장음표시 사용
11쪽
suomodo per Globum construatur horologium scistericum, tam quamlibet loci latitudinem. Cap. 16.
De Rumbis interrestri Globo delineatis ubi eorum natura. Uus in navigandi ratione tra tur. ii i-HOND. . ' Το immo ad unxit auctor tabulam geographicam, quam nos quod veritati minus consentanea videbatur)-quamvis globos da
PREFATIO.L Vo sunt insinimentorum genera ibus totam ccinii
,3 terraeque faciem mira& multiplici varietate distincta, quadam qti si Synopsi exprimi & sensibus objici cui ἡ MQdu ime post icensuerunt artifices. Alterum quod in solido rotundo adeam hanc proponat Globus vel Sphaera vocatur: AIterum quod ria Psanu e primat, Planisphaerium vocarunt. Vtrunque ab Rntiquis admodum temporibus ex-c0gitatum, ad nostra usq; secula continuaquassi traditione deducti a suas semper per successionem temporis cepittaccestiones Sphaeram sive Globum Dusque usum Atlantem Libycum primo invenisse refert Diodotui Siculus:unde orta fabula tum humeris suis sustinuisse Alid hoc invetum Thaleti tribuum Excoluerunt autem y Ostea Crates, cubus meminit Strabo, Archimedes,Proclus;maxime 'mnium Ptolemaeus:ad cuius pne cipue inuntem & praecepta,sphaeras .solidas a posteris fabricari sol itas Leontius tradit Minchapicus. Mceptioribus seculis plurimum excultu est hoc iustriimentum a Gumma Frisio & Ce- magna est accestio in his Globis,qui Lodim editi sunt Anno 1 sp . ut vix quic
12쪽
Opticis sontibus deducta sit fabricatio: miram etiam cocinnitatem Dam item )ucunditatem habet. Sed alterii illud matiira 'prius & antiquius rina convenietius,intellectui & cogitatio-'ni magis accommodum: ut mittam venustatem & delectati nem proprias enim S genuinis solitiis res ipsas exprimit. Nam coeli formam,quin esset tunda, vix quisquam vocavit in dubium.De forma etiam terra: utcunq; multae apud veteres physicos divulgatae sint opiniones : ali planam, alijs cavam, non
nullis cubicam, caeteris pyramidalem contendentibus:haec tam men sola explosis reliquis,summa cum ratione obtinuit ut rotunda censeretur. Rotundam autenidicimus ut habeat suas in aequalitates,in tanta eminetia inblitium&depressione valli.
Terrans esse sornii Globi, non ut tot no facti, sed qui habeat et
quasdam inaequassitates,dixit Eratos liches. Strabo. iri . Ab luti orbis figura tectae.non inest nolita inqntium celsitate castiporii planitie :recte Plinius I. 1. e. et fi Terra cum aqua lo' bum costituere,no ut coelum,sed non multum ab ea forma aberrantem,voluit Strabo 1. Q . Astralites etiam rationibuῆ terest cum interjecto mari rotunditas. Ofietistis Occidetem ersus
Globosam esse probant Sol,Luna steli pritis Orientalibus posterius Occidetalibus orientes & occidentes .Persas ad o tu Dabrates,prius horis quatuor Solis radios excipiunt qua Iberi ad occasum habitates Cleomedes' li. Eclippses praecipue Uinares evincunt qui eodem tempore tacts,hisdem nosi eodem diei tepore no sinit observatae sed posterior est hora observationis Orietatib' qua Occidentalib': Ecirpsim quae hora quinta in Arbelis accidit. Carthagini hora secunda cospectarii ' refert
ptima & octava diei horaim vidit;Corbicio dux in armenia inter diaima & undecima visunt prodidit Plin. l. a. c. fo ' In Astrum de Boream qua vergit,rotunditaterii eius dei nostrant occultatione emersones elationes. R depressiones sellarum &rpolorum .Lucidii illi id sidus quod in siimm6 Argu gubernaculo cospicue fulget Calibbus Giscis fio fit matur ' in Rhodb aegre cospicitur, uicitia ab editis locis: si Alexandria, quarta
13쪽
Erciter signi portione supra horizontem extante,cospicue ad-- , modum cernitur,inquit Proclus in fine libelli de Sphaera. L
, Eo enim .conspicue cernitur,non ut Vulgo,prorsus non cernis tur,utcunque reclamante Grico codice & invito Latino intes
prete. In Eclipsibus Lunaribus quae fiunt adretu Lunae in um- 1bram terra: ejusdem umbrae extremitates rotundas videmus: quod ab alio quam rotundo & Globoso corpore fieri non posse probant Optici. Unica haec ratio maior est omni exceptione,quod ex alto mari terram petentibus, primo se praebent conspicienda montium cacumina,radices non nisi cum propius accesseris, propter intervenientem terrae gibbositatem a. Cava,cubica,pyramidalis & plana forma propter:quas causas rejecta sit Ptolemaei interpres Theon,Cleomedes,vulgati pro- 'pe ad unum Sphaerae autores,prolixe declar mi. Planam terraei figuram,tanquam cramben recoctam, ad usque nauseam appositam novo quodam apparatu denuo obtrudit Franc: Pa -
tricius frigidis quibusda rationibus & in te intellectis experi' i imentis planitiem comprobans,rotunditatem destruens. Prae- cipua Qus argumenta obiter attingam,neque enim in eorum , reseratione prolixius insistere nostrum patitur institutum. Ad. versas terrae rotunditatem facere videntur monti una eminentis v llium profunditates,ab aequali campstrum planitie. Quis: lserat inquit Patricius, altissimos Nor Megiae montes, Montem sub polo Stotum mundanorum omnium eminentissimum, eiusdem esse superficiei cum subiecto marit Praecipua haec cum , sit ratio, a terrae dum lyter ecto mari, rotunditas corruere videatur, minutius paulo discutiamus quantaque sit haec eminentia, ut de aequalitate hujus Globi detrahere videatur, i perpendamus. Multa quidem de altitudine Athonis montis iMacedoniae, Casii Syriae,itemq; alteri is eius nominis Arabia i& demoto Caucaso, admiranda & ad fabula proxime accede tia ab Aristotele, Meia,Plinio,& Solino comemorantur. Inter miracula notarunt,quod Athos mons AE Macedonia, in forum.
Myrrhinae, in Lemno insula oppidi,umbram projici/t,cum A athos a Lemno 86.milliaribus distet,Sed cum Athos mons ad Oriena i
14쪽
Orientem Lemno sit,ut tabulae indicant Ptolemaicae, no ad miramur,ad tantam distantiam umbram )aculari;quoniam oriente ut etiam occideteSole umbras longissime projici, quotidiana testetur experientia. Hoc fabulis magis annumerarim, quod Plinius & Solinus de eodem monte reserunt, adeo clatum esse, ut credatur altius,quam unde imbres cadunt, surge- . . Cepit autem inquiunt) opinio fidem,quia de aris, quas itii vertice sustinet,non abluitur cinis,sed quo relinquitur aggere manet. Accedunt huc eclogae e fine v I Iesib.Strab.quae tradunt eiusdem montis verticem incolentes vider olem orientem 1 tribus horis ante eos qui mare acc0lunt. Aristoteles Caucasi montis celsitatem celeurat quod ipsius summitas ad tertiani noctis parte cum mane tumi vesperi radiis Solaribus illustre-.tur Plinius & Solinus aeque fabulose de Casio Syriae monte re :ferunt: si mo verticea quarta vigilia ortum Solis ostendere,1 quod de Casio etiam Arabis Mela videtur tradere. Haec aurem omitia fabulis annum anda, Petrus Nonius ex ipsis fontibus Geometricis acusetaniprobaxit. Ridiculum est quod Eustis inius tradit,Calpen S A bennam Columnas Herculis dicta ): propter cessitatem hairaculosὸ celebrari a Dionysio Perie 'ite: neque tamen assurgere ultra ioo ulnas i hoc est unum si
dium. Ad tantam altitudinem assurgunt Pyramides aegyptio rues testeStrabone' ad maiorem arbores Indicat: si qua fide eorum digna est relatio: qui apud eundem Strabonem reis runt, ad flumen Hyarotidem arborem inisses umbram Meridianam stadiorum; quinque. Antiquorum fabulis accedit rocentioris seculi vanitas. Tenarissenu unam e Canariis ad xv. Leucarum celsitudinem assurgere;quod efficiat milliaria plusequam Lx. ex quorundam narrationibus refert Scaliger.Patri cius his non acq*escens,ia Lxx. milliaria, effert. Celebrantures aliorum montium cininentis, utpote Andium Peruviae & in silae pico Acorensium,atnon aeque ac narissis. Quam fiden, mereantur hae relationes, disquiramus. Tenaestim quidem adeo exsurgere multorum testantur narrationes, ut probabile
sit orbem terrarum editiorem non dere ine excepto qui
15쪽
Erciter signi portione supra horizontem extante,cospicue admodum cernitur,inquit Procius in fine libelli de Sphaera. L , no enim,conspicue cernitur,non ut Vulgo,prorsus non cernis tur,utcunque reclamante Grsco codice & invito Latinodnterprete. In Eclipsibus Lunaribus quae fiunt advelu Lunae in um- 1bram terra: ejusdem umbrae extremitates rotundas videmus: quod ab alio quam rotundo & Globoso corpore fieri noti posse probant Optici. Vnica haec ratio major est omni exceptione,quod ex alto mari terram petentibus, primo se praebenti lconspicienda montium cacumina,radices non nisi cum pro- :pius accesseris, propter intervenientem terrae gibbositatena I. Cava,cubica,pyramidalis & plana forma propter quas causas reiecta sit;Ptolemii interpres Theon,Cleomedes,vulgati pro pe ad unum Sphaerae autores,prolixe declarant. Planam terra: figuram,tanquam cramben recoctam, ad usque nauseam ap- positam novo quod m apparatu denuo obtrudit Franc. Pa- , tricius frigidis quibusda irationibus & in te intellectis experi' imentis planitiem comprobans,rotunditatem destruens. Prae- cipua ejus argumenta obiter attingam,neque enim in eorum , resistatione prolixius insistere nostrum patitur institutum. Ad versis terrae rotunditatem facere videntvr montium eminen- itis ossium profundi tales,ab aequali campstrum planitie. Quis ferat inquit Patricius, altissimos Nor* egiae montes,Monoein sub polo Stotum mundanorum omnium eminentissimum, seiusdem ess superficiei cum subiecto mariὸ praecipua haec cum , sit raticu pia terrae eam ipteriecto mari rotunditas corruere videatur, minutius paulo discutiamus et quantaque sit haec: eminentia, ut de aequalitate hujus Globi detrahere videatur,' iperpendamus. Multa quidem de altitudine Athonis montis Macedonia, Casii Syriae,itemq; alterius eius nominis Arabiae i& de mole Caucaso, admiranda & ad fabula proxime accede- tia ab Aristotele, Mela,Plinio,& Solino comemorantur. Inter miracula notarunt,quod Athos mons,ς Macedonia, in forum
Myrrhinae, in Lemno insula oppidi,umbram prinici/t,ciirn thos a Drpno 86. milliaribus distet,Sed cum: Athos mons ad l
16쪽
Orientem Lemno sit,ut tabulae indicant Ptolemaicae, no ad miramur,ad tantam distantiam umbram iaculari;quoniam in riente ut etiam occidete Sole.umbras longissime projici, quo
tidiana testetur experientia.Hoc fabulis magis annumerarim, quod Plinius & Solinus de eodem monte reserunt, adeo clatum esse, ut credatur altius,quam unde imbres cadunt, surgere. Cepit autem inquiunt) opinio fidem,quia de aris, quas talverticesustinet,non abluitur cinis,sed quo relinquitur aggere manet. Accedunt huc eclogae e fine v I Iesib Strab. quae tradunt, eiusdem montis verticem incolentes videre Solem orientem 1 tribus horis ante eos qui mare acc0lunt. Aristoteles Caucasi montis celsitatem celebrat quod ipsius summitas ad tertiam noctis parte cum mane tumi vesperi radus Solaribus illustre-.tur Plinius &Solinus aequὸ fabulose de Casio Syriae monte ro :ferunt: si mo vertice aquarta vigilia ortum Solis ostendere quod de Casio etiam Arabis Mela videtur tradere. Haec aurem omitia fabulis annum anda, Petrus Nonius ex ipsis fontibus Geometricis acuia comprobavit Ridiculum est quod Eusta inius tradit,Calpen S Abennam Columnas Herculis dicta ): propter celsitatem hairaculoacelebrari a Dionysio Perlegem te: nequo tamen assurgere ultra ioci ulnas; hoc est unum si diuim. Ad tantam altitudinem assurguns Pyramides . Egyptio rum testeStrabone ad maiorem arbores Indicae: si qua fide eorum digna est relativi qui apud eundem Strabonem reis runt, ad flumen Hyarotidem arbor Misso umbram Meridianam stadiorum; quinque. Antiquorum fabulis accedit rem centioris seculi vanitas. Tenarissem unam e Canariis ad xv. Leucarum celsitudinem assurgere;quod efficiat milliaria plus' quam Lx. ex quorundam narrationibus refert Scaliger.Patriacius his non acq*estens,ad Lxx. milliaria, essere. Celebrantur& aliorum montiviri eminentis,utpoteAndium Peruviae & in sulat pico Acorensitum 'at non aeque ac narissis. Quam fidem me antur hae relationes, disquiramus. Tenarism quidem adio exsurgere multorum testantur narrationes, ut probabilest orbem terrarum .editiorem non .videre ine excepto qui
17쪽
Mm monte stoto, quem quisnam viderit mortalium ignoramus,praeterquam quod de mago quodam Necromantico eo delato 6 ulantur;) Bani tamen altitudinem attingere non posse quam rufert Scaliger, maximam fidem facit, quod perpetua Are nives iugo sustineat,vix enim uno saltem altem mmps mense, nivi , im nunem tradant Hispanorum scripta. Nives auxem generari ro aut etiam 5o milliaribiis supra aqu
aut terrariplanitiem,nunquam persuadebunt, cima suntini v - res: ex sumpta etiam Eratosthenis mensura, terrestris am- intus Q milliariamon attingant; ex Ptolemaica. autemnien-
. suri viaex L I .milliaria ad equent. Cardanus quidem &alh qui clam ex professo Mathematiciad 288 usque milliaria vapores iatrae,stulit: at non m diocri labe sivi nominis,has nugas scriptis rmandarunt. Atlantis montis cacumina bad usque lunaris ci Icisseiicimam assurgere refert Solinus Absuumipse prodit et rror quodeius verticeni nivibus opertum & nocturnixignia , bus lucetem fatetur. N dissimiliasant quae de eius altitudini Hemotus Dionysius Apher, ejusque Seliosiastes Eustathius
uadunt runde re coelorum columiniscarum. Sed vanis aQ .
pri digiosis his retationibus omissis, accedamus de ea, quae maiusfides arg amentum prae se serunt.*tatosthenes instru-'m2ntis dioptrici uexatimensis interransis, deprehendi .perm: pendicustam dictam montis caruit ad imas vallor nolle maius stadiis x CIebmedes refeceron inveniri monton in itio rein statu inciatque tantἴ inlaudii sis pr ruptam &et excessiamin Bactriam impem fulsi quae, Sisimitrae Petra di fuit,lidixti : Geogramiae memorat Strabo: Thessalicorimo montium cicu runia dicti oraet quam usquam proceritas' miratanaitolii valeatistradit Solinus . At si Plinio credimuse, mari bus regum cura mores permesino prehendit Pelion, caeteris excelsiores iuncte urgere ultra passus ira so stoeest itaqdta , b Mae nis offodietiniri Tinrictiores in hix videa munesse, aut arctioribus qua par est limitibus definiret. Adde' esu, iaminitati mollimi maris profunditatem De ea sic scobitillustriaimus IulLScaliger exercit 3 8roentraCardanum. M
18쪽
rasexditas non miata, miseraro posci excedit M . ptarimis in locis non accedit is viscnos, hahd paucispnos cxpsit, uo mis ad cini nos accedis,paucioribus hκninupcrat vhmcri m . At quia ha c a vero deficere plurinium,quotidiana navigatium testatur expcrientia, depressionem hanc landi maris faciamus aequale in montium elationi, ut ad I o. stadia subsideat,quantam esse Sardoimaris maximam profunditatem, apud Strabonem perhibet Posidonius, vel si placet,ad 13. etiam stadia deprimatur, sic
enim volunt Cleomedes,& Fabianus apud Plin. l. a. c. Iora Georgius Valla mala fide Cleomedem transfert,cimi 3 o. stadiorum mensuram profunditati Maris attribuit.) His ita an sumptis fundamentis,uideamus quae sit ratio eminentiae montium ad totius terrae diametrum, ut inde colligamus, monti iam elationes vix quicquam a rotunditate detrahere, scd erit haec excrescentia quasi sestucar aut pulvisculi' in pila, ut Cleo- inedes affirmat. Si enim accipiamus ambitum terrae esse stadiorum a8oo oo, ut Ptolemaeo placet neque minorem mensuram quisquam antiquorum posuit: ut Strabo testatun erit xjus dimetiens ex Archimedea ratione diametri ad perii heriam)stadiorum amplius 37272. Si igitur montes exsurgant . ad usq; stadia x. quod placuit Eratostheni di Dica archo erit ratio editioris montis ad diametrum terrae quae est unius ad 7 et 7 Lapsus est Peti rus,cum dixit dimeticiatis terra ad per- p diculum x. stadiorum csse rationcm I 8 GCo ad unum,hac ratio cst ad totam circumferentiam non ad diametrum.) Si ad xv stadia altitudo montium excurrat ut voluit Cleomedes erit ea ratio quae est unius ad 3 818 . Sed ad 3 o etiam,si placeat, Badia moles emineant,ad quanta altitudinem petram in Sogdiana assurgere refert Strabo lib. xi. atqui ma)orem non eo mensuram summi montis, a. ecta etiam maris profunditate
ad perpendiculum,Cleomedi videtur ratio ea non erit major quam sit unius ad aso 8. Assurgat etiam, si libet, ad quatuor milliaria sive stadia xxxi i quantumCasum Syriae in dirceium surgere autor est Plinius ) erit ea ratio aliquanto minor, quam sit unius ad i j89.Tantum igiturabest ut credam Patri
19쪽
cio de altitudine Tenariss Lxx i l .Milliariorum nisi multis ambagibus & obliquis itineribus metiatur: quomodo Plinius Alpium cacumina ad L. milliaria effert ut non assentiar Allia- zeno Arabi qui ad viri. milliaria Arabica vel stadia I xxx. ut ego arbitror,extulit montium cacumina ) neque Plinio lib. q. cap. II. de montis Flami excelsitate vi. milliariorum et vix eidem Plinio de altitudine iv.milliariorum. Ulterius assurg re dicenti Mercurio haud facile crederetia. Hactenus de montium celsitate,quae hujus Globi terrestris rotunditatem imp dire videbatur. . Adjungit Patricius, aquas etiam in spli re modum non rintundari. Argumentum sumit ab aquarum libratoribus,qui adhibitis instrumentis dioptricis aquas esse aequa & plana supe ficie nisi quatenus ventis agitantur deprehendere. Eratosthenes contra apiid Strabonem affirmat, superficiem maris alibi eminere,alias subsidere.Inscitiae suae testes vocat item archit ctos sive aquarum libratores, qui Demetrio Isthmum Peloponnesiacum effossum, renuntiarunt; comperisse se dimensionibus,mare quod est in sinuCorinthiaco,elatius esse eo quod ad Cenchmas. Sesostrim Egypti regem Isthmum Arabicum discissurum dcstitisse ferunt,quod superficiem aquae in Arabico sinu sublimiorem iudicaret,quam quq in mediterraneo in ri. A rist in fine libri 1 Meteororum. Idem postea Dario contis gisse eodem loco testis est idem Aristoteles. Ecquid Sesostris,
Darii & Demetru Architecti maiori fide digni sint, qua quoa
Patricius nominat,no laboro. Strabo Eratosthene insectatur, quod eminentias & depressiones superficiei maris attribuit. Archimedes docet omnis humidi,quod consistit & permanet,
superficiem esse Sphaericam,& habere cum terra comune cen trum;ut utrosq; merito rejiciamus,tum qui rectam maris superficiem volunt, tum qui eminentiam & subsidentiam tribuunt. Hoc unum falcamur ratio cogit, exiguam huius Globi portionem,quantam capiat oculorum acies,a recta superficie quibusvis instrumeris non posse discerni: ut inde penitus co ruat argumentum illud,quod a libratorum fide de experientia deducit Patricius , . F.le-
20쪽
Eleetationes depressiones, occultationes item & emerseones polorum &stellarum,quemadmodum quotidiana navis gantium experientia testatur,fieri posse, utcunque plana sit M'ua contendit Patricius.Si enim stella aliqua,alicujus loci re lici immineat; hac aut illac ab eo loco si discesseris, deprimi videbitur,in plano etiam facto itinere. At aliud est quod non advertit Patricius. Equali cursu confecto versus Austrum aut Boream stella semper aequaliter clevatur aut deprimitur,quod fieri posse in recta superficie nunquam docebit. Si sumamus sellam aliquam prope Equatorem positam, ea in cursu Lx. milliariorum nostratium,proximὶ per unum gradum ab Horizonte attollitur,sive ea stella vertici immineat,sive inde disecesseris ut a vertice deprimatur per triginta,quinquaginta gradus,aut alio quovis numero: quod in plano fieri no posse,Geometrica demonstrant fundamenta. Unum hoc Patricio in Hispanorum navigationibus bene versato quod testantur eius scripta fidem facere poterat,maris superficiem no esse rectam: quod Victoria navis ea, qua Fernandus Megallanes ex Hispania solvit,instituto cursu inter Austrum &Occidentem ad Fr tum illud quod ab eo nomen accepit, dijt in Hispaniam printervccta Promontorium Bonae spei, toto terrarum ambitu e- . navigato. Mitto illustrissimorum nostratium navigationes D. Fran. Drahe, & Thomae Candisti exteris fortassis non adeo notas,quae id ipsum quod dicimus evincunt. Obiter attigimus quae summa habet suae causae fundamenta Patricius. Experimenta,quae male intellecta ad causam suam firmandam addit. cit,omitto,cum eius opinione destruant potius quam astruat. Astructa ad hunc modum rotunditate terrae,cum altissimorum montium eminentiae vix habeant eam rationem ad semidimetientem terrae,quam unum ad mille quae quam sit exigua, facile quivis agnoscec Globosam formam ad exprimendam coeli terraeque imaginem,naturae convenientiorem,intellectui faciliorem, ipsaque venustate iucundiorem otiosum a bitramur ut probare contendamus. In G lobis autem materialibus,praeter aptam & conveniente