olympiade post duo et viginti annos quam prima constituta fuerat, Romulus ... Romam . . condidit, q/ι tempore ad vos consules anni sunt septingenti octoginta

unus em Laurent e monstruosa editionis primae lectione

15쪽

2,2,2. Tberius Gracchus . . . . Mi cio Scaevola L. Calpurnio consulibus abhinc annos centum eaeaginta duos descivit a bonis. - Numerus ille subtrahatur necesse est ab T 80. h. e. ab eo anno, quo Velleius scripsit. Itaque habρmus annum 618 respondentem ad annum R. u. c. Varr. 621. 7, 5. hic est Opimius, a quo conmιle celeberrimum Opimianiisini nomen quod iam nullum esse sparto annorum collissi potest, tim ab eo sint ad te, M. Vinici, consulem anni centum

- Nihil habemus cur hie emendemus, cum numero tralaticio 781 15I efficiatur annus 630, qui reSpondet ad annum

R. u. C. Varr. 33 See fastos consulares. 12, 1 Marius . . . Iugurtha esse abhinc annos ferme centum triginta quattuor potitus est des 9natusque iterum coχ u in urbem revemῬus secundi considatus initio Kal. Ianuariis eum in tritin ho duxit. - Numerus CXXXIIII emendatione Aldi ex CXXXVIII librorum restitutus est scis. Κritz. prolegg. p. XI ΙΙΙ). abemus igitur annum 46

respondentem ad annum a. u. c Varr. 49, quem annum secundum astos consulares alter Marii consulatus Sequebatur.

27, Pontius Telesimis . . . Carbone ac Mario consulibus abhinc annos centum et unde 'im Ialdus XI, Ρ, XL Ρ, CIX Kriigius . . . cum Sulla dimisavit Aldi emendatione, qui signum numeri inoptimorum codicum lectioni addidit, habemus 780 - 111 a. 69 ad annum a. u. c. Varr. 672 8Spondentem. 29. 1 sub adventum in Italiam L. Sullae Cn. Pompeius

. . . abhinc anno centum et trederim . . . contrucies eae estum.

Habemus igitur annum 667 780-113), qui respondet ad annum a. u. c. Varr. 670. Subsequenti anno ineunte Sulla

in Italiam venit Clintonii farii Heli. p. 152).103,3 V. Supra . 11. Cum ea, quam supra diximus, ratione circumspiciemus ubi Catoniana aera usus sit Velleius libri secundi unum modo locum inveniemuS.' Locos, ubi ab Halmiana editione recedo, stellula significavi. 2, 15,1 L. Caesare etP. Rutilio considibus abhinc annos centum viginti, universa Italia . . . arma adversus Romanos cepit. Ἐθ- spondet enim annus Velleianus 660 ad annum a. u. c. Varr. 664.

Sed haud scio an etiam tabula coloniarum a Velleio capp. 14 et 5 libri prioris prolata ita comparata sit, ut nobis eam calculos Catonian0s praebere liceat suspicari. His

de coloniis a Sauppio . . advigio δη sc. I. p. 208 S aliiSVV. d. tractatis ut certius diiudicemus cum tum demum fieri p0terit, Si, quae sunt in inscriptionibus latinis, testimonia excussa atque collecta erunt, hoc loco praetermissis omnibus eis, quae ad historiam magis Romanarum coloniarum quam ad hanc quaesti0nem pertinent, paucis de eis disseramus locis, ut i scriptor annos ab ipso suo tempore constituat.14,3 abhinc annos autem trecentos et exastinia CCCLX Laurent. CCCL ΑΡ Sp. Postumio riturio Cainino con--libus. - Laurentii emendatione habemus annum 420 respondentem ad a. a. u. . Rrr. 20.

14, M'. Curio et Rufino Cornelio conSulibus . . . . ante annos ferme trecentos et viginti CCCXX A, ,eaeemp. vetustum habet id actum ante annos CCCXX urer CCCXXX J, a. 460 resp0ndet ad a. u. c. Varr. 464. )14, abhinc annos ferme trecentos ubi Dorsone et Claradio Canina considibus 481 a. u. c. Varr. . mo loco rotundum numserum Velleium posuisse veri simile St, qua re quibus ille calculis usus sit cognoscere prohibemur. 15,2 Manlio Volsone et Fulvio Nobiliore consulibus . . . abhinc annos ferme ducentos septendecim. - Neque hoc loco, cum illi consules fuerint a. u. c. Varr. 565 atque emendatione calculos Varronianos et Catonianos restituendi eadem nobis sit facultas, quam scriptor secutus sit temporum rationem discerni poteSt.

Nihil certe refert utrum, ut Halmio videtur, urerius in adnotatione sua ferme errore omiserit an in exemplo suo re Vera non inVenerit. Nani ferme particulam ad numerii appositam non semper significare scriptorem calculos quosdam non satis limatos assere et in ipso Velleio et in aliis scriptoribus saepius videmus. D. Mommsen Chron. Rom. p. 20l. '

16쪽

octoginta septem' CLXXXVI ΙΑΡ: CLXXXV Burman. ante

triennium quam Cassius censor a Lupercali in Palatium Nersus theatrum facere instituit, ira in eo moliendo ea iaeivitatis severitas et consul Scipio restitere . . . Habemus igitur, si tralaticiam lectionem sequimur, a. 593 respondentem ad a. 597 Varr. quo anno Auximum deducta colonia est Mommsen hist. Rom. II. 80 itemque addito triennio a. 596

respondentem ad a. a. u. c. Varr. 600.

15, Cassio Longino et Maelio Calvino consulibus . . abhinc annos ferme centum quinquaginta tris CLIII Krausius VII AΡJ. - Hoc uno loco rausi emendatione lectionem ita posse facile restitui concedendum est ut aeram Varronianam habeamus a. 627 a. u. c. Varr. 630J. 15, Narbo autem Martius Porcio Marrioque consulibus ubhinc annos sciter centum quinquaginta tris' f ΙΙΙ ΑΡ: LVI ipsius deducta colonia est post tres et viginti'

XXIIIAΡ XIIIaldus annos in Bagiennis Eporedia Marios tum Vesreioque Flacco consulibus. -- Hunc locum num emendatione sanare debeamus admodum dubito. Nam tralaticiam lectionem cum servabimus, quamquam prior numerus annum ad fastos consulares minime quadrantem efficit 627:636), si addiderimus differentiam, quae in libris est inter utrumque consulatum, habebimus a. 650 respondentem ad R. a. u. c. Varr. 654 Quae cum ita sint, quamvis sane nequeamus demonstrare

his capitibus Vellium secutum esse aeram Catonianam, R-men id nobis videmur posse pro certo habere, aliam hic latere temporis rationem atque locis supra disputatis, cum et nonnulla vestigia quamvis exigua Catonianae rationis hic in-Ieniantur et temporis ratio multo laxior videatur esse quam in ceteris libri partibus. Praeterea alios calculos invenimus, quos, cum Videatur ratio quaedam eis inesse, puto esse retinendos. Etenim quinque aut ex annos hos numeros recedere ab annis Va-r0nianis, quo Vulgo sequimur, animadVertimus, quam rationem haud alienam fuisse a vetustis annalibus ommsen.

docet chron. p. 133.1,12,5 Carthago diruta est, cum stetisset annis eaecentisseaeaginta septem' DCLXVII Ρ, DCLXVI A abhinc annoscentum septuaginta septem' CLXXVIIM, CCLXXVΙΙ ΑΡJ

Cn. Cornelio Lentulo L. Mummio consulibus hunc sinem habuit Romani immerii Carthago aemula, cum qu bellare maiores nostri coepere Claudio et Fulvio consulibus ante annos ducentos nonaginta M' ΑΡ quam tu, M. Viniri, consulatum inires. - Emendationes Virorum doctorum non app0Suimus, quod putamus integritatem lectionis luce esse clariorem. Nam cum anni consulatus a Velleio exhibiti 603 780 177)et 485 781 - 296 respondeant ad anno a. u. c. Rrr. 608 et 490, cumque numerus 603 addito numero 64 cis 6, ante annos quinque eaeaginta quam urbs Romana conderetur . . . Carthago conditur, ubi suspicari possumus, annum 5 Cadithaginis concidere cum anno primo urbis effigiat numerum editionis principis 667 ureri silentio stabilitum, rationem quandam his calculis inesse contendimus quamvis non satis nobis cognitam atque tralaticiam lectionem esse SerVandam.

2,4, Scipi Africanus reversus in urbem M . Aquilio C. Sempronio consulibus abhinc centum et Maginta CLXLaur. CL ΑΡ, CLVII ritZ. annos . . . dece8sit anno 'me sexto et quinquagesimo de quo si quis ambiget, recurrat ad priorem consulatum ius, in quem creatus est anno

octavo et tricesimo XXXVIII Pulfanus' XXXVI ΑΡJ.

Emendationes virorum doctorum si sequimur, annus 620 respondet ad annum a. u. c. Varr. 25, quo anno Aquilius et Sempronius Reg. 1astos C. consules fuerunt. Ab anno 20 si

subtraxerimus 18 56-38 habebimus acnum 602, qui idem

est atque annus R. u. c. Rrr. 607.

38,2 primus Africam Regulus non ferme anno primi Punici belli sed post centum et novem CVIIII Bip. ΙΙΙΙAΡ,I annos P. Sessii Africanus eruti Carthagine abhinc

Puteant emendatio stabilitur Livii 44,44,3 testimonio. D. rilatum II p. 98.2

17쪽

lectionem Bureri 1, 12, 5. CLXXXII PLAfricam in formulam

redegit provinciae. - Cum Velleius, ut supra vidimus, initiam primi unici belli 0nat a. 48 p. u. c., nonus annus eius belli est annus 493 respondens ad a. a. u. c. Varr. 49 sec fastos cousulares, cui numero si addemus 109, habebimus a. 602, vel, si includimus annum 109, a. 603 e- Spondentem ad a. a. u. c. Varr. 608, quo anno Scipio Africam

redegit. Atque his cum calculis fere congruit id quod scriptor dicit de tempore belli unici secundi ineuntis 38, in Hispaniam primi omnium duaeere eae estus Cn. et P. Sessiones initio seeundi est Punici abhinc annos ducentos quinquassinta.

90, in quas provin s m m initio Sessione et Sempronio

Longo consulibus abhinc annos quinquaginta et ducentos Xerestus missi essent . . . Unde apparet, Velleio annum 530

eundem esse atque 36 Seg. f. c. Varr.

Atque his calculis haud scio an attribuendum sit

2,10, proSequamur nota severitatem censorum Cassii

Longin Caepionisque, qui abhinc annos centum quinquaginta sept- ΟΙ ΑΡ CLIIImritet. . . . - Nam cenSores illos fuisse invenimus a. a. u. c. Varr. 629, quem ad annum, cum lectionem emendatione probabili neque ad Catonianam neque ad Varronianam aeram possimus aptam facere, tralaticiae lectionis annus 623 videtur respondere Inde ab initio cap. 49 scriptorem excepto uno loco 103,3 prorsus aliam videmus sequi temporum rationem atque antea. Nam et multo rarius eum ponere numeros hac in parte libri quam in antecedente iam obiter legentibus nobis apparet et accuratius conssderantibus tempora eum partim ita constituere apertum est, ut ab annis a. u. c. Varr. duobus annis recedant 49,1 et 5,2, V. Supra p. 11, quibus locis sine dubio sanis anni 703 et 709 resp0ndent ad anno a. u. c. Varr. 70 et 1 IJ, partim ita, ut fere congruant cum annis

R. u. c. Varr. PraeSertim cum, ut nobis e 103, suspicari

licuit, scriptor in in libri scribendo annos ad scribendi

- 19 tempus constituens non annum 78 sed 781 iamiam appropinquantem memoria tenuerit. 90.4 Hispanias ad pacem abhinc annos rem quinquaginta perdurit Caesar Augustus hie est annus a. u. c. Varr. 730. D. Dio Ass. 53, 28 et 29). 93, abhinc annos quinquaginta M. Marcellus . . . decentit a. 730 vel 3 resp. ad annum a. u. c. Varr. 731. D. Plin. n. h. 29, 1 . 100, Augustus abhine annos triginta se et Caninio consulibus a 750 vel 5 resp. ad annum a. u. c. Varr. 752). Qui numeri ita comparati sunt, ut memoriter eos Seripsisse Velleius putandus sit, qua re eos non satis accuratos esse intellegas. iubium est num huc adnumeremus 36 1 consulatu Ciceronis non mediocre adierit deminatus eo anno divus Augustus abhinc annos octoginta duos

enim, cum lectio certe corrupta sit, si probabimus Kritati emendationem a. 690- 691 f. c. Varr.), memoriter Videtur Velleius numerum scripsisse, quod non est incredibile, sin autem haud minus probabilem id coniecturam Sequemur, Velleium hoc loco Varronianis usum esse calculis probabile erit a 688 - 691 f. c. V.). Postremo si addemus unum locum exstare, qui congruens cum calculis fastorum consularium neque e memoria effluxisse

neque emendatione sanari potest 21, primus rius nominis ante annos fere centum Se

ginta septem CLXVII MA CLXVIII J Q. Pompesus rum

. Servilio consul fuit . . . quorum calculorum, qui cum fastis consularibus congruant, causam in sequente capite p. 24 quaeremus atque Velare Ommsenum mutari numerum 1,8,1 ante anno' quam tu, M. Virini, consulatum intres DCCCXXII ID, quia si adiciantur anni CCCCXXVII,

quos posuit Clemens Aleaeandrinus, ipsi illi consitiuntur anni MCCL, quos tande Velleius numerat Haas ed. II p. VID, quam Viri summi sententiam secuti leetionem esse servandam arbitramur, quamvis calculi hoc loco non sint dilucidi, ut

18쪽

esse temporis ratione non sati nobis c0gnita suspicabamur de omnibus, qui quidem Romanas res attingant, numeris a tempore scribendi vel consulatus Vinicii constitutis nobis videmur disseruisse; quae diSSertatio num n0Strae, quae est de fontibus, quaestioni proficiat iam quaeramus. Eam, quae a Varroniana ratione biennio recedat, aeram vidimus scriptorem usque ad cap. 48 secutum esse, nisi quod cap. 4 et 5 libri prioris alios calculos, fortasse Catonianos exhibuit, quibus haud scio an iure attribuamus cap. 13 usque ad 16, i. e. narrati0nem de bello Italico prolatam, cum cap. 15 eos calculos invenerimus. Prorsus alios calculos sed certa eos ratione exhibuit seriptor in capp. libri prioris 12,

posterioris 4, 10 3), 38 90. Quae cum ita sint, ita fere videntur calculi distribuendi esse.

R. u. c.

recedens a Varroniana ratione annis Varr.

2,2,21 14 et 1581,12,5

Quam calculorum dissensi0nem ex e efflixisse, qu0d

diversis scriptor usus est fontibus, ut iam per se credibile

est, ita apertum fieri puto ex eo, quod ea capita, quibus Velleium rationem a Varroniana triennio recedentem sequi

negavimus, plerumque non Satis coneXa narratione cum ceteris videntur coniuncta esse. Ita l. II capp. 4 et 5 ex alio fonte derivata esse atque ex eo colligi potest, quod scriptor initi cap. 6, cum ait decem deinde interiositis annis, respicit ad id, quod in cap. 3, et non ad id, quod in cap. 5enarravit. Tabula col0niarum quam non it conexa cum narratione ostendere nobis opus non St, itemque ea, quae capp. 38 et 3 enarrantur, ut inter se conexa Sunt, ita cum cetera narratione adeo non coniunguntur, ut ipse scriptor in

fine cap. 39 ad ordinem se reverti dicat aperteque initium

cap. 40 coniungat cum cap. 37.

Inde a cap. 49 prorsus diversam sequi Velleium rationem diximus atque antea. Quam calculorum diversitatem arbitramur n0 posse probari nisi ex eo, qu0 non eundem ille sontem in utraque libri parte ante oculos habuit. tque primum quidem quaeramus quinam iste Sit lans, quem in

priore operis nobis servati parte, i. e. usque ad cap. 49 Scriptor potissimum putandus Sit Secutu eSSe.

Circumspicientes igitur num inter aequales Vellei mam n0 vetust0s atque tempore abdit0s sed aptos ad communem usum illum inspexisse supra p. 10 vidimus veri simile esse inveniatur, qui in annalibus vel historiis conscribendis a ronianam aeram exhibuerit, incidimus in adnotationem Solin. 27 M. Romam, placet conditam, Pomponio sitico et M. Tullio olympiadis eaetae anno tertio cis M0mmSen chron. p. 148 adn. 281). Eodem olympiadis anno Velleius cap. 1,8urbem conditam dicit, atque scimus ita comparasSe Romanam temporum rati0nem cum Graeca eos script0res, qui Varr0ni- aB0S Ricul0 sequebantur M0mms. p. 1453. - Attici autem librum maxime idoneum fuisse ad id, quod Velleius sibi pro-p0Suerat, cum compendiosam historiam brevi tempore scripturus SSet, apparet ex Cic. Brut 3, 13 an mihi potuit, im

19쪽

-- 22 quam, Me aut gratior ulla salutatio aut ad hoc tempus aptior quam illius libri, quo me hic affatus quati iacentem aecitavit. Tum ille nempe eum dicis , inquit, quo iste omnem rerum m moriam remiter et, ut mihi quidem visum est, perdiligenter compleaeus est . Et orat. 34, 120 cognoscat etiam rerum gestarum et me riae veteris ordinem, marime scilicet nostrae Gnituitis sed etiam imperiosorum populorum et regum illustrium, quem laborem nobis Attici nostri levavit labor, qui conservatis notatisque temporibus, nihil cum illustre praetermitteret, annorum Septingentorum memoriam uno libro colligavit.

Sed his testimoniis idoneum modo fuisse Attici opus

apparet, quod, cum uno libro omnem rerum memoriam breviter complecteretur, Velleio usui esset, re vera autem illud ab eo inspectum esse aliis rebus apertum l. Etenim cum, id quod ex illis testimoniis discimus, temporibus constituendis Atticus praesertim peram dederit, qu0m0d factum sit intellegimus, ut Velleius hac in parte operis sui tot locis numeros afferret', cum in sequente parte hanc rationem fere plane neglegeret. tu accedit, quod Velleius Attici ann libus adiutus optime id studium consequi potuit, qu0d ut proprium Vellei ita non alienum videtur fuisse aliis eius aetatis scriptoribus. Velleium enim persaepe summo cum studio variam familiae fortunam describere iam obiter legenti manifestum est cla Sauppium, qui affert narrationem de L. Paullo

1,10), Achille 6), Metello I 1). Scipione Nasica 2,3), de unius familiae honoribus 8,10,11), de Sulla 17) de Pompeiis 21), de Caesaris proavis 41)J Neque iniuria Sauppius refutat

opinionem tricii Char. de ant. Hist. p. 117, 130 132, S)qui hoc genus scribendi idcirco Velleium secutum esse voluit, ut illis hominum vere Romanorum exemplis mores aetatis Suae labentes redintegraret Cuius scribendi generis, quod etiam alios eius temporis scriptores usurpasse scimus', ea potius cre-

Similiter Attici liber Ciceronem inflammavit studio illustrium hominui aetates et tempora persequendi. Cic. Brut. 18. Hier de vir. u. H. p. 82 de viris inustribus scripserunt apud

I, denda est causa fuisse, quod Augusti eiusque successorum tempore Scriptores, cum Singulas familias singulosque homines magis magisque principatum tenere Viderent, eorum imprimis res gestas illustrare coeperunt atque eam rationem ad liberae quoque rei publicae res enarrandas transferebant. Ita Attici quoque annales conScriptos fuisse scimus teste Corn. Nep. Att. 18, e familiarum originem subteaeuit, ut eae eo clarorum virorum propugines possimus cognoscere Κritz. l. l. p. XXXIX). Illum librum anno sere 708 innotuisse Mommsen chron. p. 141 eundemque respexisse 3 etiam res a. 703 gestas probabile est Cic. Brut 5, 19 ut illos de re publica libros edidisti,

nihil a te sane postea accepimus eisquή nosmet ipsi Atticu ad veterum rerum nostrarum memoriam comprehendendam impulsi atque incensi sumus. - Quocum conferas rumanni h. R. 6,85 Atticum autem initia quoque belli civilis a. a. u. c.

Varr. 705 conflati conscripsisse atque ita quid sentiret de rei publica dubio statu et de partium c0ndicione ausum esse indicare vix credi potest. Itaque cum e eo, quod Scriptorem inde a belli civilis narratione cap. 49 aliam tempora constituendi rationem ingredi vidimus eumque inde in enarrando uberiorem fieri quam antea iam ritgius' animadvertit v. Supra p. 10), nobis visi Simus p0sse contendere inde a cap. 49 alium eum atque antea lantem sequi; cumque cur mutaverit ille eo l0c lantes suos nulla p0ssit inveniri causa, nisi quod prioris fontis narratio scriptorem deficiebat, id quod diximus de temp0re libri Attici argumentum esse arbitramur usque ad cap. 48 illum a Velleio esse inspectum. Quae commemorat scriptor in cap. 2, de rat0ribus40eti historicis, ex ipsis Attici annalibus emanare potuerant. Nam Atticum haec atque alia eiusmodi in libro suo adnotasse

Latinos, Varro, Santra, Nepos, Hyginus. - Plin. n. h. XXXV. 8 similia cau8 Messalae seni e ressit volumina illa, quae de familiis condidit. Cicero cum vicit or. 34,I20 annorum septingentorum memoriam uno libro colligavit, certe rotundo utitur numero. Nam Atticum res usque ad id tempus, quo scripsit, gestas notasse nihil habemus qui credamus.' se etiam Pervices p. 10.

20쪽

um hys ante quam natus Ennius, post Romam conditam

autem quarto decimo et quingentesimo, ut hic Atticus ait quem sequimur s. Atque in hac quidem enumeratione nihil

fere desideratur, in altera autem, quae exstat in cap. 36 in eaque oratores historici poetae Ciceronis aetatis adnotantur eorum scriptorum, qui ante a. 70 Scripserunt, praecipu0s in- VenImus, eorum autem, qui p0stea floruerunt, videmus summos

desiderari. Nam neque Horatii neque Propertii neque L. Varii )menti si Quae cum ita sint, suspicamur Velleium partim fonte su Inspecto partim e memoria enumerati0nem illam confecisse argumentumque hoc esse putamus scriptorem in hac operis parte Attici annales ante ocul0s habuisse.

Cui Dioni nonnulla aliquis rediderit obstare, cum ut ex Ciceronis verbis videtur apparere Brut 18,72 Atticus non eam quam annales sed quam fasti publici exhibebant temporum rationem putandus sit secutus esse, sertasse etiam ius rationis auctor fuerit Malgatius i. I. p. 336 s. p. 353 Se d differentia annorum in annalibus et in monumentis publicis Atticum, quem tempora praecipue respexisse et tractasse sciamus v. supra p. 22 D. 0mmsen Aron. p. 145 disseruisse in annalibus suis, quibus novam iliam temp0ris rationem Sequebatur MatZatius I. p. 45), certum est. Ita fieri potuit, ut Velleius ad rati0nem n0 iam usitatam, quos in fonte su inveniebat, numeros redigeret Qua in re semel eum errasse non est admirandum. Nam, ut vidimus p. 19, c. 21, oblitus numerum ad suam rationem redigere fastos

consulares Secutus est.

Inde a capite 10 scriptor ea se narrare saepius ararmat quae Ipse Viderit. Itaque in hac eum parte libelli fontem

inspexisse certe negandum est, quamquam librorum, quibusu est micheri de Luci Varii et Cassii Parmensis vita et armi nib

putandus est ib. p. 21 et i , sed ante hunc annum non videtur carminibus motuum ibid. p. 34. 5. M).

illud tempus tractabatur, haud ignarum eum fuisse apparete 119, 1, ubi de Vari exitu legitur ordinem atrocissimae calamitatis, qua nulla post Crassi in Parthis damnum ineat emis gentibus gravior Romanis fuit, iustis voluminibus ut

alii ita nos conubimur eaeponere. Nam omnium fere, quas enarrat, rerum Videtur spectator fuisse cap. 101,103 - 115, 12 I). Alias utem, quas commem0rat, putandus est ita referre, ut fama vulgatae erant 102,1). neque incredibile est nonnullarum rerum Scientiam eum e senatus vel publicis actis hausisse 111, audita in senatu voae principis s. 129, quo cum lococ P. Tac. ann. III. 47 Reicha l. l. p. 32 et 35 more

antiquis scriptoribus haud inusitato Hubnerus de senatus populique Romani uetis in Fleckeisen. ann phil. voL m l.

Verum etiam decem, quae praecedunt, capita non eiusmodi sunt, ut videantur ex alio qu0dam libro deprompta esse. Cuius rei puto argumentum esse, cum in illis decem capitibus triginta ann0rum spatium tractetur, totidem annos p0stea in triginta, antea autem viginti belli civilis annos describi iuquadraginta capitibus. Cuius disserentiae causa, si in capp. 91 usque ad 100 conscribendis fontem ille inspexerit, non intellegitur. ropterea illis eum capitibus ea, quae memoriae eius praesto erant de rebus post bellum civile gestis, inseruisse adeoque brevi tranScursu ad id tempus in enarrando pervenisse, unde propter autopsian uberiorem fieri ei liceret, arbitramur. Semel 93,2 ,,ut fama loquitur 9 famam se sequi in narratione disertis verbis indicat. Ad opinionem Velleium inde a cap. 90 memoriter librum conscripsisSe quadrat id, qu0 de temporum rati0ne hac in parte peris inita p. 18 diximus. Neque repugnat unus locus 103,3 v. p. u), ubi annum accurate c0nstituit ad aeram Varronianam. Etenim

cum hunc eum unum memoria tenuiSSe probabile est quo

anno adoptionis Tiberii ipse castrorum Ti. Caesaris miles factus esset 104,3), intellegimus adcurate eum hunc annum potuisse ad rationem Suam redigere V. Supra p. 24). Quodsi inde a cap. 90, i. e. a sine belli civilis secundi